« Յ Ա Ռ Ա Ջ »
ՍՍՍՈաՒՆեՐՈՒ ՓՈՒՌԻ1յ ՍԷՋ
Տարօն
- Տուրուբերսւնի
Հայր
. Ա իու -
թիւնր
, Հալէպի
մէ^ ունի
նորաբաց
ա .
կումր
մբ, ուր աեղի
կ՝ունենան
Հ ա ւ ա ֊
քո
յթներ,
ղ ա ս ա իսօս ութիւննե
ր , ա ա ր օ ն ա –
կան
թաղեր
ու ա ա ղ ե ր :
Ակումբր
ունի
իր նորակաղմ
՚ լ ^ ՚ թ ց ի կ
ղրաղարանբ
, ուր կր ւլտնուին
նչիւարներ
մեբ
փաոյսւոր
անցեալէն
:
Ուրաթու
-
թ ե ա մ բ ել յուղումով
այցելեցի
ա յ դ չէն~
քբ , տեսնելու
Համար
Հոն
Հաւաքոլաձ՜
Հայբենակիցներս
, որոնք
ս ր տ ա ռ ո ւ չ
եւ
շերմ
բկւդունելութիւն
մբ բրին։
Աիոլ -
թ ե ա ն
պ ա շ տ օ ն ա կ ա ն
օրկանբ
«
Տարօնի
Արծիւ»բ,
որ վերշերս
կր
Հ ր ա ա ա ր ա կ ո լ է բ
Ամերիկայի
մէշ, այժմ,
փ ո ի ս ա դ ր ո ւ ա ծ է
Հալէպ
եւ լ ո յ ս կբ տ ե ս ն է ,
խմբադրոլ
-
թ ե ա մ բ ատենապետ
Ա կրաիչ
Ա
կ բ ա ի չ ե ա –
ն ի ։
Հալէպի
մէշ կան մեծ թիւով
Աասուն
֊
ցիներ,
ոբոնք
մօտ
100 ~ 200
տ ա ր ի
ա ռ ա շ
դ ա ղ թ ա ծ են երկրէն
ել սերունդներ
Հաս–
ցւ՚լցած
: Ժ ա մ տնակին
, Հալէպ
դ ա ղ թ ա —
՛Լ՛" .1ՐԼ՛ ե ղ ա ծ է ԱասունցիներուՖ
,
ինչպէս
Ամերիկան
ի)արբերդցիներուն
, Պոլիսն
ու
ք ՚ ղ մ իրբ
Վ ա ն ե ց իներ
ուն եւ Ա շեց
ինե
բուն I
Աոկէ
50 - 60
ա ա ր ի ա ռ ա շ , Հալէպի
դ ր ե թ է
բոլոր
փ ռ ա պ ա ն ն ե ր ր
Աասունցիներ
ե ղ ա ծ
են : Ա եր անմ
աՀ
Հա յդուկնեբէն
Գէ"
ՐԳ
Ջավուշ
եւս , իր պատանե
կութեան
, ե կ ա ծ
է Հալէպ
եւ ա չ ի ւ ա տ ա ծ
վւուռի
մբ մէշ :
Հաղիլ
տ ա ր ի մբ կրցած
է տ ո կ ա լ
Հայրենի
քէն
Հեռու,
իր շաՀած
դ ր ա մ ո վ
դէնք դ բ -
նած
ել վ ե ր ա դ ա ր ձ ա ծ է Հայրենիք
Հ
Ու՚լեցի
մօ ա է
ն տեսնել
այղ.
