* 6
Ա
1հ
Ա
Ջ >
խ1քԲ.-
Այււ յօդուածլւնւ առաջլւն ւ1՚ասը
տպւււած է «Յւաււաջ»ի Ապրիլ 1ի
իի՚^ի՚ւ
մ է ջ ։
Ահւս
Հէ՚ե քաղաք
,..1լւ>
թութ Լա՛ք
1թ՚ղրոն
մը,
ոպ./չէ
թ
՚՚ւ
՚չք
առահ կ
մաչ,ղ1լայթւ>
սաԼււՆսոլոլւՆ
միաքչլ
%
1842/՛^՛ ,
առաչէն
լ՚չւէչէ
լուոաչ՚ււլ
Հալւ -
ու՚ոհքլ
ալաւած^ է,
նս, խա ձեռ՚եո
ւթ և ամ
քւ
Ֆ ք ՚ ՚ ՚ ՚ ֊ ւ ւ ա յ է
Հէւււլաաոս
Փ ՛ կ –
Պւ՚թթ՚՚՚յէ
,
որ Հասսււսւոուսւհ կր Ա՚ուոուլէ
մկչ֊. Պ–
Պօթթւ"
ք Մերձաւոր
Արեւելքէ
քաղաքա -
կ,սն եւ անէոեսական
Հ,ար,յերուն
Նանօթ
ա՛ե ձ՛եաւո րութ էւ՛ւ, մր եւլահ
I,
,
սակա
լ՛հ
Մէչագեաքր
էր Հնութ էւննե րով
աւելէ
ուչ
առաւել
չավւուի սլէաէ հեւոաքրքրկր
ղէ^՚քր
քան
ղէւանաղէաութէւելչ
;
Պ՛ Փ՛ կ • Պւ՚թթա
Ա՚ուսոլլ
քաւլաքկն ոչ
ա յնքան
Հեռու
ե րեւան
Հանեց
Հէն քաղա–
վէա կ՛ր թութ
եան
օրրւււն
՚\,էնոլկէ աւերակ -
ներր
:
ք\1անւլավառուահ
, րրահ՝
գէւտէն
մեծ
նուէրումով
ու էլո Հ է, ղո
լթ ե ամ բ
յառաչ
սւարաւ աչէւատանքներբ
, սակա
յն
Խրէմէ
սլատե րաւլւէ էն
սլա աճա ռալ՝
չւլաալ
Հաբկ
եղահ
նէւթակէսն
օժ ան գւս կո ւթ է ւե բ
եւ
"՛յ՛՛
յ՚՚յ՚ե
կարեւոր
գորհր կէսէէէտ
մ՚եաէյ :
Բ՚՚՚յլլ
ղանոււսհ կր ա յլեւս ա յւլ
լուսաւոր
լաբէլրէնթոսէ՚ե
կհ^էկէ՚ե
հա
յբր •
1845 - 1851
աեղլէացէ
Հնաէչէա
Լէյըրա
առաչէն
աչաարակր
երեւան
Հա՚եեց
Նէմ -
բութէ մէչ (՛եսյնսլէս
Աուսուլէ
մօտ) ,
ուբ
գանուեցան
եվւուահ^
կղէք էնէո րներ
կարհբ եւ ՚լոյնւլւլոյն
, Որոնց
վրայ քան -
դա կաւլ որհութեէսն
նման
էլա բգա
ր սլն քնե
ր
եւ
նքլար՚եեբ
1լայէ՚և ; ՊաՀ մբ
մտէսհ^եցէն
թէ
չէնքերու
Ճա1լատներբ եւ
կամարներբ
զա րգա
ր ե լո
լ
ւլՈ րհահ ո ւէսհ՜ են ասոնք •
Ան՝՛ լ՛ ՛լութ եամ բ է րար
էէ լ վրա
յ
Հասարակ
պարկերու
մէչ
1լբ լեցնեն եւ կր
ղրկեն
Անղլէա,
Պրէթէչ
Աէւզէումէն
մէչ ցու -
ցս՚ղրէււելու
I Անէորէ Փէէւրբօ
քլ րսէ .
