ՕՐՕԻԱՆ
ՇԱՐԺՈՒՄԻՆ
ՀԵՏ
թՈԻնՈԻԶ ԻՆՔնԻՇխԱն
ԿԸ ա ն Ս Յ
^ե ՏԶ՚^Ե ՏԷ
ինչպէս
գրեցինք,
թունուղ
կր գանուէ •,,որ
անկիւնագարձի
մր աո֊քեւ. ։
՛Բանի մր չարաթ առաք,
թունուզի
Պէյր, Լա–
մին
Փ"՚չա
, թունուզէ
թագաւորութեան
աէրր ,
Հրաաարակեց
վեց Հրովարտակներ
, որոնք կ՝^ -
գարձակեն
իր կառավարութեան
լիազօրութիւն
-
ներր
, զօրացնելով
անոր
ինքնօր ինութ
իւն ր , կազ՜
մելով կառավարական
ի/որՀուրգ
մր.
Ֆրանսացի՜
ներու եւ թուձւուղց
իներու
Հաւասար
մ ասնակցո, -
թեամր եւ աւելի
լայն րանալով
քաղաքային
սպա
սարկութեանց
գռներր
թունուզցիներու
աոԼել :
Աքս
ուղղութեամբ
բանակցութիւննե
րր կր
չարս ւնա կուէին
աւելի քան մէկ տարիէ ի վեր եէ.
այմմ
, այս նոր
կարգագրութիւննեբով,
Թունու -
զր պիաի
ղառնայ
ինքնիչխան
պետութիւն
մր
Ֆրանսական
Միութեան
մէք, փոխանակ
ենթակայ
մնալու
Ֆրանսայի
թեւարկութեան
, ինչպէս էբ
մինչեւ
Հիմա։
թունոլղ
, ֆրանսական
թեւարկութեան
աակ
մտաւ
ինեւ ասոր
չնորՀիւ
բարգալաճեցաւ
,
բնակչոլթիւնբ
աւելցաւ
, չինուեցան
գպրոցներ
ու ճամ բանե ր եւ ստեզծուեցաւ
բարօրութեան
աս
տիճանին
Հասած
բազմ անգամ
մ իքէն
գասակարգ
մբ։
թոէնռւզփ
Հիւսիսակողմ բ կան լձւղարճակ ցո
րենի ղաչտեր
^ ինչպէս
կեսարներռլ
մամանակնե -
բուն։
կԼզրոնական
մասին մէք տարաՆոլած
են
ձիթասաաններր,
ձիթենիի
իրական
անտառներ ,
որոնք
աշիարՀի
լաւագոյն
^էթը կ արտագրեն
:
իսկ
Հարալային
շրքանին մէք կր գտնուին
Հաֆ–
սայի
ֆոսֆաթի
կարեւոր
Հանքերբ :
Ֆրանսա
, մինչեւ
այսօր ալ, աարեկան
12 14
մ իլիառ
ֆրանք կր յատկացնէ
թոլնռւզին
ելեկ -
տրակա յաններ
Հ իմնե լու
, Հողագո բծական
ել ա
յլ
արգիւնաբե
րական
ձեռնա ր1լնե բ
զա րգա
ցնե լո ւ ,
նաւաՀանգփստնե
ր ր րնգարձակելռլ
եւ պատեբագ -
մական
վնասնե
ր բ գարմ անելոլ
Համ աբ ւ
Տեղաց
ի բնակչոլթիւնբ
3.5
մ իլիոնէն քիչ մ բ
աւելի է, մեծ մասով
իսլամ եւ կարեւոր
Համրանք
մրն ալ Հրէական
վւո քրամ ասնութ
իւն :
թունուզ
Հասաաաուած
են \
60
Հազար. Ֆրանսացիներ
, մեծ
մ ասով
Հ իլս իսա յին
կողմ ր
ցո րենի գա չտե բու սե–
փականատէրներ
եւ կառավարական
պաչտօնեա
—
նեբ :
Բանի մբ տարիէ ի վեբ , ֆբանական՝
կա՜ռյս ֊
վ արո ւթիւնբ
մօտէն կբ Հետեւէր
թունուզի
՚ ^ է ք
ծա
յր տուած
ազգայնական
չաբմմ
ան :
Հ^անօթ
ՀՆո ր Տ էս թուր»
անունով
, այս չարմումին
պետն
է թունոլզցի
