ՓՍՊՈԻՂԻն, ՓԱՐԻԶԸ
էԻ Ի1՚ սԶ՚ Ւ ե ւ ւ ՛
Ի՚ոէԽւպ.
խոէիԱ
կ՝էււչանսւյ
կառաչարշ
ոը ղորէքէս
սլիսվւ
աէս֊
Նէ ղէ" եւ. վւսռաԼալւՆեր
կ՚ւոնցՆին
եաեւէ
եաեւ
Հո–
ւլերուն
խորէն : կ՚ււրոսւան
գեանոլղիներր
: Ժայ ՜
աեր կր թաւալիԿ։
կարծէք : Կր րացուին
եւ կր զ"3՜
ոլխն
մեքենական
գււներ
:
Շւլյ<քաներ կր վւակուխ^
ւ
շւլթաներ
կր կապուին
: կր Հհչեն
երկաթէ
ձողեր :
քքտնաձայներ
կուգան
նրրուղրնե
րէն , ււ ր էրաբ կր
խաչաձեւեն
: Ջէեր
կ՝արշաւեն
: ԱՀա , մա
յր , գո–
ղերր
ա գ ո ց , աՀա կախարգական
աչխարՀր
Հէք ՜
եաթներուգ,
եւ ձայներր
ասորակաՆ,
ւգարսկա
—
կան,
Հո-ոմէական
, արարական,
թրքակա՜ն
սմ րակ—
ներուձլ
, ղրաՀներուն
ել սոլրերոլն ; Ա՛ւա ան , որ
ւէաաասչարաուած
է ր չեռնէ
ւԼեր աանէլ
մայռր
՛՛՜
չա ւն ձակաաագիրն
էր գաՀավյրմ
է է
չարունակ
կ՜՚ուշանայ
կաո֊աշարրւ
Անձնասւգան
մր
Կ՛ոյ
թերեւս
գարձեալ
գի&երէն
մէկուն
վրայ։
"իարա–
վ՛ր կր լեցուի
, կր լեցուի
անրնգՀաա
: 1քեգ չմնաց
սչաաին
աակ
երկարող
նսաարանին
վյւայ։
^էղայ —
նութ
ի լ ն եւ արաունք
կայ գէմ քերուն
՚Լրո՚յ :
1՝այց
կր
փայլին
ճերմակ
սլաաերր
ելեկարական
լոյսե–
րուն աակ
Հ
Հալած
ա րծա
թնե
ր եւ աս աղե ր կր Հո
սին
ճերմակ
կամարէն։
՚ւ/արաէղ,
ծով ել
երկինք
է ւգաաե
րուն
՚Լրս՚յ ՝• Ներկայ են ր ՚ ՚ լ ո ր
ղո յնե
րր րո–
լոր
ւգաուդներուն
: Ե՛նչ
գեղեցկութիւն՝
այս աղ -
գերր
է Ա եր կեռասներն
են , մեր նարին^երր
, մեր
կիարոններն
ու ձմերուկներր
, մեր ծաղիկեերն
ու
ծառերր։
ԱնՀեաացած
էին անոնք ալ,
սլատերադմի
օրերուն
, եւ աՀա վերագարձած՝
արագիլներուն
եւ
գունաւոր
թռչուններուն
սլէս : կեանքն
ու գարգե–
ր լ ն են ՚իարիղի
ւղաաերուն
:
Պարասլ չեն Հիմա
մեր
միքնարարներր
երր սիՆեմա
կ՚երթանք
, կը լսենք
,
— փլււպլ|ւսլւթէ, ՚11ալգա± (լ1յրօ , զէրօ • • •
|
Կր տեսնենք,
այգ աղգերր,
կլլ լսենք
անոնց
1
երգերր:
I
Կլւ տեսնենք
ղանոնք
չէՆքերա
ԱՀաւասիկ,
Ապրիլ
ամիս
Ուստի,
գարձեալ.
