հ Լ ը ա ա
ՂՆօոըա
ձաաա^
տսւ^օբտ
^011:16 6ո 1925, 1^.ն.8. 376.286
1)ե–6յ։է6ա––Րքօբոէէտ/ւ6 : Տ € « . 1^11ՏՏ;^ՃԱ«
ւ11ւո,,..ք
Ն
ՕՅատտատ - Ր ^ 1 Տ (13)
յ
֊ 2
֊ յ ^ ^ 1 1 ^ ° 2 0 յ ի ր ^ , Տար.1600, արա • սՕՕ ֆր •
ւաօոէհտ 18
ՈՀՈէէ
1951 կիրակի 18 ՓԵ ՏՐՈԻԱՐ
27րդ ՏԱՐԻ ֊ 27 ^ ո € 6 1Վօ.6Տ86–՚Սււր շրջա^ թի ւ 1797
ՄԵՐ ԽՕՍ֊քԸ
1էմքսագիր՝ Ծ–
ՄԻՍԱԲԵԱՆ
Օ Ր Ը
0
Ր Ի ն
ԲԱԺԱԿԸ ՁՈՐԳԱՄ ԷՐ
Տասն անղամ
երեսուն աարէ ալ անցեքէ , էՀաա–
մոլթիլնր
սլիաի
յիշեցնէ,
երվաթեայ
տառերով.
1921
Փեար. ւՏին
ամբողչ
ժողովուրգ մը
ապստամբեցաւ
ափ մր անմիտ
եւ. անբարոյ
իէխտ֊
՚եաւոբնեբոլ
եղբայբաղաւ.
բռնակալութեան
ղէմ :
Ապ ստամբեցալ
եւ տապալեց
անոնց ղարչելփ
լոլ–
ծր, ոբ Հիմնուած էր օտաբ
սուիններու
վրայ :
Ինչ
ս իւա լնե
բ ալ
ղո բծո ւած րէԼան այգ Համա
—
մողովբղակաե
պոռթկումի
լ^թացքին
, էեն
՚կըբ–
Աաբ
նսեմացնել
անո բ իմաստր եւ արմէքը •
Երեսուն տարիէ ի վեր կր գրուի
ու կը
խօսուի
այգ
մասին։
Աիայն
թեբթերու
մէ\ Հրատարակ -
ուած
նկարագրութիւններլչ,
լո ւսա բան
ութի ւենե ~Հ
րր,
յոլչերր եւ քննական
աեսո
ւթ իւննե ր շ
ամբողջ
գբագարան
մր կրնան
կաղմել :
Գոյնղգռյն
գասալիքներ եւուրացողներ
ի զուր
ԿԸ
փորձեն
Գաչնակցութեան
ճիտին
փաթթել
այղ
ըմբոսաոլթիլնր,
իբրեւ
Հասարակ
արկածա -
խնգրութիւն
մր :
Պատմութիւնր
կ՝ըսէ թէ ապստամբութեան
կր
մասնակցէին
ժողովուրղին
բոլոր
գասեբն ու Հո–
^սան^երր
:
Տաջողոլթեան
եւ փառքի
օրերուն
,
ամէնէն
Համեստ
խմբակցութիւնն
ալ չէբ Հանղուբժեր
որ
Գաչնակցութեան
վերագբոլի
ձեռնարկին
ամբողջ
պաաիւր :.
Պբպտեցէք
թեբթերու
Հաւաքածոնեբր,
կար–
գալու
Համար
իւրաքանչիւր
կուսակցութեան
կո
չերն ույայտարարութիւններր
:
քհամկավարներր
յաճախ
պարծանքով
կր
յիչե–
ցնէին
իրենց
ղինեալ
մասնակցութիւնր,
մէկ—երկու
վաչտով •
Այն ատեն
բոլորն ալ միեէձայն
ձեւով
կը պատ -
մէին կատարուած
բռնո
ւթ իւննե ր ր , ՀարստաՀա -
րութ իւններր
, ղանգուածային
ձերբակալութիւն
-
ներն ու աքսորները :
Իրազեւրւերր,
ականատես
վկաներն
ու
ԴքՀերը
միայն
Գաչնակցականնեբ
չէ ին ւ
Առաջին
տարիներուն
, յաճաիս
չատ
աւելխ
քստմնելի
մ անրամ ասնոլթիւննե
ր Հրատարակուե -
ցան
ոչ - Գաշնակցական
մամուլին
մէջ :
Եթէ
մ իեւնո
յն մարգիկր
այսօր
ուրիշ
լեզու կը
գործածեն
, փրենց նոր ճղիբքա
լոր ումը»
արղարա–
ցնե
լու Համար, պարզապէս
մտքի
ծիւրում
եւնկա–
բագրի
անկում կր մատնեն
, եւ ուրիշ
ոչինչ :
Եկուորներուն
սաբքած
աՀուսաբսափր
այն -
քան
բա ր բա բոսական էբ ոբ , բոլշեւիկները
իրենք
անգամ
չկրցան
պարտկել
յ
ԱՀաւասիկ
վկայութիւնր
ականաւոր
գէմքի
մը,
որուն
գիրքը
ռուսերէն
տպուած է Աոս–
կոլայի
մէջ, պետական
Հրատաբակչականի
կողմէ.
