^^Տ
Ա Ռ Ա Ջ ,
ՀԱՅՐԵՆԻ
ՅՈԻՇԵՐ
(գ. եւ վերջին մաս.)
(իոզովռւրգը
մեծ֊ օձմ ք լ վիշաււլ
կշ Հա -
մարի,
որուն
համար
կր հ ա ւ ա տ ա յ թկ ան
մահ
է
I
Օձն
ոլ
վ ի շ ա պ ր կր
խորհրդանչեն
յաւիեաանականութիւն
, միայն
թէ
կրնան
սււլաննո
լի
լ
մ "՚րգոց
Հարուածներէն
Վիշասչն
աչ
օձին պ է ս Տիղր՚"ն
Ե ր ՚ " – ՚ " ն ղ –
եանի
օրով,
Հայկազանց
գրօչակին
նշան
ե ղ ա ծ է
Հ
Վէչապր
ուժ է, մեծութիւն
, երր
մարղու
մր ղօրաւոր
եւ Հուժկոլ
1ԼԱ՚"Է1Լ
էլուղեն
փ ա ս ա ե լ
զայն
կր նմանցնեն
վէ -
շ ա պ ի : Ա ն Հ ա ւ ա ա ա լ ի չէ
Որ
վ ի չ ա պ ր
իր
պաաճառած
ղարՀուրանքին
շնորՀիւ
, օր
մր
ր ա ր ձ ր ա ց ա ծ
րլլար
ա ս ա ո ւ ա ծ ն ե ր ո լ աս
տիճանին
եւ պաչտուած
Րէլայ
մեր ժողո
-
վոկրղի
կողմէ
:
Ա եր գ ա ւ ա ռ ա ց ի ն ե ր ը
վիշապներու
մա -
սին
ւլանաղան
ու ղարմանաղան
աոասպել–
ներ
ու
աւանդութիւննե
ր
ունին : Ը ս տ ա -
նոնղ
վյիշասլներր
դ ե ր բ ն ա կ ա ն
է ա կ ն ե ր են ,
կը
թռին
, թ ե ւ ե ր
ունին
, մաղեր
ունին
ի -
րենց
ղլթուն
եւ մարմնին
վրայ
-.Երբ
Հ ա
ղար
տարեկան
ըլլան՝
մ արմինով
շ ա տ կը
մեծնան
, կրնան
երկիրը
կլլել • • • ,
ա ս ո ր
Հ ա մ ա ր ա լ Հ րե շտա1կե
ր ր ե ր կ ի ն ք է ն
վ ՚ " Ր
կ՝իրեն,
շղթայով
մր կը կ ա պ ե ն
ղանոնք
,
վ ե ր կը քաշեն,
ապա կը ձդեն որ վար
ի յ
նան
, լեռնե
բու
կ ա մ ժ տ յռերու
Վ բ " ՛
/ >
9էսխշախուին
, ս ա տ կ ի ն • • • %
Վիշասլներր
ե ր կ ա կ ե ն ց ա ղ են ,
կ՚ապրին
ց ա մ ա ք ի
վրայ
ել քուրերու
մէք։
Ա ւ ա ն դ ո ւ
թ ե ա ն մր Համաձայն
, վ ա ն ա յ
լճին մկք վէ–
շ ա պ ի
բոյն
կայ,
որուն
մէք բնակող
վյւ ֊
շաոլր
այնքան
մեծ է որ լ^էն ամ բողք յա–
ատկը
դ բ ա ւ ե ր է : Տարօնի
մէք վ ի շ ա պ ա–
նունսվ
ք ա ղ ա ք մը
կար;
Հ ե տ ա ք ր ք ր ո լ -
թ ե ա ն
Համար
, էԱւշապնեբու
մասին
ա ա ն ք
քանի
մ լ , ալանգութէւնւներ
;
Ա^ Բ ա ր թ ո ւ դ մ է ո ս
վանքի
մօաերը
բնա -
կ ա ն
քարայր
մըկայ,
« Վ ի շ ա պ ո ւ
Հեր»
(^այբ
• քարայր)
, որուն
ճ ա կ ա տ ի ն
վր"՛յ
դրոշմուած
են ա ա ր օ ր ի ն ա կ եւ անընթեռ
—
նելի
ղիրեր
: Րնութեան
ճ * " ր ա ա ր ս է պ ե ս ւ ո ւ –
թ ե ա ն մէկ Հ ր ա շ ա կ ե ր տ ր
ա յ գ
դիրերը
:
Համ
ա ձ ա
յ ն ա ւ ա ն դ ո ւ թ ե ա ն
, գ ա բ ե ր աո աք ,
այս
քարայրին
մէք ապրած
է
՚
Լ1Ղ
՚""1
մը, որ՝ կր ղսցկր
Բժնկերա
գ է ւ ղ է
" ՚ ղ ր ի լ –
բին ա կ ր եւ բնակիկեբը