ս ա ս ո ւ ն ա –
կան
փ ռ ա պ ա ն ն ե ր է ն
դոնէ
քանի
մբ Հողի
ւ
Աղնիւ
Հայրենակիցի
մբ՝ Տիկին
Ա ա բ ի ա մ
Մուշեղեանի
Հետ կբ բռնենք
՚Բառասուն
-
Ա անկանց
եկեղեցին
տ ա ն ռ դ
ճամբան
,
կ^անցնինք
նեղ ու մութ
փողոցներէ
, կա -
մ՚ոոաեասլ
գ ո ն ե բ է ել կր մտնենք
Հողե ~
տուն։
՚Ր-առակուսի
բակով,
բաղմաթիլ
խուցերով
, Հ ի ն ու քարաշէն
երկյաբկանի
" ՛ յ "
չէ^ՔԸէ
/՛բ կ ա ռ ռ ւ ց ռ ւ ա ծ ք ո վ
կբ
յիչե–
ցբնէ մեր երբեմնի
դ ա ւ ա ո ն ե բ ո լ
իսաներբ
:
Ջիու
աղբի
եւ մէղի
բ ա ր կ Հոտ
մբ կբ
բարձրանայ
դետնէն։
Բակին
մէշտեղբ,
շր՝՝որ
մբ, իսկ դէմբ,
դետնայարկին
վբայ
բացռւող
, « \,այի՚րի
»
վ ե բ ն ա տ ա ռ ե ր ո վ
ա պ ա բ ա ն բ ։
Արկրռրդ
յարկի
երկայն
ու
խարխուլ
պատշղամէն
, կբ տեսնուին
ս ե –
ւաչեայ
թիսադէմ
Հայ երեիսաներ
ել
կիներ
ոբոնք
ղբաղած
են իրենց
իսաղերռվ
եւ ա -
ռորեայ
դ ռ ր ծ ե ր ո վ : Հռգետունբ
կբ ս լ ա տ –
կանի
կբուսաղէմի
վանքին
, մ֊տմանակին
,
երանելի
օրերուն
, Հոս կ՝իշե
ւան
էին
շբր -
շակայ
ղաւաոնեբէն
ե կ ա ծ
ոլիստաւոբնե
-
րր
, Ե ր ո ւ ս ա դ է մ
երթալէ
ա ռ ա շ :
Հ ո դ ե տ ա ն
բակին
մէկ անկիւնբ,
ցածլիկ
դրան
մբ առշեւ,
պ ա տ ի ն տակ
կ ե ց ա ծ են
« շալվար»ներով
ել
« ա ր խ ա
լուխ»նե
բ ո վ ,
իորշոմած
ա յ տ ե ր ո վ
ծերունինեբ
, սեւ
փափախր
իրենց
դլիսին
, կարմիր
դօտին
ի~
բենց
մէչքին։
Անմիշապկս
կբ
ճ ա ն ^ ա մ
Աասունցթեբբ։
Ա ի ր ա ս
արադ
կբ
սկսի
դարնե
լ։ Ա ճ ա պ ա ր ա ն ք ո վ կբ մօտենամ,
եւ
կ ա ր օ տ ո վ կբ բռնեմ
իրենց
կոշկոռ
կապած
ձեռքերբ
ու կբ Համբուրեմ...
ՊաՀ
մբ
վերշ,
բոլորս
միասին
կբ մանենք
ց ա ծ գռ
նէն
ներս : Աասռւնցիներոլ
վւուռն
է : Աշ–
խ ա տ ա ն ք բ
դագրած
է : Հանգիստի
մ ֊ ո ւ մ ն
է ։
Գետինր,
իսսիրէ
ցածլիկ
աթոռներռւ
՚ և " " յ ՚ կ^կաած
են Հինզ~վեց
տ ա ր է ց ս ա ֊
սունցի
փ ռ ա պ ա ն ն ե ր
, որոնք
40-50
տ ա ր ի
ա ռ ա շ գ ա ղ թ ա ծ են երկրէն
ել ե կ ա ծ
իրենց
մաբմինն
ու Հայրենակարօտ
Հոգին
խ ա ր
կելու
այս օ տ ա ր
ա փ ե բ ո լ
բ ա ր կ
կրակին
աակ
:
կբ
բարեւեմ
ռւ կբ ծանօթացնեմ
ինք -
ղինքս : Բոլորբ
մէկ ոտքի
կԳլլեն
,
իրո՚բ
կ՝անցնին
այս անակնկալ
այցելութենէն
1
Յուղուած
են, անկարող
բ ա ռ մբ
փոխա
նակելու
։կբ նայինք
իրարու
եւ կուլանք
. •
ՊաՀ մբ վեբշ,
լեղռւիս
կ ա պ ե ր բ կբ ք ա կ -
ուին։
Կբ սկսիմ
Հարցուփորձի
: Անոնք
ալ,
հը.
քըքր^^
իը^^Ց յ ի չ " գ " ՚ – թ ի ՚ – ^ ը
՝• ^՚–Կ"՛ ՜
մաց
կ ա մ ա ց , կբ քակոլի
կ^իկբ
Հայրենի
տիսուր
ու քաղցր
յիչատակներու
: Յան -
կ ա ր ծ
մ էկբ
, տեսնելով
Հ ե ա ա
քրքրութիւնս
ել
ծայրայեղ
յուղումս
, կբ Հարցնէ
զար -
մ ա ց ա ծ
.
