3 Ա Ռ Ա Ջ է
ԻՐ Ա ՆԸ ԻՆԶՊԷՕ ՈՐ
՛բ ա ղ ա ք ա կ ա ն ել մ ի շ ա ղ գ ա
յ ի ն
ներկա
յ
կ ա ր
Լ լոր
անցքեր
ու մէջ. Իրան
կ ա մ
Պս՚րս–
կասաան
ր
ամ ե ն ա ^ ղ ա յ է ն
կ է ա ե ր է ն
մէկն
է
:
ԵԼ
ե ր ե ք ա ա ր ի է ի վ ե ր , գ ի ւ ա ն ա գ է ա -
ներու
ել ք ա ղ ա ք ա կ ա ն
գ ի ա ո ղ ն ե րու յա -
III
ուկ
ուշագրութիւնր
կր գ ր ա ւ է ; Պաա
-
ճառներր
՚րաղմաթիլ
են : ՛Նախ՝
իր ա չ -
է ս ա ր Հ ա գ ր ա կ ա ն
գիրքր
ել քց .
Աիռլթեան
Հ ե ա
սաՀմանակցութիւնր
մօա երկու
Հա -
զար
քիլոմեթրի
վրայ։
Յեաոյ,
իր
երկրի
բ ն ա կ ա ն
Հարստութիւններր։
Աեհ՜
սլեաոլ–
թիւննեբոլ
մրցակցութիւնբ
եւ
վերջասլէս
իր
աղգային
ղարթօնքբ,
էբրեւ
յ ա ռ ա ջ ա -
ւգա\
Մի1ին
Արեւելքին։
Թղթակիցներ
ել
մ ա ո ն ա գ է ա ն ե ր բ
^իւրաքանչիւրր
իր
անկիլ.
նէն
դ ի ա ե լ ո վ ,
ղանաղան
մեկնոլթիլններ
կ ո ւ ա ա ն այս երկբի
մասին։
Ա ե ն ք ալ
վւոբ–
ձենք
, ( ^ Ա ա ռ ա խ ի
քն թ ե ր գ ո
է
^ ե բ ո
էձւ
ա ա լ
լնգՀանուր
ս լ ա ա կ ե բ բ
իրանի
,
այնսլէս
ինչպէս
որ է ։ Ջ ա ն ա ն ք ,
ամվւոփ
կ ե ր պ ո վ
նեբկա
յացնե
լ
մ եր
կ ո ւ ս ա կ ց ա կ ա ն , աղգա
-
յ ի ն
կեանքի
եւ պետական
-
ք ա ղ ա ք ա կ ա ն
վ ի ճ ա կ բ ։
Ա. ԿՈհՍԱԿՑԱԿՍ11ւ ՊՍՏԿեՐ
Այս
գլուիսին
տակ , չատ րան չեմ կր ֊
նաբ
գրել
յ
Երբեմնի
յ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն
եւ
Հանրա
յ ի ն
Հնոցբ
, Ատրպատական
,
կիսո
վին
ամայացահ՜
է ներկայիս
: Հայ բնակ
-
չութիւնբ
Հ ե ռ ա ց ա ք է եւ կ ա մ գէսլի
ք ա ղ ա ք ֊ –
նեբ
իջած֊
է : ժ՛ամանակի
մեր
ղինական
վ ւ ո ի ս ա գ բ ո ւ թ ե ա ն
եւ կ ա պ ի
Հանգոյցբ՝
Ա • ՚
Թ ա գ է ո ս
Ա ռ ա ք ե ա լ ի
վ ա ն ք բ ա ն տ է ր է
եւ
ամայի
: ՚Լալասարի
ղինուորական
արՀես—
տ ա ն ո ց բ որ Ա ամ
սոնիչունչին
տակ
, կոտ
—
ր ա ծ եւ փ ճ ա ց ա ծ
ղէնքերբ
կբ
ն ռ ր ո գ է ր ^
ւ է ա ռ օ գ կ ա մ փ ա մ փ ո լ չ տ կբ պատրասաէր
,
. պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն է ա ն ց ա ծ • • •
Բոլոր
այն
–Հայկական
գէ՚՚֊դերբ,
ուր մեբ
ֆ ե տ ա յ ա կ ա ն
իսումբեբբ
կբ չր^էին
աղատ
ել
Հ ա մ ա բ ձ ա կ
ել կ ա մ Խ ա ն ա ս ո ր ի
արշաւանքի
Հ ա մ ա ր կբ
պ ա տ բ ա ս տ ո ւ է ի ն , այսօր
կ ա մ անմ արգա
—
բնակ
են եւ կ ա մ Թ ա թ ա բ ն ե ր ո վ
լեցուած
• • ՚
Այնտեղ
, ամէն
ք ա րն ու թ ո ւ փ բ
,
ամէն
լեոն
ւ ։ ւ ձորր իբ պատմութիւնն
ունի
կապ
ո ւ ա ծ այս կ ա մ այն ֆ ե տ ա յ ա կ ա ն
կռուի
Աակ
ղայւ
Հ ե տ : Ա ն ց ա ծ են այս բսլոբբ
• •
այնաեղ
անշէջ
մ ն ա ց ա ծ են
Գ ա չ ն ա կ ց ա կ ա ն
ռղ ին եւ գ ա ւ ա ն ա ն ք բ : Ե ւ ա յ ս պատմ ա —
կան
չքւջանին
վ ր ա / կբ ս ա ւ ա ռ ն ի
ք*աֆ
-
ֆիի
, Գումանէւ
, Վ ա ր գ ա ն ի
, ՚Բեռիի
եւ
ուրիչ
ւա յանի
կ ա մ անանուն
Հերոսներու
ողին։
ինչպէս
Ա ա մ ի կ ռ ն ե ա ն ի
ոգին
Աւա–
բայրի
վրայ
.. .