•— « Յեղկ ոմր (Յեւլափոխական կոմիտէ, ի&չ–
պէս կր կ ո չ ո ւ է ր նորեկ իշխանոՆթիւնը) ձեռնար -
կհց անիյնայ եւ վճռական բռնադրաՆումներու, ա–
ււանց հաշոՆի առնեւու գ իւզա ցիո ւթե ան ընդհա -
նոՆր վիճակը եւ անոր հոգեբանական կ ա ց ո ւթիւնը •
Անկարգօրէն կը գ րա ւ էին ե ւ կը պետականա
ցնէին ամէն բան,— զինուորական հագուստներ,
արհեստանոցներու գ որ ծիքներ, մասնաւոր ե ւ ա -
մէն կ արգի բրինձի աղօրիքներ, բ ո լ ո ր ջաղացք -
ներն անխտիր , ււափրիչի գ ործիքներ , մեղուի փե
թա կներ , ճերմակեղէն, հագուստ, քաղաքացինե -
բու աան կարասիներ :
ԲՆԱԿԱՆ է ՈՐ ԱՏԱ
ԲՌՆԻ
ՄԻՋՈՑՆԵՐՆ
Ե -
ՂԱՆ
ԵՐԿՐԻ
ԱՊԱՏԱՄԲՈԻԹԵԱՆ
ՀԻՄՆԱԿԱՆ
ՊԱՏՃԱՌՆԵՐ
Ը»՛
(Ր– Րորեան ,
«Հայաստան»
,
Մի–
ջազգային դ իւ ա ն ազի տ ո ւթիւնը 1ւ Խ Մի ո ւթիւնը) :
Տակաւին
յիչէի՞նք
Գաշնակցութեան
ոխերիմ
Հակառակո
րգնե բուն
կուռքը
, ողբացեալ
6ովՀ •
Բաջաղնունին •
— « . . . ք^ււնազրաւսւմ է ին ամէն բան, սկսած
տնից, կ ա ռքից, գրաստից, վ ա ռ ելիք ից եւ վերջա
պէս երաժշտական գ ործիքո վ , լուացքի սապոնով,
թել - ա ս եղո վ ։ ժ ֊ ա լ ո վ ո ւ բ դ ր յանկ արծ ա կիի էր
բերուել , շշւքել, ահաբեկուել • • . Ա յլ ե ւ ս ոչ ոք աէր
չէր ոչ իր ունե ց ա ծի, ոչ իր աշխատանքի» :
Գեռ
ուրիշ թրքավարի
բա ր բա րո սո ւթիւննե
բ ;
Բաժակր
յոբգած
էր : Եւ Լենին
Հաբկաղրուե–
ցաւ
Երեւան
ղրկել
լիազօր
մր ել մասնաւոր նա ֊
մակ մը, ուր կը պատուիրէր
իրագործել
« 1 9 1 7 - 2 1
տարիներու
փորձին ոչ թէ տառր, այլ ոգին, ի ֊
մաստբ,
գա՚՚եբշ
> :
է–
«ԲԷՐՓԻՃ»
ԵՒ «ՄՆԱՑՈՐԳԱՑ
»
Ամէն անգամ ոբ խօսք բացուի
ողբացեալ Տ–
Աչականի
մասին
, մեքենաբար
միտքս
կ՝1՚յնայ
«քէրփիճ»ի
պատմութիւն
մը ։
Այսպէս
, նաեւ,
իր մաՀուան
երրոբգ տարե -
գարձին
առթիւ,
(17
Փետր.)։
1923/
չեմ յիչեր
ո՛ր ամսուն. Իբար
գտանք
Աոֆիայի
մէջ՛.
