^8
ԱքԻԱԶ»
Հիւ.անգԸ
զսսլանակէ
մղույսծի պէ"
ԴԼ"^Ւ՚Ը.
վեը
բարձրացուց
,
"՚էՔ^ԲէԼ
ի՚"Լ"ր
րացաձ֊
անՀամ–֊
բեր
Հարցուց
.
֊ Ո՛՛վ է
այգմէկբ
— Մեր գէւ֊ղյէն
քաՀանան է
Վ*"յ
^ անօրէն
, գարձեալ
քաՀանան
,
միշա
քաՀանան,
ամէն տեղ են այս մարգիկր,
անկա ֊
րելի է շարմում
մր փորձել աոանց
անոնց
Հանգի–
սլե
լու. : Գարշելի
ճճիներ են անոնք, մակաբոյծ– ֊
ներ
. • •1
ինչո՛՛ւ, կբ նեղոլիք
այղպէս
, ես կր քանամ
օգաակար
բլլալ
ձեղի
ւ
Համայնավարր
սաստիկ կբ տաոյս
պի։
Խիթեր
ունի
որովայնին
մէք, կ՝ուղէ աք ուձախ տապրլ ֊
արկիէ անգաղա
ր
յ
ինչպէս
մ արմ
ինր
նո յնպէս եւ
Հոգին կր ճղմուի , կբ ղալարոլի
. . • ;
ԱնՀաղՈրգ
վիճակ
մբ ստեղծուած
է իր մաքին
մէք, ուր չի
կրնար
Հաշտեցնել
կրօնաւորր եւիր պարագան :
ւիայրապետբ
միւս
25
Հիւանգներով
կր ղրտղի
եւ երր անկողնին
մօտէն
կ՝անցնի , ոգեվարբ
նշան
կ^րնէ անոր որ մօտենայ
յ
ՊւսշտօԱսէկաԱ ամրաստաԱսւգթ
ՊՈԼՍՈ6 ՊԱՏՐ– ՏԵՀԱՊԱՀԻՆ
ԳԷՄ
-
Մ՛
I
յրապւ
Ի՚^նչ կբ փափաքիք
։
Ւ
"Բ
^է
՚^Ք
թէ կուգայ :
Բանի որչէք փափաքիր
, ի՛՛նչպէս
կ՝ուզէք
որ գա յ :
ՈՀ
,
անիծապարտ
եմ ես • • . գացէք
, խնդ -
րեմ
բսէք որգայ ;
ԱՀա
երէցբ եկած է : Համայնավարր
չեչտակի
կր
նայի անոր աչքերուն
մէք եւ առանց
նեղուելու
կ՝երկարէ
իր ձեռքր
յ
Ուրեմն
, պիտի տա՛՛ք ձեր արիւնբ
%
ինչո՚^ւ
շէ , բարեկամս • • . ;
Բարեկա՛զմ
. • . յ
ԱրաՀին
25
Հիւանդներր
նստած
իրենց ան-
կողիններուն
մէք , կր Հարցնէ
ին իրարու թէ ի նչ
պետի սլատաՀ
ի : Ա ասնադէտ եւ օգնական
բմիչկ–
ներու,
ինչսլէս
նաեւ
Հ իւանդապաՀոլՀ
ինե
ր ու ներ
կայութեան,
քաՀանան
անմիքապէո
կր Հանէ իր
կրօնաւորի
երկար ղգեստր
, կր դնէ իր
բաղոլկր
սեղանին
վրայ , ճիչգ
Համ ա յնավարին
վտիտ բա -
ղուկին
քովր
, որուն
վբա
յ կարմ
իր
ղ.ո յնով գրո
չ -
մուած
էր ,
Հ ամ ա յնավա
րոլ թեան
խորՀ րղանի
չ
«մուրճ ու
մանգաղ»։
Բմիչկներն
ուՕգնականներր
չծուած են լուրք
աշիսատանքի :
Վերքապէս
երկար
ասեզբ կրմխրճուի
կրօնա
ւո րին րագո
լ կին մէք եւ ամբողք տասր վա
լրկեան
քաՀանային
արիւնր
քամուելով
իր երակներէն
կբ
փոխադրուի
ել կբ Հոսի
Համ ա ^ավարին
ե րաէ^ե–
րուն
մէք։ Այո խորՀրգաւոր
պաՀուն
սրաՀին
մէք
երկիւղած
լռութիւն կբ տիրէ • • •
։Գործողութիւնր
վե րքացաւ , քաՀանան
տմգունած եւ ցած
ձա յնով
խօսեցաւ
Հիւանգին
ու բսաւ
.
