1925.1է.Շ.Տ.376.236
Թո»է6տ : ՏՇՈ. ատտճաււ
17. «Ա6 Օտաշտւատ - Ր^1Տ
(13) «շէքօ։ 10ԼՏ1^Շ
;Վեցալքս. ԱՕՕ ֆր • , Տ«է^ • 2200, Արտ. 3090 ֆր •
ա
008. 1ծ.70
Գի8 10 »Ր– Շ Շ - ք • ք » ա 167»–63
28րգ ՏԱՐԻ - 28^
1^0 6930–՚1ւոր շրջան ր-իւ– 2341
ՄԵՐ
ւ^ՄԲԸ
Օ Ր Ը
Օ Ր Ի Ն
ԱՏԳ
ՀՈ՚ԼեՐԸ ՏԷՐ
ՈհնէԻՆ
Թու֊րք
թղթակիցներ
եւ խմբադիրներ
կր չա -
րուն ակեն
սլւոո յտներ եւ պր սչա ումներ
կաաա
րել
Աձաաո
լուի խորերր
, ուսումնասիրելու
Համ ար կա
ցութիւնր
:
Վերքին
«չրքսւն
թղթակիցր»
կր
Հանդիսանայ
ճՎաթան^ի
թմրագրասլեալչ,
ԱՀմէա
էմին Եալ -
ման , որ փո րձանքի
Հանդիպեցաւ
Մ ա լաթիս
յ մ էք։
քւքումր մր յե աաղէմ ականնե ր մողոփ
դումարե–
Լոփ , որո չե ր էին սպաննել
՝ա յս
աղաաամ
իտ
« աէժնմէ»ն
, ինչպէս կր Հաստատեն
կաաարուահ՝
.^էնո ւթիւննե
րր : Ատրճա՚հակն ալ երեւելի
մր ճա -
յ՛ահ էր ;
Հյռնղալից
յա յտնո լթ իւննե ր կր
սպասուին,
"՛յ՛՛
մաՀափոբձին
առթիւ,
որու մասին
պիաի
իսօ–
սինք առանձին
:
Ր՛՛՛ն չ երեւո
յթնե ր ել իրողութիւննե
ր
երեւան
կուդան
, «Վաթան»ի
եւ ուրիչ
թերթերու կատա
րահ
պ րպա
ումներ
էն Հ
Ամէնէն առաք՝
Համաաարահ
ամայութիւն.
,՛
անտիրութ իմս եւ թ չուառութիւն
՚,
«Վաթան »ի իսմ րագիրր իղուք,
Հանգ ստալէա
պանդոկ եւ տանելի ճաչա րաննե ր կր փնտռէ Ամա -
սիոյ
մէք։
^Մ՚յգ՚դիսի
Հաստատոլթիւններ
չինելու
արւ
՚լյ
մագիր
մարգիկ ալ չկան։
Հաղիւ
քանի
մր Հա-ո
ճաչա րան եւ պանդոկ
, ասոնք ալ Հինէն
մնացահ
խարխուլ
բաներ
են % Մէկբ
էելլեր
ել գամ մր գար–
նելու
կամք
չի ցուցներ
, ա յլ կբ
ձղմ^ք
ինչպէս
ոբ
են»։
Եր՚ոնելի
խմրաղիբր կբ մոռնայ ոբ եդահբ
մա–
չեցնելու կամ քանդելու
փարմա
թիււնյւ^^սկ եւ ^^ԿԼ^
թրքական
մասն-ադիտութիւն
մրն
է ;
՝Րանի/
չէն շրքաններ
փոշիացան,
գետնի Հա -
ւասաբեցան
1915 16/»
եւ
1920 22/
ստ
րսա փնե -
րէն անմիքապէս
փերք, սկսելոփ
Մարմարտյի
ա -.
փեբէն:
Ր՞նչ
մնացահ է երրեմնի
Հտ
յկաչէն
եւ Հայա *
չունչ
Պաբտի։ղակէն
, Ատափաղարէն
, Արմ աշէն եւ
Րիւթանիոյ
միւս
շրքսննեբէն
, որոնք
Պոլսոյ
քթին
^յոակՆ
են ...