ծ ա ր ա ւ կը ձ գ է ր :
Գիււլտցիները
ս ա ի պ ո ւ ա ծ էին ամէն
օր
մանուկ
մր ւլոՀ
տանիլ
; Զայն
կը
դնէին
աղրիլրէն
քիչ մը Հեռու
ա ե ղ մը :
Երբ
վիշապը
տ ե ս ն է ր
ղոՀը
,
" ՚ ՚ Լ ր Ի ՚ - բ Ի
ակէն
դուրս
կ՚ելլէր
, կլլ սկսէր
մանուկը
ուտել^
մինչ
ա յ դ
աղրիւրին
քուրբ
կր վ ա ղ է ր ա -
ռ ա տ օ բ է ն
, գիւղացիները
իրենց
ա մանները
քոլրով
կը լեցնէին,
կը վե րագաոնա
յ ին
ի—
րենց
տուները
:
Օր
մը,
դոՀ տ ա լ ո ւ
կ ա ր գ ը
Բժնկերտցի
կնոք մը կ ո ւ գ ա յ : կինը
որրեւայրի
է եւ
մէկ
Հ ա տ ի կ
զ ա ւ ա կ
ունի,
կը գ ր կ է իր
ոըր–
ա ա Հ ա տ ո բ ը
, լա
լով
ճամ
բ ա
յ Կ՝ ե լլէ
դ է պ ի
աղրիւբը։
ժողովուրդը
իրեն կր Հետեւի
:
Րարթուզմէոս
ա ռ ա ք ե ա լ կը Հանղիպի
այս
րաղմ
ութեան
, կը տ ե ս ն է
լացող
կինը
եւ
գբկին
մանուկը,
կը Հարցնէ
լալուն
սլատ–
ճ ա ռ ը ,
կ՚իմանայ
եղելութիւնը,
մօրը
գիր
կէն
էլառնէ
մաէէՈւկբ^
կը տ ե ղ ա ւ ո ր է աղ -
բի՛՜բին
մօտերր
: Վ ի չ ա պ ը երբ գոՀր
կը
ա ե ս ն է
գ ո ւ բ ս
կ՚ելլէ
քբակէն
, կը
նետուի
աղեկին
վբայ
ռրպէսղի
լավւէ
զայն
: Ա -
ռ ա ք ե ա լ բ
տէղը
ձեռքին
մէք՝
կը
Հ ա լ ա ծ է
ՎԻչապըէ
որ՝ փախ
կ ո ւ տ ա յ
գ է պ ի
Ատէս
ԴԻ՚-ԴՐ
1
վ ե ր քասլէս
Ա ռ ա ք ե ա լ ր
կր
Հասնի
ե տ ե ւ է ն , կը ս պ ա ն ն է
վի՛շապը
:
Հիմ
ա
գիւղին
մ օտերը
կա
յ ա յ դ վ ի չ ա -
պ բ
ք ա բ ա ց ա ծ
՚Լիճակին
մէք : Երկա
յ ն ո լ -
թիւնն
է
12
մեթր,
լայնութիւնը՝
ե բ ե ք
մեթբ
^ աք կողմին
վբայ
ինկած
ու աք ա -
կանքբ
մ ա ե բ է
Հողին
մէք, իսկ ձախ ա -
կանքբ՝
բ ա ր ձ ր ա ց ե ր է ղէպի
երկինքը
,
ձ ա գ ա ր ի
ձեւով
, որուն
մ էք՝
գ թ ՚ դ ա ց ի մը
իր
իսոաերը
գ ի ղ ա ծ է :
Վիշապին
փորը
մեծ է, կրնայ
տասնեակ
մր
մ արգ
ներս
առնել
: Հա
յե
բը
ա
յ ս ք ա -
բ ա ց ա ծ
՚ԷԻչապր
1լ անուանեն
« Ա զ ր ա կ
ա ս տ ո ւ ա ծ ն ե ր ո ւ
յ ա ա Ո լ ^
ս ա որ ո գ ելինե
բ ո վ
եւ
իշխանոլթեամբ
:
Ր) Ա ր ա ռ ս
լերան
կուշտէն
գ ե տ մբ կը
Հոսէր
, ու մեր երկրին
մէք կ՚ապրէր
դե–
ղուՀի
մը Ա
ստղիկ
անռւնաԼ,
Հ ա ւ ա ն ա բ ա ր
Հայերու
կռ՚լմէ
պ ա շ ա ո ւ ա ծ
Աստղիկ
աստ.
ո^ածոլՀին,
որ կ ^ խ ա բ գ ե ր էր
Ա բ տ ո ս ի
գետբ^
որպէսղի
Լրբ շ ր ք ա կ ա
յ
դիւզերու
Հասուկ
ազձփկներբ
անոր
մէք
լոգնան՛
բռնուին
ոիբոյ
ա ե ն գ է ն , գ ի տ ն ա ն
սէրելռւ
եւ
սիրոլելու
ա ր ո ւ ե ս տ բ ,
գ ե ղ ե ց կ ա ն ա ն ,
ղռւարթանան
եւ ծաղիկի
նման
բոյր
ունե.
