1ք,2^ա տււ օսօ7 ա ա ք4 ^^I^1VIտ^Վաք^
տ ս ււօբը
քօոժ6 6ո
1925,
«.Շ.Տ. 376.286
.
17, էՀս6 ՕՅաշտաշ
- Ր ^ 1 Տ (13)
։1ձց
^^^^^^^800
ֆր– , Տար–
1600,
արա–
2500
ֆ ր •
||1^ն06. 15֊–70 Գին 7 Ֆր • Շ. Շ. Բ. ք ՅՈՏ 1678-63
^«Ո<1ք6
^1
՜՜21«Տ՚^Տ^
27րդ ՏԱՐԻ ֊ 27 ^ 0 6 6 1^0.
0396
-Նււր շրջան 1807
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ
ԵՐԵՒԱՆԻ ՄկԶ ՏԵ% 2ԿԱ8*
ինչսչէս տեսաք
,
ՀաՆճարե՜ղ
,
գերազանցապէ՚*
« Հայասիրական
» ծրադիր
մր յղացած կր Խ– Ս՛է՜
ութիւնր,
1923
Ցունուարին
.
Հողամաս
մր տրամադրել
Տոնի եւ
՚Րուպ՚ո–
նի
միշեւ , (ՀՀոն փոխադրելու
Համար
մինչեւ
250
Հաղար
Հայ ղաւլթականներ»
:
Այս
աւետիս
ր Հաղորդելով
ժլչնեւի
ւքէշ, » ՜
աար
Հայասէրներու
, Ջիչէրին
միեւնոյն
ատեն
Հետեւեալ
պայմաններր
կր դնէր՛
1 . Փոյսադրււլթեան եւ. տեղաւորման ծ աիքերր
սլէտք է հ ո ղ ա յ միջաղղային յանձնաժողո վ մը, իր
րեւ կեդրոն ունենալով Պերլինր կամ Հււոմր :
շ. յյանձնաժողովր պիաի եր աշիա ւ որ է յ>է « ե –
կող
Հ ա յ ե ր ր հակաոուս չ են եւ ո ր ե ւ է կապ չունին
Օ՚աշնակցականներու ե ե տ » ։
3
. Գաղթականներր պէտք է երկրա գ ործ դա -
սակարղէն ըլլան, որպէւպի Խաղայսները չյսրտչիԸ:
Հ,անդոլցեալ
արտաքին
ղործավարր
ուրիշ
Հո–
ղե-ւաՀ պատմութիւն
մրն ալ փախցուցեր
է բեր -
նէն.
Համաձայն
ԼԼ ւոն Բաչալեանի
օրադբին
(1923
Օունուաբ
28) յ
— « Մո ս կ ո ւ այի մէ ջ ասկից սսւաջ ալ ուսում
նասիրեր էին
Հայ Աղղային Տունր —որ ըսել է ե այ
պ ե տ ո ւթիւն մը— հիմնել Ծ ա յր աղոյն Արեւելքի
մէջ
, ր ա յց այն եղրակացութեան եկեր է ին որ ան–
կարե|ի է ա տիկ ա » ։
Եւ վեբշապէս
, Ջիչէրին այս առթիւ ալ յիչե.–
ցոլցեր է թէ ^Երեւանի
մէշ աեղ
չկայ»;
Ջեղի կր թողունք
ե րեւակա
յել
թէ
ի՚նչպէս
պիտի
լուծուէր
տաբադիբ
բաղմութեանց
տեղս՛ -
է որմ
ան
թնդիրր, եթէ ազղ՛ պատուիրակութիւն
~
^^ւ՚Ր,
(^^"՚ցք
տուած
բյլային
Աոսկոլայի
Հոյա -
կա՛՛պ ծրադրին
:
Լո՚լանի
խոբՀրղամողովէն
առաշ ալ,
1922/^,
ճենովայիւ
մէշ,
իյ . Ա իութիւնր
պարզապէս
տնպե–
սական
Հարց ,
ղաղթականներու
տեղաւորման
Ի՚նդիբ կբ նկատէր
Հայկական
Գատր,