Թա.բյէ խմբացփրր կբ նկարադրէո
նաեւ Ամա–
սիոյ ճա
րտա
րաղ ո րհակսն եւ աոեւտրակսն
իսեղ -
ճութ իւնբ , ո բուն պտճաան երբ բացատրեց
իբաղեկ
մբ, աքս էքերուն
մէք \
Երէկ
բանուկ էր Հբապաբակբ
, ւիասն ղիւ Հա -
քեր կա ւին ; Այսօբ
բուեր
կ՝իշիսեն
անոնց տանքւք -
նւերունւ
ւիրայ ;
Շատ
աւելի տխուր
փիւճակ մր կր նւերկա
յացնէ
Վ^^՚սնբ ,
մ իշտ
թուրք
թերթին
փ
կա
քՈ լթեամր ;
Նչանաւոր
է ին նաիւապէս
Վանի
ոսկերիչ -
ներր– . –Այսօր այս արՀեստին
Հետքն անւգամ չկա ք Հ
. . Միայւն ռսկհրչւո-թիՆնր չէ ււր կււրսոՆած է :
կռրա ծ են նաեւ ]Ո1տս1յ^նՎսնկI1;ւթ.|1[^^նր ե ւ աՆրիշ ար–
Նեստներ տ>:
Ուղեւորն
երբ տամանելի
ճամրո
րղ ռ ւթեն է
մ Ը
յիերք
,կր Հասն ին Վան , անօթի
հարաւ :
ճաշարան
մր կբ մ անւենւ : Ո՚աելիք
չկայ ; Պան՛–
դոկր տեղ
չկայ։
-—- « 1
^ա րաՀատ
մէկր պարապ
անւկողնին
մէք
Լ բկնցաւ
, մ իւսր տախտակէ
նւստարա^.– ի մբ, ես ալ
գետին ք՛ տաբահո
ւտհ փ րանի մր ւքրաք՝»;
Իյնղ իբբ ա քն է որ
պա
տաՀ ական
իր ողո ւթիւնւ -
նեբ
չենէ այս պա բադանե բ բ , տմ բողք
Անատոլոլի
եւ «արեւելեան
ձաՀանգնեբուն»
մէք,
նոյնիսկ
թուր,րեբոլ
փկայութեամբ
I
Ղ՛եռ
ուրիչ պերճախօս
երեւո
յթնեբ կան Վանի
մասինւ , իւնչպէս պիտի կարդաք
այս շաբթու :
Ուրեմն,
փեբագբաւումէն
35
տարի
ետքն ալ,
ամա յութիւնր
եւ աւերակներն
ենռբ կբ տիրապե–
տեն
՚. Մինչգեռ,
աւելի կարճ
մամանակաշրքանի
մր մէք, մանրանկա՛ր
Հայասաան
մբ
հաղկեցալ
սաՀմանէն
սնգին,
Ախուրեանի
ել Արաքսի ափե
րուն
փ րա
յ :
Եսկ
դէպի
Հարաւ
, դարձեալ
սաՀմանէն
ան-
գին , իբենց
քա րդահ
բաղմ ութեանց
թշուառ
մնա
ցո րգնեբբ
հագկա ստանի կբ փերահէ
ին եբէ կուան՝
ա բ իւնաղանգ
անապատներր :
«Արեւելեան
նաՀանգներն»
ալ
տէր
ունէին ե -
րէկ եւ անռնց փեբադարձին
կր սպասեն
,
հաղկելռլ
Համար
I
^՚.
ՏԱՌԵՐՆ ՈՒ ԲԱՌԵՐՆ ԱԼ
Կ՝ԸՄԲՈԱՏԱՆԱՆ
Եւ քարինք
աղաղակեսցեն
» • .
ԱՀաւոբ
չարիք
մ ր կր պատաՀ ի
յ
կամ
անլուր
տառապանքի
մր կբ Հանգիպինք,
ե Հառաչանք
մբ^
կբ թռի ձեր սրտէն .
Եթէ
մարգիկ
լռեն,
քարեր
ը պիտի աղա -
ղակեն ...
