է
ՊԷՅՐՈԻԹԻ
ՄկՋ
Լ– 3– Գ– Զա՚արեան
Ո՛ստ–
Նողւսկան
Հք իէւլթհան
չ՚՚՚րքերւլ
մանելոէ.
Համար
երդման
ւ՚՚րարողութիւ-Ն
կաաարած
են
25
երիաա֊
սարգ
ուսանույներ
: Ներկայ
եզահ
են սաուար
թի–
լով
մաաւորական
լձւկերներ ՝.
կնքաՀայրութէլԱր
սաանձնաձ֊
է րնկեր
Լ. ^անթ
: Ցս՚9որդարար
խօ~
ոահ– են րնկեր
Տոքթ
• Աաուր Գասքադեան
, րնկեր
Դ^աղար Զարրգ,
րնկեր կարօ Աասունէ
եւ.
րնկեր
Գրօ :
ՋԻՆԱՍՏԱՆԻ
ՀԱՅԵՐԸ ապասաանած
են Փի ~
քքւպեան
կդղէներոլն
մէ9 , պատերաղմէն
Հեաե
-
ւանքով
: Ասոնյ»
մօա
Հարիւր
Հողի,
ղ իմ
ած
են
Ան չային
, որպկողի
Ամերիկա
փոիւագրուին ՜. Տիկ .
ճօրճ
Ա՛ արտիկհան
այս աոթիւ
աե
ս ակղ ո ւթ
իւն
մր
ունեցած՜
է Գ**Ր ՚ ՝է՝արչոււ
(իոմոլլոյի
Հեա (^նաիւա–
ղաՀ
Ազւչաժողովի
եւ ներկայացուցիչ
Փիչիպեան
կղզիներու՝)
որ իա սաա ցած
է Հարկ
եղածր
կար
-
զազրել։
Պ– ճ"րճ
Մարաիկեան
ալ դիմած
է
Ա՝ .
ՆաՀանդներոլ
կառավարութեան
: Փիլիսլեան
կզ–
զիներր
աոլասաանող
այգ
Հայերուն
մեծ
մասր
^անկա
յի շրջանէն
են եւ իրենց
րո
լո ր Հարսսւոլ–
՚
թիւնր
կորսնղուցած
ք / Հ ՚ " Հ " ՚ Հ ւ
թչուառութեան
մաանուած
են :
ԿԱՐԵՒՈՐ
ՆՈՒկՐ
ՄԸ–
Տիկին
Աօֆիա
Լե -
ւոն
Յակոբեան՝
Հայ Օգե • Միութեան
աաենա
-
պեաուՀին
նկաաի
ունենալով
որ Ցքրէզնոյի
ել շր^
շանի
մասնաճիւզերր
, Հ ՚ 3 • ՛հ • կոմիաէներր
եւ
Հայ
Երիաասարգներու
Գաչնակցութիւնր
ո՛չ րն–
դարձակ
սրաՀ
ունին,
ո չալ դաչտաՀանգէսի
տեղ,
զնած
եւ. Օղն– Մ իութ • նուիրած
է 3>րէ՚քնոյէն
վեց
մղոն
Հեոոլ,
\յ&՝ռ\սյ&յի
ԼօՏ&Ո
գսլրոցական
շէնքր
իր
քարակիղ
երեքուկէս
Հեկաար
Հողով,
ի յիշա—
աակ
իր ողբացեալ
ամուսնոյն
% Շկնքին
մկան
երկու
մեծ սրաՀներ
, եւ երկու
ուրիշ սենեակներ
,
խոՀանոց
, կեզրոնական
տաքութիւն
եւ զովոլ
-
թիլ՛է,
֊. Այո շէնքր
շինուած
է
1930/՛*՛,
կարմիր
կղմինտր
է եւ ծաիւսոլած
է
30
Հազար տոլար :
Հյէնքէն
((.Հայ կեղրոն՝^
մր սլիտի կրնան
օգ -
տուի
լ բացի
վերո յիշեալ
կազմ ակերպո
ւթիւննե
-
րէն
, ուրիշ
Հանրային
եւ յարանու.տնական
միոլ
-
թիւններ
ու
մ արմ իններ : Տիկին
Աօֆիա
Յակոբ
-
եանի
նուիրած
շէնքր
սլիտի
կոչուի
իր ամ ուսնո
յն
Ընկեր
Լեւոն Յակոբեանի
անունովդ
:
Ողբացեալ
րնկերր
մ եոաւ
Հ ինգ տարի
"ւ ո ա 9 :
Հաքրենաոէր
Լլ առատաՅւեոՆ
, նաիւ կ^ուզէր Հր—
րատարակել
(հուբէնի
((.Յեղափոխականի
մր
յ ո ւ –
չերբ՝^ , բայց
յետաձղ
եց սլատե րազմ
ի
ոլատճառով
ել
