ճ6 ԱՌԱՋ
»
ՊՈԻՏ՚Մ
ԵԻԵԱՀ
ԿԱՐԳԸ
ԵՒԱՆԵՐՈՒՆ է
Ի՜նչ
Հնոաի բառ; Հ<.^\Հմ\.ԴղՎՖբ :
Շատոնց
ի ր ա կ ա ն ա ց ա ծ
եւ. տիրապեաած է հրա
պ ա ր ա կ ին :
Րոլոբ սչաաեբը
փլաձ՝ են կնոք առքեւ. ։ Եւ– է
րէկ
մաբղիղբ
չնչաաութեան
են թա բվույւէհ
են Հաս ֊
նելոս Համաբ
կնւբաոցբ
եաեւէն
...
Այսպէււ
ե թ է
շարոՆնակոՆի ,
Հմասքիւլինիզմ»
մ ը ն ալ
պիտի ոկսի՛
ի բ ր ե ւ
այրերոՆ
ին ք ն ա պ ա շ տ –
պ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ՛ կ ին ե ր ո Ն ո տ ք ի ն տ ա կ
չ կ ո ի ւ ո տ ո ւ ե լ ւ ; ֊
հալքար . . -
Այս
մաած֊ումնեբով
ոաք դբէ անցահ՝
շաբաթ
օբ , Աոբպոնի
լեփ—լեցուն
սբաՀէն
նեբս։
Կ՝ենթագրէի
, Հ " * յ կապոյա
հ/աչի
յոբելեանբ
պիաի
աօնուէբ
զուա կանացի
դէմքեբով :
Բեմբ,
Ըոի
1
գբաւուահ
պիաի
ԲԱ*"^, մեբ
չնոբՀագեգ
աիկիննեբէն
: Ի՜նչ
Հիանալի եւ սբաա–
պարաբ աեսաբան :
Առաքին
անգամ է, պիտի
տեսնէի
այս բացա–
"՜ԷԿ
եբեւոյթբ եւ այս . . .
յյ՝ տահումնեբս
մէկէն
գո բհագուլ
բբին : Բեմբ
գբաւուահ էբ կբկին
աքլոբազգինեբով
• • •
Անոնք
էին կրկին
ուղգութիւն
տուոէ
^ե
ր ր • • •
Անպայման,
Տիկիննեբր
մողովի
են , կամ կի~
րակիի
Համաբ տան գորհերով
գբագահ : Արղ,
է~
րիկ
մարգիկր,
օգնութեան
Հասահ են իրենց,
մտահեցի :
թերեւս ալ, Աորպոնի
ալանգոլթեան
Հակա -
ռակ
էր ,
Ալակա
յականներու
բեմ ա կտ
լո ւթ ի ւն բ • • •
Վեբքապէս
, ան լուհելի
մնաց
ինհի Համար
այս
երեւո
յ թ ր :
Աղուոր էբ , կոկիկ
ել լալ
մ չակուահ՝
յայտա–
գիբբ՛– Մեսրոպեան
տառերր
միայն
մոռցուահ
էին
անոր մէք^ առլնթեր
լատինականին : Այս ալ, կա–
բելի է վեբաղբել
թուղթի
խնայողութեան
կամ
ապաբանակտն
պաաճառի
մր :
Անոր յատկացուելիք
թուղթին
փոխարմէքռվր
կրնանք
կօշիկ
մր նուիրել
չունեւոր
մանուկի
մր :
Բոլոր
խօսուահ
նիւթեբր կր պտնհացնէին
Հայ
կնոք ղորհնական եւբարոյական
առաքինութիւն
-
նեբր։
Հայ կնոք տղատաղբումր
տան չորս պատե -
բուն չրքանակէն եւ այբ մաբղու
տիրապետութե
-
նէն :
Մտաբեբեցի
մեր մայրերն ու մամիէ^եբր ո -
րոնց
քիթին
հայրն իսկ իրաւունք
չունէր
լաքտկէն
գուբս
գալու,
ո՞ւր կրմնայ մոգով -
մողովականի
անղամ
ութիւն
:
Պէտք ալ չկար
կարմիր - կապոյտ
Խաչերու :
Անոնք
իյ աչր
մամ
ուն
մէք
միա
յն կր
պաչտէին
մ ինչ
Հիմ կրւաննե
ր ր մամ
էն գուբս կբ յարգեն
ղա յն :
Այս պատճառով,
թերեւս
, մեբ Փարիցի
եկե–
գեցտպեա
Արբագանր
Հոն չէբ :
կամ , ինհի պէս ենթաղրելով,
որ բեմբ
կինե—
բով գբաւուահ
պիտի
րւ/այ , յաբմար էէր տեսահ
իր ներկայութիւնր
:
կարհեմ
, մ եբ տէբՀա
յրնե րէն
ալ , նեբկա
յա -
ցուցիչ
չկաբ
նոյն օրբ Աորպոնի
գմբէթին տակ :
Հայր ԱաՀակր,
Մ խիթարեանց
ուխտէն՝ փո —
խանո բղա բաբ
ամ էնուն
բաղմ ահ էր բեմ
ր :
Աւչագրոլթեամբ
մտիկ
լնելու
փրայ էի ճառա–
խօսութիւննե
բուն , երբ ականքիս
ղարկալ « Մենք
Հայ
կինր պիտի
մղենք
գո րհ ի» պա
ր բե բո ւթ իւն ր • •
Ընգոսա
սթափեցայ։
Աւա՛՛ղ,
բսի, աւա՜ղ
մեզ
ա յրե բուս :
Եթէ
մեր կինեբր
մոզոփական
, գոր^իէ
ւ
փարիչ գառնան
, ո՛՛փ պիտի խնամէ
մեղ։Ո՞փ
պիտի
պատրաստէ
մեր անոլչիկ
տոլմաէւ ,
մեր
Հոտաւէտ
կարկանգակր
...
