ՆՈՐ
ԳԻՐ-ԲԵՐ
*8եղհԱ ՋւսյԱը^
(ԱՐԱՄ
ՀԱ6ԿԱՋԻ)
ԱրՆուերոյնի
ԳարսւՀիսար)
դիսցապնա
-
մարաէն
վերասւրսէհ
Հայորգի
մը, ղեռ
եըիսւա
-
Սէսրղ ես օմաուահ
վիւղռղյւ
ինքնաաիպ
աաղան
-
գով,
աշակերտն
Օշականի,
Պոլսոյ
կեգր . վար
֊
մարանի
մէշ : Աչքի առ.շեւ բերէք
իր ապրահ
կեան–
ՔԸ.՝ Քէէ
Ը. ՚^եբ բոլռրիս
կեանքը.
Արհաւիրքի
երկրէն
մինչեւ
օտար ափերը
Հ
Պատմուահքներու.
իր առաքին
Հաաորը
«Ցեղին
ձայնեն
է իսկապէւէ
,
արեան
ճամբանե րէն երկարաձգուած
նոր
աշխար
Հի բաւիղին
մէք ;
Հիւթեղ
ոճ մր ունի Արամ Հայկապ
Առայլ
ամ
պերուն
մէքէն դիտէ
ան մեր սիրտր
Հոփագնել
Գ"^ "՛բթութեան
կայհկչտումներով
: Իր
Հեգնանքր
անկեգհ
է , ինքնաբուխ
, ղե րհ չարամ աութենէ
եւ
խարանող
շնականութենէ
: Առաքին պատմ ուահ՝
-
քր
երկին
խորաղիրն
իսկ, Հաբաղատ
պաակեբ^»^
գումն
է թրքական
գիւղին,
իր յուլոլթեամր,
ա ->
պիկարութեամբ
եւ ան յատակ
տգիտութեամբ
՛՛՛է
Այ՛է
մ իքավտյրին
մէք,
ղո գարիկ
ԹրքուՀի
մր կը
խռովէ
իր սիրտր
, բա յց Վ^անա յ շարմում
ին յտ
-
քո գութ եան արձագանգը
գինքը
կը
վե
րագարձնէ
իր ցեղին
:
Աղեխարշ
բան
մ բ ունի
իր եբկրորգ
պտտ
-
մ ուահքը
, Հայ աղքկան
մ ր Հէքեաթր
կեանքին
,
որ կը խաւարի
ղմբախտ
հննգա րե րութեամր մր
Հետեւի
քաՀանային
ւ
Տաճարէն
ետք
, մաՀուան
գուռր
կր ճռնչէ
եւ
կ՝եբկարի
լուռ Հոփիտ
մր ; Հոփիտին
Հեա ,
եղբայ
րաբար
, աՀաւասիկ
Եփրատ
ղեար,
Գ"յգ
ղերեղ–
մ ան՝
ՏասնրՀինգի
ՆաՀաաակաց
է
Վա՛ր
ուրեմն՝
գլխարկները
: Եւ Հանեցէք
կօ
շիկները
։ Ա եր
մ եհագո
յն սրբավա
յրին
մ ուտքին
Հ ասանք
;
Հովիտին
մէք, ոտքի
վրայ՝
անթիւ
անձինք
Համր
ու ճերմակ,
ա-ւանց ձեւի,
խոր
դաոնու
-
թեամբ
եւ անսաՀման
ղտյրոյթով
լի ;
Տանկարհ
լոյս մ
ր՝
Հովիտին
մէք,–^անմար
Ա–
գին
ՏասնրՀինգի
մե –ւելներուն
, լեղու
կ^ԸԼԼայ
եւ
ողքերուս
կը բարրաւԼի
•
- ֊
:— Ա^"՚է
այսպէ I, ամէն տարի,
Ապրիլ
ամ -
սուն , գուք պիտի
գէ, ՛ք Ուխտատեղիս
: Զի" չմոո. -
նաք։
Եթէ
մոռնաք,
