է 6
Ա Ռ ԱՋ
յ
^ՀաՎադգայինփ
ԵՐՐՈՐ՚հ
ԳԱաՒյՕՍՈՒԹԻՒՆԸ
ՓԱՐԻԶԻ
Հ. Մ– Մ.Ի
ԾՐՏՈՒՄՆՆՐԸ
Համազգայինի
այս աարեչրշանի
երր՚՚րգ ղա–
սաիօսոլթիւնը
"՛եղի
ունեցաւ. Փեարուար
9^1, ^
%աիէագաՀոլ
թեամր Ա. Պարսամեանի
։
Դասախօսն
կր կարօ Գէորղեան
, որուն
ընարած
^Ի՚֊թը
Հ Հասաատումներ
մեր մօաաւոր
անցեալէն
ել
ներկայէն»
կր ներկայացնէր
մեր ներքին կեան~
քր ալեկոծող
բոլոր
այմմէական
ու Հրատասլ
Հար–
^ւգԿԷ Վ^Րէ^ թէ կբ պարզէ իբ
անձնական
կարծիքը այգ Հարցերու. մասին,
ղասաթօսը
րամ–֊
նեց իր նիւթը
երկու, մասերու,
առաջինը մեր
ներքին
քաղաքական
իրաղարձութիւններն
ոլ ղե–
րակաաարները
մօաաւոր
անցեալին
, այն է
Հայկ,
զարթօնքի
փաստական
արաա յա յաոլթեան
,այսին–
քրն Հա յ Տեղափոխութեան
թուականներէն
մ ինչեւ
Լայասաանի
խորՀրղայեացոլմը
եւ
երկրորգը
խորՀրգայնացումէն
մինչեւ
մեր օրերը :
Ասչա պարղեց
այն գմոլարութիւնները
, որոնց
գէմ մաքաէւեցալ
Հայ
Տեղափոխութիւնը
նաեւ
ներքին ճակաաի
վբայ
ւ Թուեց
սլաաճաոձեոը,
ո -
րոնք
ՀրաՀրեցին
Հակա յեղափոխական
արամ ա -
ւլ րութիւններ^
սլա Հսլ ան ողական ու կղերական գա–
սակարգերոէն
, որոնք չէ ին կրնար
մարսել
ձեւ ու
մ արմ ին առած
ազգա
լին
լ^գվյլում
ը թուրք
բըռ -
նակալութեան
դէմ եւ աւելին՝
զայն կր նկասւէին
՛վնասակար ու վաանղ աւո ր իրենց
Հանգիստին
ոլ
չաՀերուն
Համար : Տասնեակ
աա րիներ
վեր9ն էր
որ ձեւաւորուեզաւ
այս Հակա յեղափոխական
պայ֊–
քարր նաեւ կուսակցական
գեանի
վրայ, երբ կաղ–-
մ ուեցաւ
ռամ կավարներու
կուսակցութիւնը
, Օս -
մանեան
ԱաՀմանադբութեան
վաղոբղայնին
։ Անոր
միացալ
նաեւ իբ քեղափոխական
ծբագիրր
թօթա
փած եւ պառակաուած
Հնչակեան
«մայր»
կուսակ–
ցութիւնրէ
Ու այսպէս
, Հայ կղերի
յետագիմա -
կան մասին ու անկազմակերպ
պաՀպանողականնե–
րուն Հեա մ էկ ում կաղմած
, անոնք պա յքա ր ե ցան
մեր աղղա
յին ազաա աղբ ում ի միակ արաա յա յաի չ
Հ • 6 • Գաչնակցութեան
դէմ։
Պայքարը
, առաւել կամ նուաղ
սասակութեամբ
շարո ւնակո լեց ալ
մինչեւ ա յն օրր , երբ մեր նո -
րասահղծ
Լանրապեաութիլնր
, զերակշիռ
ուժերու
ճնչումին աակ
փուլ եկաւ եւ խորՀրդայնացաւ
է
Ա ինչեւ այս խո րՀրդա
յնացումն
ալ , Հակազգա
յին
ճակաար