— « ԳՈԼ
իմա"լ
չբս մոռցիր
ի
ղեբկիր»։
Կբ ս լ ա տ ա ս խանեմ
. ^ ՛Բեռի
գ ո ւ ր պ ա ն ,
ես
ծներ իմ երկրի
Հողի մէշ ու տ ե ս ե ր իմ
Վարդավառբ
Աուրբ
կարապետի»
:
« Հա , բնտռւր
յ ա պ ռ վ է, ղաւակս
,
էն ու ծներ է երկիր
ու խմիր
շ ո ՚ - ր ,
անուչ
շբեր,
օր ղռւր
կաշին
քերթին
,
չմոռնա
յ
ղմբր
անուչ
Հայրենիք»
կ՝Ը"է
ծերունին
եւ
արցռւնքներբ
կբ գլորին
իր ղա/ւամած
այ–
տ ե բ է ն :
Յուղումս
գ ա գ ա թ ն ա կ է տ ի ն
կբ Հաս -
նի, երբ կ՝բսեն
թէ, անկիւնբ,
մութին
մէշ
նստող
ե ր ի տ ա ս ա ր դ բ
, նոր ե կ ա ծ է Ա ա ս ո ւ –
նէն։
Փ ռ ա պ ա ն ն ե ր է ն
մէկուն
տղան
է, որ
արՀաւիբքի
օրերուն,
մնացեր
է
Աասուն
ել
Համակեբսլեր
իր ճ ա կ ա ա ա ղ ր ի ն
։ Այմմ
,
ե ր կ ա բ
տարիներու
Հոլովումէն
վերշ,
այ
ցի
ե կ ա ծ է իր ծերունի
Հայրիկին։
Կրկին
պ ի տ ի վ ե ր ա դ ա ռ ն ա
յ Աասուն,
մինակ
ձ գ ե
լու
Համար
Հոն մնացած
իր Հ ա ր ա ղ ա տ ն ե –
րբ
Այլեւս
մոռցած
միւսներբ,
կբ
փ ո ւ թ ա մ
նորեկին
մօտ։
կրնաք
երեւակայել
արտա.
կարգ
յուզում
ս ։
Լեղուս
կբ բոնուի
, ա չ -
քերս
կբ մթնեն...
միայն,
ե ր դմբ
կբ
բարձրանայ
սբտիս
խորէն
«
կռունկ
ուստի՛՛
կ ո ւ գ ա ս ,
ծ ա ռ ա յ եմ ձայնիգ,
Կբ–
ռունկ
մեր աչխարՀէն
խ ա պ ր ի կ մբ չու -
նի՛՛ս
, . .» : կռունկը
կբ պատաոիսանէ
պաչ–
աելի
ծննդավայրիս
բ ա ր բ ա ռ ո վ • • •
՚(,սաած
գ է մ
դիմաց
, լման
երկու
ժամ ,
կր
քրքրենք
Տարօնի
աւերակները
: Ա ր տ է ս
արիւն
կը Հոսի,
երբ կ՝ըսէ
թ է , կրկին պի
տ ի
վ ե ր ա դ ա ռ ն ա
յ
Հա յ,րենիք
: Կ ՝ ա ռ ա շ ա ր -
կեմ որ, ղիսալ միասին
ա ա ն ի
Հայրենիք։
Նորեկբ
տիւրութեամբ
կը ժ պ տ ի ե
ւկ*օրօ–
րէ
դլուիսբ
: Այլեւս
անկարող
ղսսլելու
յ ո ւ
ղումս
եւ չարռւնակելու
մեր խօսակցու
-
թիւնը,
մնաք
բ ա բ ո վ
կ՝բսեմ
Հայրենակից
ներուս
ել ղիրենք
կրկին
տեսնելու
իսոս -
տումով
կը մեկնինք
Աասունցիներռւ
փ ո ւ
ռէն
եւ Հոգետունէն
: Ի տես այս
երկրի
Համն
ու Հոաբ
պ ա Հ ա ծ
ծերունիներուն
,
միտքս
կ ՚ ի յ ն ա յ Ա ա ս ո
ւնց
ինե
բու
առասպե
լական
միամտ ո ւ թ ե ա ն
մասին
լսած
, ժո -
ղ ո վ ր դ ա կ ա ն
ւԱւոյցներէն
մին, թող չվվւ -
բ ա ւ ո բուին
իմ սասռւնցի
սիրելի
Հայբենա–
կիցներս,
ռ ր ո վ Հ ե ա ե ւ , այգպիսի
ղրո
յ ց ~
նեբ
, փ ո խ ա դ ա ր ձ ա բ ա ր
շինուած
են
Աշոյ
դա
չտի
միամիա
ժողովուրդին
վ ր ա
յ , Ա ա–
սունցիներռւ
կոդմէ։
