«Ց
ԱՈ-ԱՋ»
ՀԱՐԻՒՐԱՄԵԱՅ
ՎԷՊ ՄԸ
« Ա Գ Ա Պ Ի Ի
Պ Ա Տ Մ Ո Ի Թ Ի Ի Ն Ը »
իյՄՐ
-ժամանակին
գրած
էինք թէ^
հարիւ֊յւ տարի առաջ, 1851ին «
Ագապի ՝»•
անռւ-ն հայատառ թուրքերէն վէպ մը ե ը - յ
րաաարակուած է Պււլսոյ մ է ջ ։ Հ ՛ ՚1ւերսէս^
Ակինեան Երեւան զյւկած ըլլալով վէպին;
լուսանկարը, հայերէնի թարգմանուած Լւ •
հրատարակուած է այ ժմ :
՚
Այս առթիւ «Սով– Հայաստան » ամսա–|
գրին 1953 Դեկտեմբերի թիւէն կ՚ամփո
- ֊
վւենք հետեւեալ տ եսութիւնր— (Տրսւած՛
բացատրութիւննե րէն կը հետեւի թ է վէ– 1
պի եեղենակը ծանօթ յայտնի հրապարա– ՚
կագիբ Վարդան փաշան է, որ թուրքե - ;
րէն կը գրէր եւ բուն անունով կը կոչուէր ^
Յռվսէփ Վարդանեան) :
Այ"
՚
ԼԷ՚ՂԷ
մասէն ցարգ քէէ բան գի
— 1
տէէնք,
բացի
քանի
ւ/*ք
Համա1չբա1Լան
աո— \
ղեբկ ոբ գբուաէէ– են Պ՚՚չսոյ
«.Աեգոլ.»
լ րււ։
— 1
գրին
մէչ, անցեալ
գարու. ^Օական թու.ա– ^
կաննեբուն : Այս առթիւ. կա րհ՜ի ^ ե ր ր կբ Հ
տարբերէին
, Ա՝ իքա յէ լ Նալբանգեան
շաա •>
բարձբ կբ գնաՀատէր
, իսկ աբեւ֊ելագէտ ;
Ֆբանոացիի
մբ կ՚"բհ՜իքբ
բացասական
էբ՛՛ ;
Նալբանգեան
կր կոչէր
ղայն « Հայոց ՜
կեանքից
բխահ, մէչատ կենւլանէ
, չաա \
սբտաչաբժ
գործ՛։
Սկէղբից
մինչեւ. վեր -,|
Հբ մ եր գմ ա յլանքբ
ւսճե լով
աճում էբ , |
եբբ կարգում
էինք այն Հոգեշաբմ– , սր- \
աաշարմ եւ ախուբ
անցքի
սլատմ ութիւնբ \
• • . բնա կանութիւն
բ եւ արուեստ^
իբար ՚.
Հետ
լհ-ոբգուահ– են այս գործի
մէչ. . .
« Ագապի»ն
արուեստի
կուլմից կարոգ է |
գիմանալ
խիստ
քննագատութեան
: ք^նա— ՜\
կանութեան
կոգմ ից եւ Հոգեբանական
\
Հա րաղա տութեան
մասին շաա րարձբ
է \
եւրոսլական
ամենաւուբ
վիսլասանու ~ ^
թիւններից
...»:-
I
Բարձբ գնտՀտտելով
« Ագասլի » վէպբ •
Նալբանգեան
կր գասէ
գայն
Հայ նոբ գր– ՛՜
բականութեան
եղակի
երկերու
չարքը : \
Գիտէինք թէ վէսլբ
լոյս է տեսած Հա ֊ ^
յատառ
թուրքերէն
, բայց թէ ո՛^վ է Հե - ;
ւլինակբ , անյայտ էր : Գիտէինք
իժէ ժա - ^
մանակա
կիցներ ու վբայ մեծ ասլաւորոլ - –՛
թիւն գործած է, սակայն
յայտնի չէբ բո–
յ
վանգակութիւնր
, էէինք գիտեր թէ
ինչ \
միտքեր
արծտրծուած
են , եւո՛րն է անոր \
գլիւաւոր գագափա
ր ր :
^
(
« Ագտսլի»ի
տէքէնէն
մռայլ
կողմբ
այն է |
որ ոչ միտյն
