^ՍւՅԿԱԿԱն
ԲԱնԱՍՏ ԵՂԷ՚ՈԻԲԻԻ1Ը
€6ԱՌԱԶ>
Այդ
նքեկոիաա
՝(ՐաԱսւիւօսութի՝–ն Լս^-^ճ^^-IVI&^^^1ի)
ԺԸՆԵՒ
Հայ Ո ւ՛՛անո
ղնե րու.
միութիւնր
յանձին
իր
ղործունԼայ
նախագաՀին՝
Աիսուան
կէօքՏԼանի
, կաղմակհրպած
էր
րանախօոութիւն
մր
Ժընձւի
Համալսարանին
մէք. Մայիս
]^ին
1
Հայվս՚1լան
միքնագարեան
րանասաեղծութեան
մասին
:
Հրաւիրագիր
ղրկուած
էր ոչ միայն
ամրողք
Հայ
գագո՚֊թին,
այլեւ
Համալսարանի
փրօֆէ–՜
սէօրներու
եւ ղուիցերիական
մչակութային
քանի
մր
միոլթիւններու
:
Փրօֆէսէօր
ԼաեշտէաՀՅ,
իրալագիաական
ճիւ֊–՜
ղի երիւյագոյնր
սլաաւոյ
նախաղաՀ
ութիւնր
րս -
աանձնած
էր :
Ներկայ
էին նաեւ
փրօֆէսէօր
^էհ^^,
ՒՎէՈՈ ^6
Ճ16Տ161,
ղրաղէա
եւ Զո՚-իցերիոյ
ֆրանսախօս
գր՜
րաղէաներու
րնկերութեան
նախագաՀր
կայանի
թրքասէր
մր) , Հանր՚սծանօթ
եւ փրօֆ.
ԶարեՀ
Հ
;էրիաճեանր,
արծաթ
մաղե րով եւ ոսկի
սիրաուէ,
Հայասէր
աօքթէօր
ք^օեշՈ^
( ՚ / / * ՚ ձ ՛ Հ"՛/՞՛^*^/՛) .
^ ՚ " ՜
յասէր
եւ քաք Հայաղէա՝
(ղաղութիս
ամէնէն
լաւ
Հայերէն
գիաւյողր,
կրնամ
րսել) Պարոն
էՀօեշՈ Շօ՛
Համալսարանին
լեղոլաղիաութեան
՚իրօֆէ–
սէօր
(կինր
ՀայոլՀի)
. եւ թւլթակիցներ
X
Բանախօսութիւնր
րաւլալ
փրօֆ
• Լւ6ե6տ1սՈ(1 ւ
պարղելով
այսպիսի
րանախօսոլթեանց
կարեւո՜ ՜
րութիւնր
Համալսարանական
կեանքին
մէք ;
«Հայերր
ճանչցուած
են միայն
իրենց
քաղաքա
կան
ղմբախաութիւններով,
մարգ
րան չի գիաեր
Հայ
ղրականութեան
եւ արուեսաին
մասին»;
Փրօֆ՛
Շէրիաճեան
ներկա յացուց
բանախօսին
ղրական
ղործունէութիւնր
եւ մեր
երախաաղի
-
աութիւնր
յայանեց՝
անոր
ղէպի
Հայկական
ղրա–
կանութիւնր
ց՚՚յց
աուած
Հեաաքրքրոլթեան
Հա -
մ ար :
Հայ
ուսանարւերոլ
միութեան
նախաղաՀր
, իր
կարղին
խօսեցաւ
բանախօսին
գրական
ղործու
-
նէութեան
մասին
ու բսաւ թէ Պ –ԼսՇ Խձւտ
Ա
&1Շա\
կարեւոբ
տեղ մր կր ղբալէ
Հայկական
մչակոյթի
նուիրուած
օաաբ ներու
չարքին
մէք :
ի վերքոյ
խօսք առաւ
Լսշ - ^ոԺքՇ
1
\1
Յ
1
Շ
61 ,
ո–
բուն բանախօսութիւնր
կուաամ
Հոս, մասամբ
ամ–
վափելով
եւ մասամբ
աղաա
թ ա բգմ անութեամ
բ ,
որովՀետեւ
իր ոճր թէեւ
խոբ եւ
իմասաալփց
,
սակայն
լեցու1ւ
է վւի լիսո լ ի ա յական
բացաարու
-
թիւննեբուԼ,ոբոնԱ
բաււացի
թսւյւղմանութիւնը
^ն–
« Երր որ Պ–
յ Շ Յ Ո
6ձ113քյ
որոչեց
Հրատա
րակել
իբ ղրական
պարբերաթերթին՝
ՇՁհւ
€քՏ
Տ ս յ /
մէք. Հայ աչոլ
ղնե բու
վերաբերեալ
ուսում -
նասիրու
թիւնս , երեք գաղավւաբի
կր ձղտէր.
