« Յ Ա Ռ Ա Ջ »
ԱՆՀԵՏԱՑՈՂ
ԴկՄ՚ԲԵՐ
ա -
աւ
եալ
Արմէն
Գարոյի
(Գարեգին
Փ ա ր ա ր
մաճեան)
կէնր
:
Հանգուցեալյլ
ծնած
էր ղարաբաղի
ոս -
տանին՝
Շուչիի
մէի
1877
Գեվա
.
2ձին։
Հայոց
ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց
պ ա ա մ ո ւ թ ե ա ն
մ է լ
՚Լարարաղր
կր գ ր ա ւ է չաա
կարեւոր
աեղ
մր. Հայ ժողովուրդին
պ ա ր գ ե ւ ա ծ
րլ
լալով
բաղմաթիւ
նչանալոր
գ է մ ք ե բ :
Ռուբէն
Տ է ր Մինասեան
իր
Յուչերուն
մ է լ
ճչգրաօրէն
պ ա տ կ ե ր ա ց ո ւ ց ա ծ
է
յ ա ա ֊
կ ա ն չ ա կ ա ն
ղիհ^երի
մեր լեռնական
Հայրե
նակիցներուն
, ղանոնք
ներկայացնելով
իբ
րեւ
ք ա լ ա ո ի ր ա ,
ուժեղ,
Հ ա ս ա ա տ ա մ ի տ եւ
աոկուն
ն կ ա ր ա գ բ ի ա է ր
մաբգիկ։
՚Լաբտբազր
ծնունդ
տ ո ւ ա ծ է մէկ
կողմէ
գիւղացի
չ ա ր ք ա չ
Հայրենակիցներու,
ո -
բոնք
չնորՀիւ
իրենց
յամառ
ա չ խ ա ա ա ն -
քին,
գ ո ր ծ ն ա կ ա ն
մաքին
եւ
ժամանակի
պտՀանջներռւն
յարմարելու
րնգունակու–
թ ե ա ն ՝
անցեալ
գ ա բ ո լ
վեր1երբ
ս տ ե ղ ծ ե -
ցին
կ ո վ կ ա ս ի
ա ռ ե ւ տ ր ա կ ա ն
եւ ճարտա
-
ր ա ր ո ւ ե ս տ ա կ ա ն
մեծ
ձեռնա
ր1րւեր
ր ։
Միւս
կողմէ
ն ո յ ն
Հաբաբաղյլ
Հայու
-
թ ե ա ն
տ ո ւ ա ծ է բոլորովվւն
տ ա ր բ ե ր տ ի -
պ ա ր ի
մաբգիկ,
ղ ա ղ ա փ ա ր ա պ ա չ տ
եւ
անձնաղոՀ
, ինչպէս
Ա ր ա մ
Մանուկեան
,
Լէօ
, Վ ա ր գ ա ն
, Նիկոլ
Գուման,
իչիւան
,
եւ
բաղմաթիւ
ուբիչներ
:
Մաշուկ
Փ ա ս ա բ մ ա ճ ե ա ն
կը
պատկանէր
այս
ե ր կ ր ո ր գ
գ ա ս ա կ ա ր դ ի ն : իր
մայրբ
Նաթալիա
Պ ե ա ի ն ո վ ա
Թիֆլիղցի
էբ :
Հայ
րը
իվտն
Ամբրումեան՝
Հքուշեցի
ել մեծ
մօր
կողմէ
կը "երէր
Մելիք
-
ՇաՀնաղար~
ե ա ն
բնտանիքէն
: Ա ա չ ո ւ կ ի
քոյրը
Աննա
ամ
ուսնացած
էր
Օ ո վ ս է փ
Մ ելիք
.