Ա յ գ
մամանակներուն
, Հ.3, Գ. ՚Կեղր
՚
կոմիտէն
կբ գ տ ն ո ւ է ր
Թաւրիղ
: 1901)/՛*՛ ,
ԹեՀրանի
մէք կաղմուած
է
ե ր կ բ ո ր գ
կ ե գ ր .
կոմիտէութի՚ւնբ։
ԹեՀրանի
մէջ ,
ա յ գ
օրերուն
կ՚ապրէին
Հաղիլ
5 - 600
՛՛՛այ
բնտսնիքնեբ
: Մ էնչղեռ
ա յ մ մ
մ օ տ
40
Հ ա
ղար
Հոգի :
Ատրպատականի
ա յ գ օբեբու
յեղավւո
-
է ս ա կ ա ն
շարմմ
ան ա լիքնե
րբ կբ տարած
~
ուէէն
աւելէւ
Հեռուն
:
Մ ա ս ն ա ւ ո ր ա բ ա ր
Վ^ա ս սլո լր ականին
սաՀմ
ա ն ա կից ԲԷԲ՚՚էսվ
1
ա յ գ
չրջանբ
մեծ
բամին
բ ե ր ա ծ է
անոր
ա ղ ա տ ա ղ ր ա կ ա ն
պայքարին
: վՊարսկաս
-
ա ա ն ի
ի""րքից
ե կ ե
լ է ն ա մ ա կ »
. . .
Հ ա յ կ ա կ ա ն
կեանքէն
գոլրս
, Հ– 3 • 1՝ ՛բ
իր մեծ բաժինբ
բ ե ր ա ծ է
նաեւ
իրանի
ս ա Հ մ ա ն գ ր ա կ ա ն
կռիւներուն
: Պարսիկնե
-
բր
, մ ինչեւ
ա յսօր
ա կ ն ա ծ ա ն ք ռ վ
կր
յիչեն
Ե փ ր ե մ ի
անունբ
եւ անոր
խիղախ
ա ր չ ա -
ւանքներբ
: Ու քանի
քանի
Գա^ակցական
ղինուորնեբ
, ինկան
սլատուոյ
գ ա չ ա ի ն
վբայ
, որոնց
չարքին
նաել
յանգուղն
եւ
աննման
Հայգ՚՚ւկ
ւ
եւ ղինուոբականի
ա -
մենամեծ
փ ա ռ ք ի ն
Հ ա ս ա ծ
Ե փ ր ե մ բ
...
Վ ե բ ջ ի ն ա չ խ ա ր Հ ա մ ա ր տ ի
քնթացքին
,
ինչպէս
ամենուրեք
, իրանի
մէջ եւս
լուծ
ո ւ ա ծ էր կազմակերսլռւթիւնբ,
Հ ե տ ա ղ ա -
յ ի ն
վե րակաղմ
ուե
լու
Հ ա մ ա ր :
Գարձեալ
պ ա տ ե բ ա ղ մ ի
լնթացքին
, Հա~
կառակ
մեր լնկերներու
օ բ ի ն ա պ ա Հ
եւ
կ ա ր ղ ա պ ա Հ
բնթացքին
, ա Հ ա ւ ո ր
Հալա
-1
ծանքի
ե ն թ ա ր կ ո ւ ա ծ
են մերոնք
, ռ ո ւ ս ա -,
կ ա ն
ղրաւման
իշիսանռւթիւննեբու
կողմէ
Վ
Հ ա կ ա ռ ա կ մեր լնկերներու
բ ա ր ե ա ց ա կ ա մ
վերաբերմունքին
ել մ ա տ ո ւ ց ա ծ
բ ա ղ մ ա ֊
թիլ
ծ ա ռ ա յ ո լ թ ե ա ն ց
, խորՀրգային
իչխա–
նութիւններբ
վ ա տ օ ր է ն
ա ռ ե ւ ա ն գ ե ց ի ն
եւ
ա ն Հ ե ա
կորսնցուցին
մեր ե ր ե ք
թ ա ն կ ա գ ի ն
յնկերներբ
ա ր ո ս , Ոագտիկ
եւ ^ՆիկսԼ
՚
՚Ներղաղթի
գ ի ն ո վ ո ւ թ ե ա ն
օրերուն
, Հ–
6 ՛
Գ ա ^ ա կ ց ո լ թ ի ւ ն բ
իր անկեղծ
ել կա -
բեւոր
մասնակցութիւնբ
բերաւ։
Ո ՚ " յ ց
միչա
ալ , Գաչ ն ա կ ց ա կ ա ն ն ե րբ
Հ ա լ ա ծ ո ւ ե
ց ա ն ել ամենագղռլելի
ս ա ռ բնացումնե
բ
պ ա Հ ա ն ջ ո ւ ե ց ա ն
սրպէսղխ
կարենային
Հ ա
յ ա ս տ ա ն
երթալ։
Ի ն չ մսիսումնեբ
եւ ա .