նոյն
իսկ
Հայ պատուիրակի
մր բերնով :
Եւ երբ Ջիչէրին կր պնդէր թէ Երեւանի
մէշ
տեղ չկայ, դիտէր թէ ի՛նչ
րսել
կ՝ոլզէ։
ԱնՀրա ~
մեշտ չէր ոբ ՚քյանսէնբ
Հայաստան
երթար,
ոռոդ–~
ման
ծբադիրներր
քաշալերելոլ
Համար :
Այն ատեն Ա ոս կուան
սիրակցորդ
դոբծակի^ր
եւ
ղիւնակիցն էր քէմալական
Թուրքիոյ
, ել «կոն–՛
տրռեւո
լուց իոնութիւն»
կր նկատէ
ր որեւէ
խօսք
արտասանել
Հայկական
պաՀանշե
բու
մ ասին :
Գարձեալ
Բաչալեանն
է որ կր պատմէ՛
— « Հ ս ո մի պ ալշէ վիք տնտեսական միսիոնին
պետ Պ • Վ արովսկի Լողան եկած է, կ՚աշխատի
սրտապնդել ե ւ րն դ դ իմռ ւթ ե ա ն հրաւիրել (ւ)՝ուբ -
քերը , խորհուր դ տալով որ ո ե ւ է զիջում
չընեն,
յայտ արարելո վ միան գ ամայն թ է ե թ է Թուրքերը
ստռրաղրելու ալ ըլյան դաշնաղիրր , պալշէվիք -
ները պիտի չընդունին
ղ ա յ ն » ։ (Օրագիր ,
1922
Նոյ •
23) >
՚ԼքՈյն օրերուն
Վրաստանի
ներկայացուցիչր
,
Մ տիվանի եւս կր խոստովանէ
ր .
— « Ռուսիա չուղեր րռնի
ո յ ժ գործածել
Թ ո ւ ր ք ի ո յ դ է մ , որո վհե տ եւ կ՛ուղէ գայն գործա
ծել իր համաշխարհային նպատակներուն համար »
(1922
Գեկտ. 14) .
Պտտմոլթիւնր
շատ աւելի
պերճախօս
,
շախ ֊
շս՚խիչ
՚ի1լա յութ իւններ կր պարունակէ Ա ովեանե ֊
րու այս ՚սրիւնազանդ
ել Հակա
յեղափոխական
գոբծակցոլ
թեան
մ ասին
, ոբ տեւեց
մ ինչեւ
1945 :
թան մր փոխուա՞ծ
է այւլ
օրերէն ի վեր ,
Ա՝ոսկուայի
տեսակէտներուն
մէշ :
Իր
ումի
ղաղաթնակէտին
Հասնելէ
վերշ, հ՛
Միութիւնր
փորձե՚՚ց
մէկ թիզ Հող կցել
Երեւանի
Հողային– տարածութեան
;
Եթէ
դմուար էր վերաՀասաատել
1914/
սաՀ~
մաններր
, որո՛՛ւ
Հրամանին կր սպասեն
, Հայաս ֊
տան
ի վերադաբձնելու
Համ ար
բռնի
խլուած ել
դրացիներու
նուիրուած
Հայրենի։
Հողերր,
Ն " ՛ ֊
խ իշե
լան
, %արաբաղ, Ախալքտլաք
եւ
մնացեալր։
ի
՚էերշոյ
Հա յաստանր
ճա րտա րագո բծական ֊
արՀեստանոց
եւ Հողագո բծական
կու
իա՛՛ զ է , թէ
^քհԻԲ ՚^Ր "Ր ^ք– կարօտի
Հողային
տարածութեան
-
իր իսկ Հողերուն
ամբողշացման
։ Րչ միայն
իբ֊
րեւ
բնական
իրաւունք,
այլ եւ իբրեւ քաղաքական
,
տնտեսական
եւ ռաղւքական
պաՀանշ֊.
Ուրրաթ 2 ՄԱՐՏ
ամ
բագիր՝
5.