ժամանակին
Հայերէն
չէ •
.թարգմանուած
, այլեւ
կորսուած է, գար–
5
ձած է այնքան
Հագուաղիւտ
, որ ներկա - Հ
յիս կամ միայն մէկ
օրինակ :
Որոփ \
ա յս փէոլբ Հարիւրամեակ
մր մոռացու - ՛՜
թեան
տ բուե լոփ , մնացած է փոշիներու |
տակ : ԱնՀաւանական
չէ որ Լինչսչէս ժա– 1
մանակին
Աբռփեանի
«Նախաչաւիգ»
գա - \
սագիբքր
, Գալուստ
եբմագանեանի
«Նբ– \
կաբագբութիւնք»
թատեբգոլթ
իւն բ) «Ա - \
գապիի»
Համար ալ նման ճակատազիր եւ •
սլատմ ութիւն սչատրտստած
է ոչ մ իա
յն
Հայրենի
գբականութետն
մասին
տիբոգ
գասակարղի
ա^՚աա ր բե բութ իւնն ու աղա–
յական
տրՀամարՀանքբ
, այլեւ
թյնտմա -
կան
ձեռք մբ, ոբ անշուշտ
ղեկափարած է
գաղափարական
Հակառա
կութ իւնբ ;
ՎԷ՚Ղբ "է միտյն
թարգմանուած
է, այլ
եւ կա
յ անոր
Հա յերէն
առաչփն Հրատա -
բակութիէնբ։
Թարգմանած
է
Գառնիկ
Ատեփանեան
, Ղբելոփ
նաեւ
յտռաչաբանն
ու ծանօթագրութիլններբ
:
Այո
ՎԷ՚ՂքԼ
3^3"՚Լ
սլատկեբ
մլն է , կեն
գանի
փկայութիւն
մբթէ ինչ
եգեբական
վախճան
ասլրած են անոնք որ արՀամար—
Հելոփ շրչասլատի
գաստկարգային
^ եւ
կրօնական
նախասլաչարումներբ
սիբած
եւ ձգտած ենիրարու։
Նիւթբ՝
սիրոյ
սլատմ ութիւն է, բայց փէպբ
մասնաւոր
արժէք կբ ստանա
յ միչափա
յրի նկարա -
գրութեամբ
, ցոյց
կուտայ
կրօնական
սլտռակտումնե
բբ , որոնք ոչ միա
յն կբ
կործանէին
ճշմարիտ
անկեւլծ
սիրոյ
նեբ–^
կա յացուցիշներբ
, տ յլեւ
Ժ ո գո փո ւր գ ր կբ
մ գէ ին կրօնական
մ ո լեռանգութեան
\ Վ,է —
սլին գրական
Հերոսներբ
Աղասլին եւ Տա–
կոբբ
ղոՀ կ՚երթան
Հգիշեբագէմ
մ արգոց
գժոխա
յին
կրօնամ ոլութեանբ
» ա
յնպիսի
խաբգախ
գաւաղբութիւն
մբ, որու կբր -
նայ նախանձել
նոյնինքն
իգնատիոս
Լո յս–
լան, ճիգուիգներու
նախաՀայրբ :
« Աղ֊ապի»ն
Լւրապաշտ
ալիոփ
գրուած
փէսլ մբն է : Հեէլյինակբ
կենցագային
Հա -
րաւլատոլթեամ
բ դծած է
միչափայբր ,
թիփ՚եբբ
, նրբօրէն
ծագրելոփ
աբտօնեալ
խաւերու
մ էչ բո յն գրած օտաբամ ոլա կան
ձւլտումնեբբ
, մ ասնաւո բարաբ
ֆբանսա -
մոլութիւնբ
, նոբաձեւոլթե։ւն
սիրաՀար -
ներբ, նախապաշարետ^էեբր
եւն. : Աա -
կայն
փէպի
իրասլա չտութիւն
ր
անխառն
չէ , Հեւլինակր օգտագոբծած
է
ւԼփւսլտ -
պտչտական
գրականութեան
յտտկանշա -
կան
Հնար,Փ՚եբ
, որոնք
թէեւ
որոշ