Երբ աոիթբ
ներկա
-
յանայ
, ղանոնք
եւս կբ յանձնենք
թոլդ
-
թին : Բոլորն
ալ կբ պ ա տ կ ա ն ի ն
Տաբօն
ԱչիսաբՀին
եւ իր աննման
ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ
ժողովռլրգին
:
Ա ասունցի
մբ , պղտիկ
Հա
յ ե լ ի մբ
կբ
գտնէ
գ ե տ ն է ն
ել. իր կեանքին
մէշ, առա
շ ի ն
ա ն դ ա մ տեսած
այս առա
րկային
կբ
նայի
Հետաքբքբռւթեամբ։
Մէշը
ա ե ս ն ե -
լով իբ դ ի մ ա գ ի ծ բ ,
յանկարծ
կբ
յոլղուի
,
ա ա կ ն ու վրայ
կ ՝ Բ Ա ա յ ,
կո՛րզելով
թէ իր
մ ե ռ ա ծ
եղբօր
նկաբն
է գ տ ա ծ
(եղբայրբ
իրեն չատ կը նմանի
եղեր) : ՛Բանի
մբ
ա ն
գ ա մ կբ Համբուրէ
եւ գուրղ
ոլրանքով
կբ
պաՀԷ
ծոցբ
է Իրիկունբ
տուն
կ*եբթայ
,
միտքը
կ ՚ ի ՛ յ ն ա յ
Հայլին
ել 1^'ոշը
նեբկա
-
յութեան
, կրկին
կբ Հանէ
ծոցէն,
կը
Համբուբէ
եւ կբ պաՀԷ : կնոշը
ուչագբոլ–
թիւնբ
կը գ ր ա ւ է ել կ ա ս կ ա ծ ն ե ր բ
կ ՛ ա ր -
թլնցնէ
• Գիչեր
մբ, երբ խոր քունի
մէշ է
ամուսինբ
, ան՚ւբ
ծոցէն
կը ւլողնայ
Հա -
յ ե լ ի ն ել իր կարդին
Հ ե տ ա ք բ ք բ ռ ւ թ ե ա մ բ
կբ
նայի։
Մէշբ
կնոշ մը գ ի մ ա գ ի ծ ը
տես
նելով,
կը ղարմանայ
(կինն
ալ իր կ ե ա ն
քին
մէշ Հայելի
չէր տեսած)
: Յեաոյ
կը
խռովի,
կը յուղռւի
, կարծելով
թ է
ամու
սինը
ուբիչ
կին մբ կբ սիրէ
եւ ա յ դ
կնոշ
պ ա տ կ ե ր ն է որ ծոցը
դ ր ա ծ
չարունակ
կբ
Համբուրէ
: կռիւն
ու ՚իէճբ
կբ սկսին
տ ա ն բ
մ է շ ։
հյեղճ
ամուսինբ
կբ պ ն դ է որ, իր
մ ե ռ ա ծ
եղբօր
պ ա տ կ ե ր ն է, իսկ կինը,
եր
դում
պատառ
կ՝բԱայ
, որ ա յ դ
անիծեալ
առարկային
՚էրայ
տեսածբ
, օտաբ
1^ոշ մբ
գէմք1ւ
է • • ՚ վիճաբանութիւնը
կը տ ե ւ է օ–
բեր,
շաբաթներ
, մինչեւ
ոբ ճ ա ր ա Հ ա ա ,
ւ^ելյեն
ւ^երթան
դիւղի
քաՀանային
մօտ,
ոբպէուլի
ա ր ղ ա ր դատաստանով
մբ,
՚ թ ր ^
լուււ
յ
իրենց
վէճերուն
: ՚ԲաՀտնան
,անոնց
բողոքնեբբ
մտիկ
բնելէ
վերշ
կ՛ուղէ
տես
նել
Հայելին
: Ձեռքը
կ՝առնէ
ել ո ւ չ ա դ ր ո ւ –
թ ե ա մ բ կբ
նայի
անոբ
մէշբ,
տեսնելով
մաղուէ
- մօրուքով
պ ա տ կ ա ռ ե լ ի
կղերական
մբ,
բ ա ց ա կան
չո
ւթիւն
մբ
կ՚արձակէ
« 5օ ,
Հէբ օրՀնածներ
, ա ս ի կ ա ոչ քոլ մե
ռ ա ծ
եղբայրն
է ել ռչ ալ էնիկ
ա ր մ ա տ է,
" ՛ յ լ ՝ ՛լի" օծող ու ձեռնադրող
Հանգուցեալ
սրբազանն
է » : Յետոյ
կբ Համբուրէ
ու
ճակտին
կբ քսէ
Հայելին
ու կբ պաՀԷ ,
Հա չ տ ե
ցնելով
ու ճամ բու
զնելո՚է
միամիտ
զոյդբ