ՄԻԱԱԲԵԱՆ
Օ Ր Ը
0Ր Ին
Ի՜ Ն Չ ԳԵՂԵՑԻԿ ՁԵՈ֊ՆԱՐԿ
Վերշերս
աւետաբեր
լուր
մ ր
Հաղորդուեցաւ
Լիբտնանէն,
միշտ
Արեւելքէն։
Համ ազդա
յին
լէեկերոլթիէնր
ձեռնարկեր
է
՛է անկական եւ պատանեկան
գբքոյկնեբոլ
Հրատա–
րակոլթեան
\ Արղէն
Հրապարակ
ելած են <(.Արեղ–
նտզան»
(՛Լ . Աղա յեան) , թա
րդմ անո ւթ
իւն մր
« Ս օրր Համ ար» ել Հէքեաթնե
ր
ո ան աղան
Հեղի -
էւտկնեբէ , Վրթանէս
Փափաղեանի
. ՜անկո՛
թեանս
ՑոլշԼրր–,։, , քիոպինսոն
Բրիւղօէ
(թար1,լմ–
Հ • Ի •) ,
. «Աանասաբ ել ք՚աղդասար»
(Կ • Աասունի)
,
Բոլորն
ալ րնտիբ տպաղրութեամբ
եւ պաակեբտղաբդ
:
ինչ
խօսք որ ալս Հա՛կակրելի
ձեռնարկր
բոլորս
կ ոլրաիսացնէ : Ա իչտ
ղանդաաած
ենք մանկական
ղրականութեան
մր չզոյոլթենէն
, Հիացումով
եւ
նաիսանձով
դիտած , եւրոպական
Հ րատա րակո
լ -
թԼանց
այլազանո
ւթ
իւն
ր ել ճոխոլթիլնր
այս ճիլ–
՚էի^՛
՚^ է շ : Եւ չատ անդամ
՛լնած
ենք զանազան օ -
տար
ղիրքեբ
մեր մանուկներուն
Համաբ
ւ
Անչուչտ
սրտի
կսկիծով:
Բազմաթիւ
փորձեր
եղած
են պատերաղմէն
ա–
ոաշ
, սկսելով
Պոլսէն
։ Պուքրէչի
«Մասիս»ներու
չարքբ , Տոքթ
՚ Ա ՚
Բարսեղեանի
«Աբփի»ներր
,
յոյսով
լեցուցին մերսիբտեբր։
Երկուքն ալ լ^տ—
րովի,
գեղեցիկ
պատմուածքնե
րո՛վ
դբքոյկնեբ
էին
, որոնց Հազուագիւտ
օբինակներր
Ֆրանսա
եւս
կր ս՚ոանաբ ;
Պատեբաղմր
խանղաբեց այս անՀբամեշտ
ձեռ—
նարկր
եւս։ Եւ աՀա Համազգա/ինը
կուգայ լրա -
ցնե
լ այս մեծ սլակասր %
կբ
մնա
յ բոլոբ
դաղութնե
բուն եւ
մանաւանդ
Համտւլգայինի
մասնաճիւղեբուն
օդնել թէ ձեռ -
նար կին
Հ րատա րակո
ւթե ան ա շիւատանքնե րո
ւն եւ
Ի^է գիբքեբուն
սպառման :
Փարիղր եւ Մարսէյլն
ալ ունին
Համ ազգա
յինի
մաււ՚^ւաճիք զեր որոնք
արդէն
ձեռնարկած
են գա —
սաիսօսութեանց
։
Բնկերութեան
մշակութային
Հանդամանքբ
կր
պար տագր է իսոբՀ իլ նաեւ
գալիք
սերունդին
աղ -
՛լ ա յին ել Հա յեցի
դաստիարակոլ
թեան
՚Լրա յ
Տ
՚Իպլ՚ոցնեբ
(դասրնթացքներ)
բացո՚լնեբ
չեն պակ–
սիր,
՛լաւ ախօսոլթիլններ
նո յնպէս
է
ի^նչ լալ պի
տի րլլար որ մեր մասնաճ իւղերն ալ իրենց աչխա
աանք ին մէկ մասր յատկացնէ
ին Պէ յլ՚ութ
ի՛ կեդ -
րոնին այս մանկական եւ պատանեկան
դրականու–
թեան
ձեռնարկին
յաշողութեան
Հ
Գմ
ոլա՝^
ր է քանի մր Հարիւր
օրինակ
ապսպրել
ել տարածել
դաղութին
մէշ , ուրախացնելովդ
մ
եր
ման"լ1լնեբն
ու պատանինեբրւ
ԱՕԱԻ
ՀԱՑ ԿԱԹՈՎԻԿկ
կաթող՛
պատրիարքութեան
րնդՀ
. փոիսանոբդր,
ԱաՀակ
եպիսկ.