« Տ է՛լր էս է
՛Լր՛" յով
ճամ բո
բղութեան
ըե թաց
քէն
էք եհ
ու ւեր ումէ
ենթա
լ՛ կուե -
ց ՚ ս ն
ա յն աստէճէսն
, ,էր վւս ւե ր աւլէ րնե ր ը
աւելէ
՚թւ ա ս ո ւե՛յան քան
Պ՚որթեւնե
րու
կո՚լմէ
Նէ՚եոլէէ
գրաւման
րնթացքէն
» :
Այդ
անլեզու
կղմէնտբները
Հէն լլարե -
բու
էզսւէոմ ՚ոքլան
՛լա ղտն էքնե րբ քլբ սլաՀէ
ւ
՛ն , որոնց
վերհէսեումով
աչխէսբՀԷ էւա -
ւար չրքանէ
մբ պատմութեան
լուսաւււր
ճ ալք բան սլէաէ
ւլանէէ՚հ
էէլատմ աւլէէոնե
ր –՚ :
Անո՚Սք Ա սորսէ
-
րաբելւսկան
քլայսրոլ -
թքէ ՛ւէ՛եց
մ ատենագա
բան՛ե երուն
զա ոգե
բ՛ե
էէ^
, "՛յլ էւօսքով
էրենց
մեհաւլորհու
-
թեաեց
ե լ ժամ էսնա կա քլէց դէպքերու
ար -
ձանաղ րութէւններբ
;
1 Տօ7էն ա յգ
էզնա քլէ տն ե ր ո լ
սե սլա էլիր
ք-ԼԼ՚՚՚ԼՐ
ԿէԼ
յ"՛ յ՚ոնուէ ; Ասորա ^ բա բե լէո 1լա՚և
ւեէւլւսէլլ՚երր
Հէն աչիսարՀի՝
Ա էչւսդետվվէ
վէսւ ե բէէ է քլան սլէէէ տւք ութ է ւնբ
կ ր քլա զ մեն :
Ե ՛՛ւքր ՛լան ո ւե ց ա լ նաեւ անոնց
լե
ւլո ւա կա՛հ
բանա
լէն
, ա յգ
լուռ ու իսորՀ րգաւո
ր քա -
բերը
լե՛լու
ելւսն եւ լ
ո լ
է։
"I
լ ո
րեցէն
էնցեսէ––
լէն
վէէսռէսւոր քաղա
ք ՛ ս
կրթ ութ եան չէն-
շ ո ՛ ւ
էոտճէոբներբ,
անոնց Հետ նաեւ մեր
Հա յլ
՚ե
^ւէվ՚էն
էէէսոքե րր
, Հա յուն
Աէոեէլհա
-
լլ ոբհ
ւււլ
է էն
բեր ւսհ– մաէէնակցոէ
թէւնն
ւււ
էՈէէ էվէքր
՝էն"ւէլ " յն
քա
՚լէէւ քէէէ
էլլ՛թութ
էւ ւււն ,
է ՛եչ սլկ ս ց "
յ՛յ
կ "ւտ
ւս
ն
ա
՛եէ
մօ ա
ւէւ
պ
ւււ -
էէէսէ1 ն1ւր՛՛լ
վրւսյ
աբձէսնէւէէլրւէւիւ/էլննէւլ՛ն
ու.
Հու
յ
՛էէ
Աէէէ էէէն
է մէք
Հնււէիսո
յւ
^էե
րոլ
ձ ե ո ք
ձ՚լ
՚էէհ
էէլնւէէկիւոներբ
, (կէէէրմիր
/ ՛ Հ ՛ " ֊ / ՛ / ՛
եւ
՚"յԼ
՚ թ
" յ ր 1
՚ բ " ւ
է ղ ե
էլո
ւմն երկն)
Ալ կը
յ ի չ –
ուին նաեւ
Հայոց ել Ասորի՛ներու
վւոխ
յարարերութէւններր
Շամէրամէ
եւ այլ
թտզէուսրներոլ
օրով ,
որոնք
էրաբու
Հեւո
1լ
սւ
պ
ունէ ն ;
Պ՛ Ան՛ուրէ
Փ՚սրրօ այգ ալւձանագրու
-
թէլննե
րը
կլւ Հէսմ
/էմ
ատէ Աստուէէէհ
-ա
չւէւն–
չին
Հեսւ եւ Հրէաքլէէլն
Հէն
քլա յսլ՛ ութե ՛սն
յարււէբերութէւնը
երեսան կը Հանէ , կա -
"թ՛ լ՛՛՛ի ք՚էսբելոնէ
թաղ
Ոէ
ււ՛ րութե էէէն Հետ
Նէքւոն եւլր՚ոկացութիլն
կէորելիւ է
Հանել
նսւեւ Ա ւբ
ւս ր
տ ա ց ին
ե
ր
էէ լ
Հ
ի՛ե
Հա
յե րու
է)
ասին ; Յէսէք ենա
յն ՛էէ էւլս Աս ւէրա - բէսրե՛–
լ՛ոկ
"՚ ն
էէե
ււլ "՛՛լր երբ
կար
I,
լի է
Հ ՛սմ
ա
րել
Ասւոուահէսչուեչէ
ազրիւրր,
մէայն մէ/լ
տէոլ՚րերւէւթեամբ
, ւէբ Ա. Գէրքր
կոքլ
՚ււ
՚սհ^
է
էէ
րոչ ՚եսլւսէոակէէէի , քա ՛լու քական
ե ւ
քլրօ–
նական
որոչ առաչագբութեամ
բ : Ե լ ՛ կ