կր էոբսուիք
յաւիտեանս
յա–
ւիտենից
1
Հրաշաւէոլ
հ բարիքն
եմ ես ;
ինձմով
միայն
կրնաք տոկալ
, կրնաք
ապրիլ
;
Ա եր
ղ ոռ
ձայնը , մ իաՀամ
ուռ ,
Լո
յս—Ոգիին
պատասխանեց
•
Տարիներուն
^գօր թափբ
պիտի
ճգնի
քնքել
գէմքգ
; ժամանաքլր
եռանգաղին
պիտի
գորհէ :
Աակա
յն , երրեք
, մ / երկնչիք
: Ամ էն
փախուստ
կարելի
է։ կարելի
չէ քեղմէ
փախչիլ։
Ամէն
տա
րի
, Ապրիլ
ամ սան
, մ ենք
պիտի գանք Աւխաա
-
տեղիգ , մեր
մ իտքե ր ը ել սիրտերը
քեղմոփ
լե -
ցուն %
Ա՚ենք պիտի գանք
քեղի
այցի՝
մինչեւ
Օրը
Արդւսր Լուծման :
ԱՐՇԱԻԻՐ
ԽԱՆԷՏԱՆԵԱՆ
ՀՈՍ
եւս , երիտասաըղ
Հեղինակը
ճչգրտօրէն
կու
տայ
մթնոլոըաը,
չբԼապատի
ապըուՍները
եւ
մա–
նաւանգ
Արեւի
ՀեգՍանքը,
նեաուահ
ախմար
ա
-
մուսնի
մը երեսին։
Տեաին
րոպէներուն
,
քաքարի
ՀայուՀին
Հաստատ
կը ւէնայ իր
Հաւատքին
վրայ,
թուրք
Հովիւին
սիրտը
փուլ
կուգայ։
ՀՀՏանուն
ՀօրՖ)
:
<ձ Լի - Զինկ
- Եըն»ի
մէք ,
Արամ
Հտյկաղ
ձեռք
կր ղարնէ
ամ ենագժ
ո
լա ր ին
նիւթին
: Գուցէ
ձա
֊
խողէր
ան իր փորձին
մէք,
եթէ
մակերեսային
կերպով
մօտենար
Հարցին
,՝բայց
Աչականի
աչա
-
կերտը
մօտէն
շփույք
ունեցահ
է չինացի
լոսս
-
ցարարին
Հետ , խո րապէս
պրսլտահ
,
ուսումնասի
րած
է սբկնայրս
կայսրութեան
ղաւակներուն
փի
լիսոփայութիւնը,
աււեղհուահայրն
Հոգին
եւ
մեղի
եըկնահ
է պաամուահք
•^՚ը, "ր ամէն
տեսակէտոփ
չաՀեկան
է ։
Գմնղակ
եղահ
է Հեգինակին
կեանքը,
ինչպէս
յ էկ ցամ աքէն
միւսը նետուած
րոլոր
ասաանղա–
կան
բաղմ ո
լթ
ի ւՆնե բունը
: Րաղմ ամ բոխ քաղաք —
հե րուն
մէք,
անստուղութիւն
, անձկութիւն
,
Հայ
րենի կաբօա
, յո յսի
կա յծկլտումնեը
եւ
սիրոյ
յոյգեր
, որոնք
կ՝անցնրն
Հովփ
մ՛ը պէս : ԱՀա
իր
րնաբաններլ^,
մերթ
սաՀմանուտհ
իր անձին , բայց
աւելի
յաււախ
իր շրքապատի
ա յ լաց եղ
աիպարնե–
րուն:
*
Բոլոր
այս պատմուահ^ւե րուն
մէք,
երբեմն
անՀաւասար
իրենց
Հիւսուահքով
ամ էնէն աւե
լի Հիացումս
ղրաւահ
է «Լա քիողաները»
: 1՚տալա–
