HARATCH, du 1er janvier au 31 mai 1950 - page 395

ՇԱՐԺԱՆԿԱՐ ՃԱ6ՆԵՐ ԳՍյ^ԱՌԷՆ
Եէիտասադ չաէժաԱկաքիլ մը՛
խ գոէծեէով
> - I I
Շարժանկարէ Նէր գէմքերէն է,
(Աչ՛՛ա Մալաքեան ) I ր այգ ասսչարէդր մաաւ. Հ՛՛Ր՛՛
աարի աււաք։ Այս կսրճ մամ անակամիքոց ին րե -
մադրահ կամ իրագործած է 23
չա րմանկա րնե ր ,
որոնց վրայ ւի^աւեինսւյ վերքին գործը, Օո ՕշՈ1&Ո<1շ
սո 63Ոյ1է որ անցեալ չարթուընէ ի վեր կր պաա–
րասաու.ի 6սէէ6Տ ՇհԶՍաՕՈէ/ արռլյւսաանոցներո Լն
մէք։
Մ ալաքեան քիչերէն է որ յաքոգեցաւ. ուղղա­
կի րեմագրիչի տիաղոսին արմանանալ եւ. իբր այղ
գործել։ Ան Հաստաա կր մնայ իր գրաւած գիրքին
վրայ, յանգգնութիւն մր զոր կ՝արգարացնէ իր
աչխատանքովը։ իր Ա. զործերէն մէկր, ԸՏՇՅԱ
ՁՍ ՏօԽւ1ք, ՇՅՈՈՇՏ/ չա րմ անկա րի փառա տօնին մ էք
կարճ մ ասլա ւէննե րոէձւ առաքփն մրցանակին ար -
մանացաւ :
Իր վերքին ստեգծագո րծո ւթի ւննե րն են -
Տ6ոժ6 Ի1օ61 16քք6 քււՁոօհշ, իսկ Vէւօ՝ռ\զ\\շին մէք
ֆրանսացի մեծ րեմաղըիչ \՚6Ո13>՛/ առաքփն աչ -
իատակիցն էր է
Հակառակ իր արտագրած բազմաթիւ գործե -
բուն,կանիւա Հաս է րնո րոչել ի ր չա րմանկա րնե րո ւն
տիպարը • Զենք գիտեր թէ գէպի ուր կը Հակին
իր նաիւասիրութիէձւներր , րա յց փստաՀօրէն կր ֊
նանք ըսել թէ լայնօրէն տիրապեաած է իր գործին
եւ իր րոլոր ներ^չոլմներր կը բթին արուեստին
Հանգէպ ունեցած սէրէն : կր րաւէ զինք տեսնել իր
աչփսաաանոցին մէք, գաղափար մը կազմելու Հա­
մար։ Աչոտ ամէն տ1ղ է ։ Զկայ մանրամասնու^
թիլն մը որ զինք անտարրեր էէգէ ։ իրեն Համար
ամէնէն աննչան նրբութիւնը ամրողքոլթեան մը
կարեւոր մասնիկը կր կազմէ։
Մալաքեան արուեստագէտի խառնուածք ու -
նենալով Հանգերձ , յաճախ կր սաիպուի ենթար -
կուի լ չա րման կա ր ի մ ասնագիտութեան սլաՀան ք -
ներուն որոնք գինքը կը. Հեռացնեն իր րմրռնոլմ -
ներէն եւ կր մ ղեն րո լո րովփն արՀեստագիաական
(թէքնիք) գետնի մր վրայ, լուծել, րեմաղրոլ -
թեան բարգ խնգիրներր է
Եր վերքին գործր , որ կը լրանայ մօտերս , չաա
ծիծագաչարմ նիւթ մրն է է
Գմուար է, մասնաւորարար Հին աչխարՀին
մէք ուր պատերազմին սեւ ամպերը իրենց ղաման
ազգեց ութ իւնր գործած են մոգովուրգներու. վը -
րայ, ծիծագաչարմ նիւթեր ներկայացնել ել մա­
նաւանգ յաքոգիլ այս ձեռնարկին մէք։ ՛Րիչ են այն
բեմագրիչները որ կ՝ուզեն այս գեանին վրայ աչ­
խատիլ միչա վախնալով անյաքողոլթիւններէ։ Ե՜­
թէ ասկէ առաք կէս յաքոգ նկարի մը առքեւ իսկ