նախ
նե րկա յացնե
լ ֆրանսաց
ի
լձյթե րցողներուն
րա -
նաստեղհ
ութ իւն մր որ իրենց
ղրեթէ
անծանօթ
էր
եւ
որու
ն արմէքր՝
Հ
ա կա ո ա կ
թարղմ անո ւե լուէ
՚ոկա բանա
լու
ւէա անւլ է։ն , իրեն չատ
եղա կան
րլլա լ
կր թու էր : Երկրորգ՝
քաւե/ու
Համար
ա յն
մեղքր
՛է" Ր Ֆր՚՚՚նսան
ղ ո բծած
է ր
Հա յաստանի
Հանդէսլ
անՀոդ
կամ անՀետաքրքիր
ղտնուելովէ
Ու Վ^բ ~
քապէս
, ղեղաղիտական
վէճերու
այս
գարուն՝
անղամ
մ լձւ ալ առիթր
տալու
Համաբ
որ լձւթեր
-
ցողր բաղդատէ
ներկայ
տաղնապր
անցեալի
ճրչ–
մարիտ
արմէքներուն
Հետ, ել այս
բաղգաաոլթե–
նէն օգտակար
կարծիք
մբ կաղմէ
» յ
Հոս
րանաէսօսր
տուալ
Համ
եմ ատական
ներա
ծութիւն
մր Տ)րանսա
յի , Հին
Տունաստանի
եւ
Հայաստանի
մ չակո
յ թնե
բուն
մասին։
« Հայաստանր
մեր մտքին
մէք
աչխաբՀտ–
ղրական
իսլեակ
մ րե էր միայն,
որուն
տիրելու
Համար
սլա յքարած
էին աս ու ան, չենք
դիտեր
ինչո
լ , եւ այն կարծիքին
եկած
էինք որ
Հայաս
տան
իր քաղաքական
անկա իւութ
իւն ր
կորսնցելուԸ
կոբսցոլցած
էր նաեւ իբ մչակոյթի
արմէքներր,
եւ քանի որ ոչ ոք պէտք եղած
ճիղր
կ՚՚րնէր
մեղի
ներկայացնելու
Համար այգ գրական
գործերր,
ու–
բեմն
անարմէք
բա՛ւեր
րլլալու
էին եւ
պարղապէս
յաղթռլներու
մչտկռյթին
րն՚էօ րինա կո լթ ի ւն բ»
.
Սակայն
պատմութեան
մէք կր տեսնենք
որ
«սլարաուած
մողո
վու րգնե րն ալ
յաղթականնե
-
բուն
նման կերտած
կամ քանդած
են ՚ոշխտբՀբ»
.