ցի բաղմ ահին ընտանիք
մը, մրա քան
, աղմ կայո
յղ,
ղուարճալի
բարքե բով : Րացառիկ՝
իր
տեսակին
ւէ էք , տիպարներու
Հարագատ
վերտբտագրու
-
թեամր,
որ չուքի
տտկ
կը ձգէ Աարոյեանի
«Աեք–
սիկացիները
»
յ
Երեւակայութեան
Հգօբ թռիչք
մլն է
«Իմ
•Ա
աՀր»
, կեանքէն
ղէպի
անղենականը
, իսկ
անկէ
"՛Լ
՚ Լ ՚ " յ Ր ^ ւ Ք
ԴԷ՚ԳԻ
երկիր
՝• «Յառաք»
արգէն
ձեղի
Հրամցուցտհ
էր այս ինքնատիպ
էքը, ուր
Սաբգ
-
կա յին եսը յաւիաենականլռութեանառքել
կը
մ ե ը–
կանա
յ իբ կեղհիքէն
եւ մեղի
կը ցռւցագրսւի
գր–
ւարթ
վ։ի լիսս վւա յութեամ
բ
մ
ը
Զարչարակոհ
էակի
մը ներքին
տիեղերքն
է
որ
կը բացուի
«Հիւանգանոց
ին
մ էք»
:
Տառապանքի
ա յգ
կա յանէ ն , Հեղինակը
մ եղ
Հաղո րգա կից
կը
գարձնէ
իր յոյգերուն,
ղարմանալի
Հարաւլատու.
-
թեամր
մր : Աերթ
իր խոցուահ
Հոգին
սլաքնե
բ
կ՝աբձակէ
Հաւատքի
փերեղակնեբուն
, իր
ապրում–
ներր սակայն
կր խօսին
մեգի, խորապէս
կ՚ալեկո–
հեն
մեր սիրար
իրենց
մ
արգկա յնական
անկեղծ՛
ղղացոէմնեբովւ
^
Արամ
Հայկաղի
երկը պատկերն
է իր
է"՛– —
թեան
: Տառտսլանքը
աղնոլացուցած
է
իր Հո -
ղ ին : Ան
մ իչտ
կը մնա յ ղալտռի
տղան ,
պարղ
,
Համեստ
, անսեթեւեթ
:
Երբեմն
անխնամ
է իբ
ոճբ,
ղուրկ
ղեղաղիտական
մ տաՀողո
ւ թ իւննե րէ ,
բա յց լեղուն
քիչ
մ ր ճաչակի
եւ րմբռնում ի
Հարց
է
։ «Ցեղին
Զայնր»
իւր ամրողքութեան
մէք գեղե
-
ցիկ
է. Համեղ,
մեծ
Հաճոյքով
կր
կաբղացուի
մէկ
հայրէն
միւսը։
Պանգոլխտ
կեանքի
մր տառապանքին
, կարօ
-
աին ել անձկութիւննե րո ւն մէքէն,
երիտասարդ
Հեղինակր
մեբ
չրթներու1ւ
կր մատուցանէ
յ ո յ ս ի
նեկտարր,
որ մեղ էլարբեցնէ
մայր
Հայրենիքի
Հաւատքով
ԱՐԱՄ
ՊԵՏՐՈԱԵԱՆ
ՊՈՒՏ՝Մ
^ԻԿԱղ
ԻՐԱՒ
ՍԱՄԱՋԳԱՑՐՆ»
«ՑԱՌԱՋ^Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
։67։
ԺԱ.
Ւ Հարկէ, առանց տատանելու,
առանց
եր–
կար մտածե
լու կ՝րնղունէ
վերքին
պայմանը։
Հաա..
կանալի
է թէ ինչու
:
Մարգու
Համար
մի օրուայ
կեանքն
էլ
մեծ
գին
ունի
. • .