՛ ՛ ւ
էսրձանա՚լ
ր
ւււթե անց
բւս
՚լ
՚լէս
տուէք ով գէւ -
լ
՛էւ
ւթե
էՍէք
ր
էլր
Հ աւլ
՚եին ք ա յս
եղր
՚է
՚կացու
-
թեան :
Ա^եժխսւե լի
կե բէւլո վ
Հ
ին
Հրեանէյլւ բ
իրր
Հպատաէլ
Աէէ ււ
/ւ
ե
ստան ի՝ ւլիաէին
աեոնց
լեղսւն
, ուէւումնասէբտհ–
են խսբապէ
ս ,
ապա
ուրեմն^
թաբգմանահ– եւ ոլատրւէւս -
տէ1էհ ըստ էրենց
, ոլա տ չէէէճե ց ուցահ– ժա -
մ
էոնս՚էլի՛
Հէս
յեցւ՚զէէւթեէսն
,
սէոեէլհելով
•
նաէււ
սլէէէ
էէէէք էէ ւթ
իւ
՚1է
Ա ւրա բտ
ա
կան
աբձա ՚եադր
ս
լթէ
լնն
երբ
նո քն քոյր
էէեպա՚լէբ
— բեւեռա
էլի րները
րլ–
լալով,
իր՚սրոլ
Հե՛ո
Հ
՚սէք
եմատէէ
է
.՚"հ՜
ե
՛ե ,
որոնք
նոյ՚ե ոճն
ու
արտէէէ
յէս
յաութեան
ձեւն
ունին •
Ա՛լ՛՛ն ց ի
Հա
յաս
՛էէ
ւէէնի սլատմ ութե
ան
մ
կք
կան
վե րհ անո
ւմն
ե ր
Ո ւր ա լ՛ ա ա էլան
սեոլա–
ղրե րէն
, որոնք
ասորաէլէսնին
Հէ.տ , էլ
՛էէ -
րելի է բսել , իր՚սր
էլբ
Ա
՚ացնեն
,
մէէսյն
էէէ
յն աալ՚րէտ րութեւսմբ
, որ է լր ս՛ քան չէ
ւր
արքայ էր քաչւէէէլո րհութ
է
ւ
՛ենե րով
ե ւ
յւէւ —
չողութե
՚՚՚մ
բ
էլք սլա բհ
են
ո՛
յ , ցււ յց տա
լով
նո լն էնքնէէէՀաւոէն
ու
ղոոո՚լ
արւո՚ոյ՚ոյ
–7–
էՈ " I,
թեան
ձեւր :
Այս ղէւտէ՚ե
էսս
՚լէն
, ւոՀա
Հ
՚ււբէւր
էո՚ս
• ֊
լ՛էէն աւելէ է , Աիչաղե՚՚ւքբ
դարձ՚սհ– է եւ
րոսլական
եւ
ամերիէլեան
Հն՚ւէիսոյղներոլ.
ժամաղբ՚ով՛"յլ՚ր
, ուր ղտնուահ– են Հաւլա–
րէոլէ
՚ր
պնաէլէտներ,
մկ/լը
մէւէէկՆ
Հետէս —
քրքրաէլսէն
, ւ՛լ՛ո՛ր է
.1""3^""Լ
"՚՜
լ"՚֊"ար.սւն՚էզ
էի էէէ
ւէյր
Ա՛էլ
իբներ , • Հինե բու
ղիրքե
-րն
I
^ն
Ոէն
ոնք ;
Այէւօր
"՛յ՛ւ
"էւոլաւլրէւ
րոլ
Հէման
վյւ~–
բ ՛ ՛ ՛ յ Հասէէէէէէտուէէէհ է, որ Աէչէսւլեաքէ
՝ւ։"–֊
րալբ , Պասրայէ մօտ, ուր քազաքբ կրօ-
նաէլէսն Հին էլեգրսն
մրն
կ եղահ,
էէւր
Եր1՚–
ւ
էէէն
են Հսւնուսէհ–
՛լե րեւլմ ա՚ենե
ր
, աբքա
—
ք՚սէլան ղամբարաններ
, որոնց
մէչ գտնբ -
ւահ–
ե ն
էււէէլիէ ,
էէէ
րհ
-էս
թէ
, մեէուււէլէ
եւ
Հո
ղէ ղեղա րուե ստա էլէոն
ն ւււր լ՛
ճաչա էլով
չին ո ւահ՝ էլկ նքեր , կրօնաէլէսն ա րւս լ՛ ո՛լ՛՛ւ -
թէ, "՛նց
հ ո՛ո էււ յ՛՛՛է ՚սււէոբէլէոեէ, ր ե ւ
աոէոնէն
կարասէներ
ու Հէն արձէսններ
%
Ցալ՚ւլ. ել
՚1ւ1էէէւն
քաէէաքնէ.ր էււ
աւանեեր
Հէէէլվլ՚ե տաէլկն
զուրս
բերուահ^ են
երեսուն
երեք ա չտա
րա էլնե ր ո վ : Հաստաաուահ՛
է
1ւա1,լ
էէր աչտալլսէէլսէչէնութէլնը
սէչւէահ՜
կ Ա՚էչաւլե ՛ոքէ մկ չ
Հ ՚սրաւ՚ս
յէն
չրքանը
3
Հէէււլար թուա
էլանն 1,ր ւււն Բրէէէտոսէ
ա -
ո՚էէչ , ուբեմն
չրՀեէլեւլկն
անէքէչապկս
ետ
քր , Հաս աէէէ էււո ւահ^ է անոնց
1լէսռէւլցման
՚թոյրր
