ՕՐՈԻԱՆ
ԳՐՐԲԵՐԸ
ՕՐՈՒԱՆ
ՇԱՐԺՈՒՄԻՆ
ՀԵՏ
Իրրեւ. Հեւոեւանք
իր սւկար վիճակին
, քաՀա՛–՛,
նան կր մեռնի՝
մաՀուան
անկուշնին
վրայ
Հեւոեւ
եալ յայաարար/յլթիւնր
րնելով.
« Այս աշխարՀի
մէԼ երկու
մեձ երազ
ու
նեցայ,
նախ՝
Այերիկայի
մէք ասլրիլ եւ քաՀա -
նայութիւն
լ ն ե լ , ասլա՝
մեր
ղիւզի
գերեզմանա–՛
աան
մէք թազուիլ։
Երրեք
չկրցայ
Ամ՜երիկա եր - •.
թալ,
րայց
Ամերիկան
գէպի
ինձ եկաւ։ Ահա կր
մեռնիմ
րանաի
մր մէք, որուն
վրայ
ամերիկեան
՚\
գրօշր կր ծ՜ածանի : Ա եր
գի՚-զի
գերեզմանաաան
;
մէք ալ պիաի
չթազուիմ
• բայց մեր փ"քրիկ
ղե -
բեզմ անաաան
սաՀմ աններր
մեծցած
են ու տա - ՚
րածուած՝
ամ րող2^ Եւրոպայի
մէք։
Եւրոպայի
ա–
Հ
մէն կողմր մեր գի՚֊ղի
՚ԳԳ՚ոիկ
գերեզմանաաունն
է : ,
« ՏօօւշէՔ 16ՇհագԱ6/ւ
ամէն
ինչ կ՝րնգՀանրա
- ւ
ցնէ , ու այս պատճառով,
արեւմտեան
քաղաքա -
կրթութիւնր
միաւորներու
եւ անՀատնեբու
ար -
մեւոբումր
չ ի կրնար կատարել։
ԱՀա ամերիկեան ;
թէ ռուսական
^0^\^^X^աաէնեբու
Հսկայ
վաանղր :
ճիշգ այս պատճառով տլ վստաՀ
կրնանք
ըլլալ թէ •-
արեւմտեան
ընկեըութիւնր
պիաի
խորտակուի
:
Թէքևիք
քաղաքակրթութիւնը
խոտոր կը Համե -
Հ
մատի
անՀաաի
կեանքին Հետ - կը խեղգէ անՀատ >
մարգը։ Այս ընկերութեան
մէք կրնան
շնչել
մի
այն
թէ±Ա|ւ±՛
ստրուկներր
, մեքենաները
եւ քաղա
քացիները։
Մաըգկութիւնը
տակաւին
այսքան ան– \
կում կրած
չէր՝
ընկեըային
տեսակէտէ : Արեւմտ– \
եան
թ֊ւ7±ևլւ±
լնկերութիւնր
սպտննտծ է անՀատր
զայն
զոՀելով
տեսութիւննեբու
, վերացական
ըմ– |
բռնումնեըու,
ծըագիրներու
եւ բեգՀանրացում
֊ \
ներու
է
\
թբայանին
իրաւունք
չեն տար ներկայ
րլլտլ
2
Հօրր թաղման
; իբբեւ
բողոքի
ցոյց՝ ծոմ կր բռ–
1
նէ։
Զինքր կր բանտարկեն
յիմարանոցի
մը մէք , ՝-
թէեւ
բժչկական
քննութենէ
ետք կը Հաստատուի \
որ խենգ չէ , րայց
Հազիւ
յիմարանոցէն
արձակ - \
ուած
, ա յլեւս
չՀանգուրժե
լով կացութեան