Բ է գ -
լաբեանի
Հեա, որով
Հանգոլցեալը
խ ն ա -
միական
կտսլեր
ունէր
՚Լարաբաղի
երկու
չատ
նչանաւոր
Ա ելի^^երու
լուտանիքեե
-
բուն
Հետ։
Ա ե լվւ^էե
բունէ
^ոբՀիլ
էր , որ
՚Լարաբաղի
ա ն ա ռ ի կ լեռներուն
մ է լ Հա -
յերը
ե ր կ ա բ ա տ ե ն
ինքնավարութիւն
վա -
տութիւններ՜:
՚ ՚ ՚ ՚
"
^^՚"՚"նաաե–
Ջորս
տ ա ր ե կ ա ն էր , երր Ա ա չ ո ւ կ կոր ֊
սրնցոլց
իբ մայրը,
քիչ վերլ
ալ
Հայրը–.
Իր
նախնական
ուսումն
ս տ ա ց ա ւ
Գանձակի
ա ղ գ ա յ ի ն
դպբոցին
մէլ, խնամքին
ատկ
իր
քրոլ՝
Տիկին
Աննա
Աելիք
Բ է դ լ ա ր ե ա –
նի , որ Հոն Հ ա ս ա ա տ ո ւ ա ծ էբ եւ ոբ երկ -
րսրղ.
մայր
մը եղաւ
իրեն
Համար։
Ա ի լ -
նակտրգ
կրթութիւնր
ա ռ ա ւ
Թիֆլիղի
ռ ո ւ ս ա կ ա ն
գիմնազիոնին
մէլ, ղոր ա ւ ա ր –
ա ե ց
փայլուն
յալողութեամր
:
1890 - 95/՛
չբլանին
մ տ ա ւ ո ր ա կ ա ն
եռուն
կ ե ա ն ք մը կ ՝ ո գ ե ւ ո ր է ր
ե ր ի ա ա ս ա
բղութիւ–
նը
Թիֆլիղի
մէլ, ուր ե ր կ բ ո ր գ ա կ ա ն
եւ
բարձբագոյն
վարժարաններու
ուսանող
-
ներն
ու ուսանողուՀիները
ակումբներու
մ է լ խմբուած՝
կը վի՛ճաբանէին
գ ր ա կ ա ն ,
գ ե ղ ա ր ո ւ ե ս տ ա կ ա ն
, ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ու
լ^կե–
րային
ղանաղան
Հարցերու
չուրլ։
Հոն է,
"Ր
ա յ գ
օրերուն
Աաշոլկ
Հ ա ն գ ի պ ե ց ա ւ Ա ի–
մոն
Զաւարեանի
եւ Բժ • ՅովՀ.
Լորիս
-
Ծելիքովի
Տասնելոլթ
տ ա ր ե կ ա ն էր, երբ
1895^^
գ ն ա ց
ժրնեւ՝
գիտութիւն
ուսանելոլ
Հա -
մար։
Հոն իբ ա չ խ ա ա ա ն ք ի
բաժինն
ունե
ց ա ւ
Եւրոպայի
Հայ Ո ւ ո ա ն ո ղ ա կ ա ն
Ա՚իոլ -
թ ե ա ն
կաղմռւթեան
մ է լ ։
1900/Տք
ս ա ա ց ա ւ
Պ ս ա կ ա ւ ո ր
Գիտութեանց
վկա
յականը
:
^ յ ՚ է
չբլանին
էր , որ Մ աչուկ
ժընեւի
մ է լ ծ ա ն օ թ ա ց ա ւ
Գարեգին
Փ ա ս ա բ մ ա ճ ե ա –
նի Հեա , որուն
Հետ ե տ ք է ն
պիտի
ամուս
-
նանար
: Արմէն
Գարօ
1896ին
Պ ա ն ք 0թո -
մանի
գ ր ա ւ մ ա ն
մասնակցելէ
ե ա ք ,
Եւրո
պա
վ ե ր ա գ ա ր ձ ա ծ էր , չարունակելոլ
Հ ա –
մ ար իր ուսում