րարձոլնքնեբոլ
էլամ էսրուեսաա -
էլսէ՚ե Հէէզարլուրներոլ
էԼլւայ •,
Գժուար չկ այէէ էքտքէն
Հէ.ւէէ Հէսչտւէւէլ,
եբր Մէչաէլեէոքէ
լ՚ոյնքն ու ելէ1լէէւյնքբ աչ
քէ սւնցնենք : Հոն պէտէ տեսնենք
գետերու
ել էսոունէ, բւււ եէլերքն/, լ՛ր բ՚ւէ լ՛ձ բէէէ ց էէէհ
Հւ՛–֊
զս՚բլուրներ
; Անձամբ
՚սռէթը
՚ււնեցահ–
եմ
րարձրանա
լու Թէէ Ասլէատէ
(ճերմ ակ
բր–
լուր)
, Թկլ ճկտլկէ
, Թէլ Աալս՚նէ
, Թկլ
Հէսմ ւսմ է , Թէլ ԱԼկէրո
յէ
՛լ
էս՚լաթներր
1915 - 18^
այն գժնգակ
օրերուն
, յաճախ
՚" լստեղ
ս։ սլա ս տ ան ւսհ
ենք թուրք ոստէ -
էլաններ
ու
Հալահ-անքներէն
խուսափելու
Համ
լ
՛ր :
Գոյնզգոյն
եփէուէսհ– էլւլմէնսքրնէրու
էլբ -
տււ
րնե
բ
տեսէէէհ՜ եմ
էււ
յնտեղ
, ուր
դէսրե–
բու
լնթացքէն
այլեւս ոչ մէէլ
չէնաբաբ"՛–
կան աչխատանք
էլատարուէսհ՛ է :
Արաբ
էսւլ
՚լաբնաէլչութէւնբ
էլբ բնա էլէ նա իսնա -
էլւսն միչոցներով
չինուաւ^
Հւ
՚ղկ
՚լմբէթնե–
բսլ
ներքեւ
Հ 3
ա տ էլւսն
չս՛
կան
պարո
՚էլէսյ
մր,
1908 - 1909/՚յ>
Ուրֆայէն
80 - 90
քիլոմեթր
՚լէսլի
Հ
՚ոբսէւ,
Ուրֆ՚ս -
Ռ՚՚՚՚լ՚էա
ճամբուն
՛Լբայ ,
չ
՚ " ՚ է ՚ " ց ք է մբ
կառոլցմա՚ե
ոաէթով,
Մխցէ,
Գէ՚՚ր՚է
Հիսսէյէէէոն
(Հօ ~
լ՛էէ
՛լբ՛"
յլ
՛ո) Ա ւ՚կէրօ
Հ
ո
՚լսէ բլէէ
ւր ին մօտ էլր
գտնէ
գերեէլմաննոց
մր ,
ղամր՚սլ՚աննել՛էն
դուրս կը Հէսնէ եր էլււ ւք
՛է
ւէլէս
մէ, թր
ե լ՛
էլւս–~
րութեամբ
75
սա
՛նթիմեթր
լա
յ
՛նո ւթե
ւււմ
ր ,
սէէս
չււլահ– եւ յւլէլւււս՚հ
քէսբեր
, որոնց
չորս <
Հատ
՚էվ
կաէլմուահ– կր սնաուէլ
մբ եւ Հէն - \
գե րո բ գ մը եբեք
մեթր
ե ր էլւսյնութեամ բ ՝՝
ք՛"ր
մբ էբլէէւԼ
կափէսլ՚էչ
՚լբուէէէհ– ;
Գերեղմ
՚սննեբոլն
մկքկն կը ՚լանեն
ւս -
պակեայ
սրուակներ
, այն աստէճան մա -
չահ^ , որ փոքր
Հպումոփ
մը կըքայքւսյ -
ուէ
էն
փ չր ո ւե լո փ
էսԼէսւլԼւ
նմ
էււն
: Զ՚էո
՚֊չա–
կան
ամկն
մէքոց
ձեոք էլ՝առնէ Ախցէ Գկ -
"Ր՛է
Հէսայեան
, որ մէեւնոյն
ատեն
Հնա
սէր էր եւ կը
Հետեւէր
Հնա
՛լ է ւոա էլւսն
ոլտրրերսւթել՚թեբու
իբ աբՀէւստէ՚ն
բե -
րւււմէէփ ու էիեբչասլէս
էլը յո՚քո՚լփ
Վ՚բկել
քանէ
մ ր ս լ՛ ուա
էլն է, ր , որոնք
մ ա սնա
ւ
՛ւ
բ
էւնամքոէի
էլր պսէՀէր
- Գտահ^ էր նաեւ
էսր–
հէէէ
թեա
յ
Օէէ
մր նուրբ ու ՚լե՚էեցիէլ
ճաչա -
էլով
յօրէ՚եուէսհ–
Այո
մէեւնոյն
վարսլետր,
իէւբֆոէյի
էէլէո–
րէսսլնե ր ու քանգում
ի՛ե Հե ւոե լուն քոփ ,ձեո ք
ձւլ
էսհ
էր ք՛" լ՛
է
փբ՚ոյ
արձէէէնէո՚լբէէւթէւն
՛քր
է 70X 50ի
՛Լբայ , ւլժբաէ՚սէէոբար
, որ–
չ
՚սփէ
ճէ՚լ
թ
՚ս
՚Ի՚եց
չէլրցալ
էլէոնէ, լ փե րհ
էո -
՛Հ
՚^էԼ •
Մնացեալը յաջորդով)
Ց.
