HARATCH, du 1er juillet au 31 décembre 1953 - page 118

Պ Ա Տ Ն է Շ Ն Ե Ր
•
Վերտին Լլ,Լք չարաթներուն , ԱմԼբիկա–
Հւսյոէ թեան զսւղաւիարական Հաաու֊աՆւլ
ս ւ ր ա ա կ ա ր գ ւլո րՆւււեէութեան մ (լ ՚ ք է շ էր՝
Ե ր ե ք Պ՚սւոէլամալորական էք֊ողովներ է ֊
րարոլ յա9որգեցէն . - Հայ Երի"՛՛ Գ ՚ " Լ ՜
նակցութեան ՚20րգ Պաաղմ . Ժ ՚ ՚ ղ " վ ը Գ*"–՜
մարուեցաւ Հեոաւոր
•Բլէվլէնաի մէշ,
(Յունիս 21-27). Հ– 3– Գաչնակցութեան
^ ր գ ս լ ա ա դ ա մ ա ւ ո ր ա կ ա ն ր , ( 3 " ՚ ^ ն ի ւ ւ ^Հէն
Յուլիս Հինզ) եւ Հ. 0– Մի՚՚՚թեան
^Տրդ պաագամ ա ւո ր ա կան ր (Յուլիս 6-11) ,
Պոսթրն, ՀՀայրենիք»ի սրաՀր։
Ե ր ե ք պ ա ա ւ լ ա մ ա ւ ո րականներուն մաս -
նակցող պ ա ա զ ա մ աւո րնե ր ր մէկ մէկ չա -
րաթ մողսվի նսաան , օ ր ա կ ա ր գ ի մչակ -
ոաւձ– Հարցերր քննութեան առնելու եւ
նոր որոշումներ աալու Համար :
Ե ր ե ք մողովներուն մէշ , շուրշ 250 Ո՚^ի–
աեր , կոմիաէներ ու մասնաճիւզե ր մ ա ն ­
րամասն Հաշիւ աուին եւ ներկայացու -
ցին մօս վեց Հաղար գորՆօն ու կազմա -
կերսլսւած^ անղ ամներու ա շ խ ա ա ա ն ք ր եւ
ձեռք րերուաՆ արգիւեքր :
Երիաասարգութիւնր , աւելի քան եր -,
րեք կենսունակ , ոչ միայն զրազեցաւ իր
առօրեայ , ներքին Հողերով , այլեւ լագ -
Հանուր իսնղիրնե րով՛. \ք ասնաւոր ուշա -
գրութեան ա ռ ա ր կ ա յ գալւձոլց ամերիկա -՝
Հայ ե րիաասարզութիւնր ե լ նոր "րո ֊
շո ւմ՜ներ աուաւ իր կազմ ա կե ր պո ւ թիւՍր
զօրացնելու եւ ազգային շուՆչ հ՜աւա լե լու
մասին՝ նոր սե րունգի լա յն ղանգուահ-նե -
րուն մ էշ : ԸնգՀանուր ո գ ե ւ ո րոլթեա՚կ
մէշ, անցուց րանաձեւ Հայ լեզուի ու–
սուցման ե լ աարաՆաման մասին , Երի ~
տ ա ս ա ր ղ ա ց ի)լիււքլէերր գարձնելով աղգա -
յին ոգիի ու մշակոյթի անմար վ ա ռ ա ր ա ն ­
ներ :
Գաշ^ւակցութիւնր , Հայ Հղօրաղոյն քա­
զ ա ք ա կ ա ն կո ւսա կցո ւթ իւնր , աղղային ու
ք ա զ ա ք ա կ ա ն (սոր ղիաակցութեամբ եւ
կ ա զ մ ա կ ե ր պ ա կ ա ն լայն ցանցով, իր որո ֊
շում^յերով ու ի ր ա ա ե ս բանաձաւումներով ,
եկալ. րնգգրկելու բ ո վ ա ն ղ ա կ Հայ կեան ֊