, անձ– \
նասպան
կ՝րլլայ՝
կայանին
փչաթելերուն
մօտենա
լով եւ պաՀակներոլն
կողմէ
ղնղա կաՀա րո ւե լով : \
. . . Տասներեք
տարի
զանազան
երկիրներու
38 ՚
կեգրռնացման
կայանները
մազուելէ
ետքը ,
Մօրից վերքապէս
կ^ազատի եւ կը գտնէ իր բնտա–
նիքր,
րայց
18
ժամ
միայն աղատ
մնպլէ
ետքը
ւ
ՀրաՀանգ կը ստանայ
կրկին վերագաոնալ
ամե -
յ
րիկեան
կեգրռնացման
կայան՝
լնտանիքին Հետ,
որովՀետեւ
ռռւմանացի
է, եւ քհումանիան
Ո՛ու -
ք|
սերուն Հետ է, իսկ /իոլսերր
այժմ
Ամեբիկացիին
գէմ
են...։
•
«•ԲԱԱՆԵՒՀՒՆԳԵՐՈՐԳ
ԺԱՄԸ »
պոռթկռւմն
է )
ամէն տեսակէտով
եւ ամէն
բանի
մէք յուսախաբ :
մարգուն, որ չ ի գիտեր
ուր երթայ
ել ի՞նչ ընէ, |
նման
անտառին
մէք որսորգներէ
եւ անոնց
որս– ,|
կան
չոլներէն
շբքապատուած
անասունին
:
1
ՏուսաՀատութեան
եւ բողոքի
կանչն է մար - ^
գոլ մը, ոբ յոյսր կտրած է Համայն
մաբգկութե–
;
նէն՝ ընգՀանրապէս
, եւ մարգկոլթիւնը
վարելու
^
յաւակնռլթիւնր
ունեցող
ազգեբէն
ու պետութիւն– \
ներէն
մասնաւորապէս
:
՚,
Գիրքր,
ուրեմն
անխուսափելի
կերպով
կբ
ւ
ստանայ
քաղաքական
բնոյթ,
որովՀետեւ
իր գա - |
ղափարներբ
պաչտպանելռւ
Համ ար ,
Հեզինակր
ստիպոլած
է օրինակներ
առնել առաւելաբաբ
ե– ^
բեք տարբեր
վարչաձեւէ բու
գո բծե լա կե ր պէն :
Մէկ
կոզմէ՝
Համ ա յնավար
Ո՛ո ւսաս տանը ,
մ իւս
կողմէ՝
ժողռվրգավաբ
Ամերիկան
, իսկ երկուքին ;
մէքտեզր
Նացի
Գերմանիան։
Ո՛՛րն է այն պետական,
լնկերային
կամ քա -
ղաքական
կազմ ա կե ր պո ւթ ի ւն ը , որ կրնա
յ
փրկել
մարգկութիւնր,
որուն
կարող է կառչիլ
անՀաա -
մարգը%
կէօրկիոլի
Համոզում
ր որոչ է ել վեբքնա– ՝•
կան : Անոնցմէ եւ ոչ մէկր :
I
Հարցր պարգ է՝ Ո՚ուսաստտնի
ու իբ մաբքս– ]
եան ու Համ տ յնավա բական
կարգուսարքի
մաս ին :
Հեղինակը ոչ մէկ պատրանք
ունի այստեղ։
ԱնՀա
տր ել իր Հոգեկան
ազատութիւն
բռ րե ւէմ էկ
ձեւով
չեն կրնար
ծաղկի
լ
կ ո մ |ւսարէ»4՚Հ7/7/.