ՀԻՍԱՅԵԱՆ
1ՐԿՐՏԻԱ ՓււՓՇԶԵՇ^
•
Անէսէլնկալ եւ գառն
էլսէլէհ մը պաաճա -
"եց
Ա՚էլր՚սէչ
Փաէէաղեանէ
մէսՀուան
՚ է ք յ ֊
ժ րւ
Աանաւէսն՚լ
երբ. էլբեթկ
աէէլէսՀով կէ
"՛յ՛՛ բարե էլէ րթ Հա յբէւնէսէլցէն
էլա ա՛ս լ՛եա
լ
առէ՚ւլչոլթեան
մ էէւսէն ,
ւիէրա բուժա
էլան
էլարէլ
մը գէէրհոէլ՚էւթէւե՚ներէ
է>աք
որոնց
ե՛ե թար
էլո ւեց
՛ԱԼ այս ՚Լերչերս :
Գառն
ո լ անւլէս րման ելէ
Հ ո՛ր"
՚– "՛հ՜ մբ
անոնց
Համար
մէսնաւանղ.,
ւէր ^
հր
՚"1
՚չ
Փավէէսւլեանը
մօտէն
ճանչնալու
բարե -
բաէ՚աուիյի՛ւնն
ունեցսէհ՜
են :
Իբրեւ
մէկը, այս վերչի՚ններէն
,
քանի
մր ոէէսրէ առաչ
Նանօթէոց՚՚՚հ
կէ էրեն, Տէ
սէնէ
մէչ, եւ այ՛է օրէն
էսսւլէն պաՀահ
եէք
վրաս
թոէլահ^ տպս՚ւո
րուիժէւն
ր
անքնչե
լէ
կերպով։
Եւ " ՚ յ " օ ր , իր մէսՀուէոն
էսէւթէլ,
պարտք
էլբ Համարիմ
նե րէլա յւս ցնե
լ էմ
խոբ
յաբ՚լէէէնքս
էրրեւ
մ՚ոբէէսւ
մբ,
որուն
՚քկչ
Հայ՚՚ւթէւնբ
Հ ու ստս՚՚սէէ ւէււհ կր ^ս՚ս -
տաբոէն
1լա՚լ)էէէ
մը էս բմ ա էոնե ր ո ւն ՛՛լկ" ,
եւ գեռ կ՝արձ"էկէր
բիւ֊ր
^էլեր
գեռաՀ՚սս
սերունգներով
, որոնց
Հւս յեցէ
էլրթոլ -
թեան
Համւսբ
էլոՀէսհ
կ ր
ւսմ ր՛է ւլ^
էլեանք
մը։
՛Բէչ չէ թի՚-Ր
"՚էէ՚-ո-քէ
մէչ ւոարսէհ^ -
ուահ՜ Հս՚յեբուն,
որոնցւքէ
չ՚ստեր
մեր
գրականութեան
սչէսնհա
լի ղէմքե բ ր էլր
նեբկայէէէցնեն
այսօր,
ոբոնց
միտքն ու
Հայ
ո
՛ւ
էն ղա ր րն Ո ւահ՜ էւն Ա Կէ՛՛ո Լ չ Փա -
՚էէո՚լեանէ
ո ւս ո ւց չա էլան
ւք ւււր ճէն
չէ՚^է է
Հւսէոուահ-ներռվ,
սկսե՜ալ
Պ՚՚քոէն
,
Յու -
նաստանէն
մէնչեւ
Յէրանււէս՝
Տէոին
, ուր
այժմ
նոլ՛ Հասս՚հ՜
սերոլէէւլ
մբ էր Հ՚"յ լե
ղուն եւ Հ՛՛՛յ
էէ՚լէն կր պէսրտէ իր
սիրեցեալ
ա
յլ տարաբէւէիսա
ուս ուց չին :
իր
կեանքին եւ եօթանասուն
տաբի՛նե -
բու օգտաւէտ
դո
րհ՜ ուն է ութե ան
վե բաքէս–
Ղ.Ր էԼ^եէ չէ նպատակս
ալստե՚լ։
իբրեւ
սւղ–
՚էային
էլէւանքի
գորհ՜իչ եւ
դասէոիարաէլ՝
Ա՝կրաիչ
Փափաղեանի
մասին
սլէոամոլ–
թիւնբ
էէլիտի յատէլւսցնէ
անչուչտ
եբաէէ -
տ ա ւլէ ա ա կան
է քեր :
Բայց
էսնղուսսլ է այսօր
փղձկումս
, երբ
կբ մտահեմ թէ մաՀուան
մանղաղբ
էլլէսհ՜
է մեղմէ
այն սէբելէ
անձնէսւո ր ութ է ւն բ ,
որ գէէոէր էր սէրտբ
բնհայել
բնէլե բու -
թեան,
չունենալ
քէնս, իսն գ րւս էրսն
որեւէ
զգացում
, մնալ մաքուր^
կեէսնքի
թոՀ ու
բոՀէն
մէչ, եւ իւր էւոՀաէլան
էքաքեքու
ալէ–
տա
յա յտութեամբ
, քաղցրօրէն
ոււո էլե լ էր
չրչապատէն
մէտքր,
սէրտբ եւ Հո՛լէն :
Ընէլեր էր մեհ^էն , րնկեր
նաեւ
էէլւրոի -
էլին : Իր փաստաէլին