- .
Միշտ
խորՀեր
եմ թէ մենք երկուքս պէտք է
•"Բ էԲ՚^Ր լալ Հասկնանք
ւ
ի՛՛նչ պիտի
րսեն
լ^կերներբ
. . . ;
Ամէն պարագայի
տակ , չէք կրնար
մխտել
թէ
ձեր երակներուն
մէք
քահանայի լքը արիւնը
կայ
. . . :
— Այո,
քահանայի ա ր ի ւ ն – – –
սակայն ել
այնսլէս
շնո րՀակա
լութ իւն– • • • :
—
Ինչո^ւ , «սակայն եւ այնպէս »:
Հիւանգին մօտ այլեւս
ամէն րան վեր ի վայր
չրք՚՚^ած եւ սւտելութիւնր
ոիրոյ եւ երախտագի -
ԽՄԲ
— Ահաւասիկ այն ամրասաանագիրը որ
ո ւղղո ւ ա ծ է ՊոլսոյՊաար– տհղապայւ Գ է ո րղ արք-
Արսլանեանի ղ է մ ,
եւ յա նձո ւ ա ծ է ընդհ– ժոդո ֊
վ ի ն ։
Այսօրուան
ձե ր պատմ ական
նիստին
առթիւ
(16
Ա՛աբտ) պարտք կր զղանք
ամէն րանէ
առաք
պատկառելի
մողո վիգ
բարձր
ուչադրո
ւթե
ան
յանձնե
լ Հետեւեալ
ամ րաստանաղիրր
, խնդրե
լով
որ բարեՀաճիք
պարտն ու պատշաճր
տնօրինել
:
1.
կ՝ամ րասաանենք
իսթանպուլի
Պատր՛
ՏեղապաՀ
Գէորգ արք. Արսլանեանր
, որ իր երկ
րորդ
տեղապաՀոլ
թեան
շբքանին՝
ոտնակոխեց
մ եր Ա աՀմ անագրական
օրէնքներր
, Հայ Առաքե -
լական
ե կեղեցւո
յ դարաւոր
աւանգութիւններր
եւ
րնգգէմ
գնաց
մողովբ դա պետ ական եւ եկեզեցա -
կան
սկղրունքնե
բու
, խզճի ել բարո յական
րմ
բրռ–
նումներոլ,
պառակտելով
ամրողք
Համայնքր ,
նիւթական եւ րարո յական
անարմանելփ
ւինասնեբ
սւատձաււ
ելով
2
կ՝ամրասաանենք
Տէր Գէորգ
արք.
Արսլան
եանր, որգիտակցաբար
անտեսեց
ԱաՀմաձ-սգրու–
թեան
\ \ ր գ յօդուածին
սա րացորոչ
տրամադրու–
թիւնր.