ը :
Թ է
Թիֆլիղի
ել թէ
Ժըեեւի
մ է լ , ուր
մեծ
թիլով
ռուս
ուսանողներ
կային
ա յ գ
չբլանին
, Ա ա չ ո ւ կ
մօաիկ
չփումներ
ունե
ց ա ւ
ռուս
եւ կովկասցի
մ տ ա ւ ո ր ա կ ա ն ն ե -
բու Հետ : Այս յաբաբեբութիւնները
մեծ
տպաւորութիւն
ձգեցին
իր վրայ։
ինք ալ
դ ա ր ձ ա ւ
անոնց
պ է ս խանդավառ
,
աղնիւ
դ ա ա ե բ ո ւ
Համ
ա ր
նուի
րուած
դաղափա
-
բ ա կ ա ն
ուսանողուՀի
մը :
1901^1»
Կովկաս
վ ե ր ա դ ա ր ձ ա ւ եւ
1902–
ին
Գանձակի
մ է լ ամուսնացաւ
Արմէն
Գա–
բոյի
Հեա։
Ն ո ր ա պ ս ա կ
ամոլր
Հասաաա
-
ո ւ ե ց ա ւ
Թիֆլիղ,
ուր
1904^1՛
ծնաւ
իրենց
միակ
ղաւակբ՝
Հբանտ
Փ ա ս ա ր մ ա ճ ե ա ն
,
Հեղինակ
ֆբ ան սեր էն
«Հա
յՈց
պաամու -
ե ա ն » և ղասախօսՏ՚լղելիՀամալսարանին
:
1905^Տ»
Հայեւթաթաո
կռիւներու
ը ն -
թացքին.
Արմէն
Գարօ
Թիֆլիղի
մ է լ ղե -
կավաւ՚ե էր Հա ւկակտն
ինքնապաշապ
նութեան։
Ա ա չ ո ւ կ մեծ
նեցուկ
մը եղ
ա յ գ
օրերուն
իր
ամուսնոյն։
կանուխէն
մտած
Գ ա չ ն ա կ ց ա կ ա ն
^Հ/^«"–
նակի
մէլ, չաա
մօոՎն
ճանչցալ
մեր մեծ
. ղԼկավարներր,
ինչսլէս
Աիմոն
Ջ " " ^ " ՚ Ր ՜
ձս/5ւ ,
Ռ ո ս տ ո մ
, Նիկսլ
Գուման
,
իչխան
Յովսէվյ
Աբղութեան
, Համօ
0Հան9անեան
^
իյեչօ
եւայլն
:
1907/ւ1՛
Մ աչուկ
վերադարձաւ
ժբնեւ
,
ուր
ա պ ր ե ց ա ւ
մինչեւ
իր մաՀը,
միայն
1910^1»
ել
1913^5ք
վերագարձաւ
կովկաս
կ ա ր ճ ատենի
Համար,
իսկ յեաագային
յա
ճ ա խ
այցելեց
Փարիղ
•
Արմէն
Գ ա ր օ Օսմ.
Ա ա Հ մ ա ն ա գ ր ո ւ թ ե ա ն
Հռչակումէն
վերլ,
1908^1,
Կ աբնո
ք
ե ր ե ս
փ ո խ ա ն
ընտրուած
էր ել կովկասէն
փ ո
խ ա դ ր ո ւ ա ծ
Պոլիս : Ա աչուկ
1910^5՛
Ժընե–
ւէն
Պոլ1՚ս
անցնելով,
ամուսնոյն
Հետ մի
ասին
գ ն ա ց կովկաս։
Ա ա կ ա յ ն
Հաղիւ
Պա–
թում
ց ա մ ա ք
ելած
էին, երբ
ց ա ր ա կ ա ն
ոստիկանութիւնր
ձերբակալեց
Արմէն
Գա–
րօն : Ա ս ի կ ա այն չբլանն
էբ, երբ
Ռուսիոյ
բռնակալ
վարչապետր
Ատոլիպին
իր մեծ
յաբձակողականը
ս կ ս ա ծ էբ Հ • 3 • Գ ա չ -
նակցութեան
գ է մ ել ց ա ր ա կ ա ն