֊ ֊ Ի՛՛նչ կը բանիս
Ֆիչվ-պէի
մէջ :
Զէթ եւ ուրիշ
նպարեղէններ
կը ծախեմ
։
իսկ
ղո՚՚ւն։
Թուղթ
կը մրոտեմ :
=
Եկուր
չաՀաբեր
գործի
մը ձեռնարկենք :
*
Ես գործի
մարգ
չեմ եղած եւ չեմ
կրնար
րլլալ։
Առաջին
վճիռր
Հայրս արձակած
է ։
= Ես կը սորվեցնեմ
քեղի : Գժուար
չէ : Կը
բաւէ որ
նազ
չրնես , այս կամ այն
աչխատանքը
կատարելու
Համար :
Եւ առաջարկեց
• . . «քէրփիճձ
չինել
մօտակայ
արուարձանի
մը
մէջ։
Շուկան
բանուկ է՛ մեծ գրամագլուխ
չվէ
պաՀանջեր : Տասը
Հաղար լեվա
գուն կը ճարես
,
նոյնքան ալես ել ուրիչժմը, եւանմիջապէս
գործի
կը
ձեռնարկենք
Գաղափար
մը տալու
.Համար
՛զիլս)
,Հեսւ
մոն\
էքէրփիճ^ի
առաջնո րղեց ,
գործնական
ղ իտելիքնեբ
Հաղո րղե
լով
Տեսնելով որ սիրտս տաք չէ ,
վերագարձաւ
ֆիլիպէ :
Ես Փարիղ
եկայ , ինք ալ ատեն
մր
զանազան
գոբծեբ
փորձելէ
վերջ, գացած էր Կիպրոս , իբ՜
րեւ
ուսուցիչ
Մ ե լքոնեան
Հաստատութեան
լ
ԼՏե-
տո
յ Եբուսաղէմ
, նոյն պաչտօնով)
։
Որքա՛՛ն ուրախացայ
որ ջուբն
ինկած
էր
«քէր~
փիճ»ի
Գրագիրը :
Ո՚^Վ գիտէ
ո՛ւր կեցած
պիտի
ըլլար Օշական ,
եթէ
խրէր այգ գործին
մէջ %
,~ - ֊
Մ ինչգեռ
, մ չակո
յթի մէկ վառարանէն
մ իւււն
անցնելով, ոչ միայն
իր տարրին
մէջ մնաց,
այլեւ
ճոխացաւ ու արտագրեց
։ Նոր , անկոխ
գետիններ
րացոլեցան
իր
առջեւ ,
Մ ատենագա
րաննե բու
պբպտում
ով :
Եթէ չեմ սիսալիբ, այգ միվոցին էբ որ,
ուրիշ
բազմ աղան
ա րտաղրութեանց
Հետ ,
յղացաւ
«Մնացո րգտց»րւ
(Տասը
Հատոր։
Միայն
երեքը
տպուած,
մօտ
4000
էջ) :
Մ իա յն ա յս
Հո յակապ
ստեղծաղո
բծու
թիւ
^Ը
բաւական
էր , ասորական
այսինքն
տեւական
աղիւսի
մը վրայ
արձանագրելու
Համար
իր
փառքր :
ՎԱՀԷ
«ԳԻՏԱԿԱՆ
ԱՐՇԱՒ։/՛
ԿՐՕՆ՝ԲԻ ԳԷՄ
Մ ոսկուա
յի կուսակցական
պաչտօնաթեբթը
,
« Փրավտա»
, կր գրէ թէ կեգր. կոմիտէն
եղրա -
կացուցած է, որ Ա՚ոսկոլայի
եւ
շրջանակներուն
մէջ,
ժողովրղական
կրթութեան
ծբադիրր
զուրկ
է «գիտական
յարձակողական
անաստուածութե
-
նէն»։
կեդր. կոմիտէի տեսակէտով,
պէտք էրա–
րեվախել
Հրասլարակա յին ժողովներու
յայտադիբ–
ներր։
ՈրովՀետեւ
, «բնական
գիտութեանց
նուիր
ուած
Հբապարակային
ժողովներբ
Հազուադէպ
են ,
յարձակո
ւնա
կ չեն , տկարօրէն կը դատասլա
րաեն
նախապաշարումներր
, չեն դատապարտեր
կրօնա
կան գաղավւարին
յետադիմական
էութիւնը եւ
չՕ–
շավւելի
օրինակներով
ցոյց
չեն տար այն վնաս -
ները,
զորս կրօնական
մնացորդները
կը պատճա–
ււեն Համայնավար
ընկերութեան
կառուցման
: կու
սակցութեան
բազմաթիւ
կազմ ակե րսլութ
իւններր
կր մոռնան, որ կրօնական
նախապաշարումներր
անցեալէն
կուդան
ել առանց գիտական
յարձակո
ղական
անաստոլածային
քարողու
թեան
չեն
կըր–
նաբ քանդուիլ»
։
ԱԱՐԱԱՓԵԼԻ
ԶՐՈ8Ց
ՄԸ կ՝արձանազրեն
տե
ղական
թերթերր։
Աբտէչի