<; Պատրիարքր
իրալունէք
չունի
ինքնին
լուծել կամ փոխել
կրօնական եւ քագաքական
մո–
ղութւերր եւանոնց գո րծակից
խորՀուրղներբ
» :
Հակառակ
օրէնքին այս րացորոչ
տրամադրու
—
թեան,
ուրացաւ
իր ուխտն ու տուած
Հանգիսա -
լոր
յանձնա
ոռւ
թիւնր եւ Համ ա րձա կեցաւ
լուծեալ
Հռչակե
լ զինքր
լ^տրոզ
կրօնական
մողովր ել ու–
րանալ
գե րագաս
վարչական
մոգովբ :
3,
կ՛ամբաստանենք
Տէր Գէորգ
արք՛ Արս -
լանեանբ
մ ենատ
ի րո
ւթ եամ ր եւ անՀակակչիռ
գոր
ծունէու
թեամր
լՐւգզ էմ Ա աՀմ անա դրական
օրէն -
քին 8րգ յօդուածին
նոյնքան
րացորոչ
տրամա
—
գրութեան
, որկ՛բսէ թէ «Պատրիարքր
իրեն
եկած
գործերբ նախ կր յանձնէ պատկան
մարմիններու
եւ անոնց
քննութեան
արդիւնքէն
վերք
մ իա
յն
գործադրութեան
կբ գնէ» : Ա ինչդեռ
Արս
լանեան
արք՛
եօքմր տարի չարունակ
դործ տեսաւ
մենա -
տ ի րա րա ր , առանց
ձեռնՀաս
մարմինի
մր կամ մո
ղովներու
ենթարկելու
իր քմաՀաճ
, ապօբէն
եւ
Հանրավնաս
կարգադրո
ւթիւնն
երբ ;
4 –
կ՛ամք
\աստա նենք
Արսլանեան
"՛ԲՔ ՛Ր
Ա աՀմ անագրութեան
1 0/ւք
յօդո ւածր
չարաչար
րոնարարե
լու մեղադրանքով
: Այգ բացո
րո
չ յօդ -
ուածր
կ՝րսէ րառ առ րառ ՚
«Պատրիարքր (տե–
լլա պաՀ
ին խօսքն անգ ամ չկւքւ յ) կրնա
յ Ա աՀմ անա
գրութեան
սկգրանց
Համեմատ
չվարուող
եկեղե -
տութեան
փոխուած էբ։ Համայնավարր
իր ամէ -
նէն
ումեգ
ձայնովր
սրաՀր
թնգացուց
է
- Տէր ^այր , գուք իմ կեանքս
չնորՀեցիք
՚ . •
դուք
աղնիւ , ան*աՀախնգիր
գտնուեցաք
ինծի
Հա^էղէւղ,
ձերարեւնր
չսակարկեցիք
:
Ու մարգարտանման
արցունքներու
երկու խո
չոր
կաթիլներ
աչքերէն
ինկան եւ գլտորելով
ան—
յայտացան
պեխերուն
մէք, արցունքներ
ոբ կու–
գային չատ Հեռուէն
, չափազանց
Հեռուէն
՚ • • ա -
տելոլթենէն
ալ առաք :
^.^^..^^^^Թարցմանաբար ՆՈՒՊԱՐ ԱՂԱՄԱԼԵԱՆ
ցական
պա չտօնե ա յ
մ ր պա չտօնէ
Հանե լոլ առա -
քարկռլթիւնր
լ ^ ե լ
ձեռնՀաս
մողովին կամ խոր -
Հուրդին» : Ա ինչդեռ
Արսլանեան
արք • առանց ռ
եւ. է մողուԼի կամ խորՀուրգի
Հարցնելու,
կամա -
յական
պատիմներոլ
ենթարկեց
կարգ մբ եկեղե -
ցականներ
, ոտնակոխելով
քրիստոնէական
եւ
մարդկայնական
տարրական
սկզրուն^երբ
:
5.
Կ՛ամ րասաանենք
Արսլանեան
արք ՛բ , որ
մեղանչած է Ա աՀմ անադրութեան
25րգ
յօդուածին
գէմ
, որուն
Հ ամաձա
յն «կրօնական
մոգովո
յ ան -
գամնեբր
կ՚բնտրռւին
ԸնգՀանուր
մողովի
կողմէ
դազտնի
քուէա րկութեամ
բ» : Ա ինչդեռ վեց տարի
շարունակ
ուրացաւ
լ^դՀանուբ
մռղովբ եւ ապօ
րէն
մարմիններ
քշեց Հրապարակ
յ
6.