քիո ւս ա ս տան
ին
մ էք , Համ
III
յնավա րութեան
ա յն
ծազր
անկարին
մէք, որ ոչ միայն պաՀած է արեւմտեան
ժոզովր–՛
գապետութեան
բոլռր
թերութիւններբ
ել անոնց
ստրուկբ
եղած,
այլեւ
ամ ենածա
յ րա յեւլ չափա -
զանցռ ւթիւննե
բու է Հասցուցած
այգ նոյն
Հիւան–
գազին
երեւոյթները,
ինչպիսին
են
տնտեսական
եւ անՀատական
կաշկանգում
, որոնց գէմ պայքա
րելու
Համաբ էր, որ Համայնավարութիւնր
ծնունգ
առաւ։
Այնտեղ՝
ծազրանկաբ է ամէն ինչ, որ կապ
ունի անՀատի
ֆիզիքական
եւ բարոյական
աղա -
տութեան
Հետ։
Պզտիկ
մ է քրե րում մը
Ալեքսանտբ
՚Բօբուկա
յի գատավա
րութենէն
ու գատապարտու–
թենէն
(ա յս երկու
բառերը
գրեթէ
Հոմ անիչ են
Համայնավար
բառարանին
մէք), որ կբ
յիէեցնէ
Ո՝ք^նի <ք,Գնղսէկո։Հուրու ած •»ներու րտնուորւս - գիւ–
յին դեսպանին
կողմէ. ––ր կարեւռբ
վաբկ^^. կ^
խոստանայ
կարգ Դ շրլանակներոլ
,
քաբիլղյ,
նա^որՀր
սաանալո^
Համաբ
Աարպատականիմէ1
ԲուշհէիկեաԱ
գոէծուԱԽւաիւԱը
՚ ՛ ^ ՛ " ^ ; ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^
Նորէն
ազգե ցութեան
պա յքաբ մբ կր
մղուի
Միքին
Արեւելքի
մէք , իյ . Միութեան
եւ աբեւմտ ֊
եան խմ բակցութեան
միքեւ :
1941 - 1944^
պատմութիւնբ
ցոյց տուաւ
թՀ
ինչ մեծ կարեւորութիւն
ունի
Միքին
Արեւելքբ
Եթէ արեմտեան
երկիրներու
Գա^ակիցները
ի
վեր քո յ շաՀեցան
վերքին պատեբաղմր, մ եծ մա -
սով կը պարտին ա յս երկիրներուն
վյրա յ
իրենց
ունեցած
տիրապետութեան
: Ո՚-ստի
• Մ
իութիւ
նր քանք չ ի խնայեր
ամուբ
գիրք մր գրաւելու Հա–
մ աբ ա յգ
կողմ երբ : Ամ էն տեզ տենգա
յին գոբ -
ծունէութիւն
կբ տանի , յաճախ
նոր
յաքոզու -
թիւններ
շաՀե լով :
Լ Յ
ԼւեէՇ ՑշւջւգՍՇ/՛
թղԲակիցր
արձանագրելով
այս պարագան
կ՝ աւե լցնէ
Մ ոսկուա
գրամ ով եւ
մարգոցմով,
կ՝լնգարձակէ
իբ Հինգեբորգ
գունդի
գործունէո
ւթի ւնր ; իբ ճարպիկ
գործա կաներր կր
թափանցեն
ամէն տեզ : Անոնք
կ՝օզտուին
այս ե բ–
կիրներու
յետամնաց
լնկերային
կազմէն
, գան -՝
գո լածներու
թ շո ւա ռո ւթ են էն , վարչական
ապա -
կանութենէն
եւ նեյբքին
ւզայքարներէն
,
–հիւսելու
Համ ար իրենց
սարդի ոստա
յնր
Ա յս գործունէո
ւթիւնր
լուրք
մտաՀո
ղութ
իւն
կը պատճառէ
մասնաւո րապէս
իրանի : կարգ մր
աղբիլրներոլ
Համաձայն,
էէք • Միութեան
գեսպան
Աատիքովի
թէՀբան
վեբադարձբ
գործունէութեան
նոր շրքտն մը կը բանայ։
Աովետական
արշաւները ՝.