նան։
Այսսլիսով
էր որ Ռ շ տ ո ւ ն ե ա ց
գաւա–
"Ը. լեցուեցաւ
գեւլոլՀիներով
;
Արտոս
լերան
վրայ,
այն ա տ ե ն կբ բբ -
նակէր
վիշասլ
աստուածը՛,
Լսեց
Որ
Հայ
ավքիկներբ
կ ո ւ գ ա ն
խումբ
խումբ,
ղետի
կ ա խ ա բ ղ ա կ ա ն
քուբին
մէք կը լոգնան
եւ
գ ե ղ ե ց կ ա ց ա ծ ,
բուրումնաւէտ
իրենց
տ ռ ւ
ներբ կր ւ է ե ր ա դ ա ռ ն ա ն : Գիչեր
մբ Ա բ տ ո ս ի
գ ա ղ ա թ է ն վար
իքաւ
^
Ա ի ր ՚ ՚ յ
Գետին
մօա
քարայր
մբ փ ո ր ե ց ,
յարղարեց
, մէքբ
մը–
տալ
, պ ա Հ ո ւ ը տ ե ց ա լ Հոն եւ
դ ա ր ա ն ա կ ա լ
ս պ ա ս ե ց որ երբ
աղքիկները
լոգնալու
գ ա ն
, տ ե ս ն է
անոնց
մերկութիւնը
, ծ ծ է
անոնց
քնքոյչ
միսէն
վ ե ր բարձրացող
դ ո –
լր , զինովնայ
^ ապա
յավյշտակէ
անոնց -
մէ
ամէնէն
գ ե ղ ե ց իկբ եւ լ ա փ է ;
Օր մը, փ ե բ ք ա պ է ս
, վիշապը
կը յափշ
-
տակէ
լոգանքի
եկող
ամէնէն
գեզեցիկ
աղ–
քիկը
, կը քանայ
ղայն
տանիլ
իր քարայրը
:
Աղքիկբ
սարսափւած՝
կ ը պ ռ ռ ա յ
, կը կան -
չէ , օղնութիւն
կ՝ոլղէ : Ասաղիկր
կը / " ^
ւ չ տ ա ն գ ո լ ա ծ
աղքկան
ճիչերը
, Արեւը
կը
զրկէ որ երթայ
վիչապին
ձեռքէն
ա գ ա տ է
գեղուՀին։
կր փութայ
Արեւը,
կռուի
կը
բռնուի
վիչասլին
Հ ե տ , բայց
ո ր ո վ Հ ե տ ե ւ
ե ր կ ո ւ ք ալ ա ս տ ո ւ ա ծ ն ե ր էին, ոչ
մէկը
՚ ղ ա բ տ ո ւ ե ց ա ւ
, Հ ա ւ ա ս ա
ր էէն իրարու
ի -
րենց
ուժովբ
եւ կռուի
վ ա բ պ ե տ ո ւ թ ի ւ ն ռ –
վբ։
Ե բ կ ա ր
տ ե ւ ե ց
պայքարը։
Օր մը, ստ -
կայն,
երկու
թ կ ա մ ի
կողմերը
իրարու
Հ ե տ
Համ
ա ձ ա
յնեցան՝
ռ բ
վա
զեն
գ է պ ի
Ա բ տ ո ս ի կաաարբ
, երկուքէն
ով որ առա -
քին
ա ն դ ա մ
Հասնի
ն չտն ա կա
կէ տին՝
ան՝
յաղթական
րլլա
յ : Այս մբցում
է՛ն
մ էք
վիշա՚գբ
կբ պ ա բ տ ո ւ ի եւ իբ ամօթէն
կը
ք ա ր ա ն ա յ • • • :
Օձերն
ու վիշապներբ
ա ս ա ո ւ ա ծ ն ե ր էէն,
կը
պաշտոլէին
Հայերու
կոգմէ։
Անոնք
յ ա ւ ի տ ե ն ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
, ե ր կ ա բ
ասլբելու
,
բ ա է ս տ ա ւ ռ ր ո ւ ե
լու
էսոր
Հրդանշան
եր էին :
Անոնց
ներկայութիւնր,
պատկեր
կ ա մ նբ–
կարն
ա ն դ ա մ .պաշտ
պ ա ն
ութ էււն էբ, աստ—
ո ւ ա ծ ա
յ ի ն
Հուէանաւո
րութիւն՝
լլնգգէմ
վ տ ա ն գ ն ե բ ո ւ եւ պ է ս պ է ո փոբձութեանց
:
Այս
մ տ ա Հ ո գ ո ւ թ ե ա մ բ
չէ՛՛ր
ա ր դ ե օ ք
որՀա.