նա ր գ արութիւննե
բ չ կ ա ա ա բ ո ւ ե ց ա ն
այս
գ ե ա ն ի ն
վ ր այ • • •
Այսօբ
ալ, ղանաղան
պ ի տ ա կ ն ե ր ո ւ
տակ
ծ ա ծ կ ո ւ ա ծ
Հ ա կ ա ո ա կ ռ բ գ ն ե բ
,
կ ա տ ա ղ ի
պ ա յ ք ա ր կբ
մղեն
մեղի
գ է մ
Անգլիոյ
,
Ամերիկայի
, Թուրքիո
յ գ ո ր ծ ա կ ա լ ն ե ր ա ն –
ուանելռվ
Ժ եղ , մ ոռնալով
բռ լչեւի կնե բու
բաղմաթիլ
իէա
բէ ութիւննե
ր բ Հ ա ն գ է պ Հայ
ժ ո գ ո վ ո ւ ր գ ի ն ,
ոբոնց
ամենավերջինբ
կբ
յիչէք
Բ՚՚Լ՚՚ՐԳ
" ՛ լ ) Թուբքիռյ
տ ր ո ւ ա ծ այն
յայտարարոլթիւնբ
ոբուէ
կ՝բսեն
թ է ^Վբ ՜
բ ա ս տ ա ն ի եւ Հ Ա Յ Ա Ա Տ Ա Ն Ի
կառավարու
-
թիւններբ
կբ
Հրաժարին
իրենց
Հողային
պ ա Հ ա ն ջ ն ե րէն»
.. . Թող լսէ ո վ որ
ա կ ա ն ջ
ունի :
իրանի
մ է ջ , կբ տիրապետէ
Գա^ակ
-
ցութեան
գ ա ւ ա ն ա ն ք բ ։ « Աէիք^
օբաթեր–
թր
կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն
բերանն
է ։
Թերթբ
տ ե ղ ա ւ ռ բ ո ւ ա ծ է ներկա
յանաԱէ
չէնքի
մբ
մէջ։
Ա ռ ա ջ ի ն
յարկին
վրայ
կբ
գտնուին
է ս մ բ ա գ ր ա կ ա ն եւ Հրատա
ր ա կ չ ա կ ա ն բ ա -
միններբ
ել մէկ երկու
առանձին
գ ր ա ս ե ն –
եակներ։
Գ ե ա ն ա յ ա ր կ բ
տ ե ղ ա ւ ռ ր ռ ւ ա ծ
են
տպարանբ
, գ ր ա չ ա ր ա ն ո ց բ ե
բաժինբ։
Ունի
փ ո ք ր ել գ ե ղ ե ց ի կ
պ ա ր տ է զ
մբ՝
իր ա ւ ա զ ա ն ո վ ։
«Ալիք»ի
տ պ ա զ բ ո լ -
թիւնբ,
ներկայիս
2500^
կբ Հասնի
: Աօտ
երկու
Հաղաբ
ըԹեՀբանի
մէԼ կբ
ս պ ա ռ ի ,
իսկ
էՐնացած
գ ա ւ ա ռ բ ;
Հ բ ա տ ա բ ա կ
-
չ ա կ ա ն
բաժինբ
քանի
մբ ա ա ր ի է ի վ ե ր ,
կբ
Հրատարակէ
աէլգային
ղպրոցներռւ
գ ա ս գ ա ր ք ե ր բ
, որոնք
ամբռղիլթեամբ
կբ
ս պ ա ռ ի ն
ԹեՀրանի
եւ գ ա ւ ա ռ ի
մէջ։
Գ ա ս ա զ բ ք ե ր բ
քօբինած՜
են պ ա չ ա օ ն ա ֊
վ ա ր ո ղ մեբ իսումբ
մբ բնկեր
ոլսուցիչնե
-
ՐՌ՜–
« ԱէԻք »/՛ չէնքբ
կատաբեալ
մեղուանոց
մրն է եւ մի չ տ
լեցուն
, մեբ բնկերներով