կոգեան
,
Փարիղ
Հասաւ
առշի օր
եւ
Պէյրութ կր մեկնի
այս
առաւօտ : Ջեռնադբո
ւթ
իլն
ր
կատարուած
էր Պոս -
թրնի
մէշ, իներկայութեան
Վիէննա
յի
Մ
խիթար
եան
Մ իաբանութեան
աբբաՀօր
Հ ՚
Մ եսրոպ
՚իյ՚դ
•
Հ,ապո ղետնի :
ԱՆԳԱՈԱ6Ի
քաղաքա պետ
ութ
իւնր
որոչեց
ք^շել ողշ անձեբու
անո ւննե
րր
թաղերու
,
՚իողոց–
ներու եւ Հանրա
յին Հաստատս
ւթեանց
մ էշ : Ա յս
Որոշման
Համ՚ոձայն
պիտի
շնշոլին
իսմէթի, Ատ—
լ՚տճօւլլուի
եւն՛
անուններր
Հանրային
վայրերէ
;
ԱՆԳԼԻՈՅ
երեսփ.
մողովին
մէշ,
Ջրբչիլ,
աէթւարկ
մ ր
ուղղած էր իաալիւո
յ , խստօրէն
քննա
դատելով
է ՚ կթէին
՚– Նաիսկին վարչապեար
առշի
օր
յա
յ տ ա
ր ա
բ ո ւթ
ի՛ ւն
մ
ր
Հ րատարակեց
, որով կր
բացատրէ թէ երբեք իր միտքէն չէ անցած
վիրա–
ւորել
իտալացիները
ել
կը
քաւի, եթէ սխալ
Հաս–
կրցած են :
Մ՛
ՆԱՀԱՆԳՆԵՐՈԻ
ծերակոյտին
ոճիրներու
քննիչ
յանձնամողովը
, ոբ Հետապնդումներ
կր
կատարէ տասր
ամիոէ ի վեր , Հաստատած
է թէ
«ստոբերկրետյ
կառավարութիւն
մ
ր»
կր
գործէ
գլխաւոր
քաղաքնեբուն
մէշ, սկսելո՚ի
Նիւ Եորքէն :
Ա յս կառավարութեան
անգամներր
ծանօթ
աւա -
զակնե
ր
են (կէնկօթրբ)
, ունին
իրենց
յատուկ օ–
րէնքներր
ինչպէս
իտալիոյ
«Մաֆիա»ն
,
ե լ
եթէ
չղսպոլին
, կրնան խռովարար
կաղմ ա կե բպո
ւթեան
՛քր
վեբածուիլ
եւ խտխտել
պետութեան
Հիմքերր։
Հրատարակուած
տեզեկադբին
Համաձայն,
այս
գաղտնի
կաղմտկեր՚ղութիւնր
աարեկան
200
մի
լիոն տոլար կր չաՀի
խաղամոլութեան
եւ զանա -
գան խաչագողութեանց
^ոբՀիւ։
^ակիճիԱ
Խաժաաւմը
Մ Ր ա Ն Ե Ր ԶԵՌԲ ԱՌՆՈՒԱԾ ԵՆ
ՈՐՊկՍԶՒ
ՏԱԳՆԱՊԸ ԵՐԿԱՐ
ԶՏԵՒկ
^Ժ՚Լէն
Համաձա
յնութեան
բոլոր
մ իշոցները
փորձելէ
վերշ,
Հարկաղրուեցալ
դաՀլիճին
Հրա -
մ՚որականը
ներկայացնել
չորեքչաբթի
օր ուչ ա ֊
տեն
Հ
Ւնչպէս կշ բացատրեն
տեղական
թերթերը
,
ինը յաշորգական
քուէարկոլթիւններէ
վերշ
Հաս
տատուեցաւ
թէ անկարելի՛ է
Համաձայնութիւն
գոյացնել
արմատական
եւ մողուիբդակաՆ
իսմ բակ–
ցութեանց
միշեւ,
լնտրական
օրէնքի
փոփոխու -
թեան
մասին
1
Ամբողշ
շաբաթ
մր
վփճարանու ֊
թիւններ կատ արուե
ցան
ղանաղան
բան
՛ս ձե ւե ր ո լ
էէ ասին ,-րտյց անօգուտ
I
Ա՛ ասնաւո րապէս
ժ՚ողոէիր–
դական
Շարժումին
(խ.