Տուն փեբտգարձայ
եւ սկսայ
մտահել։ Աբո -
չեցի : կեբակուր
եփելու
գիրք մր ճարել,
որպէսղի
ճաչ պատրաստելու
փտրմոլթիւն
ձեռք
բերեմ եւ
ի դէ"1 պարագային՝
գլխուս
ճարր
նայիմ •••
Կ– ՊԵՏԱԻՇ
ԵՐԵՒԱՆՆ
I
ԻՕՍՈԻՄ
Այս
մ իաձա յնութիւնր
դագրահ է
այսօբ։
Արդեօ՛՛՛ք
, անոբ Համաբ, ոբ կեղհ
էին եւ չին–
հ՜ու
Մ այիս
28/
մասին
եղահ
գնտՀաաութիւննե–
րր,
որոնցմէ
յիչեցինք
քանի մր օրինակներ
միայն։
« Մայիս
28/
իբական
նչանակութիւնր
ան
Հնար է չրքել
մեր նեբկայ
սլա յքա
րնե
բու
հ^այրա -
յեգութ
իւննե բոփ։ Առանց
Աայիս
28/Տ* ,
պիտի
ի–
բա կանաց ուէր
թուրք
քար գար արնե բու
հրագիրր
:
կովկասի
մէք պիտի ստեղհուէր
երկու Հանրապե -
տութիւն
միայն,
առանց
Հայաստանի։
Եթէ անոր
Հակաոակ՝
երկուքի
աեզ
դոյութիւն
ունեցաւ
երեք
Հանրասլեաոլթիւն
, այսինքն
Վրասաանի եւ Աար–
րէքանի Հետ նաեւ Հայաստան
, ասիկա
եղաւ
անոր
Համար , ոբ Հայութիւնր
միակամ դէմաուաւ
թր
քական
բանակին Աարտարապատի
,
Վարաքիլիսա–
յի եւԲաչ Ապաբանի
մէք»։
Պ՛ Խոնդկարեան
առանց
Ժխտելու
երկու
Հիմնական
աարրեր
ազգակներ
ալ , խիստ փճռա -
կան էբ իր այս արտայայտութեան
մէք ;
թող ոչ ոք քաղաքական
տարբեբ
իմ աստու -
թիւններ
փորձէ , ստո րագնաՀատե
լու
Մ այիս
28/
իրական
իմաստն ու նկարազիբր •
Մեր
ա ց ց ա յ ի ն տ օնր
նուիրագորհուահ՝
է Հա
յութեան
աբիւնոփ եւզոՀարերութեամր
:
Տօնել
խանղավառոլթեամբ
ա յս օրր , սրբազան
//"" ~
ւունքն է ամէն
Հայու
յ
Այս է պատմութեան
թելագրանքբ
: Այս կր
թելադրէ
ի րական
Հա յբենասիրութիւնր
:
Մայիս
2
,Տով է նոյնպէս
, որ կրնանք
զօրացնել
ոչ
միայն
պա չտպանո
ւթիւն
բ Հայ
Հայրենիքին
,
այլ մանաւանգ
Հասցնել
զայն
իր վերքնական կա–
տաբելութեան
ամբոզքացման
ելանկախութեան
:
Մ աքիս
28/
ղէմ կրնան
րլլալ
անոնք
միայն
ո—
րոնց
Համ ար Հա յութիւն ու Հա յաստանր
սաՀմ ա–
նուահ ենզոՀուելու
օտարի
չաՀերուն
:
Հայբենասէր
Հայր
Աայիս
28/
Հեա է, որով
Հետեւ դէմ է օտարի այգ ղալագիր
վճիռին • ՚ •
Ա– ՏԷՐ ԹՈՎՄ՛
Գեռ մամր
չչինահ՝
կո յրերր
դուռն
առան։
— Շորս
Հին է, խօսքս
անգին է :
Բնացող
օձին
ղլխուն
չեն կոխեր