... ։
ԱՐՄԵՆՈՒՀԻ
Գ Ե Ւ Ո Ն Ե Ա Ն
տՐԴԱՑԷ՛՝^ ԵԻ ՏԱՐԱԾԵՑԷ՚՚ւ^ «ՅԱՌԱՋտԸ
Պ Ո Ւ Է Ն Ո Ա ԱՅՐԷԱ,
27
Յուլիս
(Յառաշ)
.\
«Արմենիա»յի
տ ա ն վարչութիւնբ
սար–^
ք ա ծ էր յարգանքի
օր մը այս ափե - ;
րուն
վ ր " ՚ յ
մ ա Հ ա ց ա ծ
քսանըՀինդ^
լնկերներու
քիշատակին
: -
\
Մ տ ա ւ ո ր ա կ ա ն
կազմակերսլիչ
թէ
Հերոս։
եւ
աՀաբեկիչ,
ե ռ ա ն գ ո ւ ն եւ
նուիրուած^
կ ո ւ ս ա կ ց ա կ ա ն ,
Հ ր ա պ ա ր ա կ ա դ ի բ , Հայ
- 1
գ ռ ւ կ - ֆ ե տ ա յ ի , թէ պ ա ր դ
չ ա ր ք այ ի ն ,^
բոլոբին
անոնց
որոնք
եզան
Հիմնադիրներ^^
ակումբներու
, սրաՀներռւ,
թերթերու
, )
դ բ ա դ ա բ ա ն ն ե ր ռ ւ
, ե ր ի տ ա ս ա ր դ ա ց եւ կա - ^
նանց
միութիւններու
առաշին
դաստիա
- •
րա1լներբ
:
^
Յուլիս
՜^^ին
կիբ՚սկի
ա ռ տ ո ւ
քաղաքիս–
|
Ա
. Գբ. Լուսաւորիչ
Մայր
եկեղեցին
,
նեբ–՚\
սբ եւ դուրս
բ լեցուած
էր
խուռներամ՜
՝
բազմութեամբ
եւ ՀետղՀետէ
կբ
Հասնէին
;
Հեռաւոր
թաղերէն
Հանգուցեալ
լնկեր
֊ \
ներու
լնտանեկան
ս լ ա ր ա գ ա ն ե ր , լնկեբ
–՜ •
ներ
յ
բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր եւ ծանօթներ
•
5
Պատարագիչ
քաՀանան
կ ա ր դ ա ց
անուն–
*5
ներբ
անոնց՝
որոնց
Համար
Հ ռ գ ե Հ ա ն դ ի ս ա
՚.
պիտի
կ ա տ ա ր ո ւ է ր •
Արսէն
Միքայէլ
- յ
ե ա ն
, Ա ր ա մ
Ե ր կ ա ն ե տ ն
, Արմենակ
Ա ա - \
ղ ա ք ե ա ն , Յարութիւն
Թ ա Հ թ ա ճ ե ա ն ,Աար–
I
գիս
Թ՚օփճեան
, Նչան
3>էնէբճեան
, կարա–
Հ
պետ
Բ ա ր ս ե դ ե ա ն
, Աիմոն
թորդռմեան
, ^
Ա ա Հ ա կ
թ ո ր գ ո մ ե ա ն
, Անդրանիկ
Ա ա մ ի - \
կոնեան
(Ապօ)
ԶարեՀ
Զիլինկիբեան
, Յա– \
կոբ
կէօղիւպէօյիւքեան
, Յակոբ
Գաւիթ
- \
ե ա ն ,
քյաչիկ
Գաւիթետն
, Ն ա Հ ա պ ե ա Ա - \
դ ա մ ե ա ն ,
Օննիկ
Ֆէսլեան,
Արմենակ
Ա ը. \
իսիթարեան
, Ա ւ ե տ ի ս
Այվաղեան
, Մանուկ
\
Մ ո ւ թ ա ֆ ե ա ն
, Ա ս ա տ ո ւ ր
էօրէճեան
, Հայ– \
կազ
թէմպէլեան
, կարապետ
Ա ա բ գ ի ս ե ա ն
,
Տ
Ա ա Հ ա կ
Պօյաճեան
, Յակոբ
Տ է ր Գրիղոր
֊ \
եան ել Լեւոն
կ ո ր կ ո տ ե ա ն
;
\
Արարողութեանց
կը նաիսագաՀէր
կա - I
թող–
սլատուիրակ
Աիոն
եպիսկ.
Մանուկ–
՛՜ւ
եանբ,
իր չուրշ
ունենալով
ՅարութիւնՎ.
;
Մուչեան։որ
կբ
վ ա ր է ր
գպրուՀինեբու
^
« Գ ս տ ե ր ք Վ ա բ գ ա ն ա յ »
երդչաիսումբը
• ;
կաթող
. պ ա տ ո ւ ի ր ա կ ի ն
«ԱրՀնեալ
Եղե– \
րուք»էն
վեբշ,
դպրուՀիները
եբգեցին
չէԱա
--.
