ՓԵՏՐՈՒԱՐ 18Ի ԱՐԺԷՔԸ
Այ" աարէ
լրանում է Փետրուար
Հ^է ՚^Օսււ/՝֊.
եա/չր
: 30
աարէ աո֊աջ
, 1921
Փետրուար
\%ին՝
Հայաաոանի
ժողովուրգր
եւ. բոլոր
կոլսակց"՛՛ ՜
թիւններր
Գաշնակցութիւն
, մողովբգ^ւ^^՚,,^1քր
,
ոամկավաբներ
, սոցիալիստ - յեղավ,ոխս^ղ^ններ
,
սոցիալ - դեմոկրատնեբ
, մէկ մարղոլ
պէ,^
-
ցաձ՜ ասլսաամբո
ւթեան
ՂՍ**լ՚"կր
բաբձրա^քԻ՝*՛
Հիւսիսից
եկած՝
կարմիր
դաՀիճի դէմ ,
Տարօրինակ
ղուդադիսլութեամբ
մր^
ա^ւ»
աա–
լ՛ի և1Լ աօնենք
նաեւ Վարդանանց
ի \5%ամեօւկշ •
1500
տարի առաջ
Հայութեան
աղատաաենչ
Հս՚ա -
ուածը
Հոդեկան
չքնաղ
արիութեամբ
ծառՕ՚ցաւ
օաար
լուծի,
դաղափ,աբի
, Հաւատքի
,
տասնսւպա֊
աիկ
աւելի
ղինեալ
ու֊մի դէմ : Աղաա ոլ ա%կաթ
Հայրենիք
ունենալու,
աղղայնօրէն
մտածող
4«" ~
յութեան
մասր՝
Ա՝ամիկոնեան
Վարդանի ու ցմայ–
լե լի
Հ ոդեւո րական
՚Հեւոնդ
Ե րէց ի ղեկավարքւ
~
թեամբ
րնդդիմացալ
Պարսից
Հսկայ
ումին, այն
դիտակցութեամբ
թէ Հայութիւնն
ալ
իրաւունք
ունի ասլրելու
իբրեւ
ուրոյն
աղղ ել պէաք է ասքբի ՚
Գաղափարական
ազդակները
աւելի
ղօ րաւոր
էին քան բիբա
ումը։
Վարդանը եւ իբ
ղինակէցնե–
րից չաաերը
ընկան
կռւում
, սակայն
Հոգեպէս
չսլարաուեցան
: Հայութիւնը
յաղթեց
% Պարսիկ ~
ները Համողուելոփ
, որ դմուար է լձւկճել
Հալու -
թիւնր,
՚Լեբ9
դրին
իրենց
ձուլումի
քաղաքակա -
նութեան :
Գմբախա
Հայ
իբա կանո ւթ իւն ր
Հ բասլարակ
բերաւ
Վարդանի
կողքին
, նաեւ Վասակ
Աիլնին ,
իբրեւ
ուիւտադրուժ
Հատուածի
ղեկափյս ր
յ
« Խորիմաստ
քաղաքականութեամբ՚%
,
այս -
պէս են տբամաբանում
այսօր
մի չարք Հայ պատ—
մ ա բանն եր , -— Վա ս ակե աննե րը դաւեցին
Հա յոց
սպարապետին
եւՀայ մողոփոլրդի
գէմ , ոտքի տակ
առին
աղղա
յին չաՀերը
, Հա յոց աղատութիւնր
ու
Եկեղեցին
, յանուն
«բարձր
քաղաքականութեան՝^/
;
Ան կա խ ո ւթ ե ան եւ աղա տութեան
անուն ոփ
մղուած
կռուի տաք ւէայբկեանին
դաւաճանեցին
^Լասակեաններբ
եւ անցան
թչնամու
կողմը։
Հարուածը
ծանր էր եւ ճակատագրական
Հա
յոց Համար
Հ Ֆիգիքապէս
պարտուեցաւ
Հայկական
բանակը,
յաղթեց
գաղափարօրէն
X Աեռալ Վար -
գանը,
սակայն
մնաց Հայ ժողոփուրդի
Համար՝
մեծ
Հայրենասէր;
Յաղթեց
Վասակը
Պարսիկին
Հետ,
սակայն
մնաց դաւաճան
իր ժողոփուրդին
:
Գաբեր
չարունակ այդ երկու
մարդիկ,
երկու
դաղափարներ
աղատասէր
ել Հայրենասէր,
ղա -
ւաճան
եւ. ռւիսաաղրուժ
, Օէոար-ասկր ասլրեց^% աքեր
ժողուԼուբդին
մ էջ
;
. . , ւ^.