յաճախադէպ
են ռուսեւիրանեան
սաՀմանագլոլ
-
խին վբա
յ : Բանի
մր շաբաթէ ի վեր գրեթէ ա -
մենօբեայ
գարձած
են անոնք։ Կր թուի
թՀ այս
արշաւներ
ր կը ծառա
յեն ծածկելու
սովետական
գո րծակա ^ե բու , խռովարարներու
եւ սուբՀան -
զակներու
գաղտնի
անցքր
սաՀմ անագլո
է
խէն : Շա
տեբ
խո րՀ րգա
յին գո րծակա ^ե բու այս թափան -
ցում բ կր կապեն Պարսկաստանի
րնտ րութե
անց
Հետ :
Ի րանեան
Ատր պատա կանի
կացութիւ
նբ տաղ–
նապալի կր Հտմ արուի
, Հ ակա ռակ
ձե ոք
առնուած
զխնուոբական
ել ոսաիկանական
միքոցներուն
:
Կ՝ րսուի թէ Համա յնափար
ղոբծակա^եր
կր
մոլո
րեցնեն ա յս երկրին
փա ր չո ւթ ի ւն ր , իր աղե կներ կր
Հաւաստեն թէ Համայնափար
ազզեցութիւ1ւը
ան —
գագար
կ՝աճի , ոչ մ իա յն վարձոլո
ր եւ
բանուո ր
զաս ակա
րգին , ա յլեւ
մ տա լ ո ր ա կան ո ւթ ե ան մէք
ինչպէս
ամ էն տեղ , Հոն ալ ամերիկեան
օղ -
նութիւնբ
անբաւաբաբ կբ Համարուի
: Ա • Նա -
Հանգներր
որոշ նիւթական
օժանդակութիւն
կ՝րն
ծա յեն
Իրանի , սակա
յն որեւէ
ճնշում
չեն
բանե–
ցնեբ վարիչ
շր քանա կնե ր ո լ վ րա յ , որպէսզի
Հ իմ
նական
բարեվւո խութ
իւն յաս աք բերեն
վարչու -
թեան
մէք, իոկ առանց
անոր , իրական
րարենո —
բոգոլմ
չ ի կրնար կատարուիլ
Ասո ր
Համ աբ
պէտք է նախ անողորմաբւսբ
ճզմել կարգ մր զօ -
բալոր
խմբա1լ1։երու
եւ. աւ աղակապետներու
գի~
մագրութիւնր։
Երիաասարղ
ՇաՀր
կ՝ուզՀ /"՚Ր^
րարենորողոմներ
կատարել
, Հտկառակ
շատ մր
թշուառո
ւթե անց :
Այս կացութիւնը
կր չաՀագործուի
խորՀրգա–
պատճառով
յաճախ
նպաստաւոր
բնգ^ ւնե լութի՜ւն
կբ գտնեն
խորՀրգային
թելադբութիլններբ
,
Միեւնոյն
ատեն սովետական
Ատ բրէ քանի
ան
թելր տենդագին
քարոզչութեան
մբ ձեռնարկած
է
՜ ուղղակի
զո րծո ւնէ ութեան եւ գործօն
գիմագրո.^
թեան
կոչեր եւ ազգարարութիւններ
ուղղելով
իբանց ի պաշաօնեաներուն
եւ
զատաւո
րնե րո ւն :
Պելժ
թղթակցին
կարծիքով,
Աովետներր
իրանի
մէք ունին ոչ միայն
րտզմաթիւ
եւ լաւ
կաղմակեր
պուած
րքիք^եր,
այլեւ
ղաղտնի
յարաբերութիւն
զանազան
վարչութիւ֊ննեբու
Հետ : Թուրքերն
^ . այ
մտաՀող
են ապագայի
մասին :
Նոյն
աղբիէ-րներուն
Համաձայն,
իրանի կա ֊
բեւոր
կեգրոններուն
մէք. Համայնավարական
աղ–
գեր կր փակցուին,
յեղափոխական
թռուցիկնեբ
կբ
ցրուեն եւ զազտնի
գրականութիւն
մը կը տաբած–
ուի : իրանեան
ոստիկանութիւնր
անշուշտ
կր
պատոՀ պատի ազգերբ, կ րգրաւէ
թռուցիկներբ
ել
բազմաթիւ
ձերրտկալռւթիւններ
կր կատարէ ,
սակա
յն գաղտնի
գո րծունէոլթիւնբ
կր
շարունակ
ուի : Համայնափարական
այս
գոբծունէութիլննե֊
րը ցոյց կուտան թէ շատ մը բքիքնեը
վերակազ ^
մուտծ
են։ Վերքերս
Թաւրիղի
մէք ձե բնակա լուե -
ցան քանի մր պաշտօնեանեբ
որոնք Աովետ.
Միու
թեան
Համար կ՝տշխտտէին
:
\ կոմինֆորմր
կր գործէ
նաեւ Ա ուբիո
յ , Լիբա–.