բանտերը
լեցուցած
կ ո վ կ ա ս ի
բոլոր
Գ ա չ ն ա կ ց ա կ ա ն
ծանօթ
գէմքերը
, ետքէն
գ ղ բ դ ա դ ի ն դա -
աավարոլթիւն
մը սարքելու
Համաբ
Ա*
Փեթերսպուրկի
մ է լ ։
Հայերէն
ա ռ տ լ
ն ո յ ն
Հալածանքին
ենթարկուած
էին Ֆինլան -
տ ա ց ի , ԼեՀ եւ Հրեայ
Հայրենասէբնեբը
:
Թիֆլիղի
մէլ, ուր փ ո խ ա գ ր ո ւ ա ծ
էր
Արմէն
Գարօ
, Ա ա չ ո լ կ ան վերլ
դիմումներ
կաաարեց
ռ ո ւ ս ա կ ա ն ել վ ր ա ց ա կ ա ն
իչխա–
նութեանց
մօտ , ուր ծանօթներ
ունէր
,
Թիֆլիղի
քաղաքազլուխ
Ալեքսանտբ
Խ ա -
տ ի ս ե ա ն եւս իր կողմէ
միլամտեց
եւ
քանի
մը
չաբթուան
բ ա ն ա ա ր կ ո ւ թ ե ն է
վերլ
մեր
ողբացեալ
ընկերը
աղատ
ա ր ձ ա կ ո ւ ե ց ա ւ :
Ա ա չ ո ւ կ
մասնաւոր
բ ա բե կամռւթեամ
բ
կ ա պ ո ւ ա ծ էր ողբացեալ
Միքայէլ
Վ ա -
ր ա ն գ ե ա ն ի
կնռլ՝
Ատբիանիկ
ՅովՀաննէս֊
եանի
Հեա,
որուն
մաՀբ
1914/՚5.
խոր
սու
գ ի մտանեց
ղինքբ։
Վ ա ր ա ն դ ե ա ն ի
աղլիկ–
ներէն
բժչկուՀի
Մ ա ր գ ր ի տ
(Ռիթա)
Յով–
Հաննէսեան
, ոբ Փարիղ
կը բնակի
, Ա ա -
չուկի
Համար
եղաւ
Հ ա բ ա ղ ա ա
աղլիկ
մ ը ։
իր
Հիւանդութեան
աաեն. Օր– Ռ ի թ ա ան–
չՀեռացալ
անոր
սնարէն
մինչեւ
մաՀը :
Ժընելի
մէլ Ա ա չ ո ւ կ
վերսկսալ
իր ու
սումը,
մ տ ա ւ
բժչկական
վ ա ր ժ ա ր ա ն ,
՛լոր
ա ւ ա ր տ ե ց
1913^5՛
ս տ ա ն ա լ ո վ
բժչկական
վ կ ա յ ա կ ա ն ՝
Ջուիցերիոյ
մ է լ
ա շ խ ա տ ե լ ո ւ
իրաւունքով
: Տ՚ամանակ
մը
ա չ խ ա տ ե ց ա ւ
Ժլ^ելի
Հիւանդանոցին
մէլ ել
մ ե ծ ա պ է ս
օգտակար
եղաւ
1918/՛
կրիվ՚ի
Հ ա մ ա ճ ա ր ա
կին
ատեն։
Յեաոյ
իր Հաչլոյն
իրրեւ
բը -
միչկ
Հ ա ս տ ա տ ո ւ ե ց ա ւ իբ սիբած
քաղաքին
մ է լ ։
Շ ո ւ տ ո վ մեծ
ժողովրգականութիւն
չ ա Հ ե ց ա ւ եւ ^որՀիւ
իր գիւրաՀաղորդ
եւ
բաբեՀամբոյր
նկարագրին
Տ՚ւ^եւի
մ էլ
գ ա բ ձ ա լ
լ^աանի
ել բոլոբին
սիրելի
գ է մ ք
մը : Աղքատները
ձրի կը դ ա ր մ ա ն է ր :
*Լարաբաղի
Հ ա բ ա ղ ա ա
ղալակ
, իր
նկա–
բ ա գ ր ի տ ի ր ա կ ա ն
գիծն
էբ ա զ ա տ ա մ տ ո ւ -
թիւնը։
Անկաչկանղ.