։
23 Մայիս
Այսօբ,
բանաստեղհ
՚Օայիրի
Զաբեանր,
Ափիւռքի
Հայութեան
ուղղեց կոչ մր,
նուիրուտհ
խաղաղութեան
: ի/օսնտկի
փոխաբէն
ինքր անձամբ կարդաց
կոչբ, որկր սկսի
այսպէո՛
« հյազազռւթիՆն յ Գեմոկրատիա, Սոցիալիզմ» ;
ԱՀա թէ ինչ է պաՀանքում
պրոցրեսիվ
(յառաք -
ղիմական)
մարղկութիւնր
, որի ղրօչփ տակ Հա -
մախմբուահ
են
800
միլիոն
բտղմաղղի
մաբգիկ :
Անղլօամ
եր իկեան
իմպերիալիոաները
ՀաչխարՀա–
կալ)
մի նոր սպանդ
են պատրաստում
մարղկու -
թեան
Համաբ : Երկբի
բնակչութեան
երկու
երրոր–
ղբ գանւում է կապի տալիս տների
տիբապետու -
թեան տակ, որոնց, դիչատիչ
իմ պե րիա
լիստներր
ուզում
են դարձնել
թնդանօթի
միս, ի չաՀ իրենց
գրպաննեբի։
Բայց
թող լաւիմանան
անդլօամե -
րիկեան
Հբձիգներր,
ոբինչպէս Բ՛
ՀամաչիարՀա
յին պատերազմ
ր աղատաղրեց
130
միլփոնից
աւելփ
մ արգիկ
, կապիտալփզմ
ի լհից , ա յնպէս էէ Եբրոր–
գր
դառնալու է կապիտա
լիզմ ի գե բեզմ տնափոս
ր :
Հ, Մենք վստաՀ կեբպով
Համոզուահ
ենք եւ
Հաւաաացահ^
, ոբ յազթանակր
մերն է
լինելու։
Մենք պայքարում
ենք՝ թչուառութեան
,
զյրկանք–֊
ների, տառապանքի
դէմ , մենք իաղաղո
ւթիւն
ենք
ուղում
: ԱՀա թէ ինչու
աչխարՀի
պրոգբեսիփ
մաբդկոլթիլնր
մեզ Հետ է ։ Մերիազաղասիրա
-
կան
պա յքտբբ
փարում է կոմ ոլնիստների
պար -
աիան
(կուսակցութիւն)
: Մեղ Հետ ենբոլոր եր–
կբների
պբողբեսիփ ա չիատաւո
րո ւթիւն
ր ։ ԱՀա թէ
ինչու
բո լոր կապիտա լփստական
երկբներում
, խա
ղա զութեան
պա չտպանո
զնե ր ի բանակր
օր
աւուր
մեհանում է, Հզօրանում : Այսօբ
800
միլիոն է,
փաղր կարող է դաոնալ
միլիառ,
միւս օրն էլա -
ւելփ ;
« Այմմ
Եւրոպայի
փյրայոփ անցնում է՝ պա -
ակ րազմ ի դէմ ո ւզղո ւահ
գո րհաղո
ւ^երի
անվե բ–
քանաէի
չզթան։
Յէբանսիա
յում ,
իտալիայում ,
Բելդիա
յում , Հո լանտիա
յում
, Գանիա
յում եւ ա յ–
լուր,
նաւաՀանգսաային
բանուորներր
փայլուն
Օրինաէ^ե
բ են ցո յց տալիս
յանուն
խագաղութեան
լնգգէմ
պաաերազմի Հրձիգնեբի : Նրանք
մեր -
մում
են բեռնալռրել
այն նաւեբր,
որոնք պատե -
րաղմ ական
կազմահներ
են փոխագբում
գազթա -
յին եբկբներր,