Հ ի ն ե ր դ մբ, «Աւ^իւ
ընկեր
Ա ե ռ ա ն ո ւ մ ՜
եմ»
, ռր յարմ
ա բ էր օրուան
խո
բՀուր–
գին : Կէո^օր
էր երբ ժոդովուբդբ
ՅԸԸ՜ ՚–
ո ւ ե ց ա ւ ,
ցորեկէ
վեբշ
կրկին
Հաւաքուելու
Համար,
«Աբմենիա»
սրաՀին
մէշ,
ուր Հ
ս գ ա Հ ա ն դ է ս մբ տեղի
պիտի
ունենար
: ՚,
Որոչեալ
ժամէն
ա ռ ա շ , սրաՀբ
լեցուած
;
էր եւ գ ե ռ Հեւ ի Հեւ կբ Հասնէին
Հ ե ռ ա - ^
լոր
թաղերէն
: Բեմին
վ ր ա
յ գ ր ո ւ ա ծ էին
մ ե ծ ա դ ի ր
պ ա տ կ ե ր ն ե ր ը
Ա ի ք ա
յէ լեանի
, ^
Եբկանեանի
, Ա ա լաքեանի
, թ՚աՀթաճեա
-
նի
, թ՚ոփճեանի
, ծ ա ղ կ ե պ ս ա կ ն ե ր ո ւ մէշ ե–
դ ե ր ,
ւծ սեւ
Վ ••
Ս գ ա Հ ա ն դ է ս ը բ ա ց ա ւ ն ա խ ա դ ա Հ բ
լնկեբ
Գ
. Գաւիթիսանեան
որ յ ո ւ ղ ի չ եւ սրտա
- • ՝
ռռւչ
խօսքերով.
«Գեբեզմանէն
եկած"
ձայնբ
աւելի
ա զ գ ե ց ի կ ել ղօբաւոր
է
քան–
կենդանի
խօոքը
բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ն ե ր ո ւ
, Հռե
Տ Ա Կ Ո 8ԹԸ
Ե բ ե ս ն ա կ ա ն
թուականներու
սկիղբը
•,
Օ–
բինակի
Համար
, Ր ա ֆ ֆ ի
վ է պ ե ր ը կ ա ր ֊
ղացռւլները
Ա ի պ ե ր ի ա
1լաքսոբոէին
. քա–
ռ ա ս ո է ն ա կ ա ն
թուականներու
սկիղբները
Ր ա ֆ ֆ ի
վէսլեբը
չկաբդացուլնեբը
կ՚աք
-
սորռւէին:
Ե ր ե ս ն ա կ ա ն
թուականներու
սկիզբբ
Հ ի ն
գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
, Հ ի ն դ պ ր ո ւ թ ե ա ն
,
գրա
կան
ա յ ս պ է ս
բսենք,
ժ ա ռ ա ն գ ո ւ թ ա ն մ ա
սին
խօսք
ա ն դ ա մ
կարելի
չէր
քնե
լ. քա
ռ ա
սուն ա կ ա ն թո ւ ա կաննե
բուն
Հ ի ն ղբա -
կանութիւնբ
կ ա մ
Հ ի ն
գ ա զ ա փ ա ր ն ե բ ը
մերժողները
ղաաապա
ր տ ո
ւթեան
կ՝են
-
թարկռւէին
, այնպէս
որ,
դ բ ա կ ա ն ո լ
֊
թ ե ա ն ,
ինչսլէս
մչակոյթի
ասպաբէղին
՚ ^ է է
է Կ " * Բ Հ ա ս տ ա տ ո ւ ն
տեսակէտ,
չկար
Հ ա ս տ ա տ ո ւ ն
^րաղխր
, չկար
Հ ե ա ե ւ ո զ ա կ ա ն -
գ ր ա կ ա ն
ռլզղռլթիւն,
նոյնիսկ
ե թ է այդ^
մաբդիկը
կ^ նկատուէին
իրրեւ
պւնչաօն–\
եաներ
, որոնք
կարենային
Հետեւիլ
ե ւ \
Հ ա ն դ ա ր տ
մտքով
աշխատիլ
իբրեւ
պ՛"չ ~՜
աօնեաներ
, ո բ ո վ Հ ե տ ե ւ
ա զ ա ա ս տ ե ղ ծ ա -
գ ո ր ծ ո ւ թ ե ա ն
մասին
խօսք
չէր կարող
լփ–
նիլ,
քանի
որ ա ն Հ ա տ բ
ա զ ա ա չէբ
ս տ ե ղ –
ձ^ադոբծելոլ
Համար
:
՝ Բ ա ռ ա ս ո ւ ն ա կ ա ն
թռւականներոէն
, ու
բեմն
երկրռրդ
ՀամաչիարՀային
պատե
րաղմին
յա յ տ ա ր ա րութեամբ
կացութիւնը
Հիմնովին
փ ո խ ո ւ ե ց ա ւ ։
Պ ա տ ե ր ա ղ մ բ