գիրք
բռնեց
նոյնիսկ
Հայաստանի
Հան -
բապետութեան
դէմ ։ Լեզուն
բնաւ առա9
չգնաց
կոչելու
զայն իր բուն անունով
, այլ որակեց. «Ա -
րարաաեան
Հանրասլետութիւն»
ւ Ու
պայքարեցալ
անոր դէմ ներելի է եւ աններելի
բոլոր
միԼոց -
ներով
հյորՀբղայնացումէն
՚Լեր^
ղասախօսու
-
թեան /» • մասբ
Հրապարակ
եկաւ
կազմալուծող
ու պառակտող
նոր ազդակ
մր
բոլչեւիզմը
, որ
մէկ
կողմ է իր լուծին տակ առաւ
Հա լրեն իքր եւ
միւս
կողմէ սկսաւ խառնակել
Հայկական
արաա–
սաՀմանր։
Գասաիսօսը
թուեց
այն վնասները,
ղոբս
Ր"Լչեւիղմ ր Հասցոլց
Հարիլր
Հաղար
ազգակիցներ
աքսորելով
կամ սպաննե լով ,աՀաբե կում
սփռելով,
լեզոլնեբր
կապելով
, տրորելով
ու Հալածելով
ել
մանաւանգ
մեր անկախութիւնր
թաղելով։
Գազոլթներոլ
մէ^, պառակտիչ
բոլչեւիղմին
Շաբաթ
10,
Կիրակի \\
Փետրուար,
Իսիի
Ռապլէի
դաչտը
դարձած էր մեղուներու
փեթակ
մը;
Հարիչ ել մարղիկ
իրար խառնուած
դաչաի
նորոգութեան
ել կա բդադրո
ւթ եան
խանդավառ
աշիաաանքին
էին լծուած;
ԲաՀն ութին, թելն
ու
Լափի ժապալէնր
իրար խաոնած
էին դորՆք իր
լրումին
Հասցնելոլ
Համ ար :
Կիբակի
ժամը
\ ^ ի ն ամէն բան կարգին
է ։ Ա–
մէն աչխաաող
Հպարտ իբ աշիատանքէն
, պաՀես–
տիէն առա^ մինիմներու
ճլվյոլն ու ճաբպիկ
խազը
կը ղիաէ
թ. Լ 5/
մինիմներուն
ղ է մ ։ Մեր
փոքրիկ–
նեբր
իրենց
Համաբձակ
ու վարպետ
խաղարկու -
թեամբ
պաբառւթեան
մատնեցին
Հակառակորդը
2
0 ;
Հպարա
՜ էին իրենց
յաղթանակով
։
Իրենց
Հոգիները կը խայաար
մանկական
անմեղոլնակ
Հրճուան քով :
ԱՀա մեր պաՀեստին
ղաչտին
վբայ
է ։ Գատա–
լորին
սուլիչին կը պատասխանեն
բուռն
յաբձա -
կողականով։
Խաղին
ամբոզշ
տեւողութեան
կը
աիբապետեն
խաղին
, Հակառակորդ
բերդը
չարու
նակ վտանգի տակ է ; Գժբախտաբար
մեր յառա -
շտպաՀ
ղիծը տկար էր եւ Հարուածողի
պակասը
զգա լի ; Հակառակո
րդր անակնկալ
խուսափու
-
մռվ կը նչանակէր
իւր առածին եւ վերտին
յաղթա
կան կէտր : քւքազը վերշացաւ
ի նպաստ
ք. Լ,
Տի
սլաՀեստիին
\
0 ։
ԱնՀասկնալի
է մեր պաՀեստիի
յարատեւ տր–
կարոլթիւնր
Հ Փարիզի Հ՛ Մ– Մվ՛
վաբիչնեբր
պէտք է ոլչագբոլ
թիւն
դարձնեն
եւ
միիցնեբ
ձեռք
առնեն
։
Ժամր
\(^ին մեր առաջինը
դաշտ եկաւ կայ -
սւառ ել ինքնավստաՀ