տսլել տուաւ
կ ոստան
Զար եանի
((Նաւր
լեր ան
վրայ»
վէսլր ։
ՍՈՒՐԻՈՅ
ՕԳՆ– քցԱՋԻՆ
Հալէպի
մասնաճիւ–
զբ
յանձն աոած
էր սրաՀ
մր շինել
՚Բառէն
Եփփէ
ճեմարանին
մէ^ : ԱրաՀր
պիտի
կրնայ
առնել
ա–
•^ելի քան
200
Հանգիսականներ
:
Շինութիւններբ
վեբ^ացած
են եւ մօտերս
պիտի կատարուի
բա
-
ցումբ։
Մ իութիւ-նր
(Կ • Խաչ) տրամագրած
է
3000
ս–
ոսկի։ Ասկէ զատ
կր պաՀԷ ճեմարանին
՚ ^ է ք
Հինգ սաներ,
եւ շրջաններէ
եկած
ուրիշ
Հինգ
սա
ներ
ալ կր պատսպարէ
իր Պատսսրսրանին
մէ9 :
Օոր աւարաեղալ
նաեւ
նորոգու
թիւնր
Ա.
0՛
Խաչի
Աղջկանց
Ուսանողական
Տան
:
Ուսանողու–
Հիներր
փոխագրուած
են նոր չէնքր : Այ"
տունր
եւս
նախկին
՚Բառէն Եփփէ Գանիակտն
Հաստա
-
աութեան
կողմէ փոխանցուած
էր ազգ •
իչխանու–
թեանց
, որոնք
իրենց
կարգին
տրամսւգրեց
ին
զայն
Ա. 0– իյաչին :
ՆՈՅԵՄԲԵՐ
29/՛
ՏԱՐԵԳԱՐՋԻՆ
ԱՌԹԻՒ
, Լի–
բանան
ի
զ բե թէ բոլոր
ազգ • վարմարաններն
ու
Հ աստատութ
իւննե ր ր բաց
մնաց
ին ու
չարունակե–
ցին
իրենղ աշխատանքներր,
ինչպէս
կր գրեն
Պէյ
րութի
թերթերր։
Բաց
էին Ա– Նշանի,
կշբէֆիէիէ
Հայաշէնի
, ՛Բա բան
թ ինա յ ի , Նոր Մ արա
շի ,
Նոք
Սիոի, Թրատի,
Ո-րմէյլի,
Թրիփոլիի
, Այնճարի
,
Շթորայի,
Սին Իլ
3»/՛//՛
աղզային
ւիա րմա րաննե ր ր ,
Հայ
կաթոլիկ
ել Հայ բոզոքական
վարմարաններր
եւ
ճեմարանր
։ Գոց
էին միայն
Թիրօ
թաղի
վարժարան
ր , ԱաՀակեան
ել
Բարեգործականի
ԳարուՀի
3"՚կո բեան վարժա բաննե
րր ;
Եգիսլտոս
ի
մ է 9 աշ բաց
մնաղած
են գպրոց
-
նեբր , աո ա^նորգին
կարգագրութեամբ
:
ԵԳԻՊՏՈՍԻ
արքայատոՀմի
Հիմնագբին՝
Մ ո–
կամ մէա
Աւիի
մ աՀուան
Հարիւրամ
Լակ
ին
առթիւ
Եգիպտոսի
աո.ա91,որգր շնորՀաւորական
Հեռա
-
գիբ
մ ր ուզգած
րլ լալով
թազաւո
ր ին , սլալատա
-
կան սենեկապետր
Ն– ^^եՀափաոութեան
գոՀունա–
կոլթիւնր
յայտնած
է Հեռագրով
մր։ Նէ՛ քն
առթիւ
Հեո
աղի
րնե ր ստացած
են նաեւ
Գ . Լսւղեան
եւ
Մելքի
Գլրճեան,
որոնք նախաղաՀած
էին ԳաՀի
-
րէի
եւ ԱզԼքստնգրիո
ք մէ^ կատարուած
տօնակա–
աա րութեանղ
:
ՆԱՐԵԿԵԱՆ
ՀԱՄԱՆՈՒԱԳ
մր պատրասաած՜
է
եբաժշտաղէտ
Պ • Օննիկ
Պէրպէբեան
:
Նարեկի
գործին
ւէրայ
^օրաթօռիօ»
մ րն
է երղէոնի
, յօ -
րինուած
եբէք չախումբի
եւ մեներղ
ողնեբու
Հա -
մար : Կ՝իմանանք
թէ մօաերս
սլիտի ներկա
քացուի
Փարիզի
մէ1 :
ՆԱՄԱԿՆԵՐ
«ՅԱՌԱՋ»Ի
բայղ
ի՛՛՛նչ օգուտ
որ Հիմ չունին
: Փուշի
վյւայ
ենք
մ իշա կարծես
...