ՔՐ, իր ֆիզիքական , Հ ո գ ե կ ա ն , մշակու -
թ ՚ " յ ի ն ե լ յ ա տ կ ա պ է ս ք ա զ ա ք ա կ ա ն մար -
զեբուն մէշ–,
Հայկ . Գաաբ , մ ա ս ն ա ւ ո ր ա բ ա ր , տիրող
բնգՀ անուր ու ն պ ա ս ա ա ւ ո ր ՜ մթնոլորտին
մէշ, գ ա ր ձ ա ւ իր խոր ուշաղրութեան ա -
ռ ա ր կ ա ն եւ տ ո տ ն ց ք բ իր վաղուան զոր -
ձ-ունէութեան : Գորհ^ունէութիւն ուր Հի -
ներու եւ երէցներու վ։ո րձառոլթեան ու
ա ռ ա ^ ո ր գ ո ւ թ ե ա ն կուղայ խառնուիլ նոր
ոլմերոլ ո գ ե ւ ո րութ իւ1ւ ր ;
Հ՛ 0՛ Միութիւնր, իր կարգին, կանա~
ՅԻ Հղօրազոյն կաղմակերպոլթիւնր, որ
Ամերիկա յէն մինչեւ շարաւային Ամեբի -
կա ե լ Ավվւլռքի Հեռաւոր գ ա զ ո , թներԱ
գ ա լ ա ր ու կենսունակ ճ իւղեր ա ր ձ ա կ ա ե
է, իր ՀամաՀա յկական որոշումներով ե -
կ ա ւ չ ա ր ո ւ ե ա կ ե լու իր " ՛ ղ ղ ա պ ա Հ պ ա ն մ ան ,
ա —
ուա—՚
սքանչելի գորհր նոր ու լայն միշոցներ
սաեզհ-ե լու շան քով •
Ս ե ր տ գորքՒակցոլթիլն՝ իր աշխարՀա -
ցրիլ մասնաճիլղերռւն Հետ եւ տ ե ն դ ա գ ի ն
ա չ խ ա տ ա ն ք ու նոր աղբիլրներոլ որոնում՝
Հասնելու Համար Հայ մոզովուրզի յարա­
ճուն կարիքներուն :
Եւ այս բո լորին Հետ՝ Հայ լեզու ու Ո -
դի •> ^ ՚ " յ միտք ու մշակոյթ ե լ Հայ նոր
սերունդի աղղային գ ա ս ա իա ր ա կո ւթ ի ւ ն ,
Համագորհակցոլթեամ բ զ ա գ ա փ ա ր ա կ ի ց
կաղմ ակերպութիլններոլ եւ ազգաշունչ
րոլոր Հայերուն :
Ե ր ե ք Պ ա տ գ ա մ ա ւ ո ր ա կ ա ն ն ե ր է ն ամէն
՚^ԷԿՌ էր օ ր ա կ ա ր գ ո վ , իրեն յատուկ րմ -
բռնումով, յաճախ տ ա ր բ ե ր ճամ բաներով
Ր"՚.քՍ ^ " յ ն նպատակով, որ Հալ յ֊ոզովուր–
զ ի աոովշ պաՀպանումն է մարմնով եւ
Հոգիով :
ԸնգգքՒելոլ Համար քանի մր լնգՀանբա–
կան կ է տ ե ր , կարելի է ուրախութեամբ
Հ ա ս տ ա տ ե լ , թէ երեք մողովներն ալ ան -
ցան բնգՀանուր ներդաշնակութեան մէշ ։
Ս ո վ ո ր ա կ ա ն բացատրութիւն մր չէ
"իկա , եթէ նկատի ունենանք այն գմ
րալոյհ– իւնգիրներր , որոնք Ընուեցան եւ
բանաձեւուեցան : Համերաշխութիւն եւ
ՀամագորՆտկցութիէն՝ շբշանէ շրշան եւ
գագափաբակից կաղմ ակերպութիւններու