Կ՛ամ րասաանենք
Արսլանեան
արք՛բ , որ
ամբողքովին
ուրացած է Ա աՀմ անագրութեան
ՂԳրգ
յօդուածին
Հետեւեալ
բացորոշ
տրամագբռւթիւեբ՝
«Կ րօնական
մողովր երբ չկարենա
յ ինքնեն
լու
ծել
ղուտ կրօնական
կա րեւո
ր խնդիր
մ ր,
եկեղե
ցական
Համագումար
մողռվ կր կազմեն
Պոլիււ գտ–
նո ւող եպիս կոպո սներ ր , եկեղեցւո
յ քարոգփչ
վար
գապետներր,
աւագերէցներբ
ելեթէ Հարկ
րլլա
յ
չրքակայ
գաւառի
առաքնորգներր
Հրաւիրելով։
Ե–
թէ
եկեղեցական
Համագումար
մոգովն ալ խնդիրբ
իր
ձեռնՀ ասութ ենէն
վե ր գատէ , ա յն
մամ
անակ
րնգՀանրական
կաթողիկոսին
կբ դիմէ
ստորադր–
եալ
տեղեկագրուի»
I
Մինչգեռ
Արսլանեան
արք»
եկեղեցական
Համագումաբի
խնդրանքր
նե բկա
յա -
ցնող եկեղե ցականներր
«կախ ակա
յեալ»
Հռչակե -
լու
յանգգնու
թիւնր
ունեցաւ եւ առանց
ոեւէ ձե -
ո րնՀաս
մ արմնի
քննութեան
յանձնե
լու
խնդիր Ա
յետին
մ աքով եւ ղրպարտական
տ ե ղե կա գր ո վ
մ ո–
է." Ր^Ս՚"–3 նաեւ Ամ ենա
լն
Հա
յոց
Հայ րապետր
է
7,
կ՛ամրասաանենք
Արսլանեան
արք՛ր
սաՀ–
մւսնագրոլթեան
ՅՕրգ
յօդուածին
գէմ
մեղանչած
Րէ/ալուն
Համար՛. Ըստ յիշեալ
յօդուածին
,
բոլոր
աե
ղե կագի
բնե
բր պէտք էր ստո բադրուած
րէլա
յին
Կ րօնական
մողովին
մ եծ ամ ասնութեան
կողմէ
յ
8.
Կ՛ամ րասաանենք
Արսանեան արք ՛բ անոր
Համար, որ անտեսելով
ԱւսՀմանագրութեան
3\րդ
յօդուածին
բացորոշ
տ րամ
ագրութ
իւն
ր ,
քմ ա -
Հաճօրէն կատարած է եկեղեցական
ձեռնագրոլ
-
թիւններ եւ աս տիճանա բաշ խումներ
է
9 •—.
կ՛՛ամ րասաանենք
Արսլանեան
արք ՛բ , ոբ
մեղանչած
է Ա աՀմ անագրո
լ
թեան Տրգ
յօդուածին
առաքին
Հատուածին
սա բացռրռչ
տրամադրու -
թեան
դէմ
.
«Պատրիարքին
պարտաւորութիւնն
է
^չգի՛– Հսկել Աղդա
յին Ա աՀմ անագրութեան
անթե
րի գո բծագրութեան»
։\յւ մ եղան չած է Ա աՀմ ա -
նա գրո
ւթե
ան
99/"^–
յօդուածին
գէմ ռ ր րառ առ
բառ կր Հրամա
յէ
՚ ^ Ա աՀմ անա
բ ո ւթ ե ան
Հ իմ -
նական
սկղրունքբ
անփոփոիսելի է » ;
Հակառակ
յօդուածին
րացո
րո
չ տրամ ադրութեան
, Ա աՀմ ա–
նագրութեան
տասն ու ոգին
փոխելու
պարրերա -
կան ձեռնա րկնե ր կատա րած է պետութեան
մ օտ :
Հետեւա րտ ր ներկայ
ամ րասաանագի
ր ր կբ մա–
առ լցան
ենք
սլա տկա ռե լի լ^գՀանուր
մողո վիգ ^
յենլով Ա աՀմ անագրութեան
5բգ յօդուածին
, որ
կ՝րսէ