Այո , Հզօր փաստեր
ունէր
ապրելու
ցանկոլ
-
կոլթիձը
%
Նա
ղէմ էր Մա՚^ւասին , որովՀետեւ
աչխարՀի
իչխան
էր ել տիրանար
քարոզում
էր թէ
կեանքը
կեանք
է՝ թէկոլզ
առանց չապիկի,
թէկուգ^ քաղ
-
ցած,
ամօթաՀար,
վիզը ճկած։
Կար,
ճիչգ
է,
եւ
մի այլ փոքրիկ
բան,
որ այգ
իչխանի
թչնամին
էր։
Նտ սրտի
մի նեզ ու աննչան
խորչն
էր,
այն
աեզ
էր Մելիք
Հիւոէյինի
փերքին
ձայնր,
տ
յնտեզ
ւնկնում
էր նրա
Հայեացքր
միւս աչխաբՀից
:
Ջէր
կարելի
ասել
թէ փոքրիկ
խորչը
բոլորո
վփն մոռացութեան
էբ մաանալած
: Նա
գեռ
թըբ–
թռում
էր , բայց
մեզմ , Համեստ
ու Հեզ էբ։
կոյս
Հեղինէն
նրա
մէք կաթեց
բել
էր
ցոլրա
քուր
եւ նա
այլեւս
չէր տաքանում,
իսկ
Աիւլէյ
-
ման
րէկր վաւերացրել
էր կոյսի
գործր
:
ԵԼ
այգպէս
լաւ էր,
լաւ էր յետաձգելր,
լալ
էր մի աւելորղ
օր եւս անցկացնելայսաչխարՀո
է
մ :
ԱՀա
վերքացաւ
մի այղպիսի
օբ :
Ընաանիքր
Հտնղարտ
վե րքա ցնո
ւմ է ր րնթ ր իքր : Ա եղանի
վե
րայ
աիրում՛
էր խորին
լռութիւն
:
Այս
երեկոյ
ամէնքը
Համակուած
էին մի աիւ–
րութեամր
Աննա
խաթունը
չէր խօսում
, Համարեա
ու -
չտղրութիւն
չէր
ղարձնոլմ
իր մօտ
նստածների
վրայ,
ղա ղեռ Հասկանալի
էր, որովՀետեւ
ո՞վ
էր
նբա չափ
մտածում
:
Բտյց
ի՞նչ
էր լսել Գայիանէն,
միթէ՞
նրան էլ
յուզում
էին մօր մաքեբր։
ԱէՀրին
ոչինչ
չէր Հաս
կանում
նրա թախհալի
գէմքից
, անչարմ
շրթունք–
նեբից
եւ Հարցական
Հայեացքներ
էր
ռւզզում
թէ
նրան
եւ թէ
մօրը,
բայց
ոչ մէ1^ էլ չէր պաաաս–
խանում
ա լգ
Հ ա բ ց ո ւմնե բ ին
Պառաւի
կոգքին
կուչ
էր եկել Աոփսէփր։
Ան
կարելի
էր ասել,
թէ սա
այմմ
միւսներից
է փեր–
ց րե լ իր անտարբեր
, տխրագին
տրամ ագրութիւ
-
նր
է ԸնգՀակառակն
, ուգիգ
կր լինէր
ենթագրել
,
որ
մ իւսնե րն են այս անղ ամ
Համ ա կե ր պո ւե լ
նրա
Հոգեկան
անփոփոխ
գրութեան
:
Միայն
ՇաՀնազարն
էր , որ ղարձեալ
անՀան–
զիստ
էր ու չար : Նա խառնում
էր սփռոցի
վրայ
գրահ
իրերր,
պաՀանքում
էբ մեծ բամին,
չարչա
րում
էր իր մեծ
եզբօրր,
չթոզնելով
որ նա ուտէ
այն,
ինչ ինքը չէր ցանկանում
: Այգ