մարգիկ կուչա ու կուռ կր խնդային , այսօր այդ–
պիսիները առանձնաչնորՀեալներ ենէ ԱՀա թէ ին­
չու այսպիսի գործ մը պէտք է կատարելապէս յա­
քոզ ի , "Ր՚ԳԷ"ՂՒ Հետաքրքրէ զանգուածը X
Մեր հբիտասարգ Հայրենակիցր իր վերքին
գորհ-ոփքոչ միայն գեզեցիկ մապալէն մը կը ներ -
կայացնկ, այլեւ ի յայա կր բերէ նոր ընդոլնա -
կութիքն մր, որ լայն ասպարէզ կրնայ բանալ :
Մալաքեան ունի իր չուրք խումբ մը վարմ
ԱՊՐԻԼ 11-24
ԿՐԸՆՈՊԼԸ, (Ցւաւաջ) — Ապրիլ 11 - 24 /
խորՀուրգր յ ոչ կաթոզիկո սա կան պատուիրակին
թելագրութիւնները եւ ոչ ալ Ազգ– Եկ– Միո ւթե ա՜ս
, ՀամերաչխոլթեաՆ կոչերը կրցան Համոզել < չէ -
Ղ՛՛ք ծ Համարուած Ա՛ իութիւնները :
Խե՜զճ չէզոքութիւն : Օթէ գիտնաս թէ Հտտ -
ոլածական ինչքան անմաքուը ձեռնարկներ քեզ կը
գործածեն իրրեւ դիմակ , անպայման կը Հրամա–
րիս գոյութեան իրաւունքէն , րառոփ թէ միտով :
Այսպէս , կազմակերպութիւն մը կրնա յ Հա -
կադա չնա կցական ըլլալ եւ կատա ղօր էն պա յքարի լ
անոր քաղաքական ըմրռնումնեըուն դէմ , մնալով
« չէզոք »:
Նո յն կազմ ա կե ր պո ւթ ի ւն ը յանուն իր €չէզո -
ք քսութեան կրնա յ պաՀանքել ոը Գաչնակցութիւնը
գրկուի ԶոՀրապներու , Վարդգէսներու, իքամակ -
ներոլ , Զար^ա րեաննե րու , Վտ ր ոլմ աննե ր ու , Ա իա–
Հ մանթօներոլ , Վռամեաններոլ եւ ուրիչ Հազա -
րաւոր նաՀատակներու խնկելի յիչատակը յարգե -
լու արդար իրաւունքէն . . • էճ. դեռ ինչ դիմակա »
Հանդէսներ է
Անցեալ տարի Ազգ. Եկ– Միութեան Հրաւէրով
իրեն չուր ք Հաւաքուեցան կ. Խաչը, Հ. Ր՛ Ը՚Մ–ը%
Ա արաիկնե րու Ա իութիւնը եւ Գա^ակցութիւնը ,
տօնելու Համար Ապրիլ 11–24Հ^ Տ կարմիր Խաչը
մերմած էր իր մասնակցութիւնը բերել, առարկե­
լով թէ ինքը Հկապուած ըլլալով էյրեւանի կեգ -
րոնին ՀրաՀանգ ունի Գա^ակցութեան եւ կապոյա
Խաչի կողքին չնստելու» : Փափկանկատոլթենէ
մզուած, այն ատեն չուղեցինք խօսիլ այդ մասին է
Ա յս աարի ուրիչներ ալ փար ակո ւած վերի Օ–
րինակէն մերմեցին իրենց մասնակցութիւնը բե­
րել , սգատօնին , ուր Հրաւիրուած էր նաեւ. Հ • 3 •
Գաչնակցութիւնը է
ԵԼ սակայն , Ադաաօնը աեղի ունեցաւ մեծ յա–
քողոլթեամբ , լեցուն սրաՀի մը մէքէ
Օրուան նախադաՀը , Պ • ՚Րիրաղեան / " ՚ - ^ / ձ
բառերով բացատրելէ վերք սդատօնին իմտստը ,
թելադրեց Համ երա չխո ւթեան օրինակ առնել Հր–՛
ետներէն : Հ Եթէ այսօր Հայրենիք մը ունինք , ո–
բու ս ւզղո ւած են րոլորիս աչքերը , 1915ին , անկէ