յ ա ս տ ա ն ի մէք կը գործուէին
ու կը գ ո ր -
ծածուկին
փի շապագորւլե բ բ • • • :
\Գ^%ին,
Աոֆիայի
պուլկար
թերթերէն
մէկը
, ուսումնասիրութիւն
մբ
Հրատարա՛
կեց
Հա յկական
փ ի շ ա պ ա գ ո ր գ ե ր ո ւ
մ ասին :
Ց օ դ ո ւածա
գիրբ
կբ դ ր ո ւ ա տ է
ր
Հ ա յ կ ա կ ա ն
զռբ՚լերու
ա ր ժ է ք բ եւ Հայ էկոք
ճարտա
—
րութիւնբ
: Ան՝ տ ո ւ ա ծ էբ
նմ ո յշներ
,
ԱՌԱՋԻՆ
ԹԱՐԳՄԱՆԻՉՆԵ ՐԸ
•
քցքբբ
Հոկաեմբերը
Մշակոյթի Օր է
ամէն աեղ, րացի • • • մեր գաղութէն։ ^ա–
աերաղմէն ասաջ (քեղեցիկ շ ա րժո ւ ^ .;։ււչ
իսկ Փարիղի մէջ տեւեց :
Այս ասթիւ հատուած մր Մանուկ Ա -
րեղեանի
«Հայոց Հին Գրականութեան
<1յատմութիւն»էն, սպասելով որ քնացող -
ներր արթննան —
Ա ա Հ ա կ ը ,
Մաշտոցը
ել նրանց
ա ւ ա գ ա -
շակեբտնեբը
եզել
են ա ռ ա ք ի ն
թ ա ր գ մ ա -
նիչները։
Ա յ գաշակե
բ՛ոնե
րն են
Յ ո վ ս է փ
Վ ա յ ո ց
Ջորեցի
կաթոզիկոսբ
կ ա մ կ ա թ ո -
զ փ կ ռ ս ա կ ա ն տեգապտՀբ,
այս երկու
ա–
նոլնռվ
է լ կոչում
են
նրան
, -
Վեւոնղ
,
Վ ա ր դ տ ն ա ն ց
պ ա տ ե ր ա զ մ ի
ժ ա վ ա ն ա կ մեծ
ղեր
խ ա ղ ա ց ո ղ
Վ ե ւ ո ն գ
երէցը,
որ
նախոր
դի եւ ուրիշների
Հ ե տ
ն ա Հ ա ա ա կ ո ւ ե լ
է
Պ ա ր ս կ ա ս տ ա ն ո ւ մ
, այսինչ
սպանուել
է
քրէւսաոնէոլթեան
Համ՛ար–
ապա՝
ՅովՀան
Ե կ ե ղ ե ց ա ց ի
, Յովսէ՚ի
Պաղնացի
,
Եղնիկ
կոզբացի,
կորիւն,
Առւշէ,
Ա բ ր ա Հ ա մ Զե -
նակացի
կ ա մԱ բ ր ա Հ ա մ
Ի/ոստովանող
եւ
"՚-րէ՚ձեերը
՚–
թ է ինչ թարգմանութիւններ
են ա ր ե
լ ա–
ռաքին
թ ա ր գ մ ա ն է ՛ կ ե ր բ եւ թ է որ թ ա ր գ -
մանիչնիչն
ինչ է թ ա ր գ մ ա ն ե լ ,
ա յ գ
մասին
կորիւնը
սակաւ
տեղեկութիւններ
է տ ա -
լիս։
Րայց
եւ այնպէս
գ ի տ ե ն ք , ռր " ՚ յ գ
չբքանում
թ ա ր գ մ ա ն ա կ ա ն մեծ գ ո ր ծ
է
կատարուած
: Այստեղ
կը դնենք
այն, որ
յիշաաակում
է կորիւնը
:
Ա ռ ա ք փ ն
գ ո ր ծ բ
ր ն ա կ ա ն ա բ ա ր
Աստուա
-
ծ^աշոլնչէւ
թարգմանութիւնն
էր ;
Ա՝աշտո–
ցը Աամոսատ
ք ա ղ ա ք ո ւ մ
ա ր գ է ն իր
երկու
ա չ ա կ ե ր տ ն ե ր ի Հ ե տ ձեռնարկել
էր գ ր ա ն ՝
սկսելով
Աողոմոնի
առա
կնե
րից
• թ էնա
այնտեղ
ուրիշ
գ ր ք ե բ
է լ թարգմանե՞՛լ
է
կ ա մ ոչ, ա յ գ մասին
* ի Հազորգում
կո -
ւԻ՚^Ր–
Երբ նա վ ե ր ա դ ա ռ ն ռ ւ մ է ,
ա
/ն
ժ ա
մ ա ն ա կ