յայ–
ա ա ր ա ր ո ւ ե ց ա լ
Հ այբենական
, պ ա տ ե ր ա զ -
մ ի
յաղթանակի
Համար
անՀբաժեչտ
էր
որ
ամբոզ2
ժողովռւրդբ
իր
աշակցութիւ–
նը
բերէր
իշխանութեան
. եւ իչխանոլ
֊
թիւնը
օ գ տ ա գ ռ բ ծ ե ց
ժողովուրդի
ներքին
բնաղղները
. ազատութիւն
տ ո ւ ա ւ
կրօնա
կան
ա ս պ ա ր է գ ի
վբայ։
Եկեղեցին
ղաբ -
ձաւ
յարդանքի
արժանի
Հաստատութիւն
:
Թ՛անգարաններէն
Հանուեցան
Ա լ ե ք ս ա ն գ բ
Նելսկիներու,
Առւվռբովնեբոլ
, Բոգդա
-
նսկիչքիներու,
Վ ա ր դ ա ն Ա
ամիկոնեաննե–
բու
դրօչակնեբը։
Հայրենասիրութիւնը
դ ա ր ձ ա ւ պարտագիր
, մինչդեռ
ա ռ ա շ դա
տ ա պ ա ր տ ե լ ի
էբ ել պ ա տ ժ ի
արժանի
:
Հայրենասիրական
գրականութիւնը
ա ռ ա շ
քաչռւեցաւ։
Ա կ ս ա ն
Գրել
աղգային
կեանքէն
վ է պ ե ր , բանասաեղծութիւններ
:
Աղգային
գ ր ա կ ա ն եւ մչակութային
ժա -
ռանդութիւնբ
դ ա ր ձ ա ւ
առաշյն
չ ՚ " ր ք ի
վ բ ա
յ եւ
գրողը
եւ գրականութիւնը
մի
քիչ
ա զ ա տ
չունչ
քաչեցին
մինչեւ
պատե
րազմէ
յաղթանակը
;
Պ ա տ ե ր ա զ մ ը
վ ե բ շ ա ց ա ւ
, չռւտռվ
վեբ -
շ ա ց ա ւ եւ այս նռր ոգին
կամ նոր ք ա ղ ա -
քականութիւնբ
ել նորէն
տեղբ
բռնեց
^
նախկին
նախապատե
բաղմ
եան
դ ա ժ ա ն քա
ղաքականութիւնը
մ չակո
յ թ ի ել գբակա
-
նութեան
ասպարէզին
վյրայ։
Զեղմէ
չ ա -
ա ե ր բ
երեւի
կը յ ի չ ե ն
Հ ա մ ա յ ն ա վ ա ր կու —
ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն
ք ա ր տ ո ւ ղ ա ր
ժ գ ա ն ո վ ի
նչա
նաւոր
ճ ա ռ բ , ռր կը սանձաՀարէր
այնՀե–
ւչինակները
ել այն Հրատարակութիւննե
-
րբ,
որոնք
չ ա փ է ն
աւելի
տ ա ր ո ւ ա ծ
էին
Հայրենասիրռլթեամբ
կ ա մ
ա ն Հ ա տ ա կ ա ն
ապրումներով
ել չեղած
էին Համ ա յնա
-
՚էար
կուսակցութեան
այն դծէն
, ռբ տա
րին
եբու
լնթացքին
մչակո
ւ ա ծ
է բ ել Հե
տե լողական
կ ե ր պ ո վ կը տ ա ր ո ւ է ր է
՛Բի՛չ մը ե ր կ ա ր
եղաւ
այս ներածութիւ
-
նը,
բայց
անՀբաժեչտ
էբ ք որպէսղի
, յ ե -
ւոո
յ
մենք
կարենանք
աւելի
յստակ
կեր -
պ ո վ
Հասկնալ
այն՝
ինչ ռր տեղի
ունեցաւ
ել ինչ որ տեղի
կ՚ունենայ
Հ ա յ ա ս տ ա ն ի
մ էշ եւս
մ չ ա կ ո
յ թ ի
դ ր ա կ ա ն
ճիւդբ
ա ռ ա շ
ն ա կ ա բ գ տ ե զկը գ ր ա ւ է ր
յՍորՀրդային
իչ–
իսանութեան
ել Համայնաէիար
կուսակցռւ—
թ ե ա ն
ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
մ է շ ։
Միւս
ճիւղեբ
բ, տեսակ
մբ կ^ընթանային
ղ ո լ —
դլնթաց
այն ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