Հեա , ինչպէս Հայութեան աղղաշունչ եւ
առողշ աա ր րե բուն Հեա :
Բոլորր մաահ-եցին զոբհ՜երու եւ կա–
բիքնեբու մասին , մոռնալով ե բ կ բ ո ր գ ա -
կան տարակարնութիւններբ : ՚Բիէ ա ն գ ա մ
աքնքան գիտակցութիւն ու ՀամախոՀու -
թիւն ի յայտ բերուածէ են , որքան " ՛ յ "
տ ա ր ի , երբ ա ե ն գ ա գ ի ն ու տրղիւնաչաա
տ ա ր ո ւ ա ն մր վ ա ս տ ա կ ի ն Հաչուեկչիռբ ա ր –
ուեցաւ ;
Այս մթնոլորտին մէշ է որ քննուեցան
Հարցերր յ %ախ՝ կաղմա կեր պ ո ւթեան
պաՀպանումն ու զօրացումբ, այն ի՛որ
Համոզումով՝ թէ ա ո ա ն ց Հ ՚ լ օ բ կաղմակեր–
պութեան մր, ղեղեցկագոյն գ ա ղ ա փ ա ր -
ներն իսկ դատապարտուած՜ են մնալու
մեռեալ տառ :
Յետոյ՝ պաՀսլանումր Հ ՚ ս յ մոգովուրգի
տզղտյին կերպարանքին ու ոգիին , իբ
աղղային ու ք ա ղ ա ք ա կ ա ն պ ա Հ ա ն ^ ե ր ո ւ ն
ա բհ՜ա րհ՜ում ո վ ;
ՊաՀել Հայր աչխաբՀի չորս հ^ադերուն ,
կարելի բոլոր միշոցներով. օգնել անոր ,
Հաց, լ ո յ " ե լ ազաաութիւնւ սփռելով սյա— •
բագ իր ու Հա յրենակարօտ զանզոլաձնե -
բուն :
ՊաՀել Հայ ե բ իտասա բզութիւն ր՝ մաս­
նաւորաբար , պատբաստել ւլայն վ ա գ ո ւ ա ն ,
Հիներու տեզր բռնելու, անցնող սեբունգ–
ներու գորհ՜ր շարունակելու Համ աբ , նոյ ն
ո գ ի ո վ ու շունչով , թէ իսկ տ ա ր բ ե ր ճամ -
բաներով : Ուրախոլթեամբ Հ ա ս տ ա տ ե ց ի ն ք
որ այս ա ա ր ի , եր ի ա ա ս ա բ գ ն եբո լ կ ա ր ե -
ւոր թ ի լ մ լ լ , իբրեւ ս լ ա տ գ ա մ ա լ ո ր , կր
մասնակցէր թէ Գաչնակցութեան ե լ թէ
Հ • 0 • Մ իութեան ժոգոէթւե բուն , Հ ե տ ա -
քբքբութեամբ , աշիումով ե լ ԷՐ 2Բ՚– ~
թեամբ։ Ա բտապնղիչ էբ երեւոյթբ, որ
ՓԱՐԻԶԷՆ ՀԱԼԷՊ
ՊԱՏԿԵՐ ՄԸ Դ Ժ Ո Ի՚ Ք ե ն
Բացի Հ ի ն մամանակներէն , Հոս գ ա զ -
թահ– Աասունցինեբէն , Հալէպի եւ չրշա -
նին մ էշ կան Տ ա րօն ի աՀաւոբ ողշակէգէն
Հրաշքով աղաաահ– բեկորներ , որոնց թի՜­
ւր դ ժ բ ա խ տ ա բ բ ա շ ա ա քիչ է : Հատիկ
Հատիկ , կամ շարան շարան կ ո ւ գ ա ն դի"
տեսնելու : Եւոաքանչիւրր ունի իր զար -
Հուրելի ե լ Հերոսական սլատմ ութիւնբ է
Ամէն մէկուն մարմնի վբայ կան սուրի եւ
Հուրի Հետքեր . . .