Հերոս–
ներու
գծագբումր
գարձոլցտծ
են միա -
կոգմ անի , կտմ խիստ
ոլղւլւսձիգ , բայց
լՐւգՀտնրապէս
փէսլին տուած ենմասնա -
յատուկ
Հրապոյբ
, գա բձուցած
են
Հ»5/ —
թերցանութեան
Համար
խիստ
Հետաքր -
քիբ :
Ղ՛ժուար է բսել թէ հայերէն
թարգմա–
նութիւնբ
որքան
Հարտւլաա է բեաւլբ ի՚Ծ ,
սակայն
թաբգմանիշէ
սկւլբոէնքբ
թաբգ–՝
մանել փէպբ ժամանակակից
ղրական
լեղ–
ուսէի,
աեւլ աեղմիայն
սլաՀելուԼ
գունտ -
գեղ բառերն ու գաբձուածքներբ
միան -
գամ
այն ճիշգ է ։
Գ . Ատեւիանեանի
բաւական
րնղարձակ
յտռաչաբանր,
ւլբուած
Հրապարակախօ
—
սական
չունչոէէ , նպատակ
ունի բա -
ցայայտել
փէսլին տիրական
գաղափւարբ։
Անոր
ղ ր չին կր պատկանին
նաեւ ծանօ -
թաղ րութիւննեբբ
, ուր փէսլի
Համառօտ
պատմութիւնբ
տալէ ետք , բանասէբբ կբ
բացատրէ
, բնաղրին
անՀասկնալԼ։
եւ
մ ութ կէտերբ :
Այս փէպին
Հեղինակբ
ցարգ
յայանի
չէր : Գի րքբ
լ՛՛յ՛՛ տեսած է առանց
Հեղի–
Ժ Ա Ն ; Ժ Ի Ռ Ո Տ Ո Ի
(Մահռւան տասնամեակին առթիւ)
; ՝ 1944
Յունուար
31ին անսպասելէ
կո -
բուստ մբ 1լբեց Ֆբանսա։
Աղատագբումէն
քանի մբ ամիս առաչ կբ մեռնէր
ժիռո -
տոլ :
Այգ "ՐԸ "՚-է դ՚ՂՐ
՚՚Ց
գ ՚ " 9 Ի
՚
^ ^ բ Կ ՚ ^ յ
ՌԼ -
լալու
Համար
ֆրանսական
լեղուի
լաւա —
ղո յն եբաժիչտին
յո ւղա րկա ւո բ ո ւթեան :
Կախաբղանքին
աակն
էի , անոր բանաս -
տեղծական
լեղուին
, նուրբ պատկերնե -
բուն,
սաՀուն
արձակին
, նոբ տեսած էի
Ժուփէի եւ Աատլէն
Օղյլրէի
ներկայացու
ցած
<ձՕնտին»բ, ոբ կբ տպաւորէ
ինչսլէս
Մոցաբթի
սոնատ
մբ : Բացառիկ
ղէլայնու
թեան մբ աէր , ա յս գրագէա
ր կարելի չէ
եղած գասել
ղրական
սեռի մբ մէչ : Եր
ղբականոլթիւնբ
ունի
Համ ամ արգկա
յէն
բնոյթ : յ՛բ Հոգեբանական
ղիտողութիւն–
ներբ չեն պատկանի
բ մ էկ մարգու
, ա
յլ
ամբոգչ
մարգկութեան
, չեն պատկանիր
մէկ եբկրի,
այլ բոփանգակ
աշխաբՀի :
ք՚բրեւ
փիպագիբ
ժիռոտու
ունի բագ -
մաթիլ
գոբծեբ
ինչսլէս
((.Ջիկֆբիտ եւ Լի–
մույլենբ » , ՚^ՊէԱան»
, « Աիլղան եւԽա -
ղաղականր»
, «Անտարբերներու
գպբոցբ»
,
«ժեռոմ
Պ առտինիի
աբկածախնգբութիւն—
ներբ»
եւն . %
իր փէպերուն մէչ Տ՚իռոտու
նուրբ Հո -
գե բանութեան
մբ տէր է ,
ճանչցած
է
մաբգչյ եւ անոր
յետին
ղգայուն
գիծերր :
Բանաստեղծ
մլն է արձակի
, եւ կբ կար -