Զէ"՛
որ
էթ-րանժէ
ենք, ինչպէս
կեավուր
էինք
թուրքի
քով
, . .
իսկ
երբ գառնան՜ք
Հ իւսիսա
յին
կողմն
ա չ -
խարՀի,
Հոն ալ աւելի
ուրիչ շարժանկար
մենք
կբ
տեսնենք
:
Այնտեզ
ալ աղատութիւնն
է ոբ կբ պակսի
:
ՇնորՀաւոր
Նոր Տարի , մ իա
քն ա քն ատեն
երբ
վերջնապէս
կ^ագատինք
այս
բոլորէն
• • •
ՄԷՆ
-
Սէ
1<է.ԳՈՒՄ ՄԸ ԵՒ ՅԱԻԵԼՈՒԱԾ
ՄԸ
Մ ուրատի
պատմ ութեան
(թերթօն
^Ի՚–
18)
մէջ
կ՚՚րսուի
թէ , ՄէՀրալի
անունով
աւաղակա
-
պետ
մր նախորգ
թուրք
- ռուս պաաերաղմին
Բււ–^
բերգի
, Գեր^անի
, ԵրղնՏքայի
եւ Անգրէասի
շրք.
9աններր
աւերելէ
վեբ^ եկեր աեղաւորուեր
էր ա քգ
գիւղին
՚քէք եւ գրաւելով
շր9ակայ
Հողերը,
բնակ–
չութեւնր
իրեն
կր ծառայեցնէր
:
Մ է՛՝ լ՛ալի
պէ
յբ
այւլ. կողմ
ի բոլոր
Բաբախնե–
բուն
վ րա
ք Հազաբասլետ
կարւլեց
արիւնարբու
Գ՛
բանակի
Միւշիբ
Զէքին
, երբ Համիտիէ
ղունղր
կքէ
կազմէ ր : Մ ինչեւ
1906
թուականր
իր ձեււքին
տակ
գտնուած
Հարիւրալոր
միաւորները
չբջակայ
ճամ–
բանեբը
անանղանելի
գարձոլ
ցած
էին ,
կռթնած
իրենց պետին
% ՄԷՀբալին
ալ իր կարղին
Աեբաս–
տիո
ք կուսակալներ
ր զանազան
նոլէ
րնե բով
կա
չա
ռելով անվախ
Համարձակ
կը գործէր
:
աՊՈՅՏ
ԽԱԶԻ ԱԼՖՈՐՎԻԼԻ
ՄԱՍՆԱՃԻՒՈյ՚Ն
Յարգէ լի
Տիկիննեբ
Հաճոյքով
կարգացի
ձեր
նամակը
(Գեկտ.12),
որով
կը յայտնէք
•
« 1-եկաձմբեր
4.ին, կիրտկի
կէսօրէ
վեբ1,
Ալֆոբ–
Վ1՚ւէ Բս՚՚լապետական
սրաՀին
մէ^,
մասնաճիւղի"
նախաձեոնոլթեամբ
, չատ
յաշող
խաղարկու
-
թեամբ
ներկայացուեցաւ
սքանչելի
<1.Արմենուչը՝» •,
խոր
յոլղումի
մ
թիւնը
^.