,
Համակիրներով
, պ ա տ ա ն ի ն ե ր ո վ
,
ծ ե բ ե ր ո վ
ել
ե րիտասա
բղնեբով
; Ունինք
զանազան
Մ իութիւննե
բ , պատանեկան
, մ արւլական
,
մ չակութային
, թ ա տ ե ր ա կ ա ն
ե ւ ա
յ ^ ;
« Ալիք
^էն զ ա տ ԹեՀրանի
մէջ կր
Հրա–
ւոաբակուին
, « Լուսաբեր
» մ ա ն կ ա - պա–
տ ե ն ա կան
Հ ա ն գ է ս բ
Հ ա ղ ա ր է
աւելի
տ պ ա -
գ ր ո ւ թ ե ա մ
բ ։ « ԱրմենուՀի
», պատմ
աղի
տական
ել գ ր ա կ ա ն
Հ ա ն գ է ս բ ,
« Ա ր փ ի »
ա մ ս ա գ ի ր բ եւ
Հ յ ա ռ ա ջ գ ի մ ական»
ճակա
-
աին « Վ ե ր ա ծ ն ռ ւ ն ղ » եւ «Նոբ
Ա յ գ » թեր -
թ ե ր բ :
ԹեՀրանի
Համայնքբ
այս տ ա ր ի
ունեցաւ
ցաւալի
կորռւսւոնեբ
•
ք՝ժ . Ա ա ե փ ա ն ե ա ն
,
Յ ո վ ա կ
Ատեփանեան
եւ Յակոբ
Տ է ր Յ ա —
կ ո բ ե ա ն :
Պ ա ր ս կ ա կ ա ն
կեանքի
մէջ ,
ք ա ղ ա ք ա -
կան
կազմ ա կե ր սլո
լթի ւնն ե ր չկան
ա յ ն -
պէս,
ինչսլէս
կ՚բմբոնենք
Արեւմուտքի
մէջ։
կայ ^Աղգ. ճակաա»
(որ
վ ե բ ջ ե բ ս
« Ա ղ գ –
Շարժում»
կբ կոչուի)
:
կառավա
ր ա կ ա ն
կուսակցութիւնն
է : Կայ աչիսա
—
տ ա ւ ո բ ա կ ա ն
կո ւս ա կց ո ւթի ւ ն ,
Բ ա ղ ա
յ ի ի
գ լ խ ա ւ ո րութեամբ
: Աա
, Ա՛ ո ս ա տ ե զ ի
ա մ ե
նակարող
զ ո ր ծ ա
կիցնե
ր էն մէ1^ էր ,
այմմ
բ ա ժ ն ո ւ ա ծ : կան
զանազան
անուններով
,
ուբիչ
խմբ ա կցոլթ
իւններ
եւս :
Ամէնէն
կ ա բ ե ւ ռ ր բ ,
« Թ ո ւ ա է »
կ ո ւ ս ա կ -
ցութիլնն
է, որ կ ա ղ մ ա կ ե ր պ ո ւ ե ց ա ւ պա -
տեբաղմի
լնթացքին
: Յ ե տ ա գ ա յ ի ն
Հիմ -
նռւեցալ
նաեւ
վՀայկ,
Հ ա ա ո լ ա ծ բ »
%
Ասոնց
ա ռ ա ջ ի ն
ղեկավարներն
էին Արտաչէս
Յով
Հաննէսեան
, Վաղար
Ա իմ ոնեան
եւ ա յ լ ն :
Պ ա տ ե ր ա զ մ ի
լնթացքին
,
ասոնք
իրենց
ձեռքբ
կ ե գ բ ո ն ա ց ռ ւ ց ա ծ էին, աղգ.
գ ռ ր ծ ե –
րբ ել էջմիածնի
պ ա տ ո ւ ի ր ա կ ն ե ր ռ ւ
Հ ե տ
միասին
, ա մ բ ո ղ ^ ա պ է ս
ք ա յքա
յեցին
ԹեՀ
րանի
մչակութ.