ծեմ թէ ղժուար է ղտնել
աւելի բանաս -
տեղծական
արձակ
մ բ ։ Եթէ զուրկ
էլեբե–
լայ չատ իբապաչտ
, տէ քար թեան
միտքէ
մբ նոյնիսկ
փէպերուն մէչ ,
պատճաոն
այն է ոբ փնտռած է մաբգուն
եւ աչ -
խաբՀին մէչ էնչ որ անտեսանելէ է եւ
անչօչտփելէ
ք
երա,լէ մասբ,
անբա ~
ցատբելէ
մասբ :
ԱբգԻ ֆրանսական
թատրոնբ չատ բան
կբ պարտի
ժիո-ոաուի
որուն թտտերա -
խաէլերուն մեծ մասբ բեմագրուած
են
Լուի
ժուփէի
կողմէ , իսկ փեբչինբ յետ ~
մաՀու,
(ՀԼուկրեաիսէյին
Համաբ » , ժան–
Լուի
Պաբոյի
կողմէ :
« Օնտին » , «Յուղիթ » ,
Տբսղտգայի
պատերաղմր տեղխ
պիտի
չունենա
յ » ,
«Զիկֆրիո*»
, «Լնթեռմեցօ
» , «Ամփի ֊
տրիոն
ՅՏ» ,
«Ելեկտրա»
,
«Թեսա»
, եւն .
կտրեւորագոյններն
են իրթատերտխա
-
գերուն : Աղղուած՝
յունական
ողբեբգոլ–
ներէն,
գերմանական
եւ
լնղՀանրապէս
Հիւսիսային
գիցաբանութենէն
,
Ժիռո -
տոլ, որլաւագոյն
նե րկա յւսցուց ի չնե բէն
է ֆրանսական
միտքին,
իր բնգունակոլ
-
թեամ բ , ճա չակոփ , ոճի գեղեց կութեամբ ,
նրբամ տութեամ
բ , լաւաղո
յն
ճանչցուլն
ալ եղած է Գեբմանիոյ
, Հաւանաբաբ ժա–
մ անա կա կից միակ
Ֆրանսացին՝
ոբ ա յ ն
քան քաչ ծանօթ էր Հարեւան
երկրին
, ա–
նոր մտքին,
Հոգեբանութեան
եւ էսրուես—
տին։
մ՚իո-ոտուի
Համաբ ոբ
տեւլե1լատու
նախարար
եղած է Վ,իչփի 1լառավարու
—
թեան
օրով, կաբեւոր
Հարց մբ1յ էր ե– •
թէ ոչ կաբեւոբաղոյնբ
Ֆբանքեւղեբ
-
ման
խնղիբբ։
Իբ
«Զիկֆրիա»ով
(1925)
ան կբ ներկայացնէ
երկու
երկիրնե րբ, ա՛
նոնց տաբբերութիւններով
, յատուկ աբ -
Ժէքներով :
Ա՝ եռտծ ատեն
Ժէռոտոլ
ձղած
է ր ան -
աիպ
թատեբղութիւն
մբ «Լուկր ետ ի ա յի
Համ աբ» ոբ ներկա յացուելէ
առաչ
վիճելի
Համարուեցաւ
: ։ի՚^նք էբ որ
վերչացուցած
էր թտտեբախաղբ
, թէ ոչ իբ տղան , ղժ–
բա խտաբար
ձախաւե բ գրագէտ
մբ– ժան
Լուի Պառօ ստիսլուեցաւ
թերթի մբ մէչ
թաաեբախաղի
վեբչին
է չին
նմտնաղբու–
նակ/է անուան
յիչատակութեան
:
*Լէպի
մ ասին
մ տմ ուլէն
մ էչ
առաչէն
անգամ
խօսուած է
«Աբ չա լո յս
Աբաբատետն»
թեբթէն
մէչ , ուր սակա
յն բսուած է թէ
«^եղէնակն էր անունբ
յայտնած չէ » :
Պոլսոյ «Ա եւլուն » երկու
անւլամ անղրա —
գաբձած է այգ դբո ւ։սծքէն
, րա յց
Հեղի
նակի
մ ասին ոչ մ էկ խօսք չէ բսած : Ն"
յ–
նր եւ Նալբանգեանբ.