չարունակելու
Համար
այն
կեղտոտ
պաաե րազմ բ , որոփ ուգում
են ա բեան
մ էք խեղգե
լ
ազգային
աղատաղրական
չարժումներր
գազութ—
Աւերում (այս բոլորբ
իր բառերն
են , Գ՛ Ծ ՚) բայց
այգ նրանց չի յաքոզուի :
«. Ամէն օր միլիոնաւոր
ստո րագրո
լթիւննե
բ են
Հաւաքւում
, որոնք պաՀանքում
են՝
խաղաղու
—
թքււն , արգիլել
ատոմ տ յին
( Հ իւլէական)
ռումբե–
բի
գմրհահ^ութիւնր
–X
հ/աղաղութեան
կողմնակիցնե
ր ի
Հզօր րանա —
կր , միացահ
հ1"րՀբգա
յին
Մ իութեան
մ ո զո փո ւբգ–
ների Հետ, կբ պայքարին
մաբդկութեանր
փրկելու
իմ պե ր իտ էիստներ
ի սարքահ
պաաերազմ
ից : Եւ
զա
մեղ կբ յաքոզուի »:
Սզագրեց՝ Տ՝– ԾԻԾԵՌ՛ՆԱԿ
հյՄԲ •
Երեք չաբաթէ ի փեբ ռատիօն
խան–
գարուած ըլլալով, մեր աշխատակիցը չէր կրցած
օրը օրին հետեւիլ: Եթէ նոր անակնկալ մը չպա -
տահի, միշտ պիաի ունենանք այս բաժինը, ՈՒՂ
ՂԱԿԻ ՌԱՏԻՕ-ԵՐԵՒԱ՚նէ՚ււ
քաւլելով կարեւոբ
լուրերը :
<ձՏԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(89)
ԺԲ՛
հյեղճ
, նա չզիաէբ թէ ինչ գնաՀատութիւն
էբ
գտնում
իր սրտի
սրբազան
, մաքուր
զգացմունքր
այն
չրքանի
մէք,
որին ատելու,
աբՀամարՀելու
Համաբ
գուբս էբ եկել այդ սարսափեէի
մամին :
Նա միամիա էբ լեոնային
եղնիկի
նման։
Հէնց
այգ էբ պատճառր, որ կոյս
Հեզինէն
, Աննա խա -
թունբ ելամէնքր աչխաաում
էին սոփորեցնել
նր–
րան
նո յն
եզնիկի
զղո ւչո
ւթ իւն ր : Նրանք
գիաէին
ոբ բոլոր
գիչատիչնեբր
միեւնոյն են՝ ինէ
կաչոլի
եւ կերպարանքի
մէք է լ լինեն–
ուստի
քարոզում
էին, որորսի Համաբ
մի փրկութիւն
է
ստեղհել
աչխաբՀր
թագնուել
: Ուբիչ ոչ մի բանչէր օգ–
նի , ե
լ
խեղճ է այն եղնիկր
, որ կուի է գնում
զա
յլէ
դէմ
։
Միա
յղ պիսի
կռիւ
նե բկա յացնում
է ր Գա
յիա
նէն
թուրք
ղօրապետի
զիմաց : Րայց ա լդպէս
երե
ւում է ր Հեո ուից նա յոզին
։
Ի^ՔՐ.՝ ՚**Գ
^եԿւ՛
՝ այնքան
ոգեւորուահ
էբ իր
կռսլով
, որ բաւարար
էէ բ
Համ արում
իր
միակ
գէնքր եւ այն թոյնբ,
որի մէք նա եռանգով թա -
թախոէմ էր այդ ղէնքր։
Իսկ
թոյն
պաարասաում
էին նրա Համաբ
այն աՀռելի
անցքերր
, որոնք աե–
ղի ունեցան
վեբքին
չաբաթնեբում
. . .