«մեր
երանելի
Հայրեբբ»
,
այսէւնքն
մէկբ
« Հ ա յ կ ա կ ա ն
վիչապագորգ»
, գ ո ր
ծ ո ւ ա ծ
12օՕԷ՚ն
, կբ գ տ ն ո ւ ի
գ ե ր մ ա ն
«կայ
ս ե ր ա կ ա ն
թ ա ն գ ա ր ա ն ի ն » մէք,
ե ր կ ր ռ ր գ բ
ԳուՀեբեան
տ ի պ ի
Հ ա յ կ ա կ ա ն
գ ո ր գ , Ժ Ե •
գ ա բ ո ւ ,
եբրռրդը
Հ ա յ կ ա կ ա ն
վփշասլա
-
գ ո ր գ ՝
13/»7^
գ ա բ ո ւ , չորրոբդը
Հայկա
-
կան
փ ի չ ա պ ա գ ռ ր դ ՝
նորէն
Ժ Ե •
գ ա բ ո ւ ,
Հինգերորդբ
Հ ա յ կ ա կ ա ն
Վարապագեան
գ ո ր գ ՝
1910։
Այ"
վ է շ ա սլա դ ո ր գ ե ր բ
տուներու
մէք^
փիչապներոլ
եւ օձերու
սլաշտօնբ
կբ կա -
տ ա ր է ի ն ,
պ ա շ տ պ ա ն ե լ ո փ
տունն
ոլ տ ն ե ց ի –
ներր
փորձանքներու
ղէմ :
Վ ի շ ա պ ա գ ռ ր գ բ
կ ա մ
ք ա ր ա ց ա ծ
վ ի շ ա պ մը փիշապապաշ
-
տ ո ւ թ ե ա ն
գ ա ր ո ւ ն , կը ներկայացնէր
կրօ -
նական
այն Հ ա ւ ա տ ա լ ի ք ի
ուժբ՝
ինչ որ
խ ա չ բ
ունի
Հիմա մեր գ ա ր ո ւ ն մէք :
ՍՕՍ
-
ՎԱՆԻ
Մաչտոց՚կ
վֆ–ԱաՀվքկը,
— ա » ո ւ մ է
կւբիլ–
նը,
ձեռնարկում
են
թարգվւււնութեան
ա շ է ս ա ա ա ն ք ի
, եւ այս «երկու
Հաւաստէ։
-
ե ա կ ե ր ի
ձեւրփ
Հ ա յ ա բ ա ր բ ա ռ
,
Հայեբէնս,–
կքօս են ղաոնում»
Մոփսէսի
գ բ ք ե բ ը ,
մար–
գարէութիւնները,
Պօզոսի
եւ
բուոր
ա -
լէԳքքեալների
թղթեբը
• Ա ւ ե տ ա ր ա ն ը .
էքք-յս
անուններբ
յէչելո՚-ց
յեաոյ՝
Աաշ -
ռոցի
փ ա ր ք ա գ է ր ն
աւելացնում
է ֊ թէ
թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ ե ա ն
միքոցոփ
երկիրն
^առ .
ժամ
այն
վ ա ղ վ ա ղ ա կ ի
ամենայն
ի բո՛ցն
ե ^
ոելոց
խ ե լ ա մ ո ւ տ
լինէբ,
ոչ միայն
ժ ա մ ա ֊
ն ա կ ա ւ
պ ա չ ա ե լ ո ց ն
, այլ ել
յ ա ռ ա ք ա գ ո յ ն
յաւիտենիցն
, եւ ապա
եկելոցն,
սկ,լբանն
եւ կատարածէ
, եւ ամէնայն
աստուածա–
աուր
աւանղո
ւթե
ան
ցն»
,
չատ
չ ո ւ տ ո վ
էսկոյն
է մ ա ց ա ն
րոլոր
ե ղ ա ծ
րաներբ
, ոչ
միայն
ժ ա մ ա ն ա կ ո վ
կ ա տ ա ր ո ւ ա ծ ն ե ր ը
^ այլ
ել
ա ո ա ք ն ա գ ո յ ն
յաւիտենականութիւնբ
եւ
յետոյ
եկածները,
ոկիզըը
եւ ՛էե
րքը,
ել
բոլոբ
աստուածա
յ ի ն
ալանգութիւննե
բ բ ւ
էքւ-րեմն
ամբողք
Ա ս տ ռ ւ ա ծ ա չ ո ւ ն չ ը
, ն ո յ ն -
իսկ
«Յայտնութիւն
ՅովՀաֆնռւ»
ղիրքր
,
քանի
որ «կաաարած»ը,
՚էերքբ,
վ ե ր ա բ ե -
բում
է «աչխարՀի
կատա
ր ա ծ
ին»
,
ւէեբ .