«Թէ "վ է այգ աւլ–
նիւ Հեւլփնակբ
մ եղ յտ յտնի չէ ,
՚էԻբՔԲ
տպէււած է անանուն» : Յետաւլային
Նալ—
բանգետնա։լէտնե
բ ր պարղեցին
, թէ գիբ–
ՔՐ որ թուականէն
է լո յս տեսած (
1851)
եւ էնչպէ՛ս է անոր ամբուլ^ական
վերնա -
գիրբ («Ագապէ
Հեքեայեսի
» ,
այսինքն
« Աղասլիի
պատմութիւնբ
») : Ոչ ոք չէ
վւորձած
սլարղելու թէ ով կրնայ
եւլած բր՜
լալ անյայտութեան
մէչ մնացած
^եղի —
նակր : Առաչէն եւ յաչող
վէոբձբ կատա -
րած է գ. Ատե՜փանեան։
Բանասիրական
անխոնչ
պրպտումնեբյ,
բերած են
ւլինք
ա յն Համ ուլմ ան թէ փէպին
ՀեղԼ։նակր կր՜
նա յ բլլալ
Յ՚՚փսէփ
Վ^արղանեանր
, են-
թագրութիւն
մբ որ կբ Հաստատեն
Պոլ -
սոյ ւէբափաճառնեբու
Հրատարակած
րն -
գարձակ
ւլբացուցակնեբր
;
իսկ
միւս
ծանօթագբ
ութ իւննեբ ր կր
փկայեն թէ անոնց
Հեղինակբ
որքան լա —
ւատեղեակ է ոչ մ իտ
յն արեւմ տաՀա
յ ղբ–
ր ա կտն ո ւթ ե ան , մ ամ է։ւլին ա յ լե Պ ւ՛ լսաՀա—
յերու
կեանքին
,
նո յնիսկ
կենցաղա
յին
մանրամասնութետնց
;
Տարէէ այգ վէպը
միայն
յիչատակու -
թիլն էր գրականութեան
մէչ։
Այժմ
Հրա
պարակի
վրա
յ , մ ատչելի
գր ա ս է րն ե բ ո ւն
ել ւլրտէլէտնեբէււն
,որոնք
այսուՀետեւ
գբաէլանութեան
էղատմ ութեան
^()ական
թուականներուն
անգրագտոնտլով
, կբր -
նան կանգ առնել
նաեւ անոբ վբա
յ ՛Լեր —
քուծե/ու եւ րստ արժանւո ն ււնաՀատե
—
լուՇ
՜ելու
ու
բստ
արՕ՜աԱւոյԱ
գւ
լու :
« Ա՚լասլիին»
նուիբուած
իր
Հակիրճ
խօսքբ
Նալրանղեան
վերչացուցած
է բ ~
սելով • «Երանի թէ
օր
մր Հայերէն կար -
գայինք այս Հոյակապ
եւ
աւ^իւ
ղոբծբ»
:
Լիմա
կրնանք
րսել թէ անոր այգ էիափա–
Քբ իբականացած
է :
ՌՈԻԲԷՆ
ԶԱՐԵԱՆ
Յ Ո Ի Շ Ե Ր
Ս Ե Բ Ա Ս Տ Ի Ա Յ Է Ն
«ՄՈՒՐԱՏ»
ՈԻԱՈՒՄՆԱԱԻՐԱՅԻ
ՀԱՆԳԷԱԻՆ,
ԱՈ՛ԹԻՒ)
1908
Հոկտեմբերի
փերչերուն,
Աեբաս -
տիտն
ձիւնե րոփ ծածկուած
է ր բոլոբո -
փի՚ւ՛ , երբ Պ՚՚լսէն
Հաստն
Գաչնակցութետն
տրիբուններէն
, Բալ՚սեղ
ՇաՀրաւլր ու
Ֆետա
յի ռմբւսղո
րծ
Հիւսէ
յնի կցի
Ա ա -
բօն , որ մասնա1լցած
էր Հայ — թաթաբա—
կան
լնղՀաբ
ումնե բուն եւ եղեր էբ Վյսնի
չյ՚չանը
Հտյոց - Ջորի մաբտական
ուժե -
ր՚էւն խմբապետ :
Աեբաստիո
յ Փաչա - Պարտէղխ
թաղին
մեր
ակումբր
նեղ ղալոփ,