կ ե ա ն ք բ ,
ինչպէս
պ ի ա ի
տ ե ս ն է ք
յաջորղ
գլխուն
մէջ։
1948^
՚իե -
տ բ ռ ւ ա բ է ն էէ վ ե ր , երբ մաՀափորձ
կատաբ–
ա ւ ո
0 ԻշՍ Ե ր Ը
ԳՐԱԻԵ
սԸ
(գ. ել վերջին մաս)
Ներսէս
Ա շտա
ր տ կե ց ռ լ կո չե ր բ ոտքի
է–
ին
Հանում
Հայ գ ի լ գ ա ց ռ ւ թ ե ա ն եւ
նրանք
խմբ ե ր ո վ
գիմում
էին
Երեւանի
բ ե բ գ բ
պաչարած
ռուս
եւ Հտյ գ ն գ ե բ ի ն
օզնու
-
թեան։
Աեպտեմ
բերի
30/՛
՚լիչեբբ
40
ոռլ -
ս ա կ ա ն
պ ա չ ա բ ո ղ ա կ ա ն
թնգանօթնե
ր ,
մինչեւ
լոյս
ռմբակոծում
էին
ք ա ղ ա ք ի
կրէ^ակի
Հ ա ս տ ու բաբձբ
սլարիսպնեբբ
:
Բերղի
բնակչութիւնբ
այլեւս
չէր գ ի -
մ անում
, կ ա ն ա
յ ք եւ ե բ ա խ տ ն ե րբ
լացուէ
եւ
Հ ա ռ ա չ ա ն ք ո վ
գիմ
ում էին
ւթ
խանին
, որպէսղի
անձնատուր
լինի : Խա
նբ
ս պ ա ռ ն ո ւ մ
է ր նբանց
:
Հ ք ա գ ե ց վ ե ր ջ ա պ է ս
Հոկտեմբեր
մէկի
"՚–
ւ ե տ ա բ ե ր
ա ռ ա ւ օ ա բ ։
Յուսս՚Հատուած
ժռ–
զովուբգբ
բարձրանալով
պ ա ր ի ս պ ն ե բ ի
վ ր ա
յ , թ ա չ կ ի ն ա կ ն ե ր ռ վ
նչան
էին
անում
ռուսերին
ռբ գ ա ն
, բ ե բ գ բ
անձնատուր
է
լինռւմ
• չատե
բբ վտանգբ
Հաչուի
չ ա ռ ն ե -
լով
էէաղում՛
էին բերղի
ս լ ա տ ե րից
ներքեւ
ել
շ ն չ ա ս պ ա ռ
Հասնում
իբենց
աղաաա
-
բ ա ր ն ե բին : Բացւում
են ղաբսլասի
գ ռ ն ե ր բ
եւ
ռ ո ւ ս ա կ ա ն
գ ւ ա ր գ ի ա կ ա ն
ք ա ջ ա ր ի
գլն–
գ ե ր բ ե՛լ Հա
յ ա չէսա
րՀաղօ
բ ա կ ա ն
ղօրամ
ա–
սերր
մտնռւմ
են ք ա ղ ա ք :
Հ ա ս ա ն
Խանբ,
ուրիշ
եօթբ
իոաների
եւ
չորս
Հտւլա
ր
սլ աբ սիկ
ղ ին"
ւռրներ
ի Հ ե տ
գ ե բ ի են լնկնում
: Ռուսներ
բ գ ր ա ւ ո ւմ են
49
մեծ եւ
50
փ ո ք բ
թ ն գ ա ն օ թ ,
չորս
ղբօ–
չ ա կ եւ ուրիչ
ռ ա ղ մ ա լ ա ր :
Հայեբբբ
ծեր քժէ մանուկ
, ւիազռւմ
էին
բ ն գ ա ռ ա ջ
իրենց
ւիբկիչներին
, լալիս
ու
փար
լում
ղինո
լորն
երին
:
« Ա ալղաթի
տռւտբ
Հէնց
բ ե ր դ բ
մ
տաւ
թ է չէ , Հազար
տեղից
, Հաղար
վւանջարից
լացն
ու ա բ տ ա ս ո լ ք բ
է լ չէին
թութւում
, ոբ
մ ա ր գ ի
բ ե բ ա ն բ բ ա ց բլէի : Բայց
ո վ
սիրտ
ունէր,
լաւ էր տեսնում
, որ էն ձեոնեբն
,
էն
ա չ ք ե ր բ որ ք ա բ ա ց ե լ
, ս ա ռ ե լ
երկնքին
էին
մտիկ
տ ա լ ի ս ,
ա ռ ա ն ց
իւօսքի
է լ ա
—
ո ւ ե ց ա ւ
Շ աՀն
չաՀ
ի գ է մ
, Թ ո ւ ա է Հ
ա պ օ ր ի
նի
յ ա յ տ ա ր ա ր ո ւ ե ց ա ւ եւ ա ն ց ա ւ
ստո
րե ր -
կրեայ
ղործո
ւնէութեան
: Վ ե ր ջ ե ր ս
նորէն
օ ր ի ն ա կ ա ն ա ց ա լ է
Ներկայիս
առանձին
«Հայկ.