քին ,ոբի մասին
էսօսւում
է ա յ գ
՚ լ ր ք ի
մէք։
թ է որ լեզուից
են թարւլմանել
Աստուա
-
ծաշունչբ,
այգ. մասին
չի յիչում
կորիլ
ն ը ։
Ա ս տ ո ւ ա ծ ա շ ո ւ ն չ ի այս
թ ա ր գ մ տ ն ո ւ -
թ ե ա ն
Հ ե տ
զու՚լլկթաց
թ ա բ գ մ ա ն ե լ են ե -
կեղեցու
մէք լկդունուած
աղօթ^կերբ
;
Գրանք
ա ն Հ ր ա ժ ե չ տ էին ղործնական
պէա–
քի
, ժամ
եր գ ո ւթե ան
Համ
ա ր : Գրանք
, բա
ցի
աղօթքներից
ոլ
սաղմոսներից
, էին
նաեւ
որոչ
թիւով
նոր եբղեբ
, որոնք լն–
գ ո ւ ն ո լ ա ծ էին բնդՀանուր
եկեղեցռլ
մէք։
Գրանց
մի մասր
Հայերէնէւ
նչանաղբերից
առաք
ասսրերէնից
կ ա մ
յունա
ր էն
ից թ ա
ր գ –
մանոլած
են եղեք
բ ե ր ա ն ա ց ի
^ քանի
ոբ
ժամերղոլթիւնը
բ ե ր ա ն ա ց ի էր կատար
֊
ւում : Գրանց
՛էրայ
ա չ է ս ա տ ե լ է Ա ա Հ ա կ ը
,
«Երանելլոյն
Ա ա Հ ա կ ա յ
ղեկեղեցական
դրոց ցՈԼմարՈլթիւնն
կանէսալ
ի յռլնա
.
կան
բարբառոյն
ի Հայեբէն
ղարձուցեալ
,
ել
բազում
եւս
ղհայրապետաց սրրոց դնշ–
մարիտ ցիմաստութիւնն » —
երանելի
Աա.
՚>ակր,
դրում
է կորիլնբ
,
ա ո ա ք ռ ւ ց
յունականլեղռլից
Հայերէն
էր գարձրել
ե–
կ ե զ ե ց ա կ ա ն
գ ր ք ե ր ի
ամբռ
զ քո
ւթիւն
ը , եւ
չաա
է լ սուրբ
Հ ա յ բ ա պ ե տ ն ե ր ի
ճշմարիտ
իմաստութիւնբ։
« Ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն
գ բ ք ե բ ը » ,
դ բ ա ն ք ,
ինչպէս
ընգունռւմ
են,
եկեղեցռլ
ժ ա մ ե ր գ ո ւ թ ե ա ն ել ծ ի ս ա կատա
բութիւննե.
րի
ժ ա մ ա ն ա կ
գ ո ր ծ ա ծ ո ւ ա ծ
ԳՐքեր
են
ժամաղիրք,
պ ա տ ա ր ա ղ ա մ ա տ ռ յ ց
, տ օ ն ա -
կ ա ն ,
ոբոնց
Հիմնական
մասերը
Հին են %
իսկ
«սուրբ
Հ ա յ բ ա պ ե տ ն ե բ ի
ճշմարիտ
ի -
մաստոլթիւն»
ա ս ե լ ո վ
Հասկանալի
են
ասաուածաբանական
^
դ ա ւ ա ն ա բ ա ն ա կ ա ն
գ ր ո ւ ա ծ ք ն ե ր բ :
Ա ս ո լ ա ծ ա կ չ ի
ել ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն
՚լբքերի
թ ա
րղմ
անոլթիլննե
բն
ա ն Հ բ ա ժ ե չ ա
էին :
Ա ս ա ո ւ ա ծ ա կ չ ի
վրայ
ուսում
էին տ ա լ ի ս ,
իսկասլէս
աստուածա
շունէ
չ էին ս ա է ո ր ե -
ԱՐԵԻԵԼԵԱՆ
ՀԷԲԵԱԹ
Ի՚ Ա ԼԻՖ ԱՆ
ԵԻ ՅԱ՚եՑԱԻՈՐ ԿԻՆԸ
՚էանքի
վ ի շ ա պ - ք ա ր » , իսկ
՚Բիւբտերբ՝
« Ա ժ ա ա Հ ա ր է
տէրա
Ալբ՚սկէ՝»
( Ա ժ տ ա Հ ա ր
~
՚ԻԻձ՚"՚Գ
, "՛էր =^ վ ա ն ք ) : Գարնան
, երբ
ս՚ղառած
են խ ո տ ե ր ը ,
ղիւղացի
մանուկ
-
ները
կը Հաւաքուին