կբ
թուի թէ քարեբն ալ աաչուահ
^
կլորցահ^
կամ
«ուղեկից՝»
դաբձահ
ԸԱալոփ, ասպաբէղ
նեա–
ուահ
են տառերն ուբա՛ռերր Հ
Անցեալ
տարիւ , Պրիւքսէլի
Համայնափար
պսէչ–
տօնա թեր թր
մ աՀացու
փո րձանքի
մ
ր կբ Հանգի -
պէր, տառասխալի
մբ Հետեւանքոփ
է
Ջեռադրի
մր մէք կար Հետեւեալ
նախագասու՛
թիւնբ -
II
Ո՛յ՛
Յւ
ԲՁՏ
«Յշ
1ւեշւ1շ
Տ&ՈՏ
1՚Ս1ՀՏՏ–
(Աղատու–
թիւնւ չկայ առանց
իյ.Միութեան) :
Թերթր
լոյս տեսահ ատեն , րնթերցողնէեբր
կբ
կա՛բգան
, ապչաՀար.
— II
ո՛յ՛ & թՅտ
յ շ 1ւեշւ–էշ
Ժ Յ Ո Տ
1՚Ս1ՀՏՏ–
ԼԱզա -
տութիւն
չկայ
քյ . Աիութեանւ
մէք) ՚.
Այս ա շխա րՀասասանւ
.յայտնութեան
պատաս -
իսանատուն էր մանտրտիկ առ մբ,
Տ.
Թչուառակա՜նր
, «ղ իհէն
չեղելոփ»
,
ղացահ
«ղսււթահ էր» անմեղռւկ
\)ին տեղբ,
իբրեւ
«իմպե–
րիալիղմի
ադէնդ
ել լպրհուն
օձ»։
ՏՅՈՏ
Հ»
(աոանց)
գարձահ
էր
Ժ Յ Ո Տ
(մէք) :
ճիշգ
այն պաՀուն
երբ տասնւբմէկ
կաբմիբ ե -
րեւելինեբ
կաիսաղտնի կբ ղատասլաբտուէին
Փբա -
կայի
մէք. Հեռ ագիէ րներր
հանուցին
ուրիշ մաՀա
- ՜
ցու փ^րիոլակ մբ ;
Աբեւ եքեւսն Պերլինի
տղղ. • ճակատ
ի (բո
լչեւիկ)
թերթր,
«1յացիոնէալ
Յայթունկ»,
ոբ կբ Հրատա
–՜
րւսկո՛. ի նախկին
Նա ց իւնե ր ո
ւ
կողմէ , խո բՀ
րգա՚յին
Ի չի՛՛՛՛ն ութե անւց Հաւռւնւութեամր
, նչա^՚ախօսք մր
Հրտտաբսւկահ
է Ր , Ալոլանիո
յ
«աղատագբման
»
^բգ տսւրեդարձինէ
առթիլ
Հ
Նախաղ էււսո ւ թի" ն։բ ա լպանե ր էն է
Ր
, ղ ե րմա -
ներէն
թարղմէէւնէութեաւքբ
, ոբ կ^բսէբ .
« Ալպանացի
մողոփուրգր
շնւո բՀակա
լու -
թիւ
ւնէ կբ յա յւոնւէ մ եհն Ա թ՛ս լինի , իր աղա տագրո
ւ–
թեանլ աոթիւ»
:
Ւր չար բաիսէոէն , նո յն։ քա՚լյաքէն
լ^;թե
քցող
մր, որ ալպանէերէն, դիէոէ
եւյեր,
Հեոաձա
քնռփ կր
Հաղորղ է ֆրան. սական
շրքան ի
ւլ երմ տնւե րէն
«Բու–
լ՚իէր»
թերթին.
<յ;
՚էւացիոնէաք
Ցւէ։՚յթունկ»ի
Հբաւոէււրակահ
ա լսլսքնե րէն ն;շոնա իսօսքր Հետեւեա
լ իւմաստնւ անփ .