Հաւատարիմ
յիշոգութեան
ումգնութիւնր
կր թափանցէ
աարիՆերուն
թանձր
խաւին
Ու կր քակուի
ժապաւէնը
Նայեցէք
Հոն։
Ըսաւ գիտեցէք : Տեսէք
^ ինշ -
պէ՜ս,
Ոճրածինը
ռղքագռւրեց
րարի
ղոՀը
Զլսեցի՚՚ք
I
ԶոՀն ու Տէրր,
մին Հաւատքով
եւ միամիտ ,
իսկ
միւսր
Հրկչ ու Նենգ,
աննախլնթաց
եւ մեծ
աօնոէփ
ցնծերգեցփն
• « ԱյսուՀետեւ,
եւլբա
յր
ենք
մենք : Ա՝ենք աղատ
ենք ու Հաւասար : կեցցէ՜
,
կեցցէ՛... »;
Լոկ
րնաղգին
սպասարկուն
մ
ոռս ալ ու,
յաշորգ
տարին
,
խտը եւ յօչռաեց
անտէր
ղոՀը։
Կիլիկիոյ
ղաչտն ու քուրր
կարմրեցան : Ու
յաղեցած
ժամ. աս
առաո
բ բ , ան քաշուեցաւ
իբ որչին մէք ել վե–
ցամեայ գագար տուաւ
գաղանային
ախորժակին
:
ԶոՀր
կրկին
կաղղուբուեցաւ։
Ելաւ
ոտքի :
Ու լծուեցաւ
աչփւ
՚նքիւ
Տեսէք
, ինչպէս
, Հայաստանեայց
արեգակը
,
քեբմութեան
Հետ, Հայոց
Համար ,
գտբձեալ ե ֊
ռանգ. Հաւատք ու սէր կը սերմանէ
ինչո՚^ւ
Համար
։
ՈրովՀետեւ
, Արմէնները կըմշակեն
, կ՝արտա–
գրեն ել կր կերտեն :
ՈբովՀետեւ,
Նտ յիլ՚իի
առաքիՆի
ժառանգո
ր —
գը, մեծ երկունքով,
աՀա նորէն կը
գալարի։
ՈրովՀետեւ
, Համ ակ երգ է ամենուրեք
եւ ա–
մէն
ինչ , արտ , այգեստան
, պարտէզ ու գաչտ
,
արօր,
գութան
, մանգաղ ու կալ, քազացք
, մա
ռան , ժամու ղպրոց եւ տպաբտն :
ՈրովՀետեւ,
Հայուն
Համար , բուն իսկ կեան–
ա1լ1։
՚ ն ^
է ,
ել
մ
անաւանգ
,
« ւ ^ լ
էակատնե
լ
վրտ
յ , գլանաձեւ
սիւներու
չուրք
,
կա
յարաննե–
բուն
մէչ , երկաթոււլիին
երկու
կոզմե բուն
վյրայ
,
օթօպիւսնեբու
քիթր^
, կուշտեբուն
եւ առաստա
ղին վրայ
I
Հյատ
մը բաներու
Հետ, այգ աւլգերն
են
նաեւ
որ կը
միացնեն
թաղերը
իրարու,
կուտան
մս՚յ–
բ աքա
ղաքին
բնգՀ ահ բական
ոգին ոբ տար բեբ
է
մէկ
թաղէն
միւսբ,
Ավւերայէն
ռիւ Տամէմ, Շան
զէլիղէէն
Սէն Տընի։
Ա-իեւնոյն
ազգեբն ենոր կը
տեսնենք
ամէն
կոզմ
ւ
^ .
Անոնց
նա յելով
, կարելի է Հասփւալ ^է
է՛նչ
կ՚ուտէ
Փարիղցբե
, ի՛նչ կր մտածէ
, ի՛նչպէս
կր
զուարճանա
յ , էնչ կր Հագոլի
ՓարիզուՀին՝
Հա -
գուստիւէ տակէն։
Անոնց
շնորՀիւ է որ գաղափար
կ՚ունենանք
խո-^անոցի
ւլերաբերեալ
նոր գիւտե
—
բու
մասին , ածուխրն
եւ գրնբին
ւԼբայ , ցուցա -
Հանգէսսե
բու
, նուագաՀանգէ
սնեբու
, նեբկա յա– -
ցում՜ներու
, պա բաՀանգէ
սնե բո
ւ ,
րու եւ
բանախօսութ
իւննե բո
լ մասին։
Անոնց
նայելով
է
որ
կ՚բւ) բռնենք
առաքինռւթիւննեբն
ու սնամտռւ—
թիւններր
մարգոց,
կուսակցական
պայքարներն
>
ու գեղարուեստական
ոբոնումներր,
կիրքերն
ու
սէրերը
յ
Անոնք
էլ ան շա բժացնեն մեբ առչեւ
շար–
ժանկաբի
ժապալէննե
բուն
գե րասանոլՀինե
բ ր ,
որպէսղի
նայինք
մեբ ուզածին չափ անոնց
գեղեց–
կութեան : կը նորկայացնեն
պատմական
գէմքեր
,
արղիական
տռամ
նե րեւ
պերճանքնե
բ :
հաց ու պայծառ են չաաե բր :
Ուրախութիւն
կա յ իրենց
գո յնե բուն
մէք : Ոաց կապո
յտ են ամ.^
րան
երկնքին
պէս։
Փոթորիկի
մէք են ուրիշներ։
.