Հայաստան
ալ օտար մոգովո
ւրգնե
րոլ
Հ^»»
այնքան
չփումներէ,
այնքան
մրցակցոլթիլններէ
,
օաար ղանաղան
ումերու
խմորումներէ
ետք՝
իր
իւրացնող
Հրաչալփ
Հանճարին
չնորՀիլ
անօրինակ
կաղմոլթիւն
մր պէտք է ցոյց
տար;
Եւ ասիկա
այնպէս,
ինչպէս
Հին
Տունաստանի
մչակութային
կաղմութիւնր,
կամ
ինչպէս
այսօր
Ֆրանսան,
ուր ականատես
կ՝ րԱ՚սնք
Հակաոակ
Հոսանքներու
երկնումին,
կամ
ոտե
ղծ աղս բծական
մրցակցութեան,
որուն
արգիւնքբ
կ՝բլլայ
ղրական
Հրաշակերտ
գործերու
ծնունգր
։
Ինչ որ խառնուրդ
մր միայն պէտք է ր
մւսսնաւոբ
վա րպետո ւթեամ
ր մր կր յանղէր
Ա
,,ն–
սլիսի միատարր
գեղեցկութեան
մր, որ անոր մէք
իյԱ-բ -
Բուն թուականն
է
451
Տունիս
2
բայց
Փարիզի
տօնակատարութիւնր
տեղի
կ՝ունե
նայ
՚էաղր. Կիրակի,
27
մայիս).
ԱնմսւԴ Ժողովուրդ, վ երապրէ այսօր
Յաղթանա կ դ անցեալ, ղի իրր ե ւ վըկ այ ,
1.եո ցեղդ է կանղուն իր եողին վըր այ ,
խոցովն ա յ դ շունչին հողին ինք նաղօր • • •
Ու նոյն հուրով ւ1աո՝ Հ ա յ ն ալ հե ռ ա ւոր • . . :
Մարան է անաւարտ • • • :
Սըրտիդ մէջ րաղուի յ ո ւ շ ն ա յ ս փա ո ահեզ ,
Ծաղկի մը նըման Տղւքուտի ափին,
Ուր վաշտերն անոնց՝ թշն ամի թա փին
Դ է մ կեցան անվ ախ՛ կ ամքո վ մը ահեղ ,
Թէպէ տ նահատակ, ր ա յց ուխտ էն անշեղ
Փաւ»յք
ն
ա յ դ ՝ քեղ աւանդ • • • :
Շ րթն ե ր ո ւ դ վրրայ թ ր թ ռ ա յ յ ա ւ է տ ,
« Վասն հայրհնեաց » կանչը մարտակոչ ,
Ու հ ողիի դ մէջ
ց ա ս ո ւ մ է դ
րալբո ջ ,
ին ք ն ո ւ թի ւ ն դ անղուսպ րարձրանայ ղ ե րթ րերդ
Հըսկելով վ երէն ամէն արահետ • • • :
Հիմ ե ր ը դ անխախտ • • • :
Երաղըդ
ը լ լ ա յ ՝
ապրիլ միասին,
էյլաւերուն նըման անտառի մը պերճ ,
Րաղեղր կապէ ղիրար սիրատենչ • • •
Ու ւսորհուրդն անհաս դարաւոր յ ո յ ս ի ն ,
Դուրս դ ա յ առ յ ա ւ է ա կենսաբաշխ լ ո յ ս ի ն • • • :
Ու րլլաս ա^լատ • • • :
Պ ա տմութիւնդ ր լ լ ա յ արձաղանգ մր ղո ռ ,
Այսպէս, դ արէ դար, քաջերէ դ արծ արծ ,
Ու կանղնած հրպաբտ, արեւուն դիմա ց ,
Ծաւալի հ է ք ե ա թն աշխարհիդ անդ որր ,
Մինչ ե ւ օտարին սահմաններր խոլ • • • :
էջերն հարաղատ • • • :
Հաւա տքիդ մէջ հին,
հին քաջերուդ պէս,
Ամէն ջիղ՝ պողպատ, պիրկ՝ ամէն մըկան ,
Ք ալէ ՛ անվըկանդ դ է պի ապադան •
կ ո ւր ծ քըդ վահանած՝ ի ջ ի
՛ ր
ասպարէղ • • •
Աղա տ աղրութե ան կրկէսներէն ներս • • • :
Ուխտըդ սւնաղաբտ • • • :
Շեփորիդ ձայնը լըսուի անդադար.