.՜. . . ^ ^ .,
Մէկր
եղաւ յաւէտ
սիրելի,
պաչտելիյ,^ ^էքուր բ ,
միւսը
զաբշելի,
ստոր., սրբապիղծ
։՛ . .
Պատմ ութեան
կբկնութ
իւնն է նաեւ ա յսօր •
Վարդաննե
ր ել Վասակներ
մեր օր երին
յ
Հիւսիսի
Հսկան
^դեղեցիկ
դաղափաբնե
րոփ»
փեարաղարգ
իր թաթը
դրաւ
փոքրիկ
Հայաստանի
վրայ
1920
Գեկտեմբեր
2ին է
կոտորակուած
, աւերոլած
Հայրենիքր
Հաղիւ
ոտքի
ելած
1914 18^
սլատերաղմից
,
ճաշակած
թուրք վայրագ
Հորդաների
ծանր
կրունկը
, Արեւ
մտեան
Հա յաստանր
ջարդուած
եւ տակաւին
վէ ր—
վ՚երր
չսպիացած
ենթարկուեցաւ
«եղբայրական >>
քիուսաստանի
, բոլչեւիկների
հանր
լուծին : Անկախ
եւ աղատ մողովրդավար
Հա յաստանր
դարձաւ
էիորձադա չտ
բո լշեւիկեան
ճամ արտակութեանց
Հ
Հա յ Վասակները
կասեան
, Ալիս
՝(,ուբիջան–
եան , Գէորդ
Աթաբէդեան
, Աչոտ
ՅովՀաննիսեսւն
,
Պօղոս Մտկինցեան
եւայլք
ապաւինած
օտար ու -
մին , նոբ Պարսիկին՝
/հուս ին, ողջակիղեցին Մա
նուկ
Հա յաստանի
Հ ան ր ա պե տ ո ւթ ի ւն ը յանուն
մ ի–
ջաղդա
յին Համ ա յնավարութեան
, իմ ա
ռուսական
ա չխա ր Հ ա կա լո ւթ ե ան
;
Ա րածեց
ին
ղին ուո րակա -
նութիւնր
, թա լանե ցին երկիբր
, բանտարկեցին
ու
դնգա կա Հ ա ր ե ց ին ռաղմ իկներբ եւ մ տաւո րակա -
նութիւնը
, մ էկ խօսքով
«պրո լետա րաց ր ին՝^. Հայ–
րենիքր :
Ա՛ք բողջ
երկիրը
դարձաւ
ողբի եւ վչտի
Հայ -
րենիք :
Նոր Վասակնե
րր անսանձ
յօչոտեցին
Հա յաս
տանր եւ իր դարաւոր
իղձերն ու դաղավւս։ րնեբ ր
I
1921
Փետրուար
18/5/
ամբողջ
Հա յութիւնր
,
ինչպէս
451/5՛
Վարդան
ր իր
կողմնակիցնե
բուէ ,
ծառացաւ
օտար
լուծի եւ Հայ Վասակների
գէմ ։
Հայ
ժողովրդի
Հոգեկան
ուժր Հրապս,րակ ի–^
ջաւ անսաՀմ ան խ անգա վա ռո ւթ եամ բ :
Ամբողջ
Ժողովուրղր
մէկ մաբդոլ պէո Նոբ Աւարայրի վե–
ԹՈՐՈՍ թՈՐՍՍԱնԵԱՆ
րածեց Արար ատ եան ղւ
Նոր
Վարղտնների՝
կուռօների
, Մարտիրոսնեբի
, իյնկօների
, Ամբատ–
նեբի , Աասոլնցիների
, Փրկութեան
կոմիտէի ու
Հարիւրաւոբ
ղինուո րականնե րի ղեկավա րութեամ
բ
տտպալեց
բռնակալ
, օտար , անարգ
վարչաձեւր :
Ամիւսներ
տեւող
կոիւների
րնթացքին
թշնամին՝
բոլչեւիկբ
եւ Հայ ՝Լասակր
յաճախ
փաիաւստի
դիմեցին ելՀայ մարտական
ոգին
բաղմաթիլ
խի–
ղախումՆեբ
արձանաղրեց : Երբ
Ռուսասաւսնից
Հասան
աւելի մեծ ուժեր,
այն ժամանակ
միայն
ֆիզիքապէս
պարտուեցաւ
Հայկական
բանակր ,