մաքի
տէր՛, ոչ մէկ
ն ա խ ա սլա չար
ում
ունէր՝
գաս
ակա
րգային
,
ա ղ գ ա յ ի ն , ցեղային
կ ա մ կրօնական։
Ա
ը–
տածումի
այս անկախութիւնը
ստացած
էը
Իր ե բ ի տ ա ս ա ր գ
տարիքին
ապրած
միլա
-
վայրին
մէի
Համ
աչիւաբՀա
յ ի ն
առալին
պ ա տ ե ր ա ղ -
մին
ա ա ե ն , մինչ իր ամուսինը
ռ ա ղ մ ա ճ ա –
կատին
վրայ
էբ
Հայ
կամաւորներուն
Հեա
, Մ աչուկ
ա ն խ ա խ ա
Հ ա ւ ա տ ք ո վ ա ո -
գ ո ր ո ւ ա ծ է բ իր Հայ
րնե
իքին
Հ ա ն գ է պ ել
բոլոբ
իր չրլասլատը
Հաղորդակից
կը
դարձնէ
ր իր Հաւատքին
:
Պատերազմէն
վերլ
, երբ ա ր գ է ն
ունէ
-
ինք
ա ն կ ա խ
Հան
րասլե
տութիւն
ը ,
Ա ա չ ո ւ կ
Հ այասաանի
ներկայացուցի
չնեբն
էր կի -
ներու
Աիլաղզային
Ընկերակցութեան
Հ ա –
մ ա գ ո ւ մ արին
մ է լ : Ի ր րնակարանը
կ ե գ ր ո –
ն ա ա ե գ ի
դ ա ր ձ ա ծ էր անոնց
որ
Ա զ գ ե ր ո ւ
Գաչնակցութեան
մ օ տ
Հա յկական
Գատր
Հ ե տ ա պ ն դ ե լ ո ւ
պ ա շ ա օ ն
ունէին
,
ինչպէս
Ա ւ ե տ ի ս
ԱՀարոնեան
,
բ ՚ ^ ի չ կ
ՅովՀ • Լո -
բիս - Աելիքով,
ՅովՀ.
քՍան
Ա ա ո ե Հ ե ա ն ,
Ալեքսանղր
Խ ա ա ի ս ե ա ն
,
Լեւոն
Բ ա չ ա -
լեան
եւն • ։
•Բանի
մը տ ա ր ի
վերլ,
1923^^^,
Ա ա չ ո ւ կ
ղժբախտութիւնն
ունեցաւ
կորսնցնելու
իր
ամուսինը
Արմէն
Գարօն,
որ
1917 ֊ 1920
Ամենայն
Հայոց
կաթողիկոսի
ներկայա
-
Ց"*՚ԱԻ
^
էր ե դ ա ծ
Ամերիկայի
մէլ,
յեաոյ
1920 - 1922
Հ ա յ ա ս տ ա ն ի
Հ ա ն ր ա պ ե ա ո լ -
թ ե ա ն
գ ե ս պ ա ն բ
Ուոչինկթլ^ի
մէլ ։
ԱյնոլՀեաել
ամբռղ^ովյւն
նուիրոլեցալ
կրթութեանբ
իբ զաւկին՝
Հրանտի
,
որուն
Զեմ
գ ի տ ե ր
, իրականութի՛^ւն
է թ է ա–
ւ ա ն դ ո ւթիւն
։ Ամ
էն պարագա
յ ի
մ է լ խ " Ր
իմ աստ
մ ը
կա
յ պատմ
ուածին
մ է լ : Այս -
պ է ս
, 1լ ըսեն թէ
Ա ^ գ Ա ՚ ա ց ի ք երբ ռ ա ղ մ ա –
նաւ մը կը կորսնցնեն,
անմիլապէս
կը
զե–
տեղէն
ատոր
մէկ
մ անրան
կ ա ր
պ ա տ ճ է ն ը
զինուորական
թ ա ն գ ա ր ա ն ի ն մէլ,
ո բ պ է ս
ղ ի
գ ա