քբ՝
աշխ,
աբգար
:
Ա ակա
յն , իՆչյ»՛ ւ երկարեցալ
միքնաըարը
;
Ա ակաբո
յծը պիտի կընա՛^ր գ ե ռ Համբերե
լ աո անց
մ իսի եւ արիւնի ;
Ու արգարեւ,
ծո
յլ Տմարգը չատ քաղյցած էբ
եւ ծարաւցած
: ՈբովՀետեւ,
խբախճանքր
եւլաւ
անչափ , աննախլնթաց
եւ ին,^աաիպ :
Հայաստանեայց
կենսապաբգեւ
արեղւսկը, ^,
Հա, գարձեալ,
խաւարեցաւ։
Եւ լուսնկան
ամպե–
ձ
տակ անՀետացաւ ։
ինչո՛՛ւ
Համար։
ՐրովՀետեւ,
Արմէններուն
աչիաաանքը
ընգ^
Հատուեցաւ։
Ո՛֊ վէմեցաւ մեծ
երկունքր
ՈրովՀետեւ,
շինականին
անուշ
քունբ խան ,
սարուեցաւ
: Մչակներուն,
մաճկալներուն,
Հնձ -
ոլորներուն.
Հօտաղներուն,
կո չնտկնե բուն , զան
գակներուն
եւ գրէչին
երգբ
լռեց :
ՈբովՀետեւ,
գաշտերուն
մէք, կանանչ
խռար
կռնծեցաւ։
Այգեստանին
ռղկոյզներբ
չխոկացին
ւ
Հովր
շ ՚ > Ր Ր ^ 9
"՚աոք
Հասկր։
կոկոնները
չխոկացին։
Խորցան։
Ամրարնեբր
պարպուեցան։
Աւ
ծառերր^
զուրկ պտուղէ,
լացին
իրենց խոր կսկիծէն :
ՈրովՀետեւ,
րուխերիկին
ծուխբ
մեռաւ։
Ու
մարեցան
շէն տուներու
ճրաղներր : Օրրանին
մէք ,
ալ Հայկտկր
ճիչ չարձակեց։
Ու սափորով
հ ^ յ
աղքիկր՝
սլաղ ազբիւբին
չմօտեցաւ
:
ՈրովՀետեւ,
չաբր
իչխեց : Նով
տառապանք
տարածուեցաւ։
Գաշոյններր,
կացինՆեբբ
ել քա
րերր մաՀ սփռեցին
։
Կ՚՚յՐ
Անբանբ ստեղծագործ
մողովոլրգին
կէ^
ս
րկե բաւ,
ուտելէ
վերք, նախ ե լ առաք,
ամբող֊
քութեան
իմացական. ս բ բ Ո Լ թ ի ւ ն ը :
Խելագարբ
զիտցա՚՚ւ,
գոնէ, որ էնքղէՆքր
կերտլ
այգպէս
.