Զի դ ե ռ սրբացա՛ն մարտն է անաւարա - • -
Նո բ Վարղաններով պահեն դ արէ դար ,
Սահմաններդ՝ ամբողջ , դրօշդ անվըթար - • . ;
Անահ ո ւ ա՛նյաղթ • • . :
Աւարայրներէն, Մասիսներէն վեր,
՚Լւաեւ դեաերէ դ վեհ ու
յ Ո բ ձ ա ն ո ւ տ ,
•
Այսօր կր հընչէ կանչը
ք ա ջ ե ր ո ւ դ ,
՚
Որպէսղի դառնաս
ա շ խ ա ր հ ն ե բ ո ւ դ
տէր
. ..
Ու ապրիս անկախ, հ ո
՛ ն ,
դ արե՜ր, դարե՚՚ո. . . •
Մե՛րն
է
երկիրն ա յ դ • . . :
ԶԱՐԵՀ
ԳԱԶԱԶԵԱՆ
այլեւս
կարելի
չէր
նչմ արել այգ օտար
տարրերր,
որոնց
չնորՀիլ
մասամբ
ծնունգ առած
էր ել
ո–
րոնց պատճառով
թերեւս
պէտք էբ կռբսոլէր
.
Մասնաւոր
միտումռվ
է որ կր յիչեցնեմ
Հին
Ելլագան
եւ Ֆբանսան,
Հայաստանի
մասնայա
տուկ
ձիրքը կամ
բնգռւնակոլթիլնբ
ցո
յց
տալու
Համար
յ
Այս
երեք
երկիրներուն
միքեւ
նմանութեան
Հոսանք
մր կր չրքի. Հակառակ
պատմական
պա
-
աաՀարներռւ
ել ցեղային
նկա րադի
բնե
բու
տար .
բե բո ւթեան
։
Իբական
ղեղեցկոլթիւնր
իրական
՚՚լաՀանքքին
զաւակն
է այս երկիրներուն
մէք, աւելի
քան ոլ .
բիչ
տեղ
:
Հելչէնական
եւ ասիական
միտքերու
աբգիլն–
քէն,
Հայաստանր
կր կերտէ իր
ինքնատպոլթի^ւ
որ
մինչեւ
այսօբ
չի ՚լաղրիր
միչտ
աւելի
) Հ
կերպարանք
մր ստանալէ
» ;
՚ ՚
Հռս բանախօսր
ակնարկ
մր
նետեց
Հ^ ^
պատմութեան
վբայ,
ղոր մեծապէս
կ^
կրճատեմ^
արդէն
չատ
յաքող
ալ չէր բանա էսօս ութ եան
՝
մասր :
(Մնացեալը յա ջ որ դ ո վ )
ՊԱՐԳԵԻ
ՆԻԿՕԼԵԱՆ
-
Հայւ՛
Այգ Կ^Կ"յ
՚^Ր^՚^ւ^
նորէն
տմէն
օրուան
նման
ենիքի"
ր ՚ " ղ ՚ ^ ՚ " Բ 1 " ~ գեղածիծաղ
Հովիտներուն
ա 1Ա–։
ԾԻ՝ԾԱ%•-
ՍպասուՀին
առաքին
անզամ
ՐԱալով
չէք
՚^ռ ԷՌ սաանայ
եւ կ՝երթայ
ղանձելու։
Պաշտօնեան
Նախ պէտք է
ստոբագբես
Սպասուհին—
Ի՞նչպէս
ստոբտգրեմ
յ
Պաշտօնեան
Ատորաղրէ
այնպէս
ինչպէս
կր
ստոբագբես
նամակներուդ
տակ
։
Ապասուհին
(կբ սաորտգբէ)
(Բու սիրա -
կան Մարիգ
•••»-
երեԱն
իր չ՛՛ղ՛՛ ք(Լ Վ^ՍՅ^^ւ"Վ
՛մ՛այրամուտին
կ^
մօ՚ոենար։
ք
լ
է– քւ 11
* ՕրՌ
ս ՚ " ՚ ^ " ՚ ւ ՛ " – ՚^°՚"
^^՚՝
^
՛՛ք
^ՐՔ"՚յ
լերան
սւարածուելով
՚ է ո յ ն ղ ղ ո յ ն կալ կալ արտե
^" ն եւ արօտներուն
երեսէն
արեւին
նիՀար
^
Հասած
էբ Հօբ ղո՚-ռ
:
Աչի՚^ւ՚^է
" " ՚ ^ ^ ՛ " – ՛ ^ ^ * ՛ Ի Վ^ւ՛ ""^է՛՛՛
«Ր,
ինչ.