. « Եթէ պատրիարքր
սաՀմանագրոլթեան
տրամ ադրութեան
Հակառակ
չարմ
ի կամ վարուի
,
ամբաստանութեան
տակ
կ^րնկնի»։ Եւ կր պաՀան–
քենք
քննիչ
մարմնի
մր կաղմութիւնր
այս ել այս
Օրինակ
ասլօր ինութ իւննե
րն ու արա րքնե
րբ
քննե
լու Համար
յ
կբ պաՀանքենք
Համաձայն
մեբ
կանոնագրոլ
€8ԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(14)
Ա. ՊՈԼՍՈՑ ԳՐԱԻՈԻՍԸ
Ա.—
ՊԱ9ԱԲՈՒ8՚Ը
Այս
Հին ու Հսկայական
պատնէչին
չատ մբ
մասերր կր սպառնային
փլչիլ կամ խորապէս
Հր–
նասուած
էին :
Տենդոտ
գո րծունէռւթեամ ր սկսան
նորոգել
զանոնք ու փոլթկոտռւթեամր
կամ
ճարպիկոլ -
թեամր ալ քաղաքին
անմիքական
չբքակայքբ գտ—
նուած
ամէնէն
այլազան
նիւթերով
ամրացոլցինւ
էիամանակադի
րներբ կր պատմեն թէ չրքա
կայքի
բաղմաթիւ
գե րեզմ անատռւննե
բու
քարերր
մեծա -
քանակ
գռրծածուեցանպարիսպին
տկար
մասեբբ
ամ րացնե
լու : Ա իեւնո
յն ատեն
ինքնա պաչտ պան
ու
թեան
միքոցներն ալ, այսինքն
արձակելու
յա -
տոլկ
զէնքեր մեծաքանակ
կր Հաւաքէին : Տենդա
գին
փութաքանութեամր
Եւրոպա
յէն ել
Ասիայէն
բերել
կուտային
ինչ պարէն
որ
կարելի
էբ ,
մ անաւանգ
ցորեն
եւ
ուրիչ
ար -
մ րտիքնեբ ու ձէթ։
Վեր քապէս կր մոզվէին
որչափ
գրամ ռր կրնային
Հայթայթել։
Արեւմուտքի
ա -
՚^էն
կողմերր,
ինչպէս
նաեւ
Պեղոպոնէս
,
Հռոմի
Պապին
, րոլոր մօաաւո
ր ու Հեռաւո
բ
իչխաններունւ
չ՚՚Լտափո
յ թ
օգնութիւն
ագե րսոգ գե
սպանութիւն–
ներ
զրկեց
ին : Ա տացաղիրի
փռխարէն
րոլոր վան
քերն ու եկեղեցիներր
ստիպուեցան
կայսերական
փողերանոց
ին յանձնե
լ իրենց
բոլոր թանկագին ա–
նօթներ
ր : Այսպէս
տեւեց
ամ րողք ա յգ եգե
րական
ձմեռր
, աՀռելի
անձկութեան
չրքան
մբ ,
յարատեւ
սպառնա
լիքի տակ : ԱնՀուն
քաղաքին
մ էք շատե
ր
ամէն բան կորսուած կր Համարէին
արգէն
,
"ւրիչ~
նեբ կր յուսա /ին տակաւին
։
Ա ռլլթանն ալ յունուարի
լ^ւ թացքին
Պո
լիս
գարձեր էր Տիտիմօթիխոնէն
, իր կողմէն
օր Օրի կբ
փութացնէր
յա րձակոզական
պատրաստութիւն
—
ներր։
«Մանաւանգ
1453/՛
Ցունուարի
մէք է որ ,
ե՚րսէ Պարպարօ
, յիչեալ
Թուրքր
ամէն բան կար—
գի դրաւ, գալ յարձակելու
Համար
Պոլսոյ
վրայ ,
ցամ
աքէն ու ծովէն , անՀա
ն րանակ
մբ
չաբմման
գրաւ :
Փետրուարէն
իոկ սկսաւ
Պոլսոյ
վբա
յ
գրկել
իր թնգանօթներր
, տասր Հազարնռց
րանակով
մր» :