իր էսկ ձեռքով, էնք փճացաւ;
թող
ուրիշ ֊
ներ,
յիմարաբար
, շարունակեն
անոր ճակտին
ի -
մաստոլթեան
պսակ
գնել
գործազրուած
Ա եծ
Ոճիրին ծտնրածտնր
մեղքին
Համար։
Անքաւելի
մեղքին
Համար
։
ԱՀաւասիկ
, գ
Ժապալէնբ Հ
պողպատ
գուոՆԷՆ
ներս կր մտնէ։
Ա՝եծ
մոմերր կբ
պլպլան : Ու տաճարր
կ^լնգարձակուի
, կր խորա–
նայ
: ժոզովուրգին
մնացորգը
Հոն կը լեցուի եւ
եբկիւզած
կ ունկնգրէ :
ԶարՀուրանքին
տտրեգարձն
է։ Հայ
քաՀանան
^ողեՀանգիստ
կր մրմնքէ
ժոզովուրգին
նաՀա -
աակուած
միւս
կէսին Հաւաքական
Հոգւոյն Հա
մար։ Գպբապեաին
մեղեգիին
կր յաքորգեն
ար
տաս ուա րեր շարականներ : Եւ
բոլրվառին
խունկր կբ սլտբտկի
տխուր
րռյրով ;
Ապտ, աՀա,
ժոզովուրղ
ին այս ողք
կէսր
կբ
րձեալ
գտրոԼ
ա ւաստանե յց մայր
տաճարին
ւզնիւ
բը մեբ շուրք, կր մօտենան
եւ կը Հեռանան
,
կ՚առ
նեն
մ եգ ե լ կը նուիրուին
մեղյ։ : Կը խազան
, կը
վւայլրն
պասւբալբր
.^այեԱւնեբու
պէ^ս , կը
թալա—
Աւն , ղը գլորրն
, գ իյնան
ավւբն
վյւայ
,
բրւրեղայիՆ
ճայՍերող,
ճերմակ
փրփուրներոզ,
պայթող
ձ ի ւ —
թերով
:
Նկարիչր
երաղած
էբ Հաւանաբար
այս բոլո ~
րր,
գազաղւար
մը Նւալռւ
Համաբ
Հաճոյքին
մասին
գոր վը ղգա
յ այր մ աբգը
, երր կ ՛ածիլուի
առտնց
ցաւր
, րր առաչարկած
ՀՀճճով
I
ՈւբՐչ ՛էր կր ներկայացնէ
ելեկտրական
ածելի
մր, որ /լը էլար^ կաբծր
ւիուչե
զարձեւձ
այն
ՐԲ
՛լ անոնց •վբայ։
Փաբիղը
վ>աբիղ է ոչ Ժի–
Համա լսարաններով,
թանգարաններով
,
կիեերով,
օղով ել վերացական
,
աււ ատ
վ
այլեւ
իբ
այգ անՀամար
աղղերով
մթն
ոլոր–
ՀոգմաՎաբ ու մ ութ՝
իրենց
գռյնեբը կր Հոսին գի–
շերի մր մէքէն։ կան Հրգե^ի
գոյն
յայտարարու
֊
թրւնհեր : Աւրիշներ
խառնուրգ
մրն են ոսկիի եւ
կանաշի
, կարՍ իրի ել թանձր կապո
յտի
, սիրտ -
մարզի
պոչին
պէս։ Պոռոտ ու արտառոցին
րախ -
տանիւին
նման : Տղտ յական
են երբեմն
, ունին գո յ –
նե րը տղոց խաղա լիկնե բուն , կամ պաՀակ
կեցո -
ղ ին տնակին :
ԽոբՀ րգա պաշտ են յաճախ
Հասարակ
նիւթ
մ ր ներէլա յացնե
լու
մէք իսկ : Կր ղմ ա յլինք
երբ ,
քիչ
քիձ
ծազիկի
մր պէս կր բացուի մեր մ աքին
մէք
անոնց
թաքուն
խորՀոլբղը
յ
կը Հասկնանք թէ
մանանեխը
կծու ել կճող է, երբ կը տեսնենք
զայն
կաս
կարմ իր խեցգետնի
(քարժանկ
,
1շւ1180ԱՏէ6)
մր
մ կրտտաձեւ
թա թե բուն
մ իքեւ :
Ժամանակին
ժպտերես
նաւազ
մր կար