փաստաբան
ել տնտես աղէ ա
47
աա
րեկան
Հապիպ
Պ ուր
զի պան : Հյարմոլմ
բ
Հ իմնո
ւե
ցաւ
1934/՚Տ՛ ,
երբ Պ ուր
զի սլա անքատո ւեցաւ
ՀՏԷՍ–
թուր»
կոչուած
Հին ազգայնական
չարմումէն
, որ
կր
զե կավա
րո լէր
Հ ին պաՀ պանողական
կրօնա -
պետերու
կողմէ ել որ Հակառակելով
Հանգերձ
զանգռ ւածնե
ր բ գրգռելու
ձեւին
, աւելի
վճռաբար
կողմնակից
է բ թունուզի
բացարձակ
անկախու -
թեան
,
Փարիզի
իմ աստուն
քաղաքականութիւնր
եւ
մ իքաղգային
կացութեան
ղա բզացում
ր , որ ոչ մ ի–
ա յն
չե չտեց
Հիւս իս ափ րիկեան
ծովեղե րքեե բո
ւ
կարեւո
րութիւնր
, ա յլեւ
աւելցուց
ռազմ ագիտա -
կան վտանզներր
, լլարեչրքման
ենթարկեց
« Նոր
Տէսթուր»ի
տեսակէտր : Պուրզիպա
, որուն
կինր
ՖրանսուՀ
ի մ բն է եւ որուն
անգրանիկ
զաւակր
կ՝ուսանի
Փտրիզի
Համալսարանր
,
Հաւանեցաւ
գործակցիլ
Ֆրանսա
յի Հետ , պա յմ անով որ երկրի
ինքն ավա բութ եան Համար
լուրք
քայլեր
առնուին :
Այս
գո րծ ա կց ռ ւթ ե ան առաքին
քա յլր
առնուե
ցաւ
անցեալ
տարի , երբ «Նոր
Տէսթուբ»ի
րնղՀ •
քարտուղարր
, Պէն Եուսէֆ
մտաւ
Ո՚ունռւզի
կա -
ռավարութեան
մէք, իբրեւ գատական
նախարար :
Ղ՛ո բծակցու
թեան
ճչմ արիտ
արմէքր
կր կա յանա
յ
այն
իբոզութեան
մէք, որ թունուզի
բնակչութեան
մեծագոյն
մասր կեցած է «Նոր Տէսթուր»ի
ետելր;
վերքերս
կա տ ա ր ո ւած
բա րեկա րգութիւննե ր ր
կր կայանան
Հետեւեալ
կէտերռւ
մէք՛
1 )
Տտւելեալ
լիազօրոլթիւններ
Թունուզի
վար չասլետին
Համ ար եւ աւելի
լա
յն
անկախոլ -
թիլն
ֆրանսական
իշխանոլթիւններէն
:
2)
կառավարական
քք/որՀոլրղ
մ ր , որուն մէք
Թունոլգցէ
նախարարներն
ու ֆրանսացէ
վարիչ ^
ներր Հաւասա
ր թիւ պիտի
ունենան
, նախագա -
Հութ եամ բ Թունուզի
վարչապետին
:
3 )
Մեծ թիւով
Թ ո ւնո
լզ ց ինե ր պիտի
առնուին
երկրի
քաղաքային
սպասարկութեանց
չորս
ղասա–
կարւլ երուն
մ էք :
Մինչեւ
Հիմա,
պայման էբ որ Թունոլզե
վար
չապետին
բոլոբ
ռ բո շռւմնե
ր ր ւիալեբացուին
է լ
ստո բագ բուին կա ռա վա ր ռ ւ թե ան
րնգՀ • քարտոլ -
զարին
կոզմէ , որ ֆրանսացի
աւագ
պաշտօնտաար
մբն է ։ Այս բանր վերք գտած է այլեւս։
Ա/մմ ,
բնգՀ
՚ քարտուղարը
վարչական
իբալասոլթիլններ
ԱՎոՆսԱաւոՆծուՎԱԽրու
(ւաոյը
իյՄԲ՛
— Վ երջեբս աշ|սասւսւկից մը համաււօ -
տակի պաբզա ծ էր կիներւււ ս ա յթ ա ք ումէւերը ,«Ար
դի վ է ր է եր » իյորադրին ա ա կ։