փոխագրուած
էինք Յարտի
թաղր
Ո՛ • Գաղանճեանի
ըն—
գարձակ
տունը : Այղօրերուն մեր ան
- յ
գտմներու
թիւր
էլը Հասնէր
քաղաքին
մէչ֊,
չորս
Հա բիւրի : կաղմ ուեցաւ
նաեւ Կար -^
միբ Խաչ մը, մօտ երկու
Հարիւբ
կիներէ՜։
բաղկացեալ
յ
Կ • Խաչր
ուչագբոլթեան
առաւ
նախ՝
գոբ՚/ի
բանուոբոլՀիներոլ
կացութիւնը
:
իյեղճերբ
արչալռյոէն
մինչեւ
մթնկոխ
կ՛՚աշխատէին
Հաղար
Հանգոյց
ը քսան փա–
րտյի : Անոնց մէչ ամէնէն
ճարպիկնեբը
•օբակտն
Հաղիւ
երկու
Հտղաբ
Հանդոյց կը
դարնէին
, քանի մբ տարիէն
էիրայ
ւօալով
խբենց
գեղն ու առող^ոլթիւնբ
,
Բ՚՚՚֊ր -
դի
փոշիներ
կԱելոփ :
•
Միայն
կիներու
ուղղուած
քանի մբ ճա
ռեր Բ. ՇաՀրաւլի
կողմէ բաւական
ե՛լան
բնգՀ • ղոբծագուլ
Հռչակելու :
Ալպէր - Ալիօթին՝ որ լն՚էաբձակ
էլ.որ–^
ծաբաննեբ
ունէր
քաղաքին
մէչ, ղրկեց իր.
ներկայացուցի^եբը
ԼՉ,աքաբիա
էֆն . եւ^
Մաբգար
Տէաէեան)
X
իրենց առաչէն տե–\
սակէտր
այն էր՝ թէ պիաի
վշակէին
ւլոր–
ծա րաններբ
, քանի որ ա շիւաաավ
ո։ բձքի
յաւելում
ով գորգերը
պիտի
ըլլային ան-
վաճառ :
Բ • ՇաՀրազ՝
լաւատեղեակ
իղէՐիբի ,
Պոլսոյ եւԵւբոպայի
Հբտպարակնեբուն
եւ
Թուրքիոյ
գոր՚լի
գիներուն
, էքնաց
տնղբգ–
ուելի , մանաւանգ՝
ոբ Աեբաստիան
կ՝աբ–
տագբէբ
իղմիրէ ոչ պակաս
մաքուբ
գոր
գերէ
Միւս կողմէ,
կարմիր
ԽաչուՀիներ ,
տեղԼկտցած
էէն՝ թէ
Ալ՚՚/էբ -
Ալիօթին
քաՀանաներ
փաբձած էր , թէ նոր բան -
ուոբուՀինեբ
ճարելու եւթէ իրենց ծու-
խեբուն
մ էչ Հա կապ րոպա կանա կատա
բե–
լոփ բանթողներ
բ գործի
մղելու։
Փաստ
էբ , որ Ալպէր
Ալիօթին
ղործարանր փա -
կե լու միտք
չունէր ;
Գոբծագուլբ
տեւեց
երեք չաբաթ : Կ •
Խաչր
իր գանձէն
ամբոէլ^ութեամբ
փճա -
բեց
բանոլորուՀ
ինե բուն
աւուրչէքները
եւ յաղթանակբ
չաՀուեցաւ։
Գոբծարտ -
նատէբեբբ
Հաւանեցան
ւիճտբել
Հաղար
Հանգոյցը
2
գաՀեկան
(^ութ անգամ
աւելի
%ախոբգ սակէն՛) եւ մանաւանգ Բ1է^Լ
մաբէլափարի
բսնուոբուՀինեբռւն
Հւմն -
գէպ
։
Գարբիններբ
թէ
պղէւձագործնեբբ
,
մինչեւ ա յս գոբծագուլչ,
կըփճարէին ա–
ռաւօտէն
եբեկո
յ մբճագործ
բանուորնե -
բուն
Լչէքիճճի)
օրական
30
«փաբա» , ա–
ւելի մասնագէանեբուն
մ՛էկ
գաՀեկան :-
Տառապակոծ
ղոբծաւոբբ,
իր կէսօբուան՛.