տռաք եւ անկէ վերք թափուած արեան կը պար —
ւո ի՛ե ք անոր դո յութ իւնը։ Մենք ամէն տարի պիտի
տօնենք այս տարեգարձը , մինչեւ որ թուրքին ալ
տօնել տանք ղայն » է
Աարգտնքի մէկ վա յբկեանի լռո ւթենէն վերք,
երգեց Օր՛ Աիր– Տէրկոմսեան ՀՏԷՐ կեցո...» եւ
Վ Անտունի » , գաչնակի ընկերակցոլթեամբ՝ Օր •
Մ ան. Ալէքսանետնի : Ապա ներկայացուեցաւ եր–
գախաոն կենդանի պատկեր մը օրուան իմաստը
յատ կան չող խորանի մ ր չուրք՝ մ ասնակցութեամ բ
աչխաաակիցներ է Այս անգամ ալ իրեն Հետ է Հչէֆ
օփէրաթէօր» ՇհՅւ16Տ ՏսւՈ^ որու կը պարտինք
պատկերներու յստակութիւնը ել դեգեցկութիւնը է
Վերքին պաՀուն կ՛՛իմ անամ թէ ստանձնած է
ա^Շէճ յկաշի ՆՅԼ էՅհ\շ ՅԱՏ ՕէէՀէտի բեմադրոլթիւնր
ել մ օտերս պիտի ձեռնարկէ իրտգործմ ան :
ԱՐԼԷՆ Մ– ՓԱՓԱԶԵԱՆ
Տէգ– Աւաւեանի , Ալ. թորոսեանի եւ խումբ մը
դպրոց ՛սկան աղքնակներու : Ապա յաքոբգաբար
•դրդեցին ե լ արտասանեցին կապոյտ Խաչի գպրոցի
րարձրագոյն դասարանի աչակերաներէն , Մ - Այ­
վազեան , Ալ. ե լ Պ ՚ Մարտիրոսեաններ , Խաչ՛
Անտոնեան ։Ա րգե ցին ել արտասանեցին նաեւ լնկ՛
Վարդ՛ Բաբախեան ե լ Տիկին Ազ. Կիւմիւչեան :
յրաՀին յուզում ը Հասած էր գագաթնակէտին :
կապոյտ Խաչի կոզմէ Տիկին Աիսլեան եւ Գաչ­
նակցութեան կոգմէ րնկեր Վ՛ թորոսեան խօսք
առնելով յստակօրէն վերլուծեցին Ապրիլ 11-24/
իմաստը յ
Ներռաչնակ ամբողքութեամբ յայտագիրը պա­
տիւ կը րերէ բոլոր գերակատարներուն , որոնք
՚Ոոյնացտծ օրուան խորՀուրգին Հետ , կրցան խո -
րապէս յ ո ւ զ ե լ ոչ միայն մեզ ,այլեւ ՕտսբհաՇ Լ ւ հ շ –
,6/ /^Ղ^ակիցր Հ Անոր յ ո ւ զ ի չ թ զթակց ո ւ թ իւն ր
–էպարտոլթ եամ բ կարդացին Կրընոպլի մեր Հայրե­
նակիցները : ՇնորՀակալոլթեան եւ անկեգծ գնա–
Հատտնքի խօսք ունինք բոլորին , բայց թող թ ո յ լ
տրուի^քեզի մասնաւորապէս չնորՀալորել կապոյտ
, Խաչի գպրոցի ա չակե րտնե ր ր ։ Թղթակից
Ա՚(1ՐԻԼ 11-24Ի ՍԳԱՏՕ՚ՍԸ ԼԻՈ1Ի ՄԷ&
ԼԻՈՆ, 23 Ապրիլ (Ցաււայ) — Ապրիլ 23/է,
կիրակի, 8օԱքՏ6 1^Ա '^^^V^^1/ րնգաբձակ սրաՀին մէք
տօնուեցաւ Ապրիլ 11—24/ յիչատակին նուիրուած
սգատօնր է
Այս աարի ալ նախաձեռնութիւնր ստանձնած
էր Ազդ ՛Մ իութիւնր : իր կոչին պատասխանած՝ ել
իրենց մ տսնակցութիւնր բե րած էին երեք յարան– \
ուանութիւններր , քաղաքական կուսակցութիւն -
ներր եւ Հայր ՚ Մ իութիւններր , րացի «.Ֆրանքօ -
Հայկական» պիտակին տակ ծածկուած այն խմբա­
կէն, որուն Համար ողբալը, սգալը, տօնելը կամ