ինչեր կր պ ա տ մ ե ն վեբապրոզները ։Տե~
սայ կ ի ս ա խ ե լ ա գ ա ր պ ա ռ ա ւ մր , Վ ա ր գ ո յ ի
շբշանէն : Տասնրմէկ գաւակներէն միայն
մ էկբ աղատահ– , ա յգ սեւ օրերուն , Բիւր–
տ ե ր ո ւ Հետ կբ նաՀանշէ դ է պ ի Տ ի գ ր ա ն ա -
կ ե ր տ : Մայրր, քիւրտ շարզարարի մր քով
կր հ՜առայէ , ինբ տ ա ր ե կ ա ն զաւակն ալ ,
անոր ոչխարնեՐր կր պ ա Հ է : ճամբան ,
քիւրտ աղան կբ ս ա տ կ ի : իսլամական օ -
բէնքին Համաձայն , պ է ա ք է առատ շուրով
լուալ անոր շ ա ն ս ա տ ա կ մ արմինը թաղելէ
առաշ։ Հայ կինր զրազահ՜ է շուբ կրելով
ե լ մոռցահ՜ իր մինուճաբ զաւակր, որ մէկ
երկու օր է , անօթ ի հ՜ա բ ա ւ , ո չխարներուն
Հետ մնաց ահ՜ է մ օաակա յ սարերուն վր -
րայ : Տ ղան , ա յ լ ե ւ ս չգիմ ա ն ա լով անօ -
թութեան , կբ փ ա խ չ ի կուդայ տուն եւ
գ տ ն ե լ ո վ իր մայրր, գ ա զ տ ն ի պատառ մբ
Հաց կ՝ուղէ : Աայրր տեսնելով գաւկին
անսուաղ վիճակր, ինքղինքէն ե լահ՜, մոռ­
ցահ՝ մեռելին շուր կրելը , ձեռքին տակ
ալ Հաց չո ւ ն ենա լո վ , անմիշապէս տանը
մէշ գտնուահ՜ ալիւրէն գ ո ւ ն տ մը խմոր կը
չաղոլէ ու բարկ թոնիրին կողին ղարնե -
լով, Հաց մը կը պատրաստէ, եւ , տաք
աաք կը գնէ տ գ ո ւ ե բեբանբւ Ագտյին եզ -
բայրը, որ բ ա ց գռնէն կը լբտեսէր զա -
նոնք, կատղահ^ , կը քաշէ սուրը ե լ մօրը
հ՜ունկերուն վրայ կը մորթէ աղան. Հացին
սլատառը բերան ր, իսկ մայրը, կր ձ գ է
ողշ..՛ քՏելազալյ՚ՀԽյհւՀին , գրկս՚հ^ զաւ­
կին գլուխբ , կԻՐ՚այ սարեր ու ձորեբ • . .
ինչ սգբերզութիւն Ասաուահ^ իմ : Իս -
կ ա պ է ս Տանթէի դմոխքը կր նսեմանայ
Տարօնի եւ ուրիշ նաՀանգնեբու ա ն ե ր ե ւ ա ­
կայելի բնարշումին առշեւ : Ա ն բ ա խ տ
Տարօն, սեւ Վ ա ր դ ա վ ա ռ ի ն , 38 ա ա ր ի տ -
ո ա 9 էր, երբ թնղանօթի կը բռնուէր եւ
մոխրակոյտի կր վերահուէր Աուշ ք ա զ ա –
քը% Հազարաւոր անմեղ, անզէն ու ա ն օ գ ­
նական մ-ողովուբդ , եկեղեցիներու ե լ մ ա–
րագներու մէշ լեցնելով , ոզշ ողշ կը վա­
ռէին։ Մնացեալը, հ^երերով, մանուկնե -
բ ո վ եւ բուռ մը քաշերով, շաբաթէւեբ ե լ
ամիսներ , անօթի հարաւ, Հեբոսաբաբ կը
գիմաղրէբ Անտոքի , ՛Բանի , Ծ ի ր ի ն կ ա տ ա –
բի ե լ Ա . կ ա ր ա պ ե տ ի լեռներուն եւ ձորե­
բուն մէշ, ի ղուր ս պ ա ս ե լ ո վ Ա՚ուսեբուն եւ.