Չէի
կասկածեր
յաջողութեան
մասին
, քանի
որ ղեկավար
Պ– Հապէչեանը
յայաներ
էր թէ
սի
րողներով
կազմած
իր խումբի
անգամնե
ր ր
շատ
գո՚քելի
եռանգով^
բարեխգճօրէն
պատրաստեր
էին
իրենց
գերերը;
ք՝՚ոյց
ինչ որ անակնկալ
մը եղաւ
ինծի
Հա -
մար
արժան
ի
Հ րասլարակա
յին
չնո ր Հ ա կ ա լ ո ւ -
թեան
այն
էր , որ վարչութիւնգ
փափկանկ՚ս–
աոլթեամբ
մը մտածեր
էր նաեւ
Հեզինակի
իբա
-
ւունքի
մ ասին , եւ
փ՚՚քբիկ
գում ար
մ ը , ներփա
-
կեր
էր յիշեալ
նամակին
Հեա
:
Բաղառիկ
երեւոյթ
մ լ ^ էր իրականութեան
մէջ՝.
ՎստաՀ կրնաք
ըլլալ,
սիրելի
Տիկիննեբ
, որ
«"^
միայն
կր գնաՀատեմ
ձեր
ղ իտաւորութիւնը–»
, այլ
ել կ^աւ ելղնեմ
որ Հ<.ձեր ա լգ գոյղն
գումարրք>
ոլի–
աի նպաստէ
նոր ղործի
մր , օր առաջ
լոյս
աչ
-
խարՀ
գալուն
։
Յարգանքներով՝
%.
ՄԵԼՈՅԵԱՆ
Երբ
1906 - 7
թուականներուն
ծագումով
ալ–
պանացի
Րէշիա
Աքիֆ
փաշան
Ա եբասաիա
եկաւ
իբրեւ
կուսակալ
, ՄէՀրալի
պէ
յբ րսա
իր
նախկին
սով ո րութեան
սիրուն
ա րաբական
նժո
յգ
մ ը
մ իա– \
տեղ առած
տեսակցութեան
եկաւ ; ՊատուՀանէն
՝,
տե
սնո
քլ^,ե ր ր կուսակալին
աւետեցին
թէ
Մ է Հբալի |
պէյը
այղելութեան
կուղայ
գեղեցիկ
արաբական
ւ
ձիով
մ ր :
յ
Երբ ներս մտաւ
եւ յարգալից
բարեւեց
,
կր
^
սպասէր
որ վալին
նստելու
Հրամցնէւ
Մ ինչգեռ՝^
Րէշիտ
Աքիֆ
վ՚աչան
լսած
ըլլալով
անոր արարք–
^
ներր , չափազանց
սլաղ րնգունելութիւն
մը րրաւ
,
ՄէՀրալին
երբ տեսաւ
թէ չատ
պաղ գնաց
ղործր,
ըսաւ .
Փաչաս
, ձեգի
նժոյգ
մբ բերի
որպէսղի
տուն
երթալ
գալու
աաեն
չնորՀ
ընէք
Հեծնելու
;
Վաքին , այս անգամ
աւելի , խիսա
ըսաւ
-
Ալգ
ձին տար
Հաճի Հասան
փաշային
(նա–
խորգ
՛ք՛ո լին
) գերեզմ
անին
վյրայ կապէ :
կրնաս
մեկնիլ
:
Այգ վայրկետնէն
կոարեցան
ՄիՀբ՚"լիին
թե
ւերր։
Բոլոր
ճամբաներր
անւէտանգ
անցանելի
՚գարձած
էին
յ
Բայց
վալին ատով
չգոՀացալ
:
Այգ
թոէ ականին
Օսմ • կառավարութիւնը
կր
կոուէր
ապստաւէ բ Եէմէնին
գէմ : ՛Բանի մը օր վերջ
Աքիֆ
փաշա
Մ իՀ բա
լին
Հ րաւիրեց
ո րպէսզի
Ե էմ
էն
եր -
թ՛" ք իր բանակով
\ Աւաղտկասլեար
եւ իր