բոլոր
քմ ա -
Հաճութիւններր
կատարւում
էին անխափան
:
Ոչ,
ոք սիրտ
չունէր
նրա Հեա
խօսելու,
նրան
խրա
-
տելու
է
*
^
. ,
, ^
ԼԷՕ
Ապրիլեան
, « Համաղգային
սգաաօն»
որակ
-
ուած
բլլալուն
Հակառակ,
միչտ
ալ
կիսազգային
եգա%
էր այս մեր ՆաՀաաակաց
տօնը։
Այս տարի
^ Փարիզի
մէք զոնէ,
Համերաշխու
-
թիւն գոյացած
է , ազգոփփն
սգալու
մեր այս
նուի–
բական
օրը, թէեւ,
«Համերաշխութիւն»
բառը
,
իբբեւ տիբացուական
եւ «յեաագիմական»
, փ տար
ուած
է մեր բառաշարքէն
:
^՚"՚յՅ ՝ ^այոց
եոաՀատուած
եկեղեցիները
,
մէկտեզ։,ւտծ
այս անղամ
,
"՚֊րԻչ
Համերաշխու
թեան
փ աստ
մըն ալ այս
սդատօնին
Համազզային
ղ ո յ ն էին աուած
:
՝< Համայն ագգոփ, երեք կրօնական
յարանուա–
նութիւններոփ
տօնեցինք
մեր Հագար– Հազար
նա
Հատակներուն
յիշաաակր,
որ ինկան
թուրք
կա
-
ցիններոլ տակ՝
քրիստոնեայ
մեծ
ալլօր
պետու. -
թիւնքքս բու բարեՀաճ
աչքխփումին
չնորՀիւ
:
Տ՛ նին կր նախազաՀէին
երեք
եկեզեցիներու
վէարիչհ
կրօնապետները
:
^ ք ՚ ՚ զ որաՀին
բեմը,
խճողուած
չէր զանա
֊
զան
կազմ ակե րպութիւննե
բու
«րնտ րան ի»նե րոփ
,
որոնք , ուրիշ
տա ր ինե ր ,
ձեւա րձաննե րու
պէո
շարուած
կ ըլլային՛
բեմին
փյւայ եւ մողովուրգը
կր
ստիպուէր
անոնց
ասելիքներր
մտիկ
լնելու։
Այս տարի,
չկային
կր քոտ՛՛բանա
խօսնե բ : Ա -
^ԻՐՐ
Թուրքին
կռնակէն
առնե լով
Հա յ ո ւ ն
վրայ
բեռցնելու
յանձնա րա րութիւնով
եկած
:
Երեք կրօնալրոնե
ր ր իրենց
սեւ
պարեգօտով
կ՝իչի՚էին
բեմին։
Նոյնիսկ,
Արշակ Ջօպանետնի
պէս
անկոգմնա
կա
լի
մ ր բեմ երեւում
ր , մ երմ
ում
ի Հանդիպած
է ր
ձախոտանինեբու
կոզմէ՝
գոնէ այսչափոփ
մր, ի–
րենց
կո չում ր ել գո յութեան
իբաւունքր
աբդա
-
րացնելոլ
մտտՀոդոլթեամբ
...
Գե գարուեստական
մասին
մէք, այս տարի
ալ,
« Հայր
մեբ»ն
ու «Տէր
ողորմեա»ն
, կրկին
եկեզե
ցիէն դուրս եկած
եւ իրենց
աթոռր
դրտւած
էին :
կը յուսանք
, յառա քիկա
յին Հանգստեան
կր
կոչուին
այս^ երկուքը
եւ կամ
«Աուրբ Ասաուածոփ»
մը եւ
« Փառք
ի բաբձունս»ով
մրն ալ ճոխացած
կուգան
րեմ
...