ՄԱՐԳԸ ԵՒ ԻՐ ԳՈՐԾԸ
(գ. ե ւ վերջին մաս)
Զկայի՞ն,
թ՛ոբամանեանի
պեղումներէն
ա ֊
ռաջ,
մեր ճարտաբապետութեան
ղանաղան
նմոյշ–
ներուն
վերաբեբեալ
ուրիշ
աշիաաութիւններ
•,
Ըսինք արդէն՝ թէ իրմէ առաջ
Ղ&ՃՃՃՀ,
Շհօ1Տյ՛
եւ
եւրոպացի
այլ գիտնականներ
Հետաքրքրուած
էին Հայ եկեղեցիներու
ինքնատիպ
ոճով ել
իրենց
Հրատարակուիժիւններուն
մէջ լայն տեղ տուած ա–
նոր։
թորամանեան
տեղին
վրայ նկատեց
սակայն ,
որ նաիսկին ա յղ չափադրո
ւթ իւննե բ ը ,
իրական
մնացո րդնե բուն Հետ բաղդատելով
անՀաբաղատ
են եւ տկար։ Բան մր որ, միացած
իր կատարած
ղործին
արժէքին
գիտակցութեան՝
ղինք
մղեց իր
վե րակաղմ ական ա չխատո
ւթ իւննե րո ւն մ էջ
ծա
յր
աստիճան
բա րե խղճութեան
: Այգ րա րե խզճո ւթ իւ
նը եւ ճշգրտութեան
մանրամասն
փնտռտուքի
իր
բացառիկ
Հակումը
յաճախ
բացայայտօրէն
երե
ւան կուդան
իր իսկ թղթակցո
ւթ իւննե բուն կամ
կա յսե րական Գիտ • Ակադեմ իա յին
թ՚որամ
անեանի
մասին
արձանադբած
դնաՀատանքներուն
մէջ ;
Եւ սքանչելապէս
այլազան եւ տարածուն ե -
դաւ այս մարղռւն
ղո րծունէութեան
դաշտր ; Ան
մանրակբկիտ
կերպով
չափադբեց ոչ մ իա յն
մ եր
եկեղեց ինե բու ել տաճարներու
մնացորդները,
այլ
եւ իր քննական
իսուղաբկոլ
Հայեացքը
ուղղեց
մեր
մեծ թէ փոքր վանքե րուն , դեզձուկ
ճա րտարա
պե–
աութ եան թէ Բա դր ա տ ո ւն ե ա ց վւառակի րտ պա -
լատներոլն
, բերդերուն
թէ կամ ուրջնե բուն վրա
յ :
Ու
Հ ետաքրքր ուեցաւ աակա
լին ոչ մ իա յն ոճա
յին
րնդՀ անուր
ձելեբով , ա յլ ղաւիթնե
բու կամ գըմ–
բէթնե
բու ղանաղան տա ր բե բա1լնե բով , յի շատա ~
կա րաննե րո լ պատմ ականով
, շինանիւթերով
, ա -
նոնց գո րծածո
ւթե ան եղանակով եւ ղարդացմ
ան
փուլերով :
Այս ա չխատո
ւթիւննե
բուն
մ եծագո
յն
մ աս ը
ճարտարապետը
կատարած է անիական
տաբինե —
բուն։
Նշենք՝
որ
19044՜5/
մինչեւ
1912
երկարող
այդ
ութ - ինր տարիներու
լ^թացքին
, ան
ուսումնա–
սիրած եւ վերակաղմած
է բազմաթիւ
ճարտարա -
պետական
մնացոբղնե
բ ոչ մ իա յն Անիի անմ իջա -
կան
չրջանին
մէջ,
այլեւ
Շիբտկի
դաւառին եւ Ա—
րարաաեան
Հարթավայրին
զանազան
մասերուն
ինչպէս
Աբթիկի
, Գոլզքանղի
, թալինի
, Ադինի եւ
ա յլ կեդրոններու
մ էջ : Այղ թուականներուն
իր
Հրատարակած
ա 0 Ո 0 § ք Յ բ հ ւ ց Ա 6
ա չխա տո ւթ իւննե ր էն
յիշենք
կարեւորադոյններր
.