կ ա մ ա ւ ո ր ա կ ա ն վւբկաբաբ բանակին օ գ -
նութեան : Ի վեբշոյ, յոլսաՀատ ե լ ան -
սուազ կը պաշարուին , Հա ր իւբաւո բ\ւեր կը
գ ն գ ա կ ա Հ ա ր ո ւ ի ն , անթիւ անՀամ ար մ ա–
նոլկ^ե ր շղթս՛ յ ա կ ա պ կը նետոլին Հա յրե­
ն ի ղետերուն յորձաններուն մէշ, իրենց
պաշաահ՜ գ ա ր ա ւ ո ր վանքերու աչքին եւ
շուքին տակ . . .
3 8 տ ա ր ի է անցեր ա յ գ օրէն։ Գիշեբ է .
նսաահ Հալէպի տ ա ր ա գ ի ր Հայրենակից -
ներէս մէկուն ա ա ն ր պ ա ա շ զ ա մ բ , կր դի -
տեմ աննման ա ս տ զ ա զ ա ր գ երկինքն ու բո­
լորակ լուսինը՛. Յանկարհ, կը յիշեմ հնն–
դ ա վ ա յ բ ի ս ա ն զ ո ւ գ ա կ ա ն պարերգներէն
մին , ուր , շինականը , կալին մէշ պ ա ր
բռնահ, զրոյց կ՝ընէ լուսնին Հե տ . . . :
Լռւսնակ, դռւրպան, ռ՞ւււ կ՚եյւթաս նա՛՛յ ,
նա՜յ , նա՜յ ...
Կ՚երթ-աԱ՛ ,վըր հալպա սարո՜ւն, նա՜յ ,
նա՜յ, նա՜յ,
Կիշիմ, զաշոՆն զ.գայաՆն, նա՜յ նա՜յ , նայ
կր պատասխանէ հ ՜ ի հ զ ո ւ ն լուսնակը . . ,
Այմ֊մ , ես ալ, գ ի տ ե լ ո վ «Հալպոլ» բո -
լորակ լուսինը, կ ա ր օ տ ո վ կը Հարցնեմ ա -
նոր , ֊ Հ<%ուրպան լուսնակ ո՞ւր կ՝եր -
թաս...»֊ Լուռ՝ ու ախուր է լուսինր :
Պ ա ա ա ս խ ա ն բ կը բարձրանայ սբաիս խո ֊
բէն :
պէտք է ընդՀանբանայ անշուշտ , գառնա­
լով աւելի շօշափելի տ ա ր ո ւ է տ ա ր ի ;
Յուզիչ է տեսնել եբ ի տ ա ս ա բ գ ն ե ր՝ ո -
բոնք կբ գ բ ա գ ի ն ոչ մ իա յ ն իրենց մ իա յ ն
յատուկ խնգիրներով, այլեւ Հայ մողոոռ -
ւիուրգի ճակատագրով, Հայկ. Գ ա տ ի ու
մ շակո յ թ ի Հ ե տ ա ս ^ դ մ ան ու ղաբղացմ ան
գորհ-եբով : Եբիաասարզներ՝ որոնք չեն
ուղեբ բնկղմիլ։ Եւ վ ե բ շ ա պ է ս յ ո ւ զ ի չ է
տեսնել ե ր ի տ ա ս ա ր դ ն ե ր ո ւ կողքին երէց -
ներ, ս պ ի տ ա կ մաղերով, ամ բողշովին Հա­
ւ ա տ ք ու գոլրգուբանք ղարձահ– : Եւ ա -
սոնց ք ո վ նո յնքան յ ո ւ զ ի չ է տ ե ս ն ե լ Հայ
կինր , որ իր տունն ու լ^տանիքը Հոգալէ
զատ , ում ու ժ ա մ ա ն ա կ կբ գ տ ն է նոլիը -
ուելու իր ժողովուրգին պ ա Հ պ ա ն մ ա ն եւ
Հայ ե ր ի ա ա ս ա բ գ ո լ թ ե ա ն պատրաստու -
թեան դոբհ՜եբուն :
ա յ ս ամ էնը՝ Հ ա ւ ա տ ք ո վ , ո գ ե ւ ո բ ո ւ –
թեամբ ե լ ղոՀա բ եբ ութեան անՀուն զ գ ա —
ցումով :
կարելի՞ է յռւսաՀաաիլ, այս Բ"է"ՐԸ
տեսնելէ ե տ ք :