յ
Հակառակ
նոբ պատրաս -
տուած
դաշտին ,ցեխոտ ե ծանր
Հողին
դիւրաշարժ
ու ճարպիկ
մ ա րղանքնե ր կր կատարէ
ին :
ԱՀա դաաաւորին
ո ս ՚ ֊ լ ի ^ բ , Հ– Մ՛ Մ
՚ականնե–
րր վճռական
ու ղօբաւոր
յարձակողականով
կր |
խուժեն
Հակառակորդի
բերդին
վբայ :
հ)աղի |
տասներորդ
ւ/այրկեանին
առածին
նշանակէտը
կը |
չաՀին
։
|
ք*. ՛Լ. 5
իբ բոլոր
ճիգը լարած կը փորձէ Հա -
կա յարձակման,
ու կր բախի մեր տղոց
անխորտա
կելի պատնէչին
։
Հ– Մ ՛Մ ՛ի Ա՛ր նոր յարձակողականով
մր ա–
ւելի կր նեղէ , Հակառակորդին
րերդը
առնելով
աքցանի
մր մէ^ ւ
/՝ . կիսախաղին
երկու
կողմերը
մոլեղնօրէն
կը
մաքառին։
Հ՛ Մ–Մ– վերտին քառորդ
ժամր վար–^
ուղեկից ու գործակից
դարձան
ռամ կա վա րնե ր ը ,
կարմրած
Հնչակեաններր
եւ լուսաւորչական
ու
բողոքական
կղերին մէկ մասբ,
որոնք
ձեռք
ձեռքի
տուած
ղեմակաւոբ
կարմիրներու
Հետ,
մինչեւ
ալսօբ ալ կը իւռովեն
մեր
Հանրային
կեանքը,
չքաշուելով
նո յն իսկ «թուրք» եւ ^ՀակաՀա
յաս -
տանե՛ան»
կոչել
րնգդիմագիրները
։
Գասախօսու
թենէն
վե բ^ արտա յա
յտուեցան
թեր ու դէմ կարհիքներ։
քՍօսք առին Պ՛ Պ– Գ՛
Աղ ամ եան , Ա • Բրմ ո յեան , Հ • Զրուանգեան
, Բե–
նօ, Վ. 0 չական,
Հայկոլնի
, իք, Վչտունի
, Լ– Բա–
բանեան եւ Տիկին
ՊաբգեւուՀի
Պետրոսեան ։
ՇՐՋՈՒՆ
Թ%ԹԱԿԻ8
ՓԽՐՈՒՆԻ
Ընկեր
Տիգբան
Մուրատեան
մե–
"^ա^ է Տիթրոյթի
մ է լ
66
տարեկան։
Ծնած էր Աե
բաստիոյ
կովտուն
դիւդը՛՛ Եղած է Հայրենասէր եւ
մարտնչող
Գաչնակցական
։
1913/5՛
երբ գացած էբ
Տիթրոյթ,
քանի
մը րնկեբնեբու
Հետ Հիմնած
է
Հ– 6-Գ– Կոմիտէ
մը, որ ՀետզՀետէ
զօրանալով
դարձած է ա յսօրուան
վԱզատամաբտ»ը
։ Իր բաղ
ձանքն
եղած է տեսնել
Միացեալ եւ Ազատ Հա -
յաստան : Փոխան
ծաղկեպսակի
նուէրներէ
գոյա
ցած է
327
տոլար, որ աբամադբուած
է Հ– 0՛
Միութեան
մասնաճիւղփն։
Այս զումարին
50
աո–
լարը յանձնուած
է Ա– Աարգիա
եկեղեցւոյ
Հոզա -
բարձութեան
։
X
Ընկեր Մկրտիչ
Նաճարեան
մեռած է Պրուք
– յ
լինի մէշ Գեկտեմբեբ
18/5՛։
Ծնած էր Տիգրանա -
կերտ
1895/5՛ :
Մասնակցած
է Հալէպի Հ՛ 6– Գ՛
տեղական
կոմիտէին.
Հայ կարմիր
խաչին, եւ.
Տիղրանակեբտի
Հայր • Միութեան
:
1922/5՛
մեկ -
նեցալ
Ամեբիկա եւ միացաւ
Պբու^լինի
Հ.