Հ ա տ ո ւ ա ծ »
չկայ։
Անոնք
լուծուած
են պարսկական
Թ ո ւ ա է Հ
խումբերոլ
մէջ :
Ա ն կ ա ս կած
, Թ ո ւ ա է Հ
Իրանի
ամէնէն
զօ
րեղ եւ կ ա ր ղ ա պ ա Հ , կուսակցութիւնն
է :
Ունին
իրենց
գ ա գ տ ն ի
ա ս լ ա րաններբ
եւ
մամուլբ
: ԸնգՀանուր
կ"՚վ՚ծիքբ
այն է որ
լաւ ալ զինուած
են : Բ ն ա կ ա ն ա բ ա բ կբ վա—
յե լեն
խորՀրգային
դեսպանատան
բ ա ր ո
—
յական
օժանղա
կութիւն
բ եւ
ն ի ւ թ ա կան
անսաՀման
միջոցնե
ր բ :
Թ ո ւ տ է ա կ ա ն
չարժո
ւմբ տարած
ո ւ ա ծ
է
գ պ ր ո ց ն ե րռւ ել Համ ա լսարաններու
մ է ջ
Հ
Ա ա ս ն ա ւ ո ր ա պ է ս
ուժեղ
են բ ժ չ կ ա կ ա ն Հ ա
մալսարանին
մէջ։
Հ ե տ ղ Հ ե տ է
տաբածուե–
ցան
գիւղացիներու
, ա ր Հ ե ս տ ա ւ ռ
րնե
բու եւ
բանուոբնեբոլ
մէջ : Ա ե ծ ծ ա ւ ա լ
ստացաւ
մ ա ս ն ա ւ ո բ ա բ ա ր
քարիւղի
աղգայնացռւմէն
ի վ ե բ , ^այ թ ո լ տ է ա կ ա ն ն ե ր
կբ
մ ա ս ն ա կ –
ցին
անոց
բոլոր
ցոյցերուն
, ձեռնարկնե
~–
րուն
եւ ամէն
տեսակ
աչխաաան
քներոէն
:
Ե ւ չատ
ա ն գ ա մ
իրենց
պ ա ր ս ի կ
բնկեբնե
-
բու
միջոցալ
, բաղմաթիլ
ծանր
գ ժ ո ւ ա -
րութիւններ
կբ ստեղծեն
մեղի
գ է մ :
Խ Ա Ն
սում
էին , որ գմոխքի
քանզուիլբ
մեզա
֊
ւոբների
Համար
էս գինբ
չէ Ր
ունենալ,
ինչպէս
Ե ր ե ւ ա ն ո ւ
բերղի
առնելբ
Հայերի
Հ ա մ ա ր :
Ա կ ա ն ա տ ե ս ն ե ր ի ց
մէկ
ուբիչբ՝
յայտնի
Գ ե կ ա բ ր ի ս տ Ե– Ե ֊ Լո՚չԻ^՚՚ՎՐ^
Իր
՜
տովանութիւններ»ի
մէ^ պատմ
ում է Հ ա
յերի
Ռուոներին
Հանգիսլման
Ս ր տ ա չ ա բ մ
եղե
լութ
իւննե
րի
մասին
:
«Հայերբ
, -
նկաբաղրում
է
Լաչինռ–
վբ
ծեր թէ մանուկ
, Պարսիկների
վ ա յ –
բագռւթիւններից
սարսափած
, ի ս ո ւ ճ ա պ ա –
Հաբ
փ ա խ չ ո ւ մ էին գ է պ ի
Ռ ո ւ ս ա ց
ղօրքբ,
աղաւլակելով
«Ռուս,
Ռ ո ւ ս ,
բ ա ր ե ւ , բ ա -
ր ե ւ » այս երկու
բ ա ռ ո վ
ա ր տ ա յ ա յ ա ե լ ո վ
էւբենց
սրտի
ս ա ր ս ա վ ւ բ
, սէրն
ու խ ն գ ր ա ն –
քբ
, իսկ գ ր ա ն ի պատասխան
լսւում
էր
ռուս
ղինոլռրնեբի
Հումկռւ
ու
փ ր կ ա ր ա ր
« մի վ ա ի ս ե ն ա ք
, մի վ ա է ս ե ն ա ք » •
անղամ
վ՚ոքբիկ
երաիսաներր,
սլաամ
ում է Լա–
չինովբ
,
իբենց
մ ա ն կ ա կ ա ն
կ ա ն չ ո վ
թ ո –
թովում
էին «բարեւ
բ ա ր ե ւ » ;
Ռ ո ւ ս ա կ ա ն
ղօրքեբի
մէջ կաբէլ
ս լ ա Հ պ տ –
նել չէբ
լինռւմ
, ամէն
ո ք նետւում
էր ա–
ո ա ջ
փրկեյու
տ ա ռ ա պ ե ա ^ ե բ ի ն :
Ժողո
-
վ ո ւ բ գ բ
ինքբ
բ ն ղ ա ռ ա ջ էր ղնում
իբ
աղա–
տ ի ^ ե ր ի ն :
Ե ր ե ւ ա ն ի
գ ր ա ւ ո ւ մ ից
յետո
յ , միւս
օբբ ,
պարիէէսլի
առաջ
տեղի
է ունենում
զօրա
-
Հ ա ն գ է ս : Ա չ տ ա բ ա կ ե ց ի ն
ռ ո ւ ս ա կ ա ն յաղ -
թ ա կ ա ն
ղօրքերի
առաջ
գ ո Հ ա բ ա ն ա կ ա ն
մաղթանք
է կ ա տ ա ր ռ ւ մ
:
Ա ա ղ թ ա ն ք ի ց
յետո
յ ռ ո ւ ս ա կ ա ն
Բ" Լ" Ր
Հրանօթներբ
մ իասին
Համ ա ղ ա ր կ են տ ա
լիս
աւետե
լով
աչխարՀին՝
Հայոց
ա զ ա տ ա գ ր մ ա ն
նռր
ղարագլուիսբ
:
1827
թ ո ւ ա կ ա ն ի
Հոկտեմբերի
՚.\ին ,
Ներ
սէս
Ա շ ա ա ր ա կե ց ին
Ա ա բ ղ ա ր ա ր ա տ ի
եւ Ե–
րեւանի
յաւլթական
գ բ ա ւ մ ան
առթիլ
գբ–
բում
է Եվ՚բեէք
կաթողիկոսին
;
վՈղորմոլթիւն
Աստուծոյ
բ ա ր ձ ր ա ց ա ւ ի
վ ե բ ա
յ
Հ ա յ ա ս տ ա ն
աշիսարՀի
եւ
Ա
բբո
յ
Տ ա ճ ա ր ի
իլրում
էջմիածն
ի ել
ամենայն
ո ր գ ւ ո ց
Արրոյ
Լուսաւո
բչին։
Ո ր ո վ ել ի
19
Ա ե պ տ ե մ բ ե ր ի
լ ն ղ լուսածաղն
20,
ա–
ռ ա ւ Աաբգաբապաան
, եւ ի
24
նորին
պա–
չ ա ր ե ա լ
ւլԵրեւան։
Ի
1
Հոկտեմբերի
( ն գ
ա ռ ա ւ օ տ ն
ա ռ ա ւ
ա ն ա ռ ի կ
կ ո չ ե ց ե ա ^ Ե ~ ՝
րեւան
, ի վ ե ր ա յ
առաջնումն
մեռեալ
ոչ ՚
աւելի
քան չորս
ս ա լ գ ա ղ ել եբկբոբգին
ել \
ոչ մի վ ա ս ն
առմանն
, ղոբ ա լ ե տ ա բ ա ն ե ա լ \
ձեղ,
Աուրբ
Աջոյ
Աերռւմ
եմ եւ մնռւմ
իս–^
կ ա կ ա ն
վ ե բ ա պ ա ա ւութեամբ
:
Զոր
մ ո ռ ա ց ա յ
յիլբումն
կ ա ր գ ի
յաւելում
՚
աստէն,
ղի Հ ա ս ա ն
խ ա ն ել ԱւէրՀան
Վուլի
խ ա ն
Հանգերձ
բազում
խանիւք
ս ա ր պ տ ղ ա ց
ել
2500
ղօրք
ղան առ քեղ այղր
ի
թիֆ–
լիս
կ ա լ ա ն ա ւ ո ր ե ա լ
, յռրմամ
Կ ա ր ե ն սաղ ֊
մռսել
բ ե ր ա ն ք ձեր ամենեցուն
,
3 ա մ ե -
նայն
նեղոլթենէ
կէմմէ
փրկեցիր
ղիս եւ ի
թշնամիսն
իմ ետես
ակն իմ»
1827
թ. Գեկտեմբերի
6
աղաաա
-
ղբոլած
Եբեւանում
կաղմւում
է ժ ա մ ա ն ա
կ ա ւ ո ր
վարչութիւն
, ոբի ղ ե կ ա վ ա ր
կազմի
մէջ
մանում
է նաեւ
Նեբսէս
Աչաարակե
-
Մ եր յօղռւածից
ղուրս
է
ն կ ա բ ա գ ր ե լ
ռ ո ւ ս ա կ ա ն
բ ա ն ա կ ի
յազթանա1^ւե
բբ Ա ա -
բ ա ն գ ո ւ է է , ղօրքեբի
յաղթական
մուտքբ
Թաւբիզ
եւայլն,
լնգՀուսլ
մինչել
Թիւր
-
մէն
չայի
1828
թ– Փ ե տ ր ո ւ ա ր ի
10^
ԼՀին
տ ո մ արուէ)
յայանի
Հ ա շ տ ո ւ թ ե ա ն
պ ա յ մ ա
ն ա գ ի բ բ ,
մինչել
պ ա տ ե ր ա զ մ ի
աւարտբ,
Հ
^այերի
ղազթբ
Պ ա բ ս կ ա ռ ա ա ն ի ց
եւն . :
Մ իայն
կ՚ասենք
, որ ուբիչ
ոչ մի ղ ա չ ն ա ֊
գիր
կ ա մ պայմանազիր
Հայերի
Հ ա մ ա բ
չունէր
այն կ ե ն ս ա կ ա ն ու իսոշոր
նշտնա
-
ՀԱՅԱՕ Տ ԱՆԻ
Մ Շ Ա Կ Ո Յ Թ Ը
Այսքան
պա
յքարի
ուղիներով
է
ոբ
կ՝ լնթանա
յ Հա
յոց
մ շակո
յ թ ի
կ ե ա ն ք բ տ ա բ –
ռւէ
տ ա ր ի
տալով
բաղմ
աթիւ
ղոՀեր
,
տ ա ր ո ւ է
տ ա ր ի , սակայն
, ունենալով
, մի
եւնոյն
ժ ա մ ա ն ա կ ,
գ ր ա կ ա ն
նուաճումներ։
Այն,
ինչ ռր աղգային
տ ա ր ե ր ք ի
Հ ա մ ա ֊
պատասխան
է, այն ինչ ոբ Հ ա ր ա զ ա տ
է
Հայ
մողովուբղէէ
Հ ո գ ե կ ա ն եւ
մ ա ա ւ ո ր
նկարաւլբին
, ան կբ մնա
յ
Հա
յ ո ց