արդիւնք՝
աէլն ու Հւ"–
ցը
էրեն
Համէսբ
ս ե էէա էրսն ութէ
լն մբ չէր,
՚".քԼ էբ "բո՚Լ՚ն
՛զէ"՝ կըբաժնէր
ղա լն էս -
մէնուն Հետ :
Ոչ եւս է Մկրտէչ
Փափազեան
- կորուո -
էոէն կսկէհ^բ
մեհ^ է մեր սրսէերուն մէչ
յ
^ ՚ " յ Ց
՚ԼէԹ ունէնք
այն միսիթէսբական
պա
րագան
, ոբ իր Հայ
չուն
չր ոչ միւայ՛ն պի -
՚ " ե
չ՚որոլնակուէ
էր չէնչ
յէչասւակով
,
այլ եւ սերունդներով,
որոնք էր մ չակու -
մէն
արէէէլէւքն են :
Հանգէսա
եւ լուսաւոր
յաւէաենաէրս
-
նութէւն
քեղէ,
սէբելէ
ւլս՚ստէաբս՚էք
:
ԳՐԻԳՈՐ
ՎԱՀԱՆ
(1)
«ՅԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
ԱԻԵՏԻ
-ք^
Պ Ա Տ ՐԻԱ Ր
՚ք^
*
Հ3աււէսչ
՜»է
էՍչէւատաէքէցը Պ՛
ՎաՀբամ
Մոսէրէֆեան
, վերչերս
աոէթ
ունեցեր էբ
վերյէչԼրլլ
առասէզել
մր,
բստ
որուն
ղաւլէլէէսէրսն
ւզէէէէսմութեա՛ն
՚էկչ
Հերէլաթ -
եայ
էչէէքաէլ»
էսնէէւնով
հէէէնօթ
((.անհ ա՚էէօ -
թ
»
է՛ն
է նքն
՛էլթ իէնր ա ւո էւնօք ՛Լեր ու ՛լ ր " ւ ՚" հ՜
է
՚ես՚է^լ
Հայոց
Պ՚՚լս
՚՚յ
Աէ–1
,1էէիք
Պ՚""՚րի՚սր–
քէն
որ առեւանւլուելոէէ
բեբէէւահ՜ էր Ֆր–
բէսնստ եւ Փս
՚բէ
՚էի
մէչ ալ
էէերչւսցուցահ՜
էր
օրերբ :
Օ՚յ՚է
""ւասէէլելբ
մ ս՛ կե ր է. էէէէէ
յ
ին
ք՚ենէէլ -
թեէէէն
մբ իսէլ չէր էլրնար
գիմանւսԼ եւ չէ
ալ ՚լիմացահ
՚ ս ր ՚ լ ՚ ո ր ե ւ , որքս
՚ն
ալ
երրեմն
ժէչ՚"–է
մէչտ
էբբ
առասսլել
:
Աւեոէէք
Պաէորէէսրքր
էրոէէլ չանէ
երէլս՚թեւոյ
ւլէ -
մէսէլէն
Հե՛ո մկէլէ էուելէ
Հէւք՚եակէսն
էէաս -
տերոէի
^աիս՝ Պ՛ Մոսկոֆես՚նի
յիշահ^
թ ո լա —
կանն եր ով : Ել՚էլսէթեայ
ւլիէքէսէլր էլր բան -
տէորէլուէ
1679/՚յ՛
եւ էլբ մեռնի
Պասթի
յյէ
բանտէն մէչ ,
19
Նսյեմբեր
աՅէն։
Մ
էնչգեռ
Աւետէք Պատրէարքբ
էլ առեւ
ան–
՛լուէ եւ Ֆրանսէս
կլլ բերուէ
1706^*՛ ,
[երբ
Երկաթեայ
Գէմւոկբ
մեոսւն է աբղէ՛ն) ,
Պասթէյէն
էլ՝ ա րձա
էլո ւէ1710
Լ
՛ն
ե կբ
մեռնէ
Փարէղէ մէչ ,
11
Յուլէ"
111
\ին
Հմ
էն
չգեռ
Իրկաթեէոյ
Գ՚էմաէլր
մեոէսհ է
բւսնէոէն
մէչ)
։
Եր/լրորդ
Երէլաթեայ
Գէմսէկէ
բս՚նաէ
Հանգրսւաններն
են Փէնեռոլօ
(Փէէմոն
-
թէէ
ղաւառ - իտալէա)
, Մ էքե
բկրէս
էլան է
ւ
;,էէն
վրէսյ
Բանէ գէմէսց
Աէնթ
Մարէլբէթ
էրլ՚լէն
(տեւլեր՝ ուր չէ ւոէոբու՚ոհ^ Աւե -
աէք) եւ Պաոթէյլ։
Ա էնչգեռ
Աւետիքէ
Հ՚սն
էլր Աւաններն
են Աեսէնէս
(Աէկէլէ՛"
Մ ՛որսէ
յլ
եւ Պս՚ոթէյլ։
Ասլ՛ս ուրեմն Աւե -
աէքէ
մասէն
գո յութէւն
ունեցող
վաւե -
րաէրս՚ււ ազբէւրներբ
յ
Երէլաթեայ
Գէմակի
մասին
բ՚սւլմէսքիւ
սւսումնս՚սէրութէւններ
եւ
ենթագբու
-•.