ճաչին՝ ստիպուած էր գոՀանալ
Հինգ փա–\
րտյի
Հացով եւ Հինգ փարայի
պաուղով\
կամ պտնիրով։
Շատեր
խմրուԼին
մաս -
նա կցած
է ին մեբ կաղմ ին եւ չէին
կրնար
ամիսբ գէթ մէկ ղաՀեկան քով քովի բե -
րելւԱեր
ԽաչուՀինեբը
մտան
սնոնց
աու–
նեբր ել խոստացան
օգնել
, եթէ գոբծա -
գ ուլին մասնակցէ
ին
է
Երբ
չաբժումը
պա յթեցաւ
, ա յս
երկու
արՀես անե բուն
նե րկա յացուցի^ե
րբ
փու
թացին
Ակումբ,
ողբալու :
-
Զենք չաՀիբ , մենք տլ չենք
չաՀիր :
Բտյց
իբենւյ
ղիաել կր տրուէր
քժէ եր —
կու բանուոր
ունեցող
ր կր չաՀէբ
առ -
նոլաւ^
օրական
20
գաՀեկան
, չորս ու -
նեցողը
աւելի քանյիսուն ; Կային
պղն–
ձաղ ործներ
որոնք
7—8
բանուոբոփ
կը
չաՀէին
120էն
150
ղաՀեկան : Աւելի քան
չարաշաՀութէէն
էր աս : Այս առթիւ կ^ա–
ռ աչա բ կէ ին •
- Մեր գործաւոր
եղած
օրերուն
,
մենք
ալ նոյնքան եւ աւելի պակաս կբ շա -
Հէինք։
բ. ՇաՀբագ
կ՝Բ"էր
իրենց,
Եթէ է -
բենց
օրերուն
Գաչնակցութիւնր
Աեբաս -
տիա
ըլլար,
պիտի
թ ո յ լ չտար՝ ոբ իրենք
ալ մերկ ու անսուաէլ
մնային : Ե՛– կր յա–
չողէր
Հ՚սմողել
ւլանոնք , թէ լաւ ^աւէ -
ուած
, լաւ սնած
ղործաւոբր
պիտի
կրնար
աւելի չաա աբտաղբել :
Տասն օր չտեւեց ; Գարբնոցի
ւչոբծա -•
լորները
սկսան ստանալ
5—6
ղաՀեկան
փախան
մէկի, իսկ պղնձտգոբծնեբր
տասը
ղաՀեկան ;
Կօշկս՚կարի
աշկերտներու
փիճակն ալ
անտանելի
էր
յ
Գրեթէ
եօթը
տարի
ձբի
աշխատելէ
փեբչն է ոբ կրնա յին
աւուր -
չէքի
մը սպասել ;
կ. Խաչր այս աբՀեստին մէչալ էլործա–
գուլ
մր սաբքելոլ
վրայ էր, երբ կօշկա -
կար
տբՀես տաւո րնե րր յտրմ աբ
գատեցին
փճա րել Ա. կարղի
ղ ործա լորին
5
յ
երկ -
բորգին
երեք եւ սկսնակին
երկու գաՀե -
կան
Այս
ոլղղո ւթեամբ
յաղթանակ
է ր
ւ " -
մէն
կողմ : ժողոփրղի
խանգափառութեան
չափ
չկաբ։
Ունեւոր եւ
պաՀպանողական
էոասնեակներոփ կր գիմէին
,
կարծելով
թերեւս
, թէ ոփ ոբ Գաշնակցական
կ*ար -
ձանաղբուի
պիտի
Հասնի
սլաաիւներու
թէ
պաչաօնի : Բաւլաքին
մ էչ ունեցանք
եօթբ
ենթտկոմիտէնեբ
ամէն
մէկբ
Հարիւբ -
Հարիւրքսան
անգաէՐնեբէ
բաղկացեալ
է
Շբչանի
գիւղերուն
մէչ ալ չաբժում
բ
ծայբ
էոուած էբ եւ կաղմուած
էին
րաղմ աթիւ.
ենթակոմ
իաէներ ;
ՍԵԲԱԱՏԱՑԻՆ
(ւՇաբ.)
,
Fonds A.R.A.M