պարսաւե^ ալ ^.Հաչուի» Հարցեր են : Եւ որովՀե­
տեւ սգատօնր տեզի կ՚ունենար իրենց ^Հաչուէնֆ
գուրս կամ տարե ր եզանակով մ ր , նախընտրեցին
իրենց պատեանին ՚^Կ^ քաչուիլ։ իրենց չաբ բախ­
աէն , լնգարձակ սրաՀը լեցուած էր Հազարաւոր
Հայրենակիցներով , առանց դասակարդի խտրու -
թեան : Րեմ ին վրա յ պարզ յուչա րձան մը փա յաի
խաչոփ եւ սեւ երիզով , անոր ետեւը յարանուա -
նութ իւննե բու , քագաքական կուսակցութիւներու
եւ այլազան Մ իութեանց նե րկա յացուցի ^ւե րր է
Ագատօնին բացում ր կատարուեցաւ Հ Հա յր
մեբ»ով գոր երգեց դպրաց գասու խում րր ։ Ապա ,
օրուան նախագաՀ Պ • Ա՛ Կիւլպէնկեան ճառով մը
փառաբանեց մեր նաՀատակներր ել մէկ վայրկեան
յոտ՚մկայս ^յարգանքի Հրաւիրեց ներկաները է Մինչ
բազմութիւնը եըկիւղած ոաքի կր կանգնէբ , Հոն
բեմին խորէն պետական մեծ նուագախումբ մը կբ
Հնչեցնէր Հքօվւէնի մաՀերգը ։
Աա քո րգա բար խօսեցան երեք յ արանո ւանո լ -
թեանց ներկայացոլցի^երր, Աոմճեան Վ՛ (կա­
թոգիկէ Համայնք) , Պատ. ԱաՀակեան (բոգոքա -
կան) , ՎռամչապոլՀ քաՀանա յ (Հայ • եկեգեցի) է
՛Րաղա քական կուսակցութ իւններու կողմ է ընկեբ
թ՛ Այվազեան (Հ՛ 6– Գաչնակցութիւն) , Խ– ճա–
նիկեան (Ա. Գ՛ Հնչակեան) , Ա– Վաըիպ ՇաՀ -
պազեան (ոամկավար ազատ ՚) , Հայ ուսանոզնե–
րու կոգմ է Ֆրստըգեան , մ իքՀա յրենակցականնե -
րոլ կոգմ է Ֆրոաըգեան , Րաբեգո րծական ի կողմ է
Հ՛ թագէոսեան եւայլն։ Ազգ. Միութեան կողմէ
ՀՏԱՈ–ԱՋ»Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (65)
ՄեԼԻքՓ Ա ՚ ԼԶԻ՚ ւ է
Տանքանքների մէք գուցէ ոչ մէկը այնքան Հո–
գեմաչ չէր^ ինչպէս այն մարգու գրութիւնը, ոբ
անդագար սպասում է մի աՀաւոր գմբախտոլ -
թեան է
Սպասում է օրերով, ամիսներով, սպասում ՚
է մի զարմանալի յամառութեամբ , Հնարտւորու -
թիւն չունենալով ոչ մի մամանակ՝ թէ ծիծաղի
ել թէ Հառաչանքների մէք, մոռանալ որ կայ այդ
ճարուածը, անխուսէ-ւփելէ է, պաա րա սաւո ւմ է ա–
մէն մամ , ամէն րոպէ է
գրութիւնը սպառե լ էր Աննա խաթունէ
համբերութիւնը, Հոգեկան բոլոր ումերը ։
^Լոք, նոյնիսկ նրա Հարազատ եգբայրը,
էգիաէր թէ ի%լ է կատարւում այգ կնոք մէք, ինչ
որմոք է զդոլմ մի մարդ, որ կաչկանգուտծ է,
"աած վառ ածուխներ ի վբայ ել սպասում է ան–
թարթ աչքերով , լարած իբ բոլոր զգայարանները ։
^ Տեսնում գէմքը օր օրի վրայ գոլ^
ատւոլմ է , որ աչքերի տակ խորափոսեր են գո «
յո՚նոլմ, ըայց չդիտէին որ գրէսնք ներքին տագ «.