թիլններ
կէէէն,
էսոէուել կամ նուէուլ
Հէուա
նէսէլան էլամ Համոզիչ
: Աա
միայն
ստոյգ
է էրէոպէս որ մեռահ՜ կ Պ"՚սթէյէ
ամրոցէն
մկչ եւ թաղու՚ոհ՝
Փէորէղէ Աէն Փ"լ ՛լե -
րեղմ
էէ
՚նէսէոունբ
Մ"՚ոքէալէ
անուսէն
ոէւսէլ :
Ա
Րէ
էլե էլհէսնունէն
տւէւէլ
էրսրհ ւսհ
են
ւլ ո
ւչէէէ
էլէ։ լ րէսղմաթէլ
"՛Ա
Հ էէէ էլա էէ ւս էլէէէն
էսնձնալորութէլններ՝
ոբո՚նցմ
կ
յէչեն ք •
Վ^եռմանտուայէ
կոմսը,
ղաւսւէլ
ԼէէւէԺԳ՚է
է՛ւ Օրէորգ
էոբ
լա
Վաքիէոի
, որ
ցէլեանռ
րէսնէՈէսրէլոէթեան
էլ
՛ո էո էէէ էէրոր՛ոո
լ.ահ է էւ -
ղեր ՚լաՀաժառէսն
՚չ
իչխանը ապաակահ՜
րք–
լ
՚սլուն
Հտմար։
Պ՚՚ֆոռի
ղուքսր ,
հանօթ
« Փարիղի
Հալերուն
թաղալորբ
»
մակղի–
բով։
Մոնմաութի
ւլռւքսը
ա՚զօրինէ զա -
ւակ
Անղ լէո
յ Շառլ Բ .է .
Մ՚ոթէոլէ
, վարչապետ
Մանթովայի
(ի^
էոէոլիա)
գոլքսին
եւ
էոմկնէն
Հ ա
էէէէն
էո կէէէնբ
կարելէ է սւսէկէո
Համս
րել։
Լուէ ԺԳ է
երկուորեակ
եղբայբբ՝
որ մէշտեղէն
վեր–
ցնելով ա ր ւլե լափա էլահ՜ են եզեր
ցմաՀ :
Պրքէ՚նէլամ
անէլլէացէէն
եւ
Լուէ
ԺԳ • է
մօէէէ
Ան էո՝Օթռէչ
թա
՚լսւՀԷԷԿէ
ապօրէն
է
մէէլ զաւաէլը։
Լուէ
ԺԳ
-Է
գանձ ա յէն փե -
բատեսոլչը
Նէքոլ՚ո
Ֆ՚՚՚՚քէ : Եւ գ ե ռ քանէ–
նե բ ա յսպէս : Զա րման
էէէ լխ է
էւբ
ա
յսքան
բաղմութեան
մէչ գ ե ռ մեր Աւե աէքէն ալ
՛ոէ
՛՛ւ
մնացեր է :
Աւետէք
Պւոարիւալւքէ
կեանքէն
՚ ^ է ք
մութ
մնացահ՜ կամ չբէսցատբէււահ՜
կկտեր
չէլո՚՚ն
է.ւ ի՛ր
մէԱէէէն
ւէէւլբէլրներ
չէ/ն
" լ " ՚ կ -
սէր :
Ն՚սիս
ՄէլաԱԺ Ա(լիաթիք
չ՛որքէն
մկք
18<4/^՛
Ա • Վ՚եթերէէէէրէւրէլ
ՀլւսէէՈէւ
՚լ
՚աէլ
-
ուահ
Պ– Պ
ոսուկ
է
լ՛ լլլ ո
լմ ե էս էէէ բ
ււ
ւիժ ի ւն
ը
Լը Րրէբ-ա-նտիւ Մասք տը Ֆէր Արմէ(ւիէ(ւ,
չատ
լուրչ
էլորհ
մ բ
ււ
բ լեցւէլն
կ
մէ,ւնրա–
մէս
"նութ
էւննե
ր՛՛՛ի : Ա՛՛լս՛ Ա
՚֊է՛
՚ոէքէ
էլլիէէէււ–
լ ՛ւր
Հ ա կառա
էլո ր ղ
էւ
էոռէււան՚լ էչ
ւլաւրլէէէւ–
էլան
՚լեէէէէլան Ֆերսլէ
էլէւ՚սնն
ու.