Ա իեւնո
յն
մամ անակ տենդոտ
արագութեամ
բ
մ
ր,
առանց
ծախքին
նայելու,
չինել կուտար
բազմա -
թիլ
մ արտանաւե
րոլ
տո
բմ
իզ
մ ր :
Նոյն
Պարւղարօն կր պատմէ թէ ինչպէս
երեք
ա րադա
շա
բմ
յունական
նաւե
ր
նո
յն ամ սուն
կռիւ
մղեց
ին թրքական
ծովվ,գե րքնե րուն գէմ ու աՀա -
գ ին վնաս պաաճււ-ռեցին : Աեծ թիլովդ
մ աՀմետա–
կան Հպատակներ
, ղորս առեւանգեցին
, իբր
դերի
ծաիսոլեցան
Պո/սոյ
Հոաո/ռրակին
վրայ։
«Ասոր
Հետեւանքով
, կ^ր՚՚է
մեր ՚Վենետիկցին
, մեծ Թուր
քր
, այսինքն
Աոււթանր
սոսկալի
ղայրացաւ
Յո
յ -
ներուն
զէմ եւ երգում
րրաւ վբէմ
լուծել »:
կալսրր,
որուն
սսքառնացոզ
վտանգներր
գ աղտնարսւր
իմսւց կուաա
(ին
իրեն
, մեծ
փէգիբ
Հալիլ վւաչա որ ւս քսսլէս կր դաւաճանէր
իր տի -
բռք
ուբ
10
Տուլբս
1453/*՛
գլուխբ
վյբայ տուաւ թէ
Վ^ենետիկցիներոլ
Պայլր, ելթէ կալաթայի
ճենո–
վացիներր, ի ղուր նոր դեսպանութիւն
մր
ղրկած
էին
Ադրիանուպռլիս
: Աեբ ձեռքբ
ունինք այն ազ
նուական ուՀպարլո
ոլա տաս խանր զոր տուած
է
Ա ուլթանին
վերքին
սպտռնագին
նամակներէն
մէ
կուն
.
€ Բացաբձա/յապէլ,–
յստակ կբ տԵսնռւի
, ոբ
աւելի
պա տ երաղմ
կ՛ռ
լզես
գուն
, քանթէ խաղա–
ղութ
իէն : Եւ որովՀետեւ
միւս կողմէ չեմ
կրնար
քեզ
Համողել
իմ խաղաղասիրական
զգացումնե -
րուս , իմ անկեղծութեանս
մ ասին
վստաՀացնելով
քք՚ղ
, եւյա/տարարելով
թէ պատրաստ եմ
քեղի
^արկսւտոլ ալ լ՚քլալռ/ , իմ ո ղ փափաքդ
կատարուի
է
^իմա ալ Ատուծոյ
միայն
կ՚ասլաւինիմ
եւ
անկէ
միայն
օգնու
թիւն կր սպասեմ
:
Եթէ իր կամքն է
որ իմ քաղաքս քակգ
րլլս՚յ , ո՛՛վ կրնայ գէմ դնել
անոր : իկ եթէ րնգՀակ առակն , ան կարենար խա
զաղ
II լ
թիւն
կնքելու
փալիւսքր
նեբ^չել
քեղի ,
իսիստ
երքանիկ
պիտի
րլլայի։
Ասով
Հանգերձ,
քեղի կբ վերագ արձնեմ
քու խօսքգ
, բոլոր այն եր–
ղոլմներուն
եւ գաչնադ
րռլթիլններուն
մասին,
ղորս փոխադարձաբար
իրարու
եբգռւրնցանք
եւ
իմ
մայրաքաղաքիս
գուռներր կր գոցեմ : Ա
ինչեւ
արիւնիս
վերքին
կաթիլր
պիտի պաչտպանեմ իմ
մողովուրղս : Թող քութաղաւորոլթիւնդ
երքա -
՚^էհ
ՐԼԼ՚՚՚յ
մինչել
այն օրր, երբ արգարն
Աստ
ուած , դերագոյն
դատալորր,
մեղ երկուքս իր
ատեանին
առքեւ պիտի Հանէ
» յ
Ամբոգք
ձմեռր տեւեց
ին այս այնքան
եղերա -
կան պատրաստութիւններր
է
(Շաւ*.)
Fonds A.R.A.M