""V/ թոյլ նչտններն էին ։ Մ այրական սիրտը եր–
^՚՛՛^ էԿբ ղաւաճանում իր կոչման։ Նա պինդ փակել
*Ր իբ պատեր ի մէք միայն իրան յայտնի զգաց -
մունքը, տանքւում էբ լուռ, նաՀատակի Համբե ~
րութեամ բ է
Րայց նա է լ մարգ էր, նա է լ յոգնել դիտէր է
Վերքին օբերում յաճախ էին գալիս ա յնպիսի
րոպէներ , երբ նրան թւում էր թէ Աստուծու ո -
ղորմոլթիւնը կր լինէր, եթէ մ իանգամ ից կատար­
ուէ ր վեր քանար այն, ինչ որ պիաի լինէր։ Լալ թէ
վատ ա յգ մ իեւնո յն է է
Նո յն իսկ վատն է լ կը գոՀացնէ ր սիրտր , մի–
այն թէ վե բանար այն մերկ սուրը, որ կախուած
է ր սպասոզի գլխին է
Այո , երանի նրանց , որոնք ստացել են իրանց
բամին ր գմբախտ ութե ան րամակից եւ ա յլեւս չեն
սպասում ։ Աննա խաթունն է լ ուղում էբ այդպի ֊"
ս ինե րից մէկը լինել ։
Րայց դա, ի Հարկէ, մէկն էը այն բազմաթիւ
սխալներից , որոնք յատուկ են աանքուոզ սրաին է
Մ ի սխալ , որ մ իայն ա յն մամ անակ կանգնեց աչ­
քի առաք, երբ ներս մտաւ Մ անասի սուրՀանդա–
կը։
Աւաղակապետր կարեւոր էր Համ արել իսկո յն
լուր Հասցնել Մելիքի կնոքը եւ Աւեաարանոցի
աւա զն երին իր յանդուգն քաքագո բծութեան մա -
սին, որը պիտի Հանէր բոլոր մարդկանց սրտե -
րում ցցուած փուչր է
Լրաբերր գեռ ՃանապարՀին գիտէր, ոբ է -
րեն սպասում է Աննա խաթունի անկեղծ խնդակ՛*
ցութիւնր է
իսկ Մանասի գմերր սպասում էին թէ ինչ րե–
ծաներ 1լ ուղարկէ Մելիքի տունր որոփՀետեւ Հին
կարդ էր մելիքնեբի Համար՝ երբեք առանց փար -
ձատրութեան չթողնել ամէն մի քաքութիւն , ոբից
օգուտ ունէր երկիրը ։
Այրին սկղբում զարմացաւ, ապչեց է Նա Հա -
մարեա չէր Հաւաաում , Հարցեր էբ աալիս, մին­
չեւ անգտմ երդոլեցրեց լրաբերին է
Գուցէ առմամանակ նա է լ Հիացաւ , գուցէ
նրա սրտի մէք է լ անցաւ մի ղոփարար Հոսանք։
Րա յց երբ վե ր քացաւ սարսափելի պատմ ութիւնը ,
տեղից փե րկացալ աւելի սարսափե լփ իրականույ–
թիւնր ել ճնչեց ն բաօ 1
Նա զգաց ոբ այմմ եկել Հասել է այն մամը,
որին ինքը սպասում էր , որին երանի էր տալիս
Գա մ ի գառն , յուսաՀատ ճչմ ա րտութիւն էր ,
որին նա չկարոզացաւ նա յել : Այմմ մ իա յն նա
Հասկացաւ թէ ինչ փատ բան էր ուզում ինքը ,
այմմ պա րզո լեց թէ ինչ անՀ րապո յր գմոխային
միտքն էր նա Համարում Ասածու ողորմութիւնը։
Ոչ, վառուած ածուխների վբայ կեանքն է լ կեանք
է, իսկ իւրաքանչիւր կեանք լաւ է, քանի գոյու -
թիւն ունի երկնքի տակ ւ
Նա սառն, Համարեա թչնամական կեբպով
դարձաւ սուրՀանդա կին ել ասաց է
Ասում ես՝ Մ անասր գոՀ է , Հա* ։
- Միթէ՛* դու գոՀ չես, Մելիքի կին, պա -
աասխանեց նա : —- Ե՛ս է
•— Ամէն օր մեր մարդկանց Հալածում, աան -
քում են : Մի օր է լ մենք . . .
- Վրէմ է, խօսք չունիմ, մի անգութ վբէմ– ,
որ միայն չափից գուբս կատզած Հակառակորդին
է վա յել : Աեաո^ յ յ
– Աետո՚՚յ ղարմացած կրկնեց սուբՀանդակր։
- Ցետո յ ի՛՛նչ ...
(
Fonds A.R.A.M