նանի եւ Իրաքի
մէք։
Կ՝րսուի թէ Պէյրութ
կը զա
նուի, այս երկիրնեբուն
րո լշեւիկեան
կեգրոնր
կուսակցութիւնր
վստաՀելի
տարրեր
ունի
քարիլ~
զի ճարտարա րուե ստի եւ նա ւաՀանգի
ստի բան -
ոլորներու
մէք։
Թրիփոլիի
րքի^ ալ, որլալ
կազ֊
մակեբպուտծ
է, իբրեւ կապ կբ ծառայէ
Իրաքի
ել
Աոլրիոյ
միքեւ -. Հոն ծովային
փոխագրսւ
թիւնբ
կաբեւոբ
բքիք մր ունի։
Տեղական
վարիչր՝
Աիւ -
էէյման
Ալի Շէրիֆ
, վերքերս
սպաննուեցաւ
ոս -
տիկանոէ թեան
կողմէ , ուրկէ վերք կուսակցութ
իւ
նբ զազտնի
ղործել
սկսաւ
Համայնավարական
վերքին
ցոյցերուն
ատեն , Պէյրութի,
Գամասկոսի,
՚Ր՚էրքո։ կի ել Պաղտատի
մէք նչանախօսքեբ
տա -
րածու եցան եւ բուռն
յարձակումներ
կատարուե
ցան «արեւմտեան
ա շխա րՀակա ^եբու»
եւ. անոնց
կալուածատէր
ծառաներուն
վրայ,
ինչպէս
եւ
Աիոնականոլթեան
եւ Իսրայէլի
գէմ։
Միքին Արե
՛ւելքի
րոլոր արաբական եւ իսլամակտն
երկիրնե
րուն մէք , Համայնավար
քարողութիւնր
լ^ւգՀան -
րապէս
աւելի շատ աղզայնւսկան
նշանախօսքեր կր
ղործածՀ
, յետաձգելով
րնկերային եւ տնտեսական
մաբտտկոչբ,
աղգե լու Համար
ժողով րզա յին
րաղ–
մ ութեանց
վբայ :
Թ Ա Թ .
ՍՏԱՑԱՆԲ
ՃԱՆԱՊԱմ՚ՀՈՐԳՈՒԹԻԻՆՆԵՐ
ՀԱ8ԱԱՏԱՆԻ
ԸՆԳՄԷՋԷՆ,
Հեղինակ՝ Մ– Ռիքլի,
ԳերմանեբէնՀ
Հայերէնի
վեբածեց,
Գ.
ՀԻ , Վ^
. ՇաՀլտմեան
, (•/./•
րք՚լք Ի Մասիս եւ Հայ. Եկեղեցու
ն շանակութ իւն ր
Հալոց
մշակութային
ել քաղաքական
կեանքի
մէք եւն.) :
1949,
Շ տուտկարա
, գին՝
100
ֆրանք :
Կեղբոնատեղի՝
դրաաուն
Պարսամեան
,
46 քԱ6 1Հւ–
Շհշք, ք՚ՅՈՏ (9) :
զացիական
ժողովրդական
դատարաններր
է
« Ժոզովյւդական
գատա րանին նախագա
Հն էր
Ա աբքու
կոլտէնպէրկ
, որուն
գլուխբ
ածիլուած
էր՝ թիա պար տնե րուն պէս ՝• Ռուսե բը
զփնքր ա -
զատած
էին բանտէն
քանի մը օբ առաք , ուր աբ–
զելափակուած
էր Լէնկիէլը
սպաննած
ԸԱաքՈէն
Համար:
* Աէ. կողմը նստած էր Աբիսթիցան : Մ աբքու
կոլտէնպէրկ
զայն
իբրեւ գտաաւոր
ընտրած
էր ,
որովՀետեւ
Ֆանթանայի
ամէնէն աղքատ
«քաղա -
քացուՀին»
էր : Զախին՝
Եօն ՚Բալուկարուն
էր , որ
քանի
մ ը տարի առաք
կացինի
Հարուածներով
սպաննած էր ոստիկան
մր։ Մաբքու
կօլաէնպէբկ
զայն
լնտ րած էր այս իսկ պատճառով