ղինոլոբ–
ներուն
մեծ
մասը
չկրղան
գիմանալ
անապատի
սաստիկ
տաքին
եւ իրենց
վերջին
Հանգիստր
գտան
Հրակէզ
աւաղնեբուն
մէջ։
՚Բիչեր վերագարձան
:
Ուրեմն
1915^
Մ ուրատի
պատմ ութենէն
8
աարի առաջ
մեռած
էր ՄէՀրալին,
իր
զաւակբ
բաւական
քաղաքավար
Հայամերձ
եւ նուաղ
վր —
նասակաբ
էր :
Վ^
ԳԱՐԱԵԱՆ
«ՅՍաՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(23)
(ԻՐ ԲԵՐՆՈՎ
ՊԱՏՄՈՒԱԾ)
Վերջնականապէս
ոբոչեցի
քցաբրեբգի
"՚֊ղ -
ղութեամբ
չերթալ,
ղիտնալով,
թէ գէպի
կո
-
բուստ
զացած
կ՝ԸԱանք
: Եզօն յամաոեցաւ
ել
Հա
մոզեց
բոլոր
տզաքր
. չէ կարելի
պատմել,
թէ
այգ
անմ իա
յամ ա ռո ւթ
ի ւն ր ինչ գժուարութիւն
-
ներ
կր ստեղծէր
• բայց
ես գիտէի
բնելիքս
ել
ա–
ւելի
զիրենք
շո յելու
Համ
ար
խորՀուրգ
կբ
Հար
ցնէի, վերջապէս
վիճակ
ձզեցինք,
եւ իմ կարծի
-
քըս
շաՀեցաւ
: Ես
կ՛՛ուզէ
ի գէպի
ծո»Հ
երթալ
.
Հաղիւ
թէ
ճամբայ
ելած
էինք,
Հանգիպե
-
ցանք
50 - 60 " ՚ "
յ լ ա ւ ո ր ն ե ր ո ւ
, որոնք կաոյսվա
-
րութեան
Համար աշար (տասանռրգ՝\ տարած
էին
Զառա
եւ կր վ ե րագաոնա
յին : Տեէլերնիս
յարմ ար
էր
եւ , եթէ
ուղէինք,
ամբալջռվին
կլւ կոտորէինք
,
բայց
ես
արղիլեցի
անօղուտ
տեղբ
սպանութիւն
գոբծել
, մ անաւանգ
որ տակաւին
կը կարծէ
էնք
,
կարող
ենք ա քգպիսով
մեր
ժո զուի ուր
գին
խնա
-
յել։
Միայն
երեք
տզայ
եւ Ալօն
ոստիկաններու
Հաղ ուստնե բով
ղ աղին եւ Հաղ ո լզեցին
:
նթէ
Հաց ունենանք,
մենք
կ՚ուտենք
, Կ՝ 1՛–
սէին , բա քց միեւնո
քն ատեն պարկերով
պուլղոլր
կբ նետէին
մեր
կոզմր
:
Շ աբո ւնա^ե ց ինք
մեր ճամբան
եւ ա ռաւօւո ո լն
Հասանք
Թէճէր
, նո յն տեղը,
նո յն գիբքը
• Կեօ
-
չերը
միչտ շարան
- չաբան
կ՚անցնէին՛
ճանա
-
պարՀին
վրայ
Հրացան
մր արձակուեցաւ,
երկ
-
րո րգ
մ լր, ալ • մ եր սլաՀակնեբր
իմ աց տուին
եղե
լութիւնը
, եւ Հեռագիտակները
առնելով
տե
-
սանք
, որ երկու
գիակնեբ
ինկած
են ճամ բուն
վբ–
րայ։
Երեկոյին
լրտեսներ
ուգարկեցինք
ել Հասկր–
ցանք
սսլանութեան
պատճառը՛
մարգբ
Պինկէօլ
գիւղացի
մ լ ^ ^Ր՝
"Բ ճամբուէ
՚Լքայ
կ՚աշխատէր
իբրեւ
զինուոր.