ք ա ր ա ց ա ծ
՚
Է Է Լ ՚ " ՚ Ղ Է
փորին
կ ա մ ականքին
մէք, զանազան
խքս–
ղեր կը խ ա ղ ա ն : Բարացած
օձի կ ա մփի -
շալ^ի
մէկ գ ե ղ ե ց ի կ
օրինակն
է ւրյս : Բա–
րո՚յԲՐ՚՚եաճտբ
մբ բլչալ
•կըՀթուի
.եւ
վիշա
պը
անոր մէք պ ա շ ա ո ւ ա ծ
աստուած
մը,
Յանուն
Պաղտատի
ի1ալիֆա
Հարուն
է լ Ռաշիաէ։
, ես
Պ ա զ ա ա ա ի
գերագո
կ
Միւֆթին՝
կը Հռչակեմ
ներկայ
սրբազան
Տ)եթփան
, թ ո գ
բոԼոբը
գ ի տ ն ա ն :
«
Ամէն
տեսակ
էսաղեր
, ե ր գ ե ր ու նը -
լտզնեբ
այսօլ՚ուլկէ
սկսեալ
1լա րգէւլուէւն
Պաղտատի
մէք։
Կիներբ
երբ
տունէն
ղուբս
կ՚ելլեն
, ՚ լ լ է ս է ն
մինչեւ
ո տ ք ե բ ը ըս -
պիտակ
կերսլասոփ
պէտք
է
ծածկուին
,
որուն
փրայ
մէւայն
եբկու
փաքբիկ
ծ ա կ ե ր
ըլլան
էւրենց
ա չ ք ե բուն
Համար
: Թող բո -
լորբ
զէ՚տնան՝
որ ե թ է կին մր էւր
ծածկո
ցէ՛ն մէկ ծայրր
բ ա ց
ձւլած
է,
ա ն մ ի ք ա պ է ս
ք ա բ կ ռ ծ ա Հ ա ր
պ ի տ ի
ըԱայ
» :
Այս
Հրամանը
տ ո ւ ա ւ
Մ իւֆթին
եւ իս ֊
կռ
յ ն Պաղտատի
մ էք
կեանքը
կանգ
ա ռ ա ւ
ու
գ ե
րե՚լմ
ա ն ա
յ ի ն
լռութիւն
տ ի ր ե ց :
Ա յ դ ա տ ե ն ն ե բ բ
ԳաՀիրէի
մէք
կ՚ապրէր
տասնըութ
տարե կան Յէաթմա
Հանբմ
, ոբ
անգիտակ
էբ այս Հրամանին
ել
ոբոշած
\
էբ Պաղտաա
երթալ՝
Խալիֆային
ա ռ ք ե ւ \
պար
ելո լ Համար
:
Երբ ան Պաղտաա
Հ ա ս ա ւ , ուշ գիշեբ
էբ
եւ
մեռեալ
քաղաքին
մէք ե ր կ ա ր թափա
.
ռումներէ
վեբք^,
աուն
մ ը նշմարեց
ռր
լոյս
կ ա ր գ ե ռ : Այս տունը
մեծ
Աիւֆթիէն
տունն
էր : Ֆ ՚ ՚ ՚ թ մ ա ,դուռը
գ ա բ կ ^ լ ^ել
Մ ի ՚ ֊ ֆ թ է ՚ ն բ ա ց ա ւ
դուռը։
Ես
պաբռւՀի
Տ * ա թ մ ա ն եմ , ը ս ա ւ ան,
ներեցէք
,ես չէի ղիտեր
ձեր Հրամանբ
,
ուստի
Պաղտաա
եկած
եմ Խալիֆային
առ.
քեւ
պարելու։
Գուք
ի՛՛նչ
պատիժ
պ ի տ ի
աաք
ինծի
:
—
ՐլԻ^է
1
ւԼ"*"^
^իւֆթին
, քեղ
պ ի տ ի
սիրեմ,
օրէնքը
չան նման
է, ան պէտք
է
է ս ա ծ ն է
ուբիկերբ,
բայց
իրեն
մօտիէկեբը
գ գ ո ւ է : Պարէ ու ե բ գ է տանս մէք որքան
ոբ
կը
փ ա փ ա ք ի ս :
Այն
ա տ ե ն
պարոլՀին
ս կ ս ա ւ դափբ
զար
նել ու պ ա ր ե լ ;
Այն
ա տ ե ն Ա իւֆթին
ս կ ս ա ւ
թ"Ր^Իլ
՚
«
Աւելի
լաւ է որ գրկեմ
զայն
գ ա տ ր ի ն
մօտ,
թող ան ալ տ ե ղ ե կ ա ն այ անոր
յան
ցանքին։
Հ ա ր կ ա ւ
, ճչմարիտ
է ոբ
կրնայ
Հ ա ն գ ի ս տ
կ ե ր պ ո փ
ք ն ա ն ա
լ
այ ն
ամբ ա ս -
տ ա ն ե ա լ ը
, որուն
ոճիրին
նռ
յ ն
ինքն
դա
.