6–Գ՛
Վռամեան,
կոմիտէին
I
պետ
յարձակողականով
մը կըպաՀէր
յաղթանա -
կր։ ԱՀա վերշին
սուլիչը։
Հ– Մ– Մ՛ը
յաղթական
2 0 :
Գովելի էր թէ խաղացողներու
եւ թէ Հան–
ղիսականնեբու
կատարեալ
կաբգապաՀութիւնը
;
Հակառակորդ
խում բին վա բ իչնե ր ը գնա Հ ատե
ցին
մեր մարղական
ոգին եւ մերիններոլն
անկողմնա–
կալ դիրքը :
ԱՀա
Միութիւն
մր որ Հայանուն
խմբակցու -
թեանց
խլրտային
խազերուն կր պատասխանէ
դոր–
ծով ել նուիրումով։
Հասարակութեան
կր
մնայ
քաշալերել
ղա յն ամ էն կերպով
։
6–
ԳԻՏՈ՚Լ
ՆԱՄԱԿ
ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ
ԼԻՈՆ,
8
Փետրուար–
Մեր
դաղոլթր
իր
Ազդ • Մ իութեան
լ^տրութեան
նախօրեակին
կր
գտնուի : Ապագա
յ գժուա րութեանց
առաշքը առ–
նելոլ Համար , այժմէն պաբտք կր Համարեմ
յայտ–
նել– որ իմ բա ր ե կամն ե ր ս եւ Համ ակիրներս
ա յս
անդամ նկատի
չունենան
զիս : Եբկաբ
տարիներ
իրրեւ զաւառ • խորՀրգոյ
եւ Ազդ • Կեգր •
վարչոլ–
թեան ատենապետ
իմ ծառայութիւնս
բերի
ւ
Այ-
ռօր աւելի քան երբեք
ինքզինքս
չափազանց
յոդ
նտծ եւ ֆիզիքապէս
ուժասպառ
կր զգամ , որով
անկարող
այլեւս
ոեւէ
աղդային
պաչտօն
ստանձ -
նելու։ կը խնդրեմ որ բոլորն ալ ներողամիտ
կը
գտնուին
ինձ Հանդէպ
։
Աղէքս. կ. ււիւլպէնկեաԹ
ՍՏԱՅԱՆԲ
ՎԱՐԳԱՆ,
Աւարայրի Ա ր ծ իլր ,
մշակեց երկ -
սեռ խումբի
Համար Վ–
Սարզսեաճ :
Եբգացանկ
Այւմենիա
երգչախո֊ւմբի
, Ա. շարք տետր \ : Գին
ա
ֆրանք։
Հասցէ
—XV.
ՏՅ^x^Զո, 339
^\V^.
Ր^^<^օ,
Մարսէյլ
:
<(6ԱՌԱՋ^Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(7
Յ;
լրտ էս ԿԻԿէՐՈն ս ն ա ս Յ Ի մ է ձ
(Գրեց՝ գերմաՏ դհսսւանատան կցորդ Մ հ Յ Զ Ի Օ
ԿԻԿԵՐՈՆ ԿԸ ՀԱՆԳԻՊԻ
ԳՈՐՆԷԼԻԻ
ԱպաՀովաբար
, եբկրորդ
ճակատ
մր բանալ
խոսաացած
էբ Զըրչիլ
Մ ոսկուա
յի
պարոններուն,
որոնք
ճնշում կը բանեցնէին
այժմ իր վբայ
.Օգին
՚ԼԷՐ էր արգէն այգ եբկրորդ
ճակատր : Զէ՛՝ որ
Տօքթ
. կէօպէլս ալ գրած
էր
« Թշնամին
կրնայ գալ, կը սպասենք
իրեն ա~
մուր կեցած
մեր գիբքեբուն
մէշ» :
Օվըրլոբտը
ուրիչ իմաստ
չէր կրնար
ունենալ,
երկրորգ
ճակատն
էր։
Այս իմաստով
տեղեկագիր
մը զրկեցի
՛պերլին
ել ութօր վերշ Հետեւեալ
լակոնական պատաս -
խանը
ստացայ.-
« կարելի է, բայց ոչ Հաւանական »։
^էինչկրն
չանակէր
«Օվրրլորտ»
ղոբծողոլ ^
թիւնր
իրականութեան
մէշ, Գերմանիա եւ ամբողշ
աշխարՀն ալ Հասկցաւ այգ
1944
Աունիս
6/5՛
առ
տուան
առաշին
ժամերուն
։
Այգ օրն էր որ անգլեւամերիկեան
ճշմարիա
Արմատա
մր օդեբուն ու ծովերուն
մէշ, նոբման -
աական
ափերուն
վրայ բացաւ այգ երկրորգ
ճտ..