անցնող
ժողովուրգին
մէջ իր կի
նը տեսնելով,
կ՚երթայ,
կր գրկուի
, ել կոլլան
ի–
բարու
կուրծքի
՚իբայ : ժանտարմաներր
կր զար -
նԼն
մարգը
ել կինր։
Հետեւեալ
օրր
ոստիկանները
թաղեցին
զիրենք։
Այսսլէս
կային
Հազարներ
, Հա–
բիւր
Հազարներ
ասգին
, անգին
ղարնուած
ու
թաղուած
:
Ս՚յգ
՚^Ի1^"$ին
ճամ բուն
վրա
յ կար
5000
Հոգիէ
բաղկացած
ժուլովուրգ
մր. զատեր
էին այրերը
եւ
երախաներր
, ել անոնք
իրարու
կապելով
,
շգթայ
մ ր կազմ ած
է ին
• կեօչու ո րնե
բուն
գիմ
աց
նստե
ցուցած
՚ւ՚էկ
- մէկ կբ ղարնէին
, եւ ով որ Հրա
-
ցանի
գնէլակէն
ողջ մնար , կ՝եբթաքին
,քարով
գբ–
լոլխր
կր ջա խջա
իյ է ին
. ամ բողջ
ժողով ոլրգբ
սոս–
կումի
ազազակ
մր բարձրացուց
, իսկ
իր^նց
կար–
դին
մ աՀուան
ս պա
ս ո ղկա սլկպո լած
զոՀերը
աղիո–
,լորմ
ճիչեը
կ՝ արձակէ
ին է
Մենք
ւիս/,լեզինք գարվար՝
խելադաբնեբու
նը–
ման
եւ յանկալւծ կանգ աււինք • ինքզինքնիս
անկա–
բոզ
կ ք) զգայինք
ոեւէ
չարժում
ք/նե լու՝
ոչ թէ
ո–
րովՀետհւ
քանի մը Հողի
էինք
Հաղարներու
դէմ,
այլ որովՀետեւ
կր վախնայինք;
որ մէկ Հարոլա
-
^ով պատճաո
կ՝բ/լանք,
որ բնաջինջ
ընեն
անխը–
նայ կերպով
նէսեւ
կիները
ու ծերերր
:
Մ ո, թը
տակաւին
չտարածոլած՝
ճամբայ
Հան
եղին
մնացեալ
սղաւոբ
ժողովուրդը
եւ
մենք
գ աց
ինք
Մ աղարա՝
ոճրագործներու
բնակավա
յբը
:
Երեկոյին
թուրք
ոստիկաններու
տարաղով
ձեր -
բա կա
լե ց ինք
ոճրագործներէն
երեքր
եւ առաջար
կեցինք,
որ մեզ բերեն
մէկ քանի կեավուր
կիներ։
Անթիւ
են , ըսին , եւ ինչ կիներ
...
կ աս , որ
կը խօսին
ֆրանսերէն
, անգլիերէն
• • • ;
Պատմեցին
իրենց գործած
ոճիրներր–
մանբա–
մասն
ըսին , թէ ինչպէս
Հրացաններ
արձակեր
էին
ել քարերով
ջախջախեր
մաՀամերձներոլ
դլուխ
-
նեբր
;
Տղաքը
չկրցան
Համբերել
, կ՛ուզէ
ին
-
"Դջ ուտել
զիրենք,
բայց
ես
կ՚ուղէի
գիտնալ
ա -
՚^էն
ինչ. Արեմնակը
չՀամբերեց
եւ ՀայՀոյանք
-
նեբով
ըսաւ
.
Տինսիզ
Թուրքեր
, կես,վուրներր
մենք
ենք՝
աՀա
ձեր
՚ք-էմը կեցած՛
միթէ՛^
Գ՚՚՚՜Ք պատիւ,
զգա֊
ցում
չունիք,
ոբ այդպէս
կարոդ
էք վարուիլ
ան–
ոլաշապան
մ արդոց
ել կինե բու
դէմ
:
Թուրքերր
գունատուեցան
, լեզունին
բոՖուե
-
ց՚ու։
Ըսի.
Տգերք
, ասոնք
վերցուցէք
է
կտոր կտոր
րնելով
, սպաններ
էին • գիակնե–
Բը թաալեցինք
եւ Հեռաղանք
ւ
Լուսնկաք
ղիշեր
էր. նորէն բարձրացանք
Թէ–
^հբ ՝ էէտրունակ
, շարունակ
աեղաՀան
եղած
ժո
ղովուրդին
կարաւանյէ
կ՚անցնէր
մեր
աչքերուն
աոակէն
:
ԶԱՊհէ
ԵՍԱՅԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