Երբ ժողովուրգ մր, իր բոլոբ Հ ա ս ա կ -
ներով կ՜ը կազմակերպուի, երբ այրեր ու
կիներ գորհ ի կը լ հ ՜ ո ւ ի ն , երբ ե բ ի ա ա -
սարգներ եւ եբիտասարգուՀիներ կը պ ա յ –
քտբին գ ա ղ ա փ ա ր ա կ ա ն պատնէշներու ե -
աին ամրացահ՜ , սլաՀելոլ Համար ա զ գ մը,
կարելի՞ է տարակուսիլ յաւլթանակին ու
յաշողութեան մասին ։
Վ^երշացան ա ր գ է ն ժողութւերը ե լ սլաա -
գամաւորները , գ ա ղ ա փ ա ր ա կ ա ն զինուոր–
եալներ , մեէ^եցան , մ իասին տ ա ն ե լ ո վ
կամք ք լ կորով նոր նուաճումներու Հա –\
մ ար յ
Մեր Հայրենիքի շ ՚ ՚ ՚ ն չ ր ձեղի Հ ե տ , մեր
ժողովուրդի փ ա ռ ք ն ու երաղը ձեր ս բ տ ե –
բուն մէշ, ընկերներ ու բնկերուՀինեբ ...
(Խմբագբական ՀԱնՐԵ՚եԻՔի),
Հ Ա Յ Ա Օ Տ Ա Ն Ի
Մ Տ Ա Կ Ո Ց Թ Ը
Մ իակ իբական բոլչեւիկր , կարելի է ը–
սել , 1 8 թուականէն ի վ ե բ գ ա ր ձ ա ւ Եղիչէ
Զա րենց բ , ո բ մ ա ս ն ա կ ց ե ց ա ւ Ա՚ուսիո յ քա­
զ ա ք ա ց ի ա կ ա ն պատե րաղմնե բուն , որ յա—
ր ե ց ա ւ Համայնավար կուսակցութեան եւ
ոբ անկեղհ՜ կ ե ր պ ո վ որգեղրեց Համայնա—
վ ա ր կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն գ ա զ ա փ ա րնեբ բ եւ
իր առաշին գորհր ^\Լմրոխները քցելա -
գարոլահ՜» Հայ պբո լ ե տ ա ր ա կ ա ն կո չուահ՜
գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն լաւագոյն եւ եզակի գոր—
հ՜ր կարելի է Համարել :
Երբ Հա յ ա ս ա ա ն բ ինկաւ ԽորՀ ր գ ա յ ի ն
վարչաձեւի տակ , Ո՚ուսաստանի զանազան
մ ասեբէն Հա յ ա ս ա ա ն ե կ ա ն Հ ա ա ու կտոր
ա ն Հ ա ա բոլշեւիկներ : Աոց . գ ե մ ո կ ր ա տ -
նեբ , որոնք յարեցան բոլշեւիզմին , եւ
Հայաստանի մէշ մաս մ բ մ ա աւո ր ա կ ա ն -
ներ կամ կէս — մ տ ա ւ ո րականնե բ , դ ա շ -
նա կց ա կան կամ ուրիշ մ աա յնութեան
տ է ր , յարեցան նո յնպէւա Համ ա յնավյսբ
կուսակցութեան եւ ուրեմն այստեզէն ըս—
կըսան կազմ ա կ ե բ պ ե լ գրականութիւնը եւ
տ ա ռ ա ց ի կ ե ր պ ո վ Հա յաստանի մ էշ կրկ -
նուեցան բոլոբ ա յ ն երեւո յթնեբը , ինչ որ
քիուսաստանի մէշ, այն տ ա ր բ ե բոլթեամբ ,
որՀայաստանի մէշշաա ա ւ ե լ ի ա ր ա գ տեղի
ունեցաւ այս Հո լովո յթը,որովՀեաել ,քիու­
ս ա ս տ ա ն ի մէշ արդէն տարիներու փորձը
կար։
Այ ս փորձը ա ս ա ի ճ ա ն ա բ ա ր եւ արագ -