ածիլ
ուելու
չեղբի
(131116)
մը վրայ որ կը ծփար
լաստի
պէս : Այս յա յտարա բութեան
մ էք կբ մ իանա
յին
լամ
բառին
երկու իմաստներր,
ալիք եւ սրած
մետաղ։
Երկուքն ալ կր փայլին
, երկուքն ալ
կաբեն : կր յիչէք
այն արտակարգ
Հաճոյքբ
՛լոր
կ՛՚ունենաք
, երբ՝
Հրակէզ
աւաղնեբուն
փյւայ պառ–
կելէ վերք կըյառաքանանք
քուրեբուն
մէք։
Ասոնց
պազը
կ՝անցնի մեր սրտէն
գանակի
նման։
կբ
կարի
մեր չունչը ել Հեչտանքի
ճիչեր
կ՝արձակենք
նոյն ատեն : Ղ՚ոզ մր կ՝անցնի մեր
ողնայարէն
:
Զուր
տեզր չէ որ մաբգիկ
քբանոյշներր
երեւակա
յած են քուրե բուն
մէք : կ բ ղզանք
անոնցմ է
եկող
՛յբ
Կռ
քաղցրութիւն
մբ՝ եբր կ՝ելլեն ու կԴքնեն
ալիքնե–
Ըսելէ վերք այս րոլռբը,
կրնանք ղմ
րբ
անա պա տ ա
յին
տունկի
մ ը , որուն
լայն տեբսւբ,
թազարէն
՛Լեր
կը ժպտի
մ աբգոլ պէս :
Ուրրշ մը զր գովէ
թձէՇՇ
էօւշն , զոր կր տես
նենք
մ է,/լ կոզւձ բն գյրայ բացուած
կլոր տուփի
՛էր
մէք , որուն
ոլորուած
թիթեւչներր
կբ
գառնան
թեւ,
ւքՐղ եւ կտուց, կուտան
սագի
մը պատկե բբ։
՚Գեզեցրզ
բայց
վայրաղ
յա յտա բաբութ
իւն մբն է :
կը
յլ՛ շե եք րսկո
յն թէ իէւչ
մ րչո ցեե րով կ՝
աճեցնեն
սագրն
լեարղը
է
Այսպէս
, մրցակցութիւն
, չարութիւն
, Հեզ -
նանք,
բայց
նաեւ
գեւլեցկոլթրւն
եւ գիւտեր
կր
տեսնենք
յա յտա րա րո ւթ րւննե րուն
մ էք^ : Ան՚նք
էլր
վախոլրն
չարունակ, կբ նոբոգուին
կեանքին
Հետ։
Կր տպաւռրեն
մեզ արագ գիծ ե րով
, երրեմն
քանի
մը գո յնեբով որ կըյիչեցնեն
յորճանքէ^ն
տարուած
վյւձին
մր : կուտաե
շարժանկարի
մը ալին , խորո
ված
Հտւի
մը Համր,
սառնարանի
մ՜ր առաքինու -
թիւնը,
օճալւի
մը պաարաստութիւնը
,
օծանելիքի
մը կատարած
Հրաշքր,
գուլպայի
մը
բարակու—
թի՛նը
գեզեցիկ
սրուեքի
մբ Գրայ
I
՚իաշտայրն
ե - ,
բաղներ կ ՚աբթնցնԼն
եբբեմն
մ եր մէք : կ՝բսեն թէ .
գեզսցբկ
տնակ
մբ կայ գետի
մը ափը, ուր
կա — ՚
րելի է ուտել,
աբեւին
նայիլ եւ բանի
մը չմաա–
ծել։ Կր խօսին, կը քանան
֊էաւէոզել
անցորղը,
փորձութեան
կ՚ենթարկեն
, կր գաստիարակեն
• • •
կը զուարճացնեն
ւ
Աեր
ղարուն
յատկանշական
արտայայտոլ
-
թ իւններէն
մէկն է պատի
ազգը եւ կաբգ
մր րա -
նաստեղծներ
շեչտեցին
անոր
կարեւորութիւնը
,
ուղեցին
կիրարկել
անոր նման
քնարերղ
մր, կարճ, Հատու, աբագ, մատչելի
բոլո
մաձայն
մեր արագավազ
օրերուն : Անշուշտ.