շրջանին
մէջ բերնէ
բե
րան կր պատմուի թէ ազատազրութեան
առաջին
օրերուն,
սպանիացի
արձակազէններ
80 100
կամ
215
զործակիցներ
ղնդակաՀարելով
, էեցու -
ցած
են
50
մեթր
խո բու թեամբ
ՀանքաՀորի
մ ը
մէջ,
(Օպնայէն
7
քիլոմեթր
Հեոու , Ֆոն) : Զո ֊
Հերոլն
մէջ կը գտնուին
եղեր
Մարսէյլէն
եւ
ուրիշ
րազաքներէ
փոխադրուած
մարդիկ,
մայրապետ -
ներ,
առեւտրականներ
, Հին եւնոբ
Հարուստներ
այժմ
անխոէսսւփեւի
պատեէՂսզմը, կ՚ւ^ոե ՍթսղիԱ
ատ
ԽԱՏՕՐԷՆ ԿԸ
ՄԵՀԱԳՐԷ
ԱՐԵՒՄՏԵԱՆ
ՊԵՏՈԻԹԻՒՆՆԵՐԸ
Մոսկոլայի
կուսակցական
պաշտօնաթերթը
,
Փրավսւա,
Հինգ
Հարցումներ
ուղղած
ԸԱ
՚"լով
ԱթաԱւնի, ստացած է Հետեւեալ
պատասխանները–
ՀԱՐՑՈՒՄ—
Ի՞նչ է ձեր կարծիքր Պ–
էթլիի
այն
յայաարարութեանց
մասին, թէ իյ .
Միու–
թԻ
^Ը
ղօ բաց բլում
ի չէ ենթարկած
իր
զէնեալ
ուժերր
է լ
տակաւին
զէնքի տակ կը պաՀԷ զանոնք :
աՏԱՆԽԱՆ
Պ . էթլփ կը զրպարտէ
հյ . Մի–
՛՛ւթ իւնը , իրենց
սպառազինումները
արղարա -
՛Ր
՚–
ցնելոլ
Հսէմւ ^
ՀԱՐՑՈՒ՛Մ
Ի՚*նչ
կը մտածէք
Բոբէայի
մէջ
ամերիկե^^
միջամտութեան
մասին։
Ինչո՛՛վ պի -
աի վերջանայ այդ ։
աՏԱԱԽԱՆ
Եթէ ամերիկեան
կառավա -
բութիլնը
մերժէ
Զինաստանի
առաջարկներր
վէ–
ճը խազաղո ւթեամ
բ կա ր դա
դր ե լո
լ
Հ ամ ար
,
կռիւը
պիտի վերջանայ
միջամտու^եբու
պարտութեամբ։
ՀԱՐՑՈՒՄ
ինչո՞ւ
Համար
Բոբէայի
մէջ
ամերիկեան
միջամտութիւնը
ձախողանքով
պիտի
վերջանայ։
Միթէ"
ամերիկացի
սպաներն
ու
զին–
ուորներր,
իրենց
Հակառակոբղներէն
նուաղ աբ -
ժ է քաւոր
են :
ՊԱՏԱԱԽԱՆ՛ - Բոբէան
պաչտպանո
զներն
ու
անոնց
չինացի
կամաւոր
ընկերներր
կը
կռուին
ղաղափաբի
մը Համար
ել անոր մէջ
անսաՀման
ուժ կր զանեն
I
ՀԱՐՑՈՒՄ—
Ի՜նչ կըխոըՀիք
ՄԱԿի
ոըոչ -
ման
մասին, որ իբրեւ
նախայարձակ
կը գատա -
պարտէ ժողովրդական
Ջինաստանը
։
ՊԱՏԱՍեԱՆ
Ամօթաչփ
որոչոլմ
մը կը նկա–
ւեմ
զայՂ
ՀԱՐՑՈՒՄ
՛ ֊ Անխ ուսափելի
կը գտնէ ք
Հա -
մաշիլարՀային
նոր պատերազմ
մը
ւ
աՏԱԱէօԱՆ
Ոչ, ղոնէ
ներկայ
պայմաննե
րու
մէջ։
կարելի է խուսափիլ
ՀամաչխարՀային
պատերազմէ
մը, պայմանով
որ ամբողջ
աչխարՀի
ժողովուրդները
իրենց
ձեռքերուն
մէջ
առնեն
խաղաղութեան
դատր ել պաշտպանեն
մինչեւ
վեր
ջը. հ՛ Միութիւնր
որոշած է չլքել
խաղաղու -
թեան դատր։ Եթէ ՄԱԿը յամառի
իր
ընթացքին
՚^էք.* պիտի վաբկաբեկէ
իր բարոյական
Հեղինա -
կութիւնր եւ այդպէսով,
ինքզինքը
կազմալուծ -
ման
պիտի ենթարկէ
։
X
Ա^ԳւԻ"յ
վարչապետին
ուղղուած
պատաս
խանին մէջ, Աթալին
կ՝ըսէ թէ Խ –Միութիւնը
ղօ–
1՛"^^՛"՛՜՛^ կատարեց
պատերազմէն
վեյ^ջը,
երեք
շրջԽ՚եներով։
Առաջինր եւ երկբոբդր՝
1945/5»,
եր֊
րորգր
1946
Մայիսէն
Աեպտեմբեբ
։ Տեաոյ կ՝ա -
նարդէ
զայն, թէ հլեթէ վարչապետ
էթլի
ձեռրն–
Հաս ՐԱար ելմտական
ել տնտեսական
գիտութեան
մէջ» եւն.