քելով իր է^՚՚յԼ
ուՕ^նբբ
^ալաքսլռղ
սլա
նած էր ՚Ղ՛"^ ՚^՚ք. Ժ ՚ ՚ ^ ՚ ՚ Ր " ՛ ՛ կաաարբ։
Բայց լ ս յ ^ ^
յոյ»՝
ք
" Հ ՞ / ՛
օրէնքներէ
վեր , վաղբ առաւօտ
իր
կար՚էԲ
խ՚"՚^՚"1՚էւ
՛հալածելով
ցրուելոլ
ել աչիտր.
Հբ նորէն
լուսաւորելու
կոչում
ունէր ։
Այգ օրՐ^ իրիկուան
ղէմ, մայրամուտին
գբ^
րան
մօա, սսլիտակ
ու սուրբ
լերան
մր ստորոտր,
կռիւ
"՛Լ
4"՛/՛՛
Կ."^Ի՚–
^Ը.
՚ ^ Ր ՚ ՚ Վ ՚ ն
Լ"յ՛՛ին
չափ
ար՚էար •
Գիւղն էր, Հերոս
գիւղ մբ^ որ
օրերէ ի վէր
սլաաուով
մեռնելու
կամքով
կր մարտն
չէբ
իրմէ
Հազար անդամ
աւելի
ումեղ
խումանի
մբ գէմ
ա–
ռանց առաւօտ
մբ կամ
յաղթելոլ
յոյս մբ
ունե
նալու :
Այդ
երեկոյ
կռիւով պարտուած
Հերոս
այգ
գիւղր Հոգեվարքի
մէք էր ։
Գիւղին
չուրքն
ու սաբերոլ
լանքքին
դտրանա
կալ
սպասս՚լ
մանիքբ
սրած
կոյր
խումանր
, այգ
ևբեկոյ
վար
իքած
եւ սոված
գայլերու
նման
ա–
բիլն լափելու
անՀամ բեր ախորմակով
մր
գի՚֊ղբ
կրակի տալով
յաղթանակի
իր օրր կր տօնէր
:
Այրուած
տուներուն
ծռլէսն
ու
մ ուխր
վեր
բարձբանա
լով
արեւին
ճամբոլն
՚էբա
յ սեւ
ամ պ
՛մ^1՛
կազմեր , արեւբ
մօտենալով
այգ սեւ ամ–
պէն՝ կարմ րեց
ալ
, բոցերու
մ էքէն
անզօր
մ անուկ–
ներուն
լացն ու կոծր
Լ՛՛ելով տխբեցաւ
, ել
էւր
սլղտոր դէմքբ
պաՀելու
Համ աբ քսուեցալ
սեւ ամ
ոլին եւ անցաւ
զնաց մեր սպիտակ
լերան կատա
-
րին ետեւ իր երես ր ծածկելու
X
Այգ երեկոյ
ուշ մամանակ,
մեր Հեռաւոր
գիւ–
ղՐ
սզ աւոր , Հրաձ՚ան ստացաւ
աււտուն
կանուխ
ղաւլթելու։
Ո՛՛ւր X Ոմանք
րսին
Հյամ կամ
Պաղ -
տատ
, ուրի^եր
րսին՝
մինչեւ
ճէղփբէ , ՊօՀրան ։
Գառնուկի
մորթով
գայլեր
րսին,
Զարմեր
չատ
կարճ մամանակի
մբ Համար
ծանր
եւ
աւելորգ
րեռնեբով
ճամբայ
ելլել։
Բերէք
ինչ որ
ունիք,
է
^օ
-֊Ս
^ւ^
–էէր
Ա^^յ^^րէ^, Ալ,^ վևրադառ^աք
ետ
Կ
՛Ա
՛՛ն է ք :
Տրտում
տխուր
մեր պապերբ
այգ
երեկոյ
տա^
րին ինչ որ կրցան,
տարին կապերտ,
կաթսայ
եւ
էմանկագին
իրերով
լեցուն
սնտուկներ,
թխեցին
եկեղեցին
ու վերադարձան
I
Այգ
երեկոյ
ուլ մամանակ
մեր մայրերր
մբա–
քան
թոնիր
վալ^եցին
եւ իրենք
արցունքր
էսմոբէն
Հետ չաղուելով
վաղուան
Համար
Հաց եփեցին
...