Ահաւասիկ ակՍարկ մ՚ըՍ ալ ա յ բ է լ ա ւ մասին
Ամ ո ւսնա լո ւծո ւմնե րռ լ Հարցր
,
կարձ
ուածէն
^ատ աւելի
ծանրակչիռ
ու կնճռոտ
խնգիր
մրն է ;
Անո ր իսկական տա բողո ւթիւնբ
ճանչնալու
Հա -
մար ,պէտք է քննել
լրջութ ե ամ բ ,
անչաՀախնգբու–
թեամբ եւ անաչառոլթեամբ
:
Ամուսնալուծումներոլ
իսնղիր ը իգական
սեռի
աստիճանական
զարգացում
ի Հարցին
տարբեր մէկ
ե րեսն է , եւ ամ ո ւսնա լռ ւծո
ւմ պաՀան քռզնե բու
95
առ
Հարիւրր
կիներ են Հ
Այո , մ օտաւո րասլէս մէկ գարէ ի վեր ,
բոլոր
քա ղա քա կե ր թ եբկիրներու
մէք , ե րկու
սեռե
բու
Հալասարոլթեաե
Հարց մր կայ , որուն
թնճուկ -
ներուն
մ եծագո
յն մասը կը մ նա յ անլուծե
լի :
Այս տագնապէն
կըտառապին
Հաւասարապէս
,
Ֆբանսան
եւ Գե րմ ան իան , Անզլիան ել Աւէ երի -
կան, ու րոլոր
քաղաքակիրթ
երկիրները,
եւմա
նաւանղ
խռբ^րգայէն
երկրրներբ
, ուր
ամուսնա^
լո ւծո ւմնե ր բ Հսկա յական
աւև րնե ր կր
զո բծեն :
իսկ
մենք, ափ մր մողովուրգ
, ցրուած
քիչ մբ
աշխարՀի
բոլոր
ւէ ասեբուն մէչ, ենթակայ
ենք մեր
ումե րէն չատ աւե լի ւլօրաւո
ր Հոսանքի
ւէ ը , որ
Հակառակ մեր կամքին,
ւէեր Հին սովո րո
լ
թիւննե—
բուն ու բարքերուն
, կր քչէ կր տանի
մ ե զ ։
Ի՛՛նչ արմէք կբ ներկայացնէր
կինր
, Հին գա
րերու
ընթացքին ։
Մարգկային
քաղաքակրթութեան
նախաշրր
—
քանին
, կինր իբր ֆիզիքապէս
ակար արարած
, կր
պատկանէր
Հաւասարապէս
բոլոր ա յր
մարգոց
,
իսկ
ծնած
զաւակներր
Համայնքին
։
Գրամի , վաճա ււական
ութ եան
ել
կրօնքի
(կռապաշտութիւն,
արեւապաշտութիւն
եւն՛) ե—
րեւան
գալէն
վերքն է որ Հիմնուեցաւ
ամուսնոք. -
թիւնբ :
Այգ
չրք"՚նին
, այրեբբ
կ՝առնէին եւ կամ կը
գնէէն,
իրենց տնտեսական
ու ֆիզիքական
կարո—
զութեանց
Համապատասխան
քանակութեամբ
կի—
նեբ, ու զանոնք
կ՝ենթարկէին
իրենց
քմաՀաճոյք—
ներուն
1
Մ ինչեւ
քր իստոնէոլթեան
երեւան
գալր
, կին
արարածր
, մ ա րգկա
յին ոչ մ էկ արմէք կր նե բկա–
լացնէր,
ենթակայ
էէէալով այր մարղռւ
ֆիզիքա
կան բիրտ
ումին , եւ տնտեսական
Հարստռւթեանց
ամբարիչտ
Օ
ր էնքն ե ր ռ լն :
Բացառութիւն
կր կազմէին
թաղոլՀիներն
ու
իչիւանուՀիներր
, որոնք
իրենց
ամուսիններուն
գիրքին ու Հարստռւթեանց
Համ աձա
յն
պատուի
ու
յարղ անքի կ^արմանանային
:
Բրիստոս
ինքն էր որ , Հաղարաւոր
աարինե -
բու
իղական