լո ց ր տեգեակ
մնա
յ անցեալին
; Ե—
թէ
նոյնիսկ
աւանդութիւն
մրն է
զրոյցը,
իր
մ է լ կը խ տ ա ց ն է
անգլիացի
ժ ո գ ո վ ռ ւ բ –
դին
ւ ն գ ա պ ա Հ
ոգին :
ՊաՀելով
Համեմատութիւններր,
իցիւ֊
թէ
մենք
եւս ունեցած
բԱայինք
թ ա ն զ ա -
բան մը, ուր գ ե տ ե գ ո ւ ա ծ
ըլլար
մեր
անց
եալը
իր ամէն
տ ե ս ա կ ի
մանրամասնոլ
-
թիւններով։
Ա յ գ
պ ա ր ա գ ա յ ի ն ,
թերեւս
Հ ա ս ա ծ
չէինք
ր Ա ա ր այս օրուան
վ ի ճ ա -
կին : Ա ե բ գ ժ բ ա խ տ ո ւ թ ե ա ն ց
բուն
պատ
-
ճ ա ռ ր այն է որ , Հայութիւն
կոչուած
շ ը զ –
թային
կարգ մըօղակները
ինկած
են : Ամ–
բողլական
չենք
ու ա յ գ ս լ ա տ ճ ա ռ ա ւ մեր
եբէկբ
չուա
կր մոռնանք
:
Այս
յ օ գ ո ւ ա ծ ա չ ա ր ք ի ս
լ ^ թ ո ՚ ց ք Ի »
տ ա ղ տ ո ւ կ
սչտտճառելու
ա ս տ ի ճ ա ն
չեշաե–
ցի
մ տ ա ւ ո բ ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
անՀրաժեշաոլ
-
թիւնր
: Թերեւս
մեղադբողներ
եզան
, ո -
բոնք
րսին
. - ինչ, ե թ է
մ ա ա ւ ո ր ա կ ա ն ը
չըլլար
Հայ ժողովուբգը,
պ ի ա ի
չկրնա՛՛ր
ապրիլ,
ա ո կ ա լ ,
տեւել
:
Անմիլապէս
պ ա ա ա ս խ ա ն ե լ ո վ
ըսեմ
թէ ,
գ տ ղ թ ա չ խ ա ր Հ ի
մ է լ Հայ
ժողովուրգին
միակ
պ ա Հ ա պ ա ն
Հրեշտակը
գ ի տ ա կ ի ց մր–
աաւորականութիւնն
է ։ Ան է որ կը
կոուի
ամէն
տ ե ս ա կ ի
ո գ ե կ ա ն
վտանգներուն
գ է մ :
Այս
կ ա պ ա կ ց ո ւ թ ե ա մ ր քիչ վերլ
ցոյց
սլի
տի ա ա մ թէ ինչսլէս
կորսուեցան
ԼեՀաս
-
տ ա ն ի ,
Մոլաաւիոյ,
Ո՛ւկրայնայի,
Թ ր ա ն –
սիլվանիոյ
Հոծ դազութները
:
իմ
վեբլին
յօդուածիս
մ է լ
կ՝ակնարկէի
Լվովի
մ է լ կ ա ա ա ր ո ւ ա ծ
Հայկական
Հար
սանիքին։
Ա ս ի կ ա
մանրանկար
մէկ յատ -
կանիշն
է մեր բարքերուն
: Ո ր ե ւ է
ա ռ ի թ ո վ
Հ ա ս ա ծ նոր միլավայբի
մը մէլ՝
անմի -
լասլէս
չիներ
ենք եկեղեցին
ու
շարուեր
րոլորաիքը
, իւրաքանչիւր
ն ո ր ա կ ե ր տ փ ո
ղոցին
ալ տ ա լ ո վ
Հայկական
անուններ
:
- Հ ա ր ս տ ա ց ե ր ենք , