ո ՛ վ. ե Ո Ր
Ք Ս Ղ Ա Ք Ա Կ Ա Ն Ո Ւ թ ի Ի Ն
Կ Ը
է " 1 1 Ղ Ա Յ
ԳՐԱԿԱՆ
ԱՍՈՒԼԻՍ
ւէքւււնե/նաՀւ
Հ Եկեղեցին
ղերձ– սչսւՀել քա ղա քա էլան կոլ, -
սակցութէւններու
ամէն կարգի
աղգեցութիլեէ»
.
մեր
«եկեղեցասէր
- Հայրենասէր
»
խառնիճաղան–՛
ճին այս րանաձեւր
այն ղղ"՚–ելի
կեգհ՚իքն է, որ կր
էաՀագործ՜սւի
շարունակարար
;
Ո՞վ է վերքապէս
այն Հոսանքն ու
կազմակեր–
պութիւեր, որ էլաչխաաի
ռւելականօրէն
իր ազգե–
ցութեան աակ առնել
Հայ.
Եկեղեցին։
Եթէ մեր Հակառակո
րգնե րր քիչ մր խելք եւ
քիչ
մ րե ալ իրենց արտա
յա յտո
ւթիւննե
րու պա ֊
տասխանաաուութեան
գիաակցոլթիլնր
ունենա -
յին,
առնուաղն
լուռ պիտի
անցնէին
այս շաա փա–
վաւկ
խնգրի
վրայէն։
Ոչ միայն
անոր Համար որ
եկեղեցիի
շուրք քազաքական
ւէէճեր
տեղի
չունե
նան
, այլեւ
անոր Համար, որ քիչ խօսուի
իրենց
քաղաքական
յիմար ել վտանգաւոր
մարղանքնե ֊
րու
մ ասին :
Մեղքը
մերր չէ ,ուրեմն
, երր կր
Հարկագրոլինք
անգրագառնալ
այս անպատկառ
քսութեան
, Հոգ
չէ թէ խռովին
իրենք
իրենց
անմեղ
գառնուկի գե
րին մէք գնող
•&ակաալւ
եւ բոլորաիքեան
«ազգա -
սէր - եկեղեցասէր^ներր
:
Ս եր գիրքշ
Փարիղի
եյլեղեցական
ր^ւտրոլ -
թիւններու
մ ասին
, չատ յստակ եւ պարզ դ ձ՜երով
յաճախ
ներկայացուած
է այս թեր
թի էքերուն
մէք։
Ոչ
մ էկ պարկեշտ
մ արգ
չի կրնար
ծուռ
^՚Հա–
չիէւներ
, կուսակցական
նկատումներ
եւ քաղաքա -
կան անճոռնի
մ ա րզանքնե
ր
մ աանանչել
մեր աե–
սակէ տնե րու ել պաՀան
քնե րու
մ էք :
Աւելին
ըլլալով,
1949,
Յունուար
9ի
ԸնգՀ.
յ ողովվւն ատեն , մ ենք
մնացինք
մ իչտ
Հետելո -
ղական
մեր Հիմնական
ղծին
, որ կ՝ամփոփուի
Հե
աեւեա
լ րանաձեւին
մ էք
• ֊ — Եկեղեցիի
ղեկավա -
րութիւնր
յանձնել
պարկեչտ եւ րնգունակ
եկեղե
ցասէրներուն
, ձգտելով
ամրաս^գել
հայ - ազգա–
յ|ւն եկեւլեց|ւնյ
իրրեւ
նուիրական
վառարան
կրօն
քի ել լուսաւորութեան
: Ա^չւււչտ , միչտ
նկաաի
ունենալով
մեր մ-ողովրգի
բացառիկ
կա ց ո ւթ ի ւն ը
գերազանց
օր էն ծ անր ու վտանգաւոր
ել մ ա֊–
նալանգ
, «մ իքազգա
յին ներկա
յ փափուկ
կացու -
թիւնր » :
Հետեւողական
մեր Հիմնական
առաքագրոճ -