քՀ. Բ.)
բռնտծ
դիրքր
աւելի
սրեց մեծամասնութեան
պառակտումը
:
^այց եւ այնպէս կը կարծուի
թէ ելք մը պի՜
տի գտնուի : Ամէն
միշոց
ձեռք առնուած է որպէս
ղի տագնապը
եբկաբ չտեւէ , նկատի
առնելով
նեբ–
քին
թէ
արտաքին
Հււդեր
է
Հանրապետութեան
նախագաՀը
անմիշապէս
խոբՀբղակցոլթեան
Հրաւիրեց
Աղգ– Ժողովին ել
Հանրապետութեան
իյոբՀուրգին
նախագաՀնե
րը ,
կուսակցոլթեանց
՚է՚"բի^եբր
եւ նախկին
վաբչա–
պեաներ I կը կարծուի
թէ դարձեալ
Պ–
Փլեվէնի
պիտի
յանձնուի
նոր
դաՀլիճին
կաղմութիւնը։
Հրաժարեալ
կառավարութիւնը
գործերը
պիտի
վարէ
մինչեւ
տադնապին
լուծումը
լ
Փլեվէնի
դաՀլիճր
տեւեց
231
օր։
կազմուած
էբ փո իսադարձ
Համ աձա յնութեամր
: Նաիսարար -
ներուն
՚քէշ
կային տասր լնկերվարական
, ինր մո–
ղովրդական
, տասը արմաաական
, վեց
չափաւոր
կամ անկախ
անգամնե
բ : Արտաքին
քաղաքակա
-
նութեան
մէշ բոլորն ալ Համաձայն
են : Պառակ -
տումր Հետեւանք է րնտբական
օրէնքի
մասի՛ն ծա–
ղյսծ վէճերոլ
: Բացի
Համայնավարներէն
,
բոլորն
ալ անՀրաժեշտ
կր գտնեն
ներկայ
օրէնքին
փոփո–՛՛
իսումր,
բայց չեն կրնար
Համաձայնիլ
նոր օրի -
նագծի
մր ՚իյրայ : կառավարութեան
վերշին
օրի -
նադիծը կը տբամադրէբ
որ ամէն
կուսակցու
-
թիւն իր թեէթ՚ածո
ւները
ներկա յացնէ
իւբաքան -
չիւբ նաՀանգի
Համար ել երկու
քուէարկութիւն
—
՛հI՛լւ կատարուին։
Եթէ որ եւէ ցանկ ստանայ
քուէ–
ներոլ
կէսէն
աւելին
, շաՀած
պիտի
բյլա
յ
Բ՚՚Լ"Բ
աթոոները
•
Այս
ձեւով
փսխուած
կ^ՐԱար ներկայ
դրոլ -
թիւնր
ո բ
Հ իմնոլած է Համ
եմ ատական
սկզբունքին
վրայ ել որուն
շնորՀիւ
Համ ա յնավա
րնե
բ ր
մեծա
մասնութիւն՛
շաՀեցան
1946
/5՛
է
Նկատելով
որ ա–
ռաշարկոլած
դբոլթեամբ
ոեւէ
կուսակցութիւն
•դմուաբ թէ կարենա յ չաՀիլ
ձա յներու
50
առ Հա–
բիւրէն
աւելին
, նոբ օրինագիծր
կ՝արտօնէբ
«խնա–
մութիւններ»
Հաստատել
ուբիչ
կո ւսա կցո ւթե
անց
Հետ,
այսինքն
առանձին
քուէարկելով
Հանդերձ ,