; . 1) 1909
/Տ
Հայերէնով
եւռուսեքէէնով1շջմիւՕէ֊
ծ՚^ի
Մայր - Տաճարին
Հնագոյն
ձեւեբոլն եւ Հե ֊
տագա
յին անո ր կրած
վւոփո խութ իւննե բունւ
չուրջ
իր
լոյս լ^ծայած
աչխատութիւնբ
.
2)
1 ա 1 / ՚ 5 ՛
Հրատարակուած
իբ վՏիկորի
Տա–
ճաբր»
ուսումնասիրութիւնր,
ինչպէս
նաեւ
կարգ
մը այլ աբժէքաւոր
յօդուածներ
, ինչպէս՝
՚Հգալիթ
եւ ժամ ատուն
Հա յոց
Հնադո
յն
ե կե ղե ցինե րո ւն
մէջ», եւն.
3) 1 9 1 2 / ՚ 5 « ՝ «
Անի , քաղա՚^ք թէ ամյաց» աչ -
խտտաս իբութ
իլ^ւր ;
4)
Վերջապէս եւ ման աւանդ՝
Զուարթնոցի
իր
վերակաղմութեան
ձեւի
ճշդութիւնր
ապացուցա
նող, առաջին
անգամ
1905/5՛
Հրաաարակուած
եւ
Հետագայ
տարիներուն
աւելի ու աւելի ղարգաց —
ման ենթարկուած
ել փաստոլած
իր աչիսատոլ -
թիւնր ։
Եթէ
նոյնիսկ
վայրկեան
մը մէկդի
դնէինք
մե
ծանուն
գիտնա
կ անիւն մ իւս
բոլոր
դործերր ,
Զուարթնոցի
վերակաղմութեան
մէջ
իր ի
յայտ
բերած
Հմտութիլնբ
եւ իր տեսակէտներր
պաշտ ֊
պանելու
խիղախոլթիւեր
պիտի
բաւէին՝
իրեն
տալու
Համ ար մեր մ շակո յթի պատմ ութ իւնր կե ր–
տումերու
շարքին
մէ^ պատուաւոր
,
նախանձելի
դիրք մր : ՈրովՀետեւ՝
Զո ւա բ թնո ց ր , բոլոր ժա -
նաեւ
Հա յրենասէ բ Հա յութ իւնր : Պարտուեցաւ
Հա–
յութիւնր,
սակայն
յաղթեց
ղաղավւարօրէն : Աղա—
տութեան
, անկախութեան
աեն*ր
աւելի
ղօրացալ
իր
մ է ^ ։ կռիւներր
շա բո ւնակո ւե ց ան լեոների վը-
բայ։
Հաղարաւորներ
աքսորուեցան
Աիբիր, ու—
բիչ Հաղարաւորներ
ձղեցին
Հա յաստանր ել ղնա–
ցին օտար
երկիրներ,
շաբունակելու
կոիւր
բոլշե—
ւիղմ ի դէմ : Մ ինչեւ ա յսօր
Հա յաստանի եւ ռու -
սական
բանաերր
լեցուած են աղատաաենչ
երի -
տաստ րգութեամբ
: ԱրտասաՀմ
անի
•» ա յութ
իւնր
իբ Հոծ մ եծամ ասնութ ե ամ բ պայքարում է օտարի
եւ Հայ Վասակների
ղէմ :
Փեարուար
18/՛
ղարձալ
մէկ նոր Վարղանանց
,
յաւէտ
իւնկելիւ մեր ժողովոէ րղի Համար։
ժ՛ամա—
նակնե ր վե րջր պատմ ութիւնր կր տա
յ իր արդար
վճիռր :
իսկ
ի՛՛նչ եղան
Հա յ Վասակներր
: ինչպէ ս Վա -
սակ
Աիւնին
անաբղօրէն
իր կեանքր
վերջացրեց
բանտի
մէջ , նո յն անարդ
վախճանին
արժանացան
Աւիսները
, կասեաննեբը
,
խանջեանները
, Տէր
մանակնեբու
միջաղղային
ճարտարապետական
աոուեսաին
դլուխ-գո
բծոցներէն,
Հազուադիւա է,
կրնանք
ր ՚ ՚ Կ ՝
միակն է իր տեսակին