սեռի չաբա չար
ղե րութենէն
ետքբ
ճչգեց կինարարածին
մարղկային
արմէքր
, ու
բաբձրացուց
ղայն տ
Բոլոր քբիսաոնեա
յ Ե կե ղեց ինե ր ը
Համ աձա
յն
են , որ Բրիստոս
թէեւ Աստուած
որգի,
(«^ —
խարՀ եկաւ
իբրեւ
մարգ, ապրեցաւ
, սիրեց, տա
ռապեցաւ ու մեռաւ
իբր մարգ :
՛Բրիստոս
, սիրեց ու օրՀնեց
կինր
,
Մ արիամ
Մ ագթաղենաց
ին , Ա ամ ա ր իաց ի կո յսերր եւ
բռ լո ր
ւո յն կինե ր ր , ո րոնք ա յր
մ արղոլ
Հաւասար ու ալ
աւելին , ներ փչուեցան
իբ քարակերէն
:
Ան քարոզեց
Հաւասարութիւն
երկու
սեռե -
բու,
իրաւունքի
, տառապանքի
քմէ
երանութեան
մէք։
Բ րիստռնէռւթիւեր
^քեց բազմ ակնութիւնր
,
Հաստատելով
լ^տանիքր
միակամ եւ անբամանելէ
յ
Եկեգեցին
պարտաղրեց
իր այս սրբազան օ -
րէնքնե
րր բոլոր
քբիս տոնեա
յ պետո
լ թ իւննե րո ւն ,
որոնք
իրենց
կարղին
օրէնքներ
Հաստատեցին
նոյն
սկզբունքներով
:
մէա
յն ունէ եւ ենթակա
յ է վարչապետին
:
կա րեւո րաղո
յնն է սակայն այն
փոփոխութիւն
նբ , ռրռւն
Համաձայն
թռւնոլղցի
գերագաս
ռւ
ոաո րագաս պա չտօնե անե րո ւն թիւբ Հաւասար պի–
աւ՛"
յ ֆրանսացի
պա չտօնե անե բու
թիլին :
Ցարգ
4900
բարձրաստիճան
պաշտօնեանեբուն
1
ՕՕին 73ր առնուած
էինՖրանսաց
իներէն ; Ա յմմ ,
ա յգ պաշտօնե անե րոլն
կէսր
մ իա յն Ֆրանսաց
իներ
սլիտի
րլլան : Ե րկրո րղ աստիճանի
\
800
պետական
պաշտօնեանե
բուն
100^1» 43^
միայն
ցարղ
առ
նուած էին Թունռւզցինեբէն
։
Այմմ կէս առ կէս
պիտի
առնուին : Գարձեալ
, երրորգ
Ա՛ստիճանին
սլա շտօնեանե
բուն
100/՛^ 75
Հ՛
պիտի
բլլան
Թու–
նռւզցիներ
, մինչգեռ
ցարգ
ՀՀ^^ին 44ի Համեմա -
տութիւն
միայն կը ներկայացնէին
: Եւ վերքապէս
^
Թունռւղցիներր
պիտի գ բաւեն ստորագաս
8000
պա չտօնեանե
րու
100/՚5՛
15ին տեղեբր,
մինչ
ցարղ
կրցած
էին գրաւել
100/՚5ւ 65/՛։
Եւ տակաւին
ուրիչ
բա բե կա րգո լթ իլննե ր ալ
տեգի պիտի
ունենան
յառաքիկային,
Ֆրանսայի
եւ
Թունուզի
սերտ գործակցութիւնբ
աւելի
զօրա
ցնելու
Համար։
Թ ՛Ա.Թ •
«
եսապաչա ու ամբարտաւան
այր մար -
Ոռնալով
Հանգերձ
քրիստոնեայ,
ծնրագիր
՚Լ^՝ՏեՐ՚Վ
^՚^՚եգ^Ր^
Աստուծոյ,
•Բբիստոսի եւ բո֊
^^՚^"՛^ոռերուն
առքեւ,
զլացաւ էր
կողակիցին՝
ւոր Աէ>՚–ՐՐ I , ,
է
Հալս՚սարութեան
իրաւունքր
»
ՊաՀեց
զայն ստոբաղաս,
տիրեց
անոր
բիբտ
յ I ,աՀագործեց
, իսաբեց , գինովցաւ
ու շնա–
"ւժով
, լ
լ ՛
^ ք1
0 .