Բայց վաղանցիկ
են այս ազղե բր։ Կր
ծառայեն
վաճառականին
: Անոնք , ռատիոյին
մէք, կբ խը -
ռովեն
մեղ
ՊէթՀովէնէն
վերք։
Կապկռւթիլններն
են երբեմն մեծ նկարիչներու
գործերուն
: Աբգիա–
կան
խենթութիւններ
: էՀ6Ը13ա6
են ել
բւՕթՅջՅոԺշ :
Պզտիկ արուեստի
մ բ գե զե ց կո ւթ ի ւննե բն են
միայն ոբ կր տեսնենք
անոնց
մէք
սւԻւ
Անոնք են առաւելապէս
ոբ կը լուսաւորեն
իր
՚լէշերեերր : կարմիր
, կանաչ ,
գեղին
, ճերմ ակ
էլայծակեեր
կ՚արձակեն
անոնք, կռ խա րգա.՝լս–ն գէ–
բեր եւ գիծսր կր քաչեն
խաւարին
տախտակին
՚Լրտյ : Հրեղէն
ծաւլբկներ
են : Կր բացուիկ
, կր
բացուին
անլնգՀատ : կբ Հալէն
զւ ւեաւռր
չաքար–
ներու
սլէս։ Կր յորգին
բաժակներու
նման։ Ագա
մանգէ , զմրուխտէ
, վւղոսկրէ , յււսմկաքարէ
խո
ղովակներ
են , աստղեր , մութին
~1յայ
բացուող
լուսաւոր
գռներ,
թրթռացող
լարեր,
խաւարին
մէք
թրող
նիզակներ
, բուստեր
, բացուած
ոստրէ
ներ
...
կարմիր
են անչուշտ
վայելքի
տուներէն
բարձ–
բացող
լոյսեբը ել արիւնոտ
են եր՚լնքին
բամպտկ–
ները : Արեան
ցոլքեր կըթափառին
լռութեան
մէք,
տանիքներուն
եւ եբենոսէ
պողոտաներուն
կր փայլին
աքլորի վփրաւոր
կատւյւրներ
եւ
լիներ կր շրքին : Բայց այս է կեանքը :
Փարիզի
վրայ են եբէլնքի
բոլոր
Հրեշտակներն
ու
գժոխքին
րը : Բայց այս է կեանքբ : ի՚Նչ
տխրու–
էբ պատերազմի
տարիներուն
, երր խաւար
էր ամէն
կոզմ կամ երբ միայն
ռումրերր կր լու -
սաւորէին
մեզ։ Աաբ, եղերական,
բայց
վլյեմ
նոյն
ատեն ել յուսագրիչ
զեղեցկութեան
մր առքեւ
ենք
կրկին :
ԵԼ ՛Այս
է էչեան^ր
յ
Օ ո ճ
սատանան
ռ
թիւն
զբայ ւ
Հա
ւե -
VVլ^
նես
կեասքը
քսելով պատռած
է
րր։
Ո՚եէի
շիշ մբ ունէր կեզտոտ
վեբաբ
ն
քսելով
պատռձծ^օշփկնեբէն՛՛"՛՛՝
ե
րգոլթիլն
լորին, Հա–
բ գլխիկոր
,
ստլարկ–
գուրս
ինկած
֊
^ ւ Ը ո՚^յ՚էբ
կեղւ
կուին
ղբպանին
մէք։
Բայց
ուսերուն
կր
ԿրէԲ
տախտակ
մր որուն
ւԼբայ,
գիսաւորի
մբ քով "Ր
կբ վառէր
Հրեղէն
խաչի
մր Նման
, կը փայլէր
մերկ
պարուՀի
մը, գաղանային
ոստումի
մը մէք։ Կը.
ժպտէր :
ԵԼ
բարի էր այգ ժպիտը
, կը
յիչեցնէր
այն
րոլոր
կիներբ,
որ Աստղիկէն
մինչեւ
Աստուա
ծամայր,
խորՀբզանիշր
եղած են
ղաբերՆ
ի
՚էեր
ղթառատ
սիրոյ,
զեղեցկութեան,
բանաստեզծա
-
էլան
նեբշնչման
, գիտութեան
ե լ բարեբեր
րնու -
իժեան։
Կրակ
րայց
նաեւ վերացական
լ ո յ ս կը
րէ՚է՜
ի ն իր աչքեբէն
, սեւ
մազեբէն
,
առաձգական
,
"ԺրԿ
^՚– ԼՔ^Դ. էրանէն
:
. . I է ր • ՛Հեր կը Հր1,յ վբաս
ինկր"
՚յ՚^ր։
Կ՝"՚կնիմ
վերքաԼլէո
գուռէն
ներս :
Ն. ԱԱՐԱՖԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