մէջ։ Աւ Թո
րամանեան,
այն ժամանակ
տակաւին
սկսնակ
գիտնական, մեծ դժուարութիւն
քաշեց ճարտա -
բապես՚ական
աշխարՀը
Համոզելու
Համար՝
որ
Հայր
եռայարկ
կլոր եկեղեցի է ունեցած : Շինտ–
րարական
արուեստէն
Հասկցողներուն
անՀաւա -
՚ոալի
կըթ՚՚Վր
Բ"յւ յենակէտեր
ունեցող կոր կա
մարներու
վրայ
զանդուտծային
շէնք մը կառոլ -
ցանելու խիգախ
Ք ^ յ լ ը , իսկ չՀասկցողներուն
Հա
մար՝ աարօրինակ
էր եկեղեցիին
արտաքին
սլաա -
կերր։ Աակայն,
երբ քանի մր տարիներ
վերջ պե
ղումները
մէիոեղ
Հանեցին
Անիի մէջ Գագիկ Բագ–
բատունիի
Զ՚՚ք^արթնոցի
նմ անո ղո ւթեամ բ
կանդնել
տուած տաճարին
աւերակները
եւ գբեթէ
անվթար
մնացած
միեւնոյն
տիպի
Բանայի
եկեղեցին
, դի -
տական
աշխտրՀր
մ իանդամ
րնդմիչտ
գլուխ
ծռեց
ել րնդունեց
Հայ ճարտարապետին
խիղախ
վերտ–
կազմութեան
ճչդրտութիւնը
:
թորմանեան
յաղթած
է բ է Ու իրեն Հետ յաղ ֊
թած էբ մանաւանգ՝
Հայկական
ճա րտա
բասլետոլ–
թիւնը :
Հայկական
ճարտարապետութիւնը
սակայն
իբ
մեծագոյն
յաղթանակր
շաՀեցալ
ու կը շաՀի
մինչեւ
այսօր
երբ՝ Ատրչիղովսկիի
,
Պալթրիլ–
շայթիսի, Ֆր– Հանրիի եւ մ իջաղդա
յին
յտյտնի
այլ
ղէմքեբոլ
ո ւս ո ւմնաս իբ ո ւթ իւննե րո ւն
չնոր -
Հիւ, Ժամանակի
ըեթացքին
տակաւ
փաստուեցալ
ել պատմական
վաւե րական
իրականութեան
բնո
յթ
սաացաւ
Թո րոս Թո րամ անեանի
րնգաբձակ
տե -
I, ութիւնը՝
Հայկ • ճա րաա բապետութեան
ծագ -
ման , ղարդացմ ան եւ փոխ - աղղեցոլթիւննե
րուն
վեբարերեալ։
Աշիւատանք
մր
որուն
ղէթ
Հիմնա–
քարբ գրուեցաւ
կրկին
անիական
տարիներուն
,
իբրեւ
Հետեւանք
գիտնականին
կատարած
մանրա
կբկիտ չափադրո
ւթե անց : Բաղմ աթիւ
օրինակնե
րով
սրոնց
վրայ
ծանրանալր
եբկաբ
ժամանակ
ել թեբթի
սուղ սիւնակներ
պիտի
խլէր
՚"5»
ցոյց
տուաւ , որ մեր ճա րտա բապետութ
իւն ր կր
սկսի
"է ^է
գարերուն
, ինչպէս
իրմէ առաջ կր
կարծէին
X^X^6^, ՇհօւՏՅ՛
եւ ուբի^եր
, այլ
արդէն
կր ստանայ
ինքնուրոյն
ղիմադիծ
մը
մեղի ծա -
նօթ Հնադո
յն
յ իշատա կա րաննե րո ւն մ էջ իսկ՛ ա յ–
սինքն՝ Բրիստոսէ ետք Գ՛ եւ Գ. դարերուն
, ու–
րարտական
ւ1նացորդներու
եւ Հելլենական
ու ի —
ր անեան
ազդեց ութեան
գօտիներոլ
մ իացմ ան կէ -
տին
վլ՚այ
վաղուց
ծնունդ առած
Հեթանոսական
ճարտարապետութեան
Հ իմ եբուն
վրա
յ :
Փաստեց
որ Հայկական
արուեստը