Կ՚սւաը, աբ մաՀացաւ
Հաբաւածը
պիաի աաբ ^եբ ^
մանիոյ :
Եւ այս կերպով,
վերշին
մաբդբիտը
ղոբ Կի -
կերոն
բերաւ
մեղի , խոզերուն
առշեւ
նետուեցաւ
իր նախորղնեբուն
նման :
Կիկեբոնի
ղործունէութեան
վեբշաբանը
կը
կաղմ է «՝Օվըրլորտ»ի
մասին տրուած
փաստա -
թուղթը
X
Ջեմ դիտեր թէ ինչ բանմղեց
զինքը
կանգ
առնել : Տադեցա՞ծ
էբ ոսկիի
իր ծարաւը : ԳոՀա -
ցա՚՚ծ էբ իր վրէժխնդրական
ոգին։ Թէ
արդեօք
չափազանց
վտանգաւոր
կը նկատէր
այլեւս չա -
րունակել
իբ գործը : Երբեք չխոստովանեցաւ
ինծի
իրողութիւնը։
Հրաժեչտ
չառաւ
ինձմէ,
չըսաւ ին
ծի թէ վերշացած էր ամէն բան :
ԸնդՀակառա1լն
, կր պատրաստուէր
ուրիչ ժա–
սլալէն
մր յանձնել
ինծի՛
բայց չպատաՀեցալ
այգ
աեսակ բան մը ։
\ Կիկերոն
չանՀետացաւ
բոլորովին
Հորիզոնէս
I
Բանի
մը օր վերշ եկաւ
գանձել
ինչ որ կը պար"
տէի տակաւին
իրեն :
"այ
զինքր
աւելի վեր^ ալ, բայց երբ վեր՜
շէն անգամ
Հանդիսլեցայ
իրեն,
քանի մը օր վեր՜
շրն էբ Յունիս
6/5՛ ,
պատմական
անկիւնագարձ
մը, որ անկասկած
, վճռական դեր կատարեց
նաեւ
իր ճակատագրին
մէշ :
Կիկեբոնի
ամբողշ
դո րծունէութեան
փոխա -
րէն, րնդամէնր
300
Հազար
ոսկիի
գումար մը
յանձնած էիիրեն %
Մ արտի
վերշաւո
բութեան
, Գորնէլին
դիտէր
արղէն թէ գոյութիւն
ունէր
^կիկերոն»
ձեռնաբկ
էէ ը : Անխուսափելի
էր այգ :
Իսթանպուլ
էի , երբ Անգարա
Հասաւ
Պերլինի
սսւբՀանգակը
; իմ բացակայութեանս
միշացին
այնտեղ չէբ նաեւ
փսքբիկ
անիւը։
Գորնէլին բա -
ցեր էր Հետեւաբար
Հեռագիրը։
Մինչեւ այգ ^ՐԸ
առանձին
պաՀարանի
մէշ ել անձնապէս
ինծի
ուղղուած
կ՝րլլաբ
կիկեբոնի
Հարցին
շուբշ
ամէն
գրութիւն
I
Այս անգամ
զանց առած
էին սակայն
։
Մէկ անդամ
մ իա յն մ ոռցեր
էին արտաքին
նախա
րարութեան
մէշ կատարե
լ այդ զգուշական
միշո -
ցը, եւ Համբաւաւոր
«դիպուածր»
ուզեր էբ որ ա–
ռաշփն անդամ
րԱալուԼ
Գորնէլիի
ձեռքն
ի յ ն ա յ
Պերլինի
թղթածրարր
։
Անդ արա
վեբագարձիս
, Գո բնէ լի յանձնեց
ին
ծի բացուած
նամակներր։
Տանցաւոր
չէր, որով -
Հետեւ
մ ասնաւո ր կերպով չէի ՀրաՀանգած
իրեն
չբանալ
Պերլինէն
եկած
լուրերը
I
Եւ սակայն
, Հաճոյք չպատճառեց
ինծի այս
պարագան։
Եւ աւելի սաստկացաւ
մտաՀոզութիւ–
նըս , երբԳո բնէ լի Հարցուց •
Բայց
ո՚*վ է կիկերոնը
ւ
Չիմանալ
ձեւացուցի
։ Բայց ան կրկնեց իբ
Հարցումը։
Տեսայ որ ստիպուած
էի պատասխա -
նելոլ .
-
Օրիորդ
Գորնէլի, կան գոբծեբ,
որոնցմով
պէտք է առանձին
զբաղիմ
, եւ ատոնցմէ
մին է Կի
կեբոնի
խնղիրը; կը խնդրեմ.
Հարցում
մի
ուղղէք
ինծի,
որովՀետեւ
ստիպուած
պիտի
ըԱ—մ չպա -
տասխանելոլ
;
Աաբսափելի
մարգ էք դուք,
ըսաւ ան,
ե՚*րբ
պիտի վերջապէս
, վստաՀութիւն
ունենաք
վրաս :
•— Երբեք,
պատ՚սսխանեցի
՚ բայց
խնդացի
միանգամայն
՚ որպէսղի
չ վ ի բ ՚ ՚ ՚ ^ Բ ՛ " – / ՛ •
Fonds A.R.A.M