ցաւ, Բ՛՛Լ՛՛է՛ "՚ՂԴ^1""^՛
՚ ^ ^ ^ :
,
(քարգր
ւ՚ԲՐ՛"– ղերազանցօրէն
բնչաքազց
ոլ
եսապաշա արարած, ոչ միայն չաՀագո բծեց
իբ
կինն ու զաւակնեբբ,
այլ եւ բոլոբ
ղինքբ
չրջապա–
տոոներն եւ ղանաղան
ս բ բո ւթ իւննե ր ր :
ՇաՀագործուած
ղմրախտներռւ
եւ թչուառ -
ներու բանակներր
ՀետզՀետէ
բազմացան
ու տեղփ
տուին յեղափոխութեանց
, որոնցմէ
ծնաւ
րնկեբ–
վարութի՚՚նր
••
Նոբ վաբ՚չապետութեան
քորռզիչնեբը
ուսռլյք–
նասիրելէ 1-աքր իգական
սեռին
իրաւունքներն
եւ
րնոունակութիւնները,,
եկան այն եգրակացռլ
-
թեան, թէ Կ՚"ՐԿ1՛ ւէ ^ՐԳ"՚Ր
կարգուսարք
Հաս -
տասէել, առանց
կնոք Հաւասարութեան
ել մաս -
նակցութեան
:
Բոլոր րնկերվարական
առաքնորգներն
ու
գքտնականներր,
ինչպէո եւ քրիստոնեայ
յառա -
քաղէմ
մտաւորականութիւնր
Հաստատեցին
թէ ,
իբրեւ
մարգկային
արմէք, իգական
սեռբ
ոչինչով
պակաս չէ արականէն,
րնգՀակառակն
, շատ մր
բաներու մէք կինր
աւելի
արթուն եւ ռլշփմ
է,
աւելհ
նուրբ եւ զգայւ
անգամ
սկսաւ
Այգ օրերէն
իգական
սեռը
երկրորղ
ստացաւ
Հաւասարութեան
իրաւունք : Եւ
զտսաիարակուիլ
ու ղարզանալ
:
^
Աքմմ
, կինր
, մ արղկա
յին
ղործունէ
ու թեան
բււքոր ասպարէղներուն
մէք, գիտական
թէ գրա -
կսւն , ճարտարա րուեստա
կան թէ տնտեսական
,
այր
մարղուն
Հետ զոլղրնթաց
կր քալէ։
^
Արգէն Հասած ենք շրքանի մր, ուր այբ մաբ—Հ
ղ ր <ւ առանց իբ կնոք օմանգակութեան
, կը
մնայ՝
անճարակ ու անկարոգ
:
՝\
Թէեւ
քաղաքակիրթ
աշխաբՀը
օրէնքներով
Հաստատեց
իգական
սեռերու
անմիստելի
արմա –դ
նիքներր եւ ի րաւո ւնքնե րր : Այսօր կան ոչ միա
յն;
կին երեսվէոխաննեբ
, ւիաստաբաններ
, նաիւարար
- յ
^ւեր եւ գեսպաններ
, նո յնիսկ ասիական - եբկիր– .