միացնել
քուէները,
մեծամասնութիւն
շաՀելոլ
Համ
լ
՛բ
%
Օրինագիծր
եբկրորդ
քուէարկութիւն
մր կը
նախատեսէ
այն պարադայն
երբ առաշինր
բացալէ–
ձակ մեծամասնութիւն
չապաՀովեր
ոեւէ
կուսակ
ցութեան
է
Այս պայմանը
դրուած
է անոր
Համաբ
որ կարելի
ըլլայ
միշին
ճամբայ
մը
գտնել
եւ
կարյ
մը ցանկեր ետ առնել, ի նպաստ
ոլբիշնեբու
որոնք
յաշողութեան
յոյս կր ներշնչեն
:
Արմա -
տական
կուսակցութիւնը
, որուն
երրեմնի
200
ե -
րեսվւոխաններբ40ի
ք՚^ած
են , կըյուսայ
աոնուաւ^
80
աթոռ
շաՀիլ, եթէ ըն գոլն
ուի
ե րկու
քուէար
կութեան
դրոլթիլնր
: Արդ , ժողուիրդական
Շար
ժում
ր ու ժզնօրէն
կ՝ րնղդիմ անա
յ ա յս դրութեան
,
անգո բծնական
եւ «անբաբո
յական»
Համ
արելով
զայն ;
Հակառակ
բո
լո ր
դժո
լար ութեանց
, լաւատես–
ներ կր կարծեն թէ կարելի
պիտի րԱայ ելք մը
՚լ՚ռնել^
Համոզելով
արմատականները
եւ րնդոլ -
նելով մէկ քուէարկութեան
գրութիւնը։
Անշուշտ
շս՚ա
մ ր նա իսա րա րնե
բ պիտի
փսխուին
նոր դաՀ -
լի.ճին մէշ :
^^^աւաճանը* թակսէդը
ձգուած
Գաղտնի
ճամբաներով
Ջե խոս լովաքիա
յէն
ժր–
նել Հասած
տեղեկութեանց
Համաձայն
,
նախկին
արաաքին
նախարար Բլեմենթիս
ձերբակալուած
է Փեարուար
4/5՛,
Համայնավար
կուսակցու
-
թեան
Փրակայի
կեդրոնատեղիին
մէշ, ուր Հրա -
ւիրոլած
է ր
մ ասնա կցելու
«տնտեսական
կարեւոր
Ւ"Ք^Րգակցութեան»
մը : կալանաւորը
դոց կաա–
քո՚ի մը անմիշապէս
տարուած
է Բոլոտէյէի
դլԼղ–
եակր .
ԽոբՀբային
Էնքավէտէի
(Ջեկա) պետը, Բե -
րիա
, Վարշալայէն
դղեակր
Հասած է
Փետրուար
12ին
, երբ արդէն կր շարունակոլէր
Բլեմենթիսի
Հարցաքննութիւնր
: Երկու օր Հոն մնալէ
՚էերէ^
՚քեկնած է Պերլին : Փբակա եկած ել
Փետրուար
20
/5,,
Համ
"I յնավա
ր կուսակցութեան
դո
րծադիբ
մարմնի
նիստին մասնակցած
է նաեւ
Պոլիտբիլբո–
յի անդամներէն
Մալէնքով,
որ խստօրէն
քննա -
( Լ » ւ ր ե ր » ւ շարու6ակ»ւ|>–իԱւյ կ » թ գ « | գ.
է յ )
Fonds A.R.A.M