օրէն կի բ ա բկո լե ց ա ւ : Ա կղբնական շրշա -
նին ուրեմն ռաղմ ա կ ա ն կոմ ունիզմի յա -
աուկ էէրա կանո ւթիւնը կամ ԼհԱՊԲ ի զ ր ՚ ս –
կանութիւնը մո ւ ա ք գորհեցին Հայ ա ս տ ա ­
ն ի մ էշ եւ կարգ մբ ե բ ի տ ա ս ա ր գ գրողներ
ա շ խ ա տ ե ց ա ն գրել կամ երղել , բ ա ն ա ս -
աեղհութիւններ յօրինել այն ձեւով՝ ինչ
որ / ր ո ւ ս ա ս տ ա ն ի մէշ Ա լ ե ք ս ա ն գ բ Կլսէնե -
բը , Մ ա յակռվսկիներ բ , Ե ս են իններ ր կամ
ուրիշները կը յօրինէին . եւ սակայն այս
շբշանին կարելի չէր ցոյց տ ա լ մէկ Հատիկ
նոր անուն , ոբ Հ ր ա պ ա ր ա կ ի վ բ ա յ ՚ " Է ^ Ի
բնկնող դ ե ր կ ա տ ա բ ա հ լինէբ , բացի Եգիշէ
Զարենցէն, որ արդէն կազմ ակե րպուահ ,
որոշ ն կ ա ր ա գ ի ր ս ա ա ց ա հ ա ա զ ա ն գ ա ւ ո բ
բանասաեղհ էր եւ իր բանասաեզհութիւն–
ներր կբ շարունակէր յօրինել մ ա ր տ ա կ ա ն ,
ռաղմ ա կ ա ն շրշանի յեղափո խ ա կ ա ն տբա–
մադրութիւննե րռվ^ :
Աւելի շուտ , քանի որ դրականութիւնը
դ ե ռ կազմ ա կ ե ր պ ո ւ ա հ չէր , աւելի շուտ ,
Հ ի ն դբոզներ , որոնք յարեցան իբրեւ ո ւ–
ղեկիցներ ԽորՀ. իշխանութեան , ե լ Խ՛
իշխանութեան պայմաններուն մէշ, սկսան
ա բ ա ա գ ր ե լ նոր երկեր , ինչպէս Գերենիկ
Գեմիբճեանը , Միքայէլ Աանոլէլեանր ,
Աոլրխաթեանբ, Հ ի ն գրողներէն Աիբասբ ,
կամ չ գ ի տ ե մ ուրիչ Հեղինակներ , որոնք
ղլխալորապէս ուրեմն , Խ • Հայաստանի
առա շ ի ն շբշանին , Հ ա յասաանի մէշ մ չ ա ­
կո յ թ , գ ր ա կ ա ն գորհեր աբտաղրեցին , եւ
պէտք է րսել, որ ա յ դ գոբհերուն մէշ կա­
յ ի ն արժէքաւոր երկեր ՚ ֊ Գեմ իբճեանը
արձակ զորհեր ե լ թատերգութիէններ աը–
լալ . Ատեփան Զ*>րեանբ շ ա տ արժէքաւոր
վէսլիկնեբ , մանբավէպեվէ տ ո ւ ա ւ ե լ Գե -
միրճեանբ որոշ երգիհ .գորհեբ , Հինեբէն՝
Լեռ - կամ սարը , շ ա տ սբամիտ երզիհա -
կան գորհեր :
Գրականութիւնը գ ե ռ կազմակերպուահ
չէբ ե լ աոնուահ չէր կուսակցութեան ղե­
կ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն աակ : կային զանազան
խմբակներ , ինչպէս՝ Գ Ա Պ Բ ը եւ ուրիչ
խմբակներ, որոնք քիչ չատ ա ղ ա ա կր
զորհէին : Երբ քհուսաստանի մէշ դրակա­
նութիւնը ենթարկուեցաւ կուսակցութեան
եւ կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն եւ լհուեցան սլեաա—
կան ա շ խ ա տ ա ն ք ի , նո յն երեւո յ թ ր կրկ -