ԱՐԱ
ՏԷՐ
Վ^ԱՐԳԱՆԵԱՆ
Կապոյտ Իաչի Օդ^յ
ՖԿհւ՚ոչի
Փորթ
տԳթալիի
մասնաճիւղն
ալ տօ
նեց իր որր^ (կէ՚ւ,
սրաՀին
մէք։
Տիկին
Մե -
նենտեան
յանուն
վարչութեան
քանի մր
խօսքով
պ՚որզեց
կ. խաչի
գործունէութիւնր
։ Տետոյ
տե
ղի ունեցաւ
գեզաբուեստական
բամինր։
Գմբախ
֊
աաբար
Հիւանդութեան
սլատճառով
Աէվրանի
թա.
՚ոերախումբր
չէր կրցած
իր մասնակցութիւնր
բե
րել .
Կր մասնակցէին
իսի լէ Մ ուլինռ
յի , 7յավիլփ
,
Ալֆորվիլի
եւ
Փ ՚ ՚ ր թ
Իթալիի
Հ -
Տ ՛ գ՛
Նոբ նե
րո ւնքէի
մ ասնաճիւղե րր երգերով
,
խմբերգներով
ել արտասանութիւններով
։ կ . իյաչփ կեգր
. վար
չութեան
ներկայացուցիչր.
Օր. ^ոլչանիկ
Տէօ
-
լէնեան
պարղեց
Ա իռլթեռ^
նսլատակ^ւեր
ր
I
Մ
եծ
էս անղ
ւով աո ութիւն
ստեղծեց
Փորթ
Իթալիի
Ն*՛ ր
Աերունւլի
Հայկական
պարի
խումբր
։
Ա՚՚լրէք
1
՚ողաք X
քիւսմր եին սկսան եւրոպական
պարերր
ղեկա–
վարութեամբ
Պ՛ Օնոսեանի
։
Հանղէսին
մէք աչքի
կր զարնէր երիտասար
-
ղութեան
եռանգր
; Տաճաիւ
կ՝լձւգՀատէին
եւրոպա
կան սլարե բր , երգե լու
Համ ար աղգա
յին եւ
լեզա–
փոէսական
երգեր
ել մանաւանգ
պաբելու
Համաբ
Հայկական
պարեր
: ^ատոնց
էր ռր մեր
թաղին
մասնաճիւղր
այսքան
ողեւոբոլթիւն
չէր
տեսածէ
Այս
առիթով
Տիկին
Մուրատեան
Ալֆորվիլի
Կ– Խաչի
կոզմէ ել Պ– Գ՚որեղին
վար գանե ան500՛՛՛
կան ֆրանք
նուիրեցին
կուպոյւո
Խաչի եւ Նոր Աե
րունղի
մասնաճ իւղերուն
Հրաչ
ԿԱՐԳԱՏԷԲ֊
ԵԻ
ՏՍյ՚ԱԾԵՑԷԲ
է 6 Ա Ռ ԱՋ
>
Fonds A.R.A.M