ւիաւերա–
թո՚՚լթերր
: «Մ
՚ոսէսՖ
թերթէն
1 8 7 4 /
Հ՛"–
մար՚ներր՝
էէէր Հրաաա ր՛ս կուահ
կ
Աւետէ–
^
քէ էլենււաւլրէէւթէւնբ
\ Կ՛էէրսէէղէ,էէէ Բասմա
յ
չէւէսնէ
«ԲանէՈէէկ
լէ»էն
եր էլբ էէր՛լ
էէս սլո
րը
Հսլրաէլ Բ՛) "ւլ՛ Հրսէտէսլ՚ակուահ՜
ե ն Աւե–՝^
՚ " է ք ի յիչաաէսկէսրէսննեբբ
: Զ՚՚՚նց
էսոնելոփ
՛ոչ
ձաէլ
երկրոբղ
՚սկոէն եւ Հ՚զանցէկ
՛սկ -
նէսբէլներբ
, րսենք որ Հայր
ՅուքՀսւննէ,, Վ.
Թորոսեսէն եւս էր « Վարք
Մէէիթէսբւսյ
Աբբսէյի»
Հէսէոոբի՚ւ, մէչ բէւււէսկան
է՚ո/նօ -
բկն
էլ՝անէէրաղ.առնէսյ
Աւետիքէն
, Մխէ ՜
թուրէ
էլ
՚սպաէքցու թեէսմր
,
ուրէլկ
էսոա -
ւեԼէսսլկս
էԼՕէլաւււէմ
ես նեբկա
յիէս
Հաէէ աը ;
Պ– Մ էէսէլոֆեան է
յէչս՚հ–
Լկօէ
էլրութէւնը
մաէլերեէէա
յէն է եւ ան էրւէ ւո սւ
ր
% Արդէ՚ե
ըւ/տ
էէէ
Լէօ սոփորսւբար
չսէէէէ ~,էէէէլամէտ եւլէէէհ՜
է էր վերլուհ^ ումնե
րէէ
լ
՛ե մէչ
անձնաէլան
յանւլլլւէլն
էքեէլնութէլննէյրէէւ՝
էբ նաիւէէէ -
սէլ՚ութեա՚եց
էէւէլւլոլթեամբ
;
Ուբեմ՛ե
Երէլաթէւայ
Գիւմաէլբ
Աւետիք
Պաարէ՚որքր
չկբ։
Ոայց "՞՛/
՚"ձ՛*
0.՚–ե–
ոէիքր :
Զ՛"
լ՚՚>"ւլ
՚ելիէ
ոէիէէլսւր էքբ,
նրրութեամբ
էէէէր՚սւէ անէլ
ւ,լ
նեն՚լօլ՚կն
՛Լ՛"
յք՛
"՛՛է*
"լ՛ էբ
մ տաւլ րահ
՚եորստէոէլէն
Հա
էւ
՛նելու
Համ
աբ
էւտէր չէ գր՚սհ՜ միչոցնԼրուն
մկչ։
Ի
Հար~
էլԷԿ՛ էլբնսէր
Հէէքնո՚իէ՚ե
ւսյլաէէոխէէւէէէհ՜
եւ
•> "՛քլ
սանե ա
յ
նե
լ
՛էլա յացնել
էլ՛
իէաքուն
մէէէս
՚հ
ոէ
.մնե բն
ւււ
՛լ՛լ
՚սց էէւմնէ,
ր
ր , մէչտ
է
խնւլիբ էր
,ք,
,,,,,,լ
բո, թէ.սւնց
էրաւլէէբհու -
էքէ՚1էէ
Ոչ էէէսէյն
էէեհէսցոյ՚ն
ւս՚լկո՛
մ
լ,
ե՛լաւ
Հալահաէլան
Հ
՛՛՛յ
էրսթոէլէէլկներւէւ
զլխոէն* ^
"՛յ
լէ,
լ
իր ա էլ
"I ՝1է "լ էս
ւո
ւ
՚ւՀ
՛ո ս
՛էբ
ի՛
բ ե ն ժսւ -
՛ք
էէէն էէէ
էլա էլից
ոէ
է,նթէււէլէէէք Հէս
յոէ
թ է
.էէէ
՚ե Հա–
յ " ՚
ր :
Բա՛եի
,էր
Ել՚էր"թէ.ոէյ
Գիւքէէէէլի
էոոէէէէէ -
պելւէւ1 յիչսւեցս
՚-լ
նէւրկն ԱւեէոԼւք
Պատ -
րէ
՛ս
ւ՛քր , աւելորղ
չրլլայ
թերեւս քէչ
մը
աւելէ
էքօէոկն լլէտէալ
ւ՛՛
լս պոէտսւՀէԱււ
մար–
ղ
է՛ւ
՛ե 1լ1աւնքլէ՝ որ ղ ժբաէէէոարէսբ էր էու–
թէւամբ էսկ կբ նէէյնանէսյ
՛քեր
էսւլէքՈէյիւն
էլեանքի
պէստէքութեէսն
ղաոն
էէ՛֊
փ՚ոթալ՛ -
՚/՛"//՛.՛/
՚^^Կ
չրք՚ոնին
Հե
՛ո
, "՛՛նոր
փր՚ոյ
՛լ՛նելով
իր անչԿւչելէ
կնէքր :
ԲԱԲԳԷՆ
ԳԱՎԷԶ
(Ծար.)
Fonds A.R.A.M