ԱչխարՀիկ
երգերն
ալ ճոխանալով^
յառաքի
-
կտյ «ԱգաՀտնգէս»ները
կը փոխակերպեն
երգա
-
կարելի
չէ՚^ր,
՚^ո^վ ԳերաՀ-րաչ
ծազիկ»ի
պէ
՚յ–
տրականր
փոխարինել
, ՀոգեՀանգստեան
յարմ
ար
արականով
մ ր՝ եթէ անպա
լմ ան չարական
պիտի
՚ւրգուի
:
Ջե՚^նք
կրնար , այս
ազգային
յիչատակի
մեծ
ոօնին
իր կատարեալ
իմաստր
աալ
:
Լրքացնել
,
լայն
փոխանակ
տմգոյն
յայաագրոփ
մր
Հրա
- ։
•զարակ
գալու :
Օմտել
,
ե րամ չտական
-
բանտստեզծական
քանի
մր
Հո յակապ
կտորներով
եւ
բաբձրաճառ
՚
ու. վեՀիմաստ
ոգեկոչումով
մը :
Բեմա յարդարումն
ալ պէտք
է յարմարի
օր -
ուան
իմաստին։
Գեղեցիկ
էր,
Ա. Պարթեւեանի
,
«Յառաիի
մէք տուած
յուչազրութիւնր՝
Պոլսոյ
մէք
կա
-
•ոարուտծ
առաքին
սդաՀանդէսին
,
բացառելով
տՏէր ողորմեան»
:
Այս տարուան
բեմախօսներր,
բէ^որն
ալ
կրօ–
՛ւա ւորներ՝
խօսեցան
տռանց
աւելորդ
կիրքի
եւ
ուռուց
իկ
ոճի
:
Նիւ
Եորքի
առաքնոբդր,
Տիրան
եպիսկ.
ճիչգ
՜>րին Հասաւ
Փարիզ։
Իր խօսքերր,
Հտմեբաչխու
-
Ձ-եան եւ իրերաՀասկացոզութեան
չուրք դարձան
:
էն, չուչա
, ի նաիսասլատրասաոլթիւն
Հիւս • Ամե
-
ոիկայի
մէք Լուսաւորչական
ել *Լեւոնդական
Հա -
լերոլ
մ իքեւ
սկսելիք
Հասկացոզութեան
ձեռնար
-
կին
եւ Նիւ Եորքի
մէք կառուցուելիք
«Ա • Համե
-
րաչխոլթեան
եկեգեցիին»
• • •
կիրակի
օր , մեր երկու
սբբագաննեբր
, կ՝ե
-
րեւայ
աճապարւսնքով
մր մոռցեր
էին Հանել եկե–
զեցիի
յատուկ
իրենց
վեզտրներր
եւ
փարիզեան
աչխարՀ իկ բեմին
վրա
յ
բազմ ած
է ին ա յգ
գլխա
նոցով
, Հետաքբքրութիւնր
ա ր թն ցնե
լո վ
մ անա
-
ւանգ
օտա
րնե
րո
ւն
Գմբախտաբար
ստիպուած
ենք , գոնէ
Եւրո
-
պա
յի
մ էք , վանական
ձեւերն
ու սովո րո
ւթիւննե
բր պատչաճութեան
գա բակին
մէք դնել,
ինչպէս
կ՝լհ.են ա յսօր
բո լո ր եկեգե ցականներր
իրենց
ատ–
րազա փ ո խո
լթ
ի ւնո փր :
ինչո՞ւ
-
Հարցուց
քովէս
մէկր,
^որՀակա–
լութիւն
կր յա լտնէ նախագաՀ
Ա րբազան
ր ներկա
ներուն։
Միթէ՞
ինքն է միայն սգակիրր,
իսկ
մենք
յուղարկաւո
բնե" ր ենք • ՚ •
Իրաւունքով,
պաաասխանեցի,
ինքն
է սը–
դաւորը
իր սեւ սքեմով
եւ օրուան պատչաճ
կեց
ուածքով
: Մ ինչգեռ
մողովուբդը
խինդ
ու ծիծա
-
զով
ել Հազիւ
զսպուած
ծափաՀարելու
մարմա
-
քոփ
չի նման իր սղ ակիրի
• • •
ԿՊԵՏՈՒՇ
Fonds A.R.A.M