Այն
մամ անակ , երր Գայիանէն
կանզնահ էր
պատի
գլխին , նրանից
քիԼ Հեռու , ձախ կողմ ին ,
լլաււիվտյրի
լանքեբէն
կային աեսաբաններ,
որոնք
քարեր
էին լտցացնում
: Աաոն, քաբքարոա
Հողի
վբայ
թափուահ էբ այն սաբսափւելի
բաւլմութիւ
—
նբ , ոբ առաւօտեան
իբանց Հեա բերել
էին
Փերին
ու
Նտզլուն :
Այդտեգ
երեւում
էին հհկեբ
երեխաներ
, ո -
րոնց
մե րկ
մ արմնի
փրա
յ փտում
էին
օսմ
անեան
զէնքերի
պաաճառահ
փէբքերբ
: ԱնՀա յբ ու ան -
մայր
որբեբի
մի մ եհ թիւ
մ եռնում էր սոփից եւ
ցբաից : իսկ ի՞նչ
էին անում
մայր
ունեցողնե
րր :
ԱՀա ա յն կողմ բ , ամ էնքից
Հեոու , մի կին էր ե–
րեւում
: Նա պաաաոոտել
էր իր բոլոր
լ"րերՐ\
հահկել է նրանց կտորներոփ
իր փոքրիկ
երեխա -
յին , բայց մանուկր
դարձեալ
դողում է : Եւ
այլեւս
ճար
չունի
խեզճ մայրր,
ուրիչ
միքոց չդիտէ
նբան
ա աքա
ցնե
լու
Համ ար , այլմիայն
չուտ - չուտ
Համ–
բուրում է նրան , կաթեցնելով
իր աչքերից
խոչոբ
արաասունքներ
. . .
ԱՀա
գրանք
են Գայիանէի
կոզմնակիցնե
ր բ :
Ա իւլէ յման Բէկբ
իր ^Ի՚֊րե
րի Հետ վճիռ էր կա
յա
ցնում կաաազահ
Հիւրիի
մասին
։ իսկ այստեզ
այս
քան
թ չուառն
եր , ա յսքան
մ երկ , փա յտացոզ
մ ար–
միններ..–
Ի՞նչ
էին ասում
նրանք
Գայիանէին
։
հյօսք չէր գուբս
գալիս
նրանց
բերաններից ,
րա յց տան քանքներր
Հարիւրաւոր
լեգուներ
ից
է լ
պարզ Հասկացնոլմ
էին, որ Հիւրիի
ամբողք կա -
աազութիէնր
քիչ է, չատ չնչին, եւ այս զարՀու -
րելի
գժբախաոլթեան
մէք ոչինչ,
ոչինչ
մխիթա
րութիւն
չի տայ. .՝.
Լ
^էէ^է
մխիթարութիւն
չէր տալիս եւ Փերին,
թէեւ
այս ւցնգամ պակաս եռանգոփ
չէր
կատարում
իր
գորհր։ Օա նստահ էր գմբախանեբի
^աբքում
ել իր ամբոզք
չնորՀքր
գորհ– էբ գնում
, ոբ աբտա–
սունք գրգռէ ա յգ ուչակորո
յս բազմ ութեան
մէք ,
լալ
իմ անա
լով , ոբ բաց
ի գբանից
մ ի ուրիչ
մ իքոց
էկայ , մի միքոց, որ հ՜ուարտհ
սբտերին
գոնէ
ան
նչան
թեթեւութիւն
տաբ ։
Բայց իզուր, ոչ ոք նբան էէր Հասկանում եւ
ոչ ոքի
մ էք ա յլեւս ա րտասոլնք չէր մնացե
լ : Այգ
րոպէին եթէ գ ե ռկար մի բան, ոբ՛ կաբոգ էբ չտր–
մել
արիւնոտ
սրաերր, դա անասնական
այն
Հր -
ճուանքն էբ, որյայտնի է միայն
սովահներին
եւ
Որ
գուբս է Հանում
մի կտոր Հացր ։
Հաց . . . Նա էբ ա յս զարՀուրելի
մ արգկանց
տան
քող
երազր, նա էբ կարող
թացութիւն
տալ
նրանց
բորբոքռւահ
, ապուչ
աչքեբին
։ իսկ Փերին
սուգ է ասում,
յիչում է անցեալ
օրերր,
յիշում
կ
ազէանեբբ
, ոզբում է կոբահնեբին
• ՚ ՚
Գրանք կրակոա
պաամութիւննեբենբա
յց
նրանց
լսողնեբր
քարեբ
են • քարեր,
թափուահ
չրքակայ–
քում,
երկնքի տակ, եւ քարեր,
ամփոփուահ
այս
մ արգկանց
սրաում : Հաց . . .
ԵԼ
պառաւի
լացր կարհ՜ես
միայն
Գայիանէի
Համար
է. կարհես այդ սուգն է, որ
չարունակ
Հասկացնում
է Մելիքի
ագՀկան թէ պէաք է, գեո
չաա պէտք է թանձբ
թոյն,
ատելութիւն
ու անէհք
թափել
այս անբախտ
աչիարՀի
փրայ։ Եւ չէ կրչ–
տանում
Գայիանէն
իր կռուից,
չգիտէ թէ երբ կր
փեր քանա
լ դմթախանեբի
, ղրկուա՚հների
թո
յնր :
էէ»
Fonds A.R.A.M