թիւններուն
, մենք եթէ յաճախ
Հարկագրուած
աւք
խնգրոյ
առարկայ
ղարձնել
Ամենայն
Հայոց կա -
"ք
շէ՜՚՜ւ
՛լ
՚ -^–֊1 ւրյէ՚^-է^^–
• ^ Հյւլյոասւետաեան
Աաջ —
որ վտանղաւոր
կր Համարենք
Հայ. Եկեղեցին վե–
րածե
լ մ արղարան
սովեաական
թե լագրո ւթեանց ,
Ո՛՛վ է Փարիղ նստած
այն «Հայրենասէր
եկե
ղեցասէրովը
, որ քաքութիլնն
ունի Հայ. Եկեզեց -
>–ոյ չաՀե բուն Հետ նե րգա ^ակե
լ Մ ոսկուա
յի
կուը–
մէ ՀրաՀանգսլած
«խաղաղութեան»
Հայրապե -
տական
կոնղա1լնե
ր ր :
Ո՚^վ
4)
Ֆրանսայի
մէք տուն տեղ
կազմած
Հայ Հաւատացեալր,
որ պիտի
ոլզէր
գործագրել
Մոսկ ուա յի
խմ բագ րութեամ՛
բ
Հ րա սլա րակ
Հ ան -
ուած
կաթողիկոսական
այն կոնգակները,
որոնց -
մով
կը վմելագրուի
«.իւազազասէր
Հա յութեան »
րաց պայքարի
մէք մտնել «պաաե րազմ՝ պաա բաս -
տող արեւմտեան
բւււլւժուա ե ւ կապիտալիսաական.
պեաութիւննեբու՛^
ղէմ ;
սն
մ եծամ ասնութիւնը
չէ^
ր
ճա կա տ ա կան
բո լո րաիք -
Փարի ւոա֊,ա
ւու
յութե.
նո յնիսկ ականաւո
ր
եանը
որ մինչեւ
այսօր ալ կր
գատապարտէ
կաթ
ող . սլաաուի բակին
թե թեւամ իտ
մ աոնակցու–
թիւնր
«խ ա ղա ւլո լ թ ե ան
խո
րՀ րգամո գովին» :
Ա եր Հակառակորգին
Համար , այս
սրտնեղիչ
վերյիչումներր,
անչուչսէ
Հաճելի
բաներ
չեն։ Հա
ճելի չէ նո յնսլէս
անոնց Համար , որոնք
մեղի պէո
մ տածելով
Հանգերձ
, պարզապէս
աՀա բեկ՝
1944
-
1945/
ս ար ս ա վէներէն , եւ ինչու
, նաեւ վաքլ–
՛Ւ
ւնա կանո ւթիւննե
րէն
Մենք եւմեզվւ Հետ Փարիզի
Հա յութեան
քախ
քախիչ
մեծամասնոալթիւնր
, եկեղեցիի
չուրք եւ
եկեղեցիի
մ ասնակցութեամ
բ կատարուած
այս
կարգի
արկածախնղ
րական
արար^ւե
ր ր կր նկա -
տենք
օաայւին կ ողմէ թե լ ա դ ր ո ւ ա ծ քաղաքական
ք ա յլ ե ր :
Ոչ մէկ կասլ
Հա յրենա
սի րութե
ան
, եկեզե -
ցասիրութեան
եւ վե ր ը մատնանչուած
աբաբ^^ե–
բուն
միքեւ :
Եթէ կր կարծուի
թէ , Հայրենասիրութիւն
եւ
եկեղեցասի
բութ
ինր կր
թե լագրեն
, որ տա -
ոապէս կատարենք
Հայրապետական
թո լո ր Հրա -
Հանղներբ, այգ պարագային,
մենք
բարձրաձայն
կր յայտարարե^^
• ՈՋ
էքմ իածնի , Հա յրենիքի եւ գազթաՀա
յութեան
ու իր եկեղեցիներու.
Հ^ն\ւագպճ
շահր
կը պաՀանքէ
,
չլսե
լ ա քն
բո լո ր
Հ րաՀանգները
, որ կոնղ ա կնե
րու
ձելին տակ՝ Ա ոսկուայի
քաղաքա կանո ւթ իւն ր կր
պարտ
աղ րեն
զ ազթական
Հա յութեան
ել իր նո
յն
քան
գաղթական
Եկեղեցիին :
Այս է աՀ , մեր քաղաքական
գիծր,
որուն գէմ
կը պայքարի
մեր Հակառակորգր
:
թ ո ւ ա կ ա Ա և և ք ո ւ
պ ա տ Ա ո է թ ի ւ Ա ը
ԱՀա եւ Նոր Տարին։
1950^
իր ՚էքայ չատ խօ֊
սեցուց
։ Հեղինակալոր
անձեր
մելան
սպառեցին
ճչգելու
Համար
անոր
Հանզամանքը։
Ըսա ոմանց
ան
ձՕրգ գարու
կէսր կը Ա՚ացնէր
, իսկ
ուրիշներ
կր պնգէին թէ
19յԱ"Հ
ԿՐ "^"էր գարուն
երկրորգ
կէսր։
Այս առիթով
ւիորձենք
քրքրել
թուականնե
րու
Համառօտ
պտտմութիւնր
, քաղելով
ղանաղան
աղյրիւրնեիէ :
ինչպէս
գիտենքՀ
քրիսաոնէական
թուականը
կը սկսի •իրիսաոսի
ծննղեան
թուականէն
: Եթէ
այսօր կր կարծենք թէ
1950
աարի անցած է այգ
թուականէն
, ատիկա
Հետեւանք է ասկէ
1400
տա
րի առաք գործուած
սխալի
մր, որուն պիտի
անգ–
րաղառնամ
քիչ վարը։
Հաւանաբար
1955/,
կամ ^
թերեւս
1962/,
մէք ենք
:
1
Հռովմէական
Հին տոմարը կը սկսէր
Հռոմ ի Տ
Հիմ՚նագրութեան
թուականէն
, այսինքն՝
733՛էն ^
(՝Բ • Ա՛)՛ Բբիսաոնէական
կր**նքի
աարածման
չբ քանին կար էէ մը ղիտուննե
ր սկսած
են գործա -
ծել
ԱբրաՀամի
թուականը,
որ, ինչպէս
Հասկնա
լի է, իբր Հիմ ունէր ԱբրաՀամի
ծնունգր։
Համա–
ձա
յն Եւսեբիոս
պատմ ագրին ատիկա կը Համ ա -
պատասխանէ
2016
աարուան
Հոկաեմբերին
(Ն •
•Բ-)։
Միայն
Զ՛ գարուն է որ Հռոմ
ապրող
վանա
կան մր՝
՚իիոնիսիոս
Եգսիղուուս
սկսաւ
ւէոբծա–
հ՜ե լ «Տիրոք
թուա կանր» որ մեր թուականն
է :
Ա ակա
յն ՚Բրիստոսի
ծննգեան
թուականի
սաՀմա -
նում ր սխալ էր։
Լ)չ Ոք կրնայ
մխտել թէ այգ ծը–
նունգր տեգի
ունեցած է Հրէից
Հերովղես
թագա
ւորի
օրով : Յովսեվւիոս
Հ րեա
յ պատմ
ի չր կըյի -
չատակէ թէ Հերովգեսի
մաՀը պաաաՀած է
լուսնի
խաւարումէ
մը վերք։
Արգի աստղագէտներր
գի
տեն
Հաչուել ուճչգել
լուսնի
անցեալ
բոլոր
իւա -
ւարումները
իրենց
թուականներով
եւ
նոյնիսկ
կրնան
ըսել իմէ երկրիս որ կէտե րէն տեսանե
լփ ե–
ղած
են անոնք։
Արղ , միակ
լուսնային
իսալարումը
որ կը պատչաճի
վերոյիշեալ
վկայութեան
կը
զու–
գագիպի
՚Րրիստոսէ
առաք
4
տարուան
մարտ
\3ին։
Ուրեմն
կարելի է եզրակացնել
թէ քրիստոս
ծնած
է
4
թուականէն
առաք :
Պէաք է շեշտել որ Դիոնիսիոսի
վրիպումը
աըգիւնք էր Հռովմայեցի
Օգոստոս
կայսեր թա -
գաւորութեան
սկզբնաւորութեան
ճշգումին
մէք :
Ան
Հիմնուած էր իրեն մամանակակից
պատմիչի
ղի ունեցած ^ Հ/գո^ւա1ւս զ-է
շ^րգ
տարուան
րնթացքին։
Աակայն
պաամութիւ–
նը կ՝րսէ թէ Օգոստոս
թագաւորած
է չորս
աարի
Օղաաւիոս
անունով, որ իր բուն
անոլնԿւ էր։ ԱՀա
չո րս տարուան
վրիսլում
մ ը ՝Բր իսաոս
ի
ծննգեան
մասին ։
ս արգոց
Համար
միշտ ալ գմ-ուարին
Հարց մր
եղած է ^ական
մ իաւոր
մ ը գտնել ՝ մամ
տնակը
Հաչռւելու
ու չտփելու
Համար։ Այգ ոււլղութեամ
բ
առաքին
առթիւ
նկատի
առնուած
են օրերը,
որոնք
երկրի
թալա
լմ ան
ս՛ րգիւնքն
էին : Յետո
յ
ամ
իս–
ներր
(լուսնային)
եւ վերքապէս
տարին որ կը ներ
կա յացնէր
ե րկրիս
արե լին չուրք կաաա րած մէկ
չրքանր : Մ իակ
Հիմնական
մամ անակամ
իք ո ց ը օրն
է որ Հիմ ծառայած
է՜ օրացոյցերու
կազմութեան
;
Ա աՀմ էտականնե
րր
Հ իմնոլած ենլուսնա
յին ամ ս ի
՛Լք"՛ յ ՝՝ Անոնց տարին կր Հաշուէ
\
2
ամ իսներ
29–՛^
30
օրերէ բաղկացած
, որով 2,9ոլկէէ1 Օրուան կը
Հաւասարի
մի քինր։
Աակայն
այս
կերպով մէկ
տարուան րաց մ ը կը գո յանա
յ
^3
տարուան
ըն -
թացքին
։
Հրէական
տարին
Հիմ ունի
լուսնին
եւ
արեւուն
շարժումներր։
Ան եւս
|2
ամիսներէ կր բագկա -
նայ,
իւրաքանչիւրը
29
եւ
30
Օրերով :
ԱյսուՀան–
ղերձ, եթէ ամիս մր պակսի
եղանակներու
կանո -
նաւոր
յաքո րգականոլթեան
Հ ամ ար , մէկ
ամ իս
ելաւելցուի
այգ տարուան
ւէրայ : Այգ նաՀանք ա–
միսը կր սլատաՀի
\
9
տարուան
րնթացքին
7
ան -
գամ :
Մյգպիսի
աարեցոյց
մր գոյութիւն
ունէր
նաեւ
Հռոմի
մէք, բայց
որոչ կանոն մր չկար ել ոչ
Եթէ տակաւին
յիմարներ
կան, որոնք, մեր
\ւյս ձգտոլմր կըվերագրեն
Եկեղեցիի
վյրայ,
մեր
ո I , ^
I ռւ
......
աաոա րածե լուն
կուսակցա
թեան
ագղեցութեան
լաւ է որ սթավէին
, վերքապէս :
Ժամ անա1լ1ւ է , որ րո լոր իրական
Հա
յրենասէր
Հա յերր
յստակօրէն
տեսնեն ա յն իրական վաան -
գր, որ կախուած կր մնայ մեր Եկեղեցիի
գլխին :
վառ
պաՀել
Լուսաւոբչի
կանթե
ղր
Փարիզի
մէք,
Հնարալոր է ա յն պարաղային
միայն,
երբ
սովեաական
չունչէ
ն վե րքնապէս
մ ա քրոլին Փա -
բիղի
Եկեղեցին ու իր չրքապատր :
Այս
ձեւով
միայն
կրնանք
ազաաել
մեր Եկե -
ղեցին
քաղաքական
կուսա
կցո
ւթիւննե
րո
ւ ազգե •
ց ութ ենէն :
Ս • ՏԷՐ
ՒՈՀՄԱԱԵԱՆ
միսը. Ա պարագան
ոչ միայն քազաքական
նպա–
աակնէ
ծառայեց
, այլեւ պատճառ
գարձաւ
չարա,էսլւթեանց
եւ ղեղծումնեբու
։ Եւ֊
50
թուա
կանի ՀկԲ •) գարունր կր պատաՀէր
Գեկտեմբեր
ամսոլԼ^.։
Սակայն
արգէն
45
թուականէն
սկըս–
եալ
Յո^ո" կեսար
տոմարի
բարենորոգման
կր
^եռնարէրտ
Լ՚Բբեւ
գործակից
ունենալով
Ազեք -
"՚^նգբի՚ք
աստգաբաշիսներէն
Հռչակաւոր
Աոսի -
Ղինէսշ,Ան նախ փորձեց
ամիսները
պատշաճե -
Անել լ,րնակներու եւ այգ նպատակով
փոխանց -
՚՚՝"՚ն ս,^ի մր նչանակեց
445
օրեըէ բաղկացեալ ,
"Ր ծա–^ է պատմութեան
մէք «չփոթոլթեան
»
"՛արի
խունով։
Ասոր
չնոըՀիլ
գարնանային
գի -
ԺրաՀսէԱԱարը, որ այգ եղանակի
սկիգրն է, ե -
կալ
25
քարտին :
Ա^լՀետեւ
ըսա իր Հաշիւներուն
,
սլաՀելու
՝*ամաբ աարուան
365
օրերու կլ վեց
մամուան
չրքանը, Հրամանագրեց
տարին
Հաչուել
365
օր,
1""31՛ իւ^՚"Ք՚"՚^է1"֊0
է"1՚Բ"ՐԳ
տարիէն որ
պիտի
է""ղկա%ար
366
օրերէ : Եւ նկատի
չառնելով
լուս–
^1՛ չբքսւններր
, տարուան
ամիսները
բամնեց
30
եւ
31
Օրեր՛՛է–՛ իսկ Փետրուարը
28
օրուան
Հասարակ
"՚արինեքուն եւ
30՝
նաՀանք
տարիներուն
։ Իր օ -
րով տարին կր սկսէր
Մ արտ
ամ՚իսէն որ գարնան
"Կիզբն է ։ Ասով կր բացաարոլի
Հոկտեմբեր
, Նո -
յեմբեր եւ Գեկտեմբեր
ամիսներու
անուանակո -
չումր։
Որոնք լատիներէն
կր նչանակեն
ութ, ինը
ել աասր։
Մինչգեռ
այժմ ատոնք
10/»^, 11/՚^՜
^ ՚ ՜
\1րէլ
ամիսներն
են։ Յուլիսր
կոչուած է
Յուլիոսի
տոս ամսուան
վրայ,
գողնալո՚Լ
ղայն
Փեալ՚ուա -
րէն,
որպէսղի
Օդոսաոսն ալ Յուլիսէ՛^
^ ՚ ^ ՛ " ^ ^I՛ ՜
րարեն%Աչ
մը Հանգիսացածէ։
Ան ^ . ՚ ^ ՛ " ՛ / ^ – ^
%3ուլիոս
ԿեԼրի
<իմնած
տարին
7 7 / –
բուէ աարիէն
Ա
վայբկեանի
՚՛^
^ ^ ՚ ^ ^ ք
կ պակաս մր կր ևրկայացնէր։
Ւէե^ –"Իկ–
՚ " ^ –
նչան սիսալ մընէր,
սակայն տարուէ տարի բաբ -
գուելով,
Զաակի
տօնին
յապաղման
պաաճառ կր
1առԼլ՛։
\5Տ2ին
սթալր կր կաղմէր
10
օրուան
բաց մը։ Եւ Յուլի՛ոսի
նման Գլավիո"
անուն աստ–
ղ՚ս\էտի
մը գործակցութեամբ
ան
ձեռնարկեց
սխալր
գս՚րմանելու,
պարզասլէս
ք ճ , ՛ ՛ / ՛ " ՜
ձարէլով
֊ամսաթիւին
վրայ։
Այսպէ".