« Ալպանացի
մայՈւիոլրգր
պիտի
տ ղատ
էէւ -
ղրուի Ա թա լինէի ղերութենէն
»:
3)րանո ական
դորհա կա ք ութիւն
բ
Հաղո ալե
լ ուի
այս
լուրր,
կ՝բսէ թէ Պերլինի
Համալսարանին
Ա–
րե՚եքեւ։–՛՛։
յ^քքոոէն/երոէ.. կաճս-ռի
աքսլտներէնւի
Ու -
է՛՛է
• •• ՚֊ւււ ոլք. 11ր Հ ււյս՚ռւոէոահ է եռկրռէ։գ
թարդմտնու–
թետն
ճշգութիւնէր
:
Ե՛"լքր ,
կաիսում
ունի
ԱթաքիՆի
հխալիող
ին
ՍԱՐԻ ԸՆՏՐՈԻԹԻԻՆՆԵՐԸ
1
ԱՐԳՒՒՆԲԸ
ՆՊԱԱՏԱԻՈՐ ԿԸ
ՀԱՄԱՐՈՒԻ
ՆԵՐԿԱՅ
ԿԱՐԳՈՒՍԱՐԲԻՆ
ՀԱՄԱՐ
կիբակի օր կատարուեցան
Աարի
շրքանին ե -
րեսփ . լնտ րութիւններր
: Աբդիւնքր
նպտստաւոբ
է ներկայ
էխսրչաձեւին
Համար
(քաղաք, եւ տնտե
սական
տեսակէտոփ
կապուահ
Ֆբանսայի)
:
Պաշտօնական
տեղեկագրի՚ն
Համաձայն
, լնտ -
բութեանց
մասնակցահ
են
579.231
քաղաքացիներ
,
այսինքն
93
%ր։
Չեղեալ կր Համարուին
141.903
քուէնեբ
(25
^օ) ։ Վարչապետ
Հոֆմանի
կուսակ -
ցութիւնր
(քրիստոնեայ
մողոփյէգական)
շաՀահ է
239.383
քուէ
(54 % ) ,
Համ
III
յնափար ներր՝
41.346
(5 % ) ,
ռամկափարներ՝
14.744 (3
առ Հարիւր)
I
Իրաղեկնեբոլ
կարհիքոփ,
Հոֆմանի
կառտփա
րո ւթի ւնր , որ այս մ անրան կտ ր պետութիւնբ
կբ
վարէ
1947^^1՛՝
ի փեբ,
իբ յաքողո ւթեամբ կր դիւրա–
ցլնէ եւրոպական
հրաղրին
դո րհադբութիւն
բէ Ա–
մէն պարագայի
մէք, առ այմմ
ձաիսողահ կբ <«/-
մարուիլ
Աարի
չրքանր
Գերմանիոյ
փե րագա րձնե
լու\
հրագիրր,
(Հիթլէրի
օբոփ,
1935/5՛,
Աարբ
Գեր
մանիոյ
կցուեցաւ
քուէներռւ
98
^0
մեհամաս
–յ
նո ւթեամբ)
:
I
Միքաղգային
տեսակէտով
, կացութիւնր
կբ
մնայ անփոփոիս
, մինւչեւ որ ելքի
մր յանգին ֆր -
րանքեւղերման
բանէսկցութիւններր
: 1Տն՚գիրը
30
աարուան
պատմութիւն
ունի։
Շաբաթ
Օր,
Աարի
ֆրանս՚ււկան
մաողսլանբ եւ
ղինուորական
կառտփարիչր,
, Ժիլպէռ
կռանւէքալ,
աղգաբաբահ
էր
թէ կիրակի
օրուան
րնւարոլթիւն–
ներբ
մեհ աղգեցութիէն
պիտի
գոբհեն
Փաբիղի
մէք, արեւմտեան
Գերմանիոյ Հետ 1լեքոլւսհ
՛չաչ -
նադիրներու
վաւերացման կամ ձախ ողմ ան վրա յ :
Միեւնոյնւ
ատեն
յայտնեց թէ Տոքթ.
Ատրնառւրբ
պաՀսնքտհ
է
խղել
Ֆբանսայի
Հետ կնքուահ
ւոբն–
տեսակէսն
միութիւնբ,այն
աոաբկութեամբ
թէ
Ֆրանսա
Հանքահռւխ
կբգնէ առանց
վճաբելռւ
Փ"՛՜
րիղի
գինեբրէ
Մաբղպանր
Հերքելոփ այս մեղա -
դբանւքր
, րսաւ թէ Ֆրանսա
չի կրնար
դիմանալ ա–
ռանց Աարի
ահռւխին :
X
ԿԻՐ"՚ԷԻ
առտու
կանուխ
, բ" լո բ
կաթո՛լիկ
Հոէիիւնեբր
քաբողնէեր
խօսեցան։
,
իւրաքանչիւրին
խղճին։
ձղե լով քուէ
ւոա լու կամ չաէււլոլ
իւնւղ ի՛բբ
է
Բացառիկ
միքո ցնւե ր ձեռք
առնւուահ
էին ,
բա յց
քանի
մբ դէպքեր կբ Հաղորդուին
: Երկու
ֆրան -
սացի
ղինուո բներ
գա՚չո ւնաՀա րուեցան Ա ւ։։ րի ււաՀ–
մանաղլուխէն
15
քիքմեթր
անղին։
Մէկր
մեռաւ,
մի։ "Ր հանբապէս
ւիիբաւո րոլեցալ. ;
Ոճբտւլ ո րհր
կօչկակար
մրն է եւ կ՝բսուի թէ
20
մեղսակիցներ
ո էհւի :
(էուրեր»լ շարՅւնակւււ֊թէւնը կ ա ը » ՛ հ . ^ յ յ ^.^^
ՆՈՒՊԱԲԵԱՆ
ՄԱՏԵՆԱԳԱՐԱՆԻՆ
ՎԵՐԱԲԱՑՈՒՄԸ
էրձաիահ
մ
ոլխէն\
ՎԱՀԷ
ՈՎԲԱՑԵԱԼ
ԸՆԿԵՐՆԵՐՈՒ
ՑԻՇԱՏԱԿԻՆ
Կիբակի
մամբ
Յինէ Հ. 3– Գ՝ «Ռ՚՚ստոմ»
իսում–
բքչ այցելութիւն
մր կաւլմակեբսքահ
էբ գէպի Փէռ
Լաշէղ ի
ղ ե րեւյմ ան
ատ
ունէր
,
է։ քԼբսձցեա
լ ր՛ւ Աէ. բ
Ո՚Ո՜ւ֊–
բ է ն /
մ աՀուան
առաքինւ
տաբէւլիցին
առթեւ Հ
Հակառակ
անձրեւոտ
օգին,
բաղմաթիւ
րնկեր֊
ներ ւլացին
գե րեղմ անատո ւն ,միեւնո
յն ատենէ այցե
լելով
Անգբանւիկի
, Ա. իյաաիսեան
ի եւ Ա– ԱՀաբոն
եանի ղերեղմաննեբբ
Հ
քիամր
4/5ւ
տեղիէ ունեցաւ
թէյասէւղան։
մբ,
ուր
ներկայ
էին 70—ՏՕբնկերներ
ելՀամակիրներ։
Այս
առթիլ
խօսք
առին տասր
րնւկե բնեբ , ողեկո չե լով
Ռոլբէնի
, Անգրանիկի
, ԱՀարռնեանԻ
,
էՏատիսեա–
նիէ եւ Լ . Շանթի
յիչատակր
, պարղելռվ
իլրաքան–
չ ի ՚ ֊ ր ի ն գերր
մեր աղատագբական
պայքարին
մէք
է
իյօսռւեցալ
նաեւ
ողբացեալ
Զաւաբեանի
մասին ,
որուն
Համար
ՀոգաՀանգիստ
մբ կատարուահ
էր
առտուն
, Փարիղի
Հա յոց եկեղեցին ;
Մանւբամասնութիւննեբր
յաքորգով
:
^
կ^իմտնանյ, թէ մօտեբս
Հալաքոյթ
մր սլի
ւոի սս։ոքուի
Հ– 3՛ Գ՛ Թ՚սնղարանին
մէք, փ յի–
շսւտտէլ
ող բա ցեա
լ Ռուրէնի,
Լեւոն
Շ՚սնթի եւ
Գտսէէքուբ Եվւէկեա՝՜ ի , ոբ-նց
ւՐեհագիր
նկարներր
՚՚՚ւԻ՜"՛՝
՚ոեղաւո
բուին
Հանղ իս աւո րապէս :
Շաբա՛թ
29
Նոյ. տեղի
ունեցաւ
Նուպաբեան
Ա ատենադա
բան՛ի
վե րա բացում
բ
(Առմամ
ապէս
փակուահ
է բ , ողբա ցեւսլ Աբամ Ան՛տոնեանի
մ աՀ -
ուան
Հետեւանքոփ)
՚,
Ներկա
յ էր կ՚՚կիկ
րազմ ութիւն
մ բ ւէտաւո
բա–
կանէներուՀ
Հ–
բ.