ներու
մէք։
Բայց րնտանեկան
յարկի տակ,
յաճախ՛
կինր կր մնայ ստորագաս :
ԵԼ ամ ուսնա լուծս ւմնե րը կր գառնան
յաճա -
խագէսլ
, նռ յնիսկ Հայ րնտանիւքնե
րոլ
մ էք՚ք. .կ,. ^
Այսպէս մէկ կողմէ , զիտակցութեան
Հաս։^^
կինբ , չուզեր
չաՀ աղո բծուած
ու, . սաո րագաս՝
՚մնաւ ։
Լ
)(•, ;–լ ;
Ա իւ" կոզմէ տգէտ ու թերոլս
ա^ոԼսինլէյ ե–
, սասլաչտօրէն
կր չարունակէ իբ Հա
յ րե բհւֆ
էչոչաքես^
Հնազ արեան
կենցաղր
;
. ,
Ու րնտանիքնեբր
կբ քայքայուին
իբաբ/էլ
յ է
տեւէ, Հակաոակ
մեր կամքին
յ
I
Այսօրուան
կինը ստրուկ
, Հլու ու
Հնազանգ
արարածր
չէ այլեւս
։ Ան չուզեր
ենթարկուիլ
իբ
ամուսնոյն
քմ աՀաճո յքնե բուն
յ
Այսօրուան
կինը, իր ամուսինէն,
ճշմաբէտ
սէր,
նուիրում, եւ անկեղծ
մտերմութիւն
կը պա–.
Հանքէ :
Բոլոր այն ինքնաՀալան
ու յետամնաց
ամու–
իններր
, որոնք չեն րմրռնեբ այս
ճչմարտութիւ–
բ, գատապաբտռւած
են կորսնցնելու
իրենց բե–
^ւանեկսէն
երքանկռլթիլնբ
;
Բոլոր այնեսասլաչտ
ամուսիններր,
որոնք ի–
րենց
կինն ու զաւակԿւերբ մէկ կողմ
ձգելով
կը
րլրճոլէն
ասոր անոր Հետ ,անխնայ
մսիսելով
իբենց
ֆիզիքական
, նիւթական
ու բարոյական
Հարստու–
թ իւննե րլլ , ինչ գիրքի եւ Հարստութեան
տէր որ
ալ եղած
բլլան , ուշ—կանուխ
պիտէ
կորսնցնեն է–
րենց րնտանեկան
բո յնր ։
ՎԱՀԱԳՆ
6ԱԿՈԲԵԱՆ
(Մնացեալը յա ջ որդ ո վ )
6000
ՎԱԿՈՆ ԱՄԵՐԻԿԵԱՆ
զինամթերք
պիտի
Հասնի Աէն ժան տ՝Անմրլիի
կա յարանբ,
90
կառա–
իաւմրեբով
, ինչպէո կբ ղրեն տեղական
թերթերր։
ԵՈԻԿՈԱԼԱԻԻՈՅ
սերպիական
Նիչ
քաղաքին
մէք,
50.000
ունկնգիրնեբռւ
առքեւ
խօսելով,
Աեր–
Ա/իո լ ինքնավար
Հանրապետութեան
նախագաՀր ,
Պ • ՓէԹրր
Աթամսլսլիչ
Ա՛գգ արարեց
Պուլկարիոյ
<ձեոքերր
Հեռու
սլաՀել
Եուկոսլաւիա
յէն» եւ «եր–
կա անգամ
էոբՀիլ ու չատ
լրքօրէն
թ՚՚Ր^իլ
անոր
Վրայ
յարձակելու
Համ ա րձակո
ւթ իւն ր
ունենալէ
Ա՛ոաք» : «Եուկոսլաւիա
կարեւորութիւն
ստացած
է ամբողք
աչխարՀի
Համար եւ անոր վբտյ յար -
ձսէկում
մ ր ոտքի պիտի
Հանէ
արեւմ տեան աչ -
խարՀր » :
ԶՕՐ– Մկք՛ ԱՐԹԸՐ, Նիւ Եորք
դումարուած֊
Հ՚սկաՀէսմւսյնավար
Համամռղովի
յիր պատղամա -
դիր մր ո՚֊ղղելով
բսաւ՛
«Համայնավար
արկա -
ծւսխնզ րութիւնր
պէտք է պարտոլի
Բորէայի
մէք։
Այլապէս
ամբողք
Ասիան
զոՀր պիտի
ղաոնայ Հա–
մ ՛օ քնավ արո ւթեան
, որ , ա քն ատեն ալ աւ ելի ղօ–
բանալով
, պիտի
նետուի
Եւրոպա
յի սրտին ու Ա–
՚^եբիկայի
վրայ»։
ն
աա
Fonds A.R.A.M