582 Հ " ^ ֊
տեմբեր
4ր նչանակեց
Հոկտեմբեր
\5։ Այս
ճչդռւ–
մով
գի^երաՀաւաոարր
կուգար
21
Ս արտին
, ինչ
որ կբ Համապատասխանէր
Նիկիոյ
352
թուակա–
ձ/^աիեղերական
ժողո՚Լին
Զաակի
տօնին
Համար
ՆաՀանք
տարիներուն
համար ալ ահ հաստա
տեց
օրէնք մր, որով 4ով բամանելի
աարիները
միայն
սլիաի նկատռւէին
նաՀանք
տարիներ : Տա
կաւին
փոքր սխալ մր գոյութիւն
ունի
տարուան
մէք : Սակայն
3000 տարի պէտք է որ մէկ օրուան
պակաս
մը ն չմարուի
յ
Գալով
շաբթոլան
եօթը
օրերուն,
ի՛՛նչ
Հիմք
ունին ատոնք։
Նաի,՝ Ասաո ւած ա չո ւնչի
մեկնու -
թիւնր որ կր Համասլատասիսանէ
Աստուծոյ
կողմէ
՚սշխարՀի
սաեղծագործոլթեան
վեց օրերուն
եւ
1ջգ Հանղստի
օրուան։ Ապա, մեր նախնեաց ծա–
ն^թ
արեւային
գրութեան
եօթր
մոլորակներուն
ոբռնք կր ներկայացնէին
նաեւ
զանազան
ասաոլա–
ծ՚ււթիւններ
Հռովմէացիներոլ.
Յոյներու և
Հայե
րու մօա : Այգ աստուածոլթեանց
անուններր
տրբ–
ւ»,ծ են րնգՀանրապէս
տարուան
ամիսներուն
ու
մանաւանգ
չաբթուան
օրերուն :
Հակառակ
պատմական
սխալներուն,
1950ր
կը
մնայ քըիստռնեայ
թէ այլ աղգերու մեծ
մասին
՚ր՚րծածած
թոլականր
: իրէն
կ՝րնկերանան
նաեւ
Հայոց
4442
" ՝ "
Լա ւաստան
1 յ
... -
ղասսռրւ
՛րին եւ
- 43
թոլականր որ Հիմ ունի
Հայոց
լյաստաս
Հաստատոլիլր
;
ՄաՀմետականներու
1369
թուականր
, Հռովմէական
2703
Լրեանե՜բուն
չ71 0
թուականր :
Մազթենք որ նոր Տարին
աւելի
բախտաւոր
Հլլայ քան անցեալը :
ԳՈՒՐԳհՆ
ՊՕՅԱւ^ԵԱՆ
ԳԵՐՄԱՆԻՈՅ
՚իերազինման
մասին
խոբՀրգակ^
քութիւն
մր պիտի կատարուի
այսօր,
գերման
զօ–
քավարներոլ
եւ անւլլիացի
, ֆրանսացի եւ ամերի–
\ ՚ ս ց ի սպաներու
միքեւ։
Պո՚աերազմէն
ի վեր առա–
էին ան՚լամ է որ գերման
զօրավարներ
գաչնակից
ապաներու Հետ մոգով
պիտի
գումարեն
Հաւասա
,-
^.ութեան
Հիման
էԼբայ։
Օր"՝կարգի
գլխաւոր
խն–
ղիրներն են
Ւ՞նչ՚ղէս
զինել
ղերման
գօրամա -
"ք./ւլ՛
ի՚^նչպէս
պինուորագրել
( Հաւտնաբար
իբ–
(ւեւ կտմալորներ)
•
Գերման
գօր՚սւԼաբներ
պիտի
ւ;ո,նոլթն
զօր .ԱյղրնՀաո
լ րր ի վե ր ինսպա յակո յտ
ին
մէ ք ,
հ անօթ ՛սնա լուի գա ^ւտկից
Հրամանաւո՚ս
րու
թեան
բոլոր
գազս՚նիքնեբուն
•
Գերմաններր
աղգ՛
ւգւ։։ *տ սլանա,թեան
լիազօր
նա խարտ
բու թիւն
մր
աի՚ոի
ունենա՛լն :
ՀՆԳԿԱԶԻՆԷՆ
ֆրանսական
զօրքին
Հրամանա–
աարր կր Հեոագրէ թէ Հանոյի
եւ
Հայֆոնկի
(Թոնքին)
սսլառնացո՚լ
վտանգներր
փարատած
են ։
թշնամին
ձախռգած է իր բոլոր
փորձերուն
մէք :
Fonds A.R.A.M