,
ղոր
իչխանութիւնը
կը կիրարկէր
դ ր ա կ ա ն ո ւ -
թ ե ա ն
վեբաբերմ
ամբ : Ատո
բ
Համ
ա բ
ես
մ ասնաւո
բ ա պ է ս կբ ծ ա ն ր ա ն ա մ
Հայաս
-
՝ տ ա ն ի
գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
ւիբայ,
ե ր կ բ ո բ դ ա -
կան
տ ե ղ տ ա լ ո վ
մչակո
յ թ ի
միւս
ճիւղե
-
բուն
:
Հ ա յ ա ս տ ա ն բ
խոբՀ
ր դ ա յնացաւ
4 0 2 0
Գեկտեմբեր
2ին (բոլչեւիկնեբբ
իրենք
կ ՚ ը
սեն
Նո
յեմբեր
29^5> ,
թող իբենց
բ ս ա ծ բ
լինի),
յամենայն
դ է պ ս
1 9 2 0 ^
ձմեռբ
Հ ա
յ ա ս ա ա ն բ
դ ա ր ձ ա ւ
հյոբՀրդային
:
ՀեազՀե
տէ
Խ ո ր Հ բ գ ա
յ ի ն
Հա յ ա ս տ ա ն բ
սկսաւ
կաղմա կեր պ ո
լի
լ
նո
յ ն
սկղբուն,^երով
եւ
ն ո յ ն
ձեւեբով
,ինչ որ Ռ ո ւ ս ա ս տ ա ն բ
աււա–^
շ ի ն
չլ՚շանին.
դ ր ե թ է մէկ տ ա ր ի , քիչ մը
աւելի
, ըստ այն Համաձայնութեան՝՛
ոբ
Հ ա յ ա ս տ ա ն ի
կառավաբութիւնբ
ել Փ •
Ռ ո ւ ս ա ս տ ա ն ի
ներկա
յացուցիչը
ս տ ո ր ա
-.
գ ր ա ծ
է ին ,
Հա յ ա ս տ ա ն բ
ձեւականօրէն։
մնաց
ա ն կ ա խ
, Խ ո ր Հ բ գ ա
յ ի ն ա ն կ ա խ պե
տոլթիւն
. այնուՀետեւ
միացռւեցաւ
Ան՜՜
գ ր կ ո վ կ ա ս ե ա ն
գաչն՚սկցութեան
եւ դ ա ր -
ձաւ
Հ ե ա ա գ ա յ ի ն Խ– Միութեան
մէկ աձ -
գ ա մ
ը :
Հա յաստանի
խորՀ
ր գ ա
յնացմ
ան
օբե -
բուն,
ոչ միայն
Հայ իսորՀրղային
ղքա -
կանո
ւթի ւ ն դ ո յութիւն
չունէր
, ա
յլ ա ռ -
Հ ա ս ա ր ա կ Հայ բ"լչեւիկ
գրողներ
ալ
չկ՛"–
յ ի ն : Ե թ է կային
քանի
մըՀոգի՝
նախկին
սոցիալ
դեմ ո կ բ ա տ ն ե
ր Ռ ո ւ ս ա ս տ ա ն ի
ղա
նաղան
՛էա
յրերու
մէշ, որոնք
յեաոյ
յա
րեցան
Համայնավարութեան։
Անոնք
Հայ
կեանքի
մէշ իրական
դ ե ր չէին
կատարեր
.
մէկ
բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ
Յակոբ
Տ ա կ ռ բ ե ա ն , մէկ
ուրիչ
բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ՝
Վ ա Հ ա ն
Տ է բ ե ա ն , մէկ
գ ր ա կ ա ն
ք ն ն ա դ ա տ ՝
Պօղոս
Ա ա կ ի ն ց ե ա ն
,
մէկ
ռ ւ ս ո ւ ց ի չ - ֊ պ ա տ մ ա դ է ա
Ա չ ո ա
ՅովՀան–^
նիսեան։
Մ ա տ ի
վբայ
կարելի
էբ
Համրել
այն Հայ բոլչեւիկնեբբ,
որոնք
կր
զբաղէին
գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա մ բ ել որոնք
սակայն,
չաւո
Հեռու
էին գ ր ա կ ա ն այն
սկզբունքներէն
,
այն
ոլղղութենէն
, այն
Ոգիէն,
որ^նք
Հ ձ –
տ ա գ ա յ ի ն
բերին
Ռ ո ւ ս ա ս ա ա ն , էենէն^
էէ.
լնկե
րնե
ր ը
յ
(5)
• \
Fonds A.R.A.M