Ը՛ Միութեան՛
Եւբոպսւյի
կեղր.
յա
՛նձն
ամռղոփյւ ատենա պեա
ր՝ Պ • Պետրոս
Պալրք–
ճեան , բացում
ր կւս տա ր ե լո փ , խօսք տուաւ
մատե
նագաբան
ի
վե րատես
ուչ Պ . Գոիգ" բ ՊտՀրիի , ոբ
ւլբաւռր
զե կո ւց
ո ւմ ո էի^ մբ ււլա ււլեց Աատենաղարա
~
՛ւ՛ ին Հասէոաամ ան
եւ
ղա րւլ ւււցմ անւ պարագէսնեբր
:
Այս առթիլ
նձերկանւերբ
յռտնկա՚յս
յարգեցին
Հան
դուցեալ
բարերա
Լ,
ն.։
եր։։
ւնէ
եւ նո ւի բա տ ո ւն ե բ ։ւ լքլ– յի
շատակր
:
Ա ւ-ւսւեն ՚ադարանբ
Հիմնուահ է
1929/5.. ,
նաիսա–
ձեոնութեամբ
Պ • Պօղոս Նուպա
ր
ի , ոբ
ղնւսհ է
ներկա
յ յսւ րկա բամին բ եւ իր հախքովր
սա
րքաւո–
րահ,
միեւն՚տյնտ ատեն
նուիրելով
իր ^օրբ
ղ րքերբ ;
Նոյն^՚ղէէէ մասնաւոր
Հիմնադրամով
մր
ասլաՀոէիահ
Հաստս։ տո
լ թեսն տե
լական
ո ւթիւէւ ր :
Չ
.ե
էլո
լցո
Լէքէն
՚իելք, Պ .տեոեկա բէ.ոբ
ն.երկա
քա–
րուց
նա
ր
մ ատենագարսնա
պետ
ր , Պ •
Արմ ենակ
Աալմասլեանբ
,
որ
հանօթ է իբրեւ իրաւագէտ
, իր
րն
կե
ր
սւ բան
ա կան
էո եսութիւնն
երով ;
Ե պ ա տա ս
խանէ՛
Հարցուէք
1։ մ բ , Պ ՚ՊաՀրի
քա ք–
տաբարեց թէ մ ա տ ենւա
զա
ր անւր ունե մօտ
23.000
Հ ատոր
ղիրք : Փ ա փ՛ա
,բ
յւս յտնո ւեցաւ
որ
Հ ե
զին
ակ
նւեր ր իոենպ
ղո րհե րէն
օրինակներ
զրկեն Մատե -
նա դարանին
յ
յ,երկաներր
Հիւբասիրուեցան
թէ յով , ել մա–
տեն/աղարանին
ղանաղան
մասերբ
աչքէ
անցբնե -
լոփ,
մեկնեցան
գոՀ տպաւո րռ լթեամ բ ։ Ա. Ա,
1|1111111|յ|1111111111111111ՈԱ11111111(111|11111Ա|)||1ւ|1Ո|11||||1Ո|||1|
ԿԻՊՐՈԱԻ
Թուբքերր
մողոփ
մր գում արե ։ոմ
բողոքեցին
Յոյներուն
գէմ
Որոնք
յտմաոօրէն
էլր
պաՀանձքենւ Յունաստանի
կցել
կդղին :
Թոլբքէրր
Հեռաղ իր մբ ուղղեցին
Աղգամողոփին
,
ուր
կ՝րսեն
թէ եթէ ներկայ
.լիճակբ պիտի
փոխուի,
կղզին
պէաք է փեբագարձնել
իր նախկին
տիրոք՝
թուր.,
ք ի " յ ՚
I
1
Fonds A.R.A.M