տ
լկ եւս մ ա ս ն ա կ ց ա ծ է » :
3)աթմա
Հանբմ
, նշանաւոր
պարռւՀին
,
գ ն ա ց գ ա տ ը ի ն
տունը
եւ Հոն եւս
պ ա ր ե ց
ու
ն ո ւ ա գ ե ց
մինչել
ուշ գիչեբ
:
Խալիֆան
նոյնպէս
չէբ ^ ա ն ա ր
, այլ կբ
շրքա՚լա
յէր
ա ն կ ե ն դ ա ն
քաղաքին
փյողոց .
ներուն
մէք եւ լսեց
նուաղին
ձայնն
ու ե ր –
գ ե բ ր
միւֆթիին
ել գ ա տ ը ի ն
տուներուն
մէք։
Յ ա ք ո բ դ օրը, ան
Գ ե ր ա գ ո յ ն Ատ -
եանը
մողովի
Հրաւիրեց
Այ"
գիչեր՛,
ըսաւ
Խալիֆան
^ Պ ա ղ -
տ ա ա
Հ տ ն գ ի ս տ
ք ն ա ք ա լ ,
ո ը ռ փ Հ ե տ ե ւ
եբԼք
Հոգի
չ է ա ց ա ն
անոր
Հ ա մ ա ր , ե ս , ա մ ե -
նւախիստ
Մէ՚-ֆթէն
եւ է մ տ ս ա ո լ ն գատըա
:
ծ »
ա ե ա ա յ ՝ որ ,ա%ոնց
աունեբյլ
լուսաւոր
էեն
ւ ւ դափէ
եւ ե բ գ է
ձայնեբբ
կբ լր" -
ուէին
:
Մենք
Հաբցաքննեցինք
ո ճ բ ա գ ո բ ծ ո լ -
Հ ի մը, ձայն
տուին
երկուքբ
միասին
:
Ես
գ ի ա ե մ
՚ ս յ գ
ոճրագործուՀիին
ո վ բլ–
լալբ ել Հրամայեցի
ձերբակալել
՛լայն եւ
ա ր դ է ն Հոս է ։ Թ ո ղ ն ե ր ս
մտնէ
:
Երբ
Յւաթմա
Հանբմ
ներս
մ տ ա ւ ,
Խալիֆ՚սն
Հրամայեց
որ պարէ
• ան ե ր կ ա ր
պ ա ր ե ց
ու
ե բ գ ե ց Գեր - Ա տ ե ա ն ի ն
աււքեւ
:
Ալ
Խալիֆան
բ ս ա ւ
անոբ •
ՄեգաւորռւՀի
, ոչ մի բ ա ն չի
կրնար
մեւլմացնել
քու յանցանքդ։
Գուն
պէաք
է
ք տ ր կ ո ծ ա մ ա Հ
ըլլաս–
առա
քէ՛ն
ք ա ր ր
ես
պէւտէւ
նետեմ
քու վրագ
:
Ի
ւէեբ
քո
յ ,
Խալիֆան
ադամանգ
մբ Հա–՛
նեց
գ ր պ ա ն է ն ել ն ե տ ե ց
գ այ ն պաբուՀ
իէ՛ն
վբայ
յ
Հ
^իմա
կաբ՚լր
ք ո ւ կ դ է , ըսաւ
Խալի -
ֆ ա ն մեծ
Միւֆթիին
: Մ իւֆթին
խռշոր
՛լմրուխտ
մբ ն ե տ ե ց
Ձքաթմա
Հանրմէն
վ ր –
բայ
:
Գուն ալ կատարէ
պա
բտա
կանութիւ–
ն ր ՚ լ , ըսաւ
Խալիֆան
գ ա տ ր ի ն :
Գատըն
ս ո ւ տ ա կ մբ ն ե տ ե ց
Տքաթմային
:
Կին
, բ ս ա լ
Հարուն
է լ Ռ ա շ ի տ
,
աՈ
*"յԳ
Ք"՚րերը՝
իբր քու
ո ճ ր ա գ ո ր ծ ո ւ թ ե ա ն դ
արժանի
պ ա տ ի ժ ր եւ Հեռացիր
:
Ֆ ա թ մ ա ն ՝
թ ա ն կ ա գ ի ն
ք ա բ ե բ բ
Հ ա ւ ա ք ե –
է ^ " ՚ Լ \ յ հ " ՚ ^ ՚ . " ՚ Ր ^ " ^ ւ թ է ՛ ^ , մր րրաւ
եւ մեկնհ
.
ց ա ւ
Ա յ գ
օրէն ի վ ե ր աշխարՀի
մէք
սովորու
թիւն
ե ղ ա ծ է գ ե ղ ե ց ի կ
կիները
քարկոծել
. . թ ա ն կ ա գ ի ն
գ ա ր ե ր ո վ :
Fonds A.R.A.M