է
Պատասխանին
այս մասը
ամէնէն եր -
կարն է եւ ամէնէն
կոպիտը
, եւ կ՝ուզէ այն տպա
ւո բոլթիւնր
ձդել թէ Անգլիոյ
վարչապետը
նոբ
աշխաբՀամարտ
մր կր պատրաստէ
։
X
Արեւմ տեան
երկիրներու
մ էջ դիտել կու
տան թէ Աթալին
նոր բան մը չըսեբ , ել պարղա -
պէս կըկրկնէ Ազգաժողովի
խորՀրդային
պատ -
ո լիբա կներուն
քարողչական
փաստարկութիւն
-
ները
է
Փարիզի կառավարական
չբջանակնեբուն
մէք
կր կարծեն թէ Աթալին
կ՝ուզէ
խօսիլ
արեւմտեան
պետութեանց
Հետ։
Ամէն պարագայի
մէջ, ընդ -
Հանուր
տպաւորութիւնը
այնքան ալ
նպաստաւոր
չէ ^
ԼԵապաԱ
կէկնապափկ
ուժ
^Աքխիյւէ&եԱսւյ 19Տ2իԱ
Պ՛ Աաբչըլէն
վերջ, արտաքին
նախարար Պ՛
էչիսրնն ալ յայտարարութիւններ
րրաւ
ամեբիկ -
եան խորՀրդարանի
արտաքին եւ
զինուորական
յանձնախումբերուն
առջեւ,
միջազդային
կացու -
թեան
մ ասին
։
«Մեր
եւրոպական
դաչնակիցնեբը
պիտի
կրկնապատկեն
իրենց մարտական
ուժերր
յառա -
ջյ՚կայ
տարուան
րնթացքին»
, ըսաւ, առանց սա ֊
կայն
թիլեր
տալու,
ինչ որըրած էբ Պ–
Մարշըլ,
նախագաՀ
Թբումընի
Հաւանութեամբ
: ԱնՀրա -
ժեշա զաաւ սակայն,
որ Մ– ՆաՀանգներր
օդտա -
գործեն
ժամանակը
,որպէսզիդաշնակիցնեբու
գոր–
ծակցոլթետմբ
ստեղծեն
«Հաւասաբակչռուած
Հա
ւաքական
ուժեր»,
յարձակում
մը կանխելու
Հա
մար
ել ասիկա,
չնորՀիւ
այն Հ անդամ անքին
, որ
Մ՛ ՆաՀանդներր,
իք. Միութենէն
չատ առաջ
ան
ցած
են Հիւլէական
զէնքերու
պատրաստութեան
մէջ։
«Անշուշտ
, ամերիկեան
այս յառաջընթաց
ա–
(Լուըերւււ շարունակութիւնր կարդալ Գ– էջ)
եւն– : ՆաՀանգապետը
վերջերս
պրպտումներ
կա -
տարե
լ տուեր է յանձնաժողովի
մը միջոցաւ, ա ֊
ռանց արդիւնքի
մը յանգելու։
Մասնագէտներ
գի
տել
կուտան թէ աՀագին
ծախքերու
կլ»
կարօտի
նոր
խուզաբկութիաՏւ
մը ։
Fonds A.R.A.M