մ շակո
յ –
թի , աղգային
մչակո
քթի
գ ա ն ձ ա ն ա կ ի ն
մէջ
իբրել
յ ա ւ ի տ ե ն ա կ ա ն
ա ր ժ է ք , այն ինչ
որ օ տ ա ր ա մ ո ւ տ է, էնչ որ գուբսէն
կու -
Գ " ՚ յ
է Ի ՚ ^ չ "Ր
^ " ՚ յ մ ռ գ ո վ ո լ բ գ ի
էութենէն
չի
բիսիր
, ինչ ոբ Համապատասխան
չէ
Հայ
ժոզովուրգի
ձզտռւմնեբուն
, իբ
պատմ
ա կ ա ն
ուղիներուն
, ան
ժամ
ա ն ա կ ի
բնթացքին
մէկ կողմ կբ նեառւի
, ել կբ մբ–
նայ
մէքաեղբ
այն ինչ որ Հայ
ժողովուր–
ղբ իր տառապանքի
գ ն ո վ
մ չ ա կ ա ծ
ել
զ ա ր գ ա ց ո ւ ց ա ծ է մչակո
յթբ : Ե ւ թո
յլ
տ
բ–
լէք
, իմ այս քիչ մբ չատ
ե ր կ ա բ ա ց ա ծ ել
յոդնե
ցուցիչ
ղ ա ս ա խօս ո ւթիւն
բ
վ ե բ ջ ա -
ցնե
լ մէկ փոքրիկ
բ ա ն ա ստեղծռ
ւթեամբ
Հա յ ա ս տ ա ն ի
ե ր ի ա ա ս ա ր գ
բ ա ն ա ստե
ղծնե–
րէն
մէկուն
կոզմէ
յօրինուած
(Խաչիկ
Դաշաենց) :
՚ԼւԱտած էի ես մի օր մեր կսւմիՍ,
փեււիս ցորեււ էր էրնում մեր կալռւմ ,
Սարից փչում էր աշունքուայ քամին,
Քամին քշում էր եւ յարդր աանում :
— փեււի՛, ասացի, այդ ի՞նչ ես անում ,
Դ՛ու ամբողջ յարդը աուեցիր քամուն:
— իան չկայ , բալիկ. ասաց ինձ քեոիս ,
Յարդր գնում է, ցորենն է մնռւմ:
Ամէն բանում էլ էդպէս է, բալի՛կ
Ինչ որ էրնում ենք, աալիս ենք քամուն,
Մեց էլ էրնում է աշիյարհի քամին ,
Յարդր գնում է, ցորենն է մնում • • •
Մենք ողջ աշլսարհր էրնում ենք հիմի ,
Ցարդն ու ցորենբ ասւլիս ենք քամուն–
Ու ես յիշում եմ քեոուս իօսքերր
֊ ֊ Յաւբդը գնում է, ցորենն է մնւււմ • • •
Ես էլ նսաել եմ երգերիս կամին •
Յարդն ու ցորենը տալիս եմ քամուն–
ինչ որ չի մնայ՝ կր տանի քամին
— Յարդր «յնում է , ցորենն է մնում • • .
Տիկիննե՛բ
ե լ պարոննե՛ր
, Հայոց
աշ -
իսարՀն
է լ այսօբ
էբնում
է. աշխարՀի
քա–
մէէն
կ՚երնէ
եւ Հայոց
մչակոյթբ
եւ այն,
ինչ ոբ անՀաբ աղատ
է ա յգ
մչակո
յ թ ի ն
մէջ. ինչ որ ա ն ա ր ժ է ք է, ինչ որ Հայ Հո
ղէն եւ Հայ Հողիէն
չի րխիբ , կբ
տ ա ն ի
քամին
• ինչ որ ա ր ժ է ք ա ւ ո բ է , Հայ ժո -
զովուրղի
հ ո գ ե կ ա ն
Հար
ստո
ւթի
ւնբ
կբ
կաղմէ,
կբ մնայ
Հայ կեանքի
մէջ եւ
ինչ
պ է ս
մ իչտ
ե ղ ա ծ է , ա յսօր
ալ Հայ
ժողո
-
վուրղբ,
եւ ա ր տ ա ս ա Հ մ ա ն ի մէջ, եւ Հ ա -
յ ա ս տ ա ն ի մէջ, կբ չ ա բ ո ւ ն ա կ է
ս տ ե ղ ծ ա -
գ ո ր ծ ե լ եւ իր Հանճար
ի արզիւնքներռվ
կբ
ճ ո խ ա ց ն է
Հա
յոց
աղգա
յ ի ն եւ Համ
ամ
աբգ–
կային
մչակոյթբ։
Այն, ինչ ոբ ա բ ժ է ք ա -
լոր է, կբ մնայ,
ա ն ա բ ժ է ք բ
կ՚երթայ
, ո–
բՈէէՀետեւ
« յ ա ր գ բ
գնում
է, ցորենն
է
մբ–՝.
նում»
ամէն
տ ե զ եւ աչխաբՀի
բոլոբ
Հո – \
վերոլ
ա ռ ջ ե ւ ։
–՛
;1$ ել վերջ)
Ա–
ՎԲԱՑԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