նուեցալ Հա յաստանի մ էշ , եւ Հա յ ա ս ա ա ­
ն ի գ ր ա կ ա ն ութիւնն եւս Ղ(Տական թ ո ւ ա
կաննեբոլ վերշերը, 29 . 30 ապա 31 թուա­
կաններուն կենտրոնական Համ ա գ ո ւ մարի
որոշումներու Համաձայն նոյնպէս առ -
նուեցալ կո ւսա կց ո ւթ ե ան եւ պեա ութեան
ղե կա վա ր ո ւթե ան աակ է եւ բո լոր զբա -
կան մասնաւոր խմբակցութիւններր շ բ ն -
շուեցան , սաեզհուեցալ Հայասաանի Գը–
րոզնեբու Միութիւնը :
ինչպէս Ռ ո ւ ս ա ս տ ա ն ի մէշ, Հայաստանի
մէշ եւս Գբոզներու Ա իութիւնը գ ա ր ձ ա ւ
տեսակ մը իշխանութիւն , եւ գրոզնե
ւբ ա յ գ Միութեան ա ն գ ա մ էին , պ ա շ տ օ - (6)
նէութիւն՝ կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն եւ կուսակ -
ցութեան ն պ ա տ ա կ ն ե ր ը գոբհագրելոլ Հա–
մ ար :
ԱյնուՀեաեւ, գ բ ա կ ա ն ո լ թ ե ա ն ոլզգու՛–
թիւնը բոլորովին փ ս խ ո ւ ե ց ա ւ : ՝ Բ ս ա ն ա կ ա ն
թուականներուն երեւան ե կ ա ն նոր երի -
աասաբգ գրողներ, որոնք գրականութիւ–
նր մշակեցին , Հիմք ունենալով Հայաս -
ա ա ն ի ենթաՀողը եւ րնկերային պայման–
ներբ, Հայ ժողովուբգի կենցաղը, անոր
Հռղեկան ապրումները, այնպիսի գրող -
ներ , ինչպէս Ակոէլ Բակունցը , ա ր ձ ա կ ա –
ղիր , ոբ Հայ զ ի ւ ղ ի կեանքէն տ ո ւ ա ւ գե­
ղեցիկ պ ա տ մ ո ւ ա հ ^ ե բ ե լ ձեռնարկեց մէկ
մեհ ՚ԷԷ՚ՂԻ յօրինման , որ սակայն, Հրա ֊
տ ա ր ա կ ո ւ ե ց տ ւ միա յ ն կէսր , որովՀեաեւ
միւս կ է ՚ ՚ ը զուղաղիպե ց ա ւ Հայաստանի
ուրեմն եւ ղրականութեան , այսպէս ը ֊
սենք բոլշեւիկացման :
Գուրգէն Մ ա Հ ա ր ի , ե ր ի տ ա ս ա ր գ բ ա -
նաստեղհ , Վ ա ն ի 1915 թուականի մեր որ­
բերէն, այսպէս ըսենք, զբա կանո ւթիլնմբ–
շակեց թէ բ ա ն ա ս տ ե ղ հ ա կ ա ն , թէ արձակ :
Տ ա զ ա ն գ ա ւ ո ր Վ ա ղ ա ր շ ա կ Նոբենց , Տ ա ր օ ­
ն ի շբշանի որբերէն, Գեղամ Ա ա ր ե ա ն ,
Վ ա Հ ա ն թ-ոթովենց , Ամեբիկայէն
գ ա ց ա հ
եւ ուրիշներ, որոնք Հիմք դրին, կարելի է
ըսել ,կամ շարոլնակեցին , ե թ է կ՝ուգէք ,
Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ե լ Հայ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն ա -
ւ ա ն գ ո ւթիւննե րր , նոբագոյն պայմաննե ~
րու, նորագոյն պ ա ր տ ա գ ր ա ն ք ն ե բ ո ւ տ ա կ ։
Fonds A.R.A.M