» • • • :
«
Գիտե՞ ս թէ ինչու
Հռս բերուած
ես » ,
Հտրցուց
մողովր գական
դատարանի
նա խագաՀ ր :
- Ոչ –.^
-
ձ,ակայեղափոխականի
տիպար
պատաս -
խան։
^ակայեղափռխականր
միշտ ալ կբ
յայտա
րարէ ոբ չի գիտեր թէ ինչու կբ զատուի :
կ*բնգոլ–
նի՛՛ս որ ֆաշական
խումբեր
կաղմակեր
պեց իր , ո -
րոնք անտառներբ
քաշուեցան՝
Ռուսերոէն դէմ կռ
ուելու
Համար ;
։^= Ես խում րեր չկազմ ակերպեցի
: կ՝ րնգունիմ
որ օրՀնեցի
տանս բակին
մ էք Հաւաքուած
գիւղա
ցի երիտասւսրդներր,
որոնք
ինձմէ խնգրած
էին ի–
բենց Համաբ
աղօթել։
Աղաչեցի Ա. կոյսին որ ա–
նոնց օգնէ, եւ ցոյց տայ ճշմարտութեան
եւ Ար -
գա ր ո ւթե ան ճանապա
բՀը :
-
ժողոփյւգական
գատարանր
քեզ կր գաաա–
պարտէ
մ աՀուան
, քայտարարեց
Մաբքու
կ ո լտ Հն–
պէրկ։
Ապացուցուած
է քեղի գէմ եզած
ամբաս–
տանութիւնբ
,
յեղափոխութիւն
կաղմակերպել
Հանրային
կարգին գէմ ...» :
Ֆիզիքական
ել Հոգեկան
ճնչմ ան
արգիւնքր
այն կ՝ՐԱայ, որ Ռուսր, քիչ մը որ ինքղինքր
ազատ
կը զգայ,
օրինակ
իբբեւ
ղրաւման
բանակի
զէն ՜
ոլոր , կը փարոլի
ճիշդ
զազանի պէս ,
քանդելով
ել փճացնելով
ամէն ինչ որ իր աչքին կը
զարնէ
Կր բռնաբար
է երիտասարգ
ազքիկներէն
մ ինչեւ
րնտանիքի
մայբերր եւ ութսունամեայ
պառաւ -
ներր՝
իրենց իսկ զաւակներուն
առքեւ։ Ե՛– որուՏ՛
սարսափէն
լեղապատառ
բաղմ ո ւթիւններ
կուգան
կր թափին
ամերիկեան
րանտերր
,
միա
յն թէ
Ռու սերուն
ձեռքբ
չիյնան
։
« Ռուսերէն
ամէն րան կր սպասուի»
, կ՛ր՛՛է
Թրայան
իր կնոք : «Ապիտակ
ձեռքեր
ունենալ
իսկ բաւական է, որ քեզ ձերբակալեն
, կամ
նոյն
իսկ առանց
ձեոքերուս
նա յելոլ
ե թէ
ձեր րակա -
լէին զիս, առանց որեւէ պատճառի
, գարձետլ
պի՜
տի շզաբմանայի
: «Անոնցմէ
ամէն բան կբ սպաս -
ուի » :
Եւ անՀունապէս
կը Հրճուի , որ
Ամերիկացի–
ներր
ղիրենք
կ՝առաքնորգեն
ուրիշ
ամերիկեան
բանտ
մը, փոխանակ՝
Ռուսերուն
յանձնելու,
^պէտք է խենդ
ըլլալ այս բանտին
մէք արգելա -
փակուելոլ
փոխարէն
միւսին
մէք
բանւոարկու՚ս^
րչլալուն՝
ուրախանալու
Համար,
րայց
Ե՚-րոպայի
մէք ապրող
մարգուն
տմենտվեբքին
վիճակն
է
այս։
Երկու
բանտերու
միքհւ. պէտք է
բնտրութի՚-ն
մբ կատարկ » :
ՇԱ-ք^Կ
Fonds A.R.A.M