իբ բաբձրազոյն
գար -
գացման կր Հասնի արդէն
իսկ է՛ գարուն՝
.երբ կր
մ շակո լին արգէն
ոճի եւ չին ե լա կե ր սլի
Հ իմնական
բոլոր
ձեւերը, որ՝ անիկա
այնուՀետեւ
նոյնքան
Հոյակապ
վերելք
մը կ՚ունենայ
Բագրատո
ւն ինե բու
Օրո
վ ,
գարերուն
, եւ մասամբ՝
ԺԳ • գա^
բուն։
Ցոյց տուաւ աակաւին
անոր ձգած
ազգեցու–
թիւններր
Բիւղանղիոնին
եւ Գանուբեան
եբկիբ՛՛^
ներու
արուեստի
վլ՚այ , ու նախադծեց
անոր
ազ
դեց ութ եան օղակր
զոթական
ճարտարա պետու -
թեան
ստեղծման
րւսրղ առեղծոլածին
վր՚ւ
յ : Թո–
րամ անեանի
մ շակած
ղարդացո
ւմնե բու եւ ան -
կումնեբոլ
տեսութիւնը
կապուած է պատմ ական
վաւերական
իրադա րձո ւթ իւննե րո ւ , եւ
Հմտօբէն
պատճառաբանուած
գրական
տուեալներով
: ՚՝
Վերջացնելու
Համար
Թոբամանեանի
գործին
մասին մեր ըսելիքը,
աւելցնենք՝
թէ
մեծանուն
գիտնականին
աշխաաութ
իւննե բու
ժոդովածուն
,
Հմտօբէն
դասաւորուած
եւ նօթագրուած
,
երկու
մեծածաւալ
Հատորներով
1938^^5՛ 1944
թուական
ներուն Հրատարակուեցաւ
Հայաստանի
մէջ։
«7*/ճ.–
թեր Հայկական
ճա րաա րապեաոլթեան
պատմու -
թեան
Համ ար%ը Հայ մ շակո յթի ասպետական
սա
ծառային
մնայուն եւ անխարդախ
փառքր
եը կազ
մէ : Անոր մէջ կր ղտնենք
Թորամանեան
մաբղր ,
իբ ապրումներուն
ել Հա յր ենա ս իրա կան
ղղւսցո
ւմ
նե բուն
բիւրեղ արտա յա յտութ
իւնով : կր գտնենք
Գաբրիէլեաննեբը։
Անոնք կամ մեռան
բանտեր
ի ,
աքսորի
մէջ, կամ ղնղակաՀաբուեցան
իրենց
իսկ
րԿւկեբների
, Հովանաւորների
ձեոքով :
Այգ ^ վախճանը
դաւաճաններ
ի ,
վատեբի։
Հայութիւնր
աշիսաբՀիս մէջ առաջիէ
ժողո -
վուրղն էր որ ծառացաւ
կարմիր
բռնակալին
դէմ,
մինչ աղատաաենչ
ժողովու
րգներբ ա յսօր է որ
զղում են վտանդը,նոր
միայն ճակատ
յաբգաբում
,
կուլ
չգնալու
Համ ար գիլա
յին
ուժին :
Երեսուն
տարի առաջ
Հայութիւնր
իր Հոծ մեծամասնու
-
թեամբ,
իր բոլոր
Հոսանքներով
զգաց
աՀաւոր
Ջարիքր եւ ըմբոսաացսւլ
անոր գէմ, (Հոդ չէթէ
յետաղային
կարդ մր մարդիկ
եւ
կաղմակերպոլ
-
թիւններ
ուիւաաղրուժ
եղան) :
ինչքան
էլ բոլոր
Աբէլնեբը
\կայէն)
Ու
Գաշ -
նտկցութիւնից
վոնաո ւածնե ր ր կաղկանձեն
, Փե -
տրուար
\%ր կր մնայ
լուսաւոր մէկ էջր
Հայոց
պաւոմութեան
, իբրեւ վճոական
կռիւ
յանուն Հա–
յաստանի
ազատութեան
եւ անկախութեան
:
ՀԱ6ԱԱՏԱՆ8Ի
Fonds A.R.A.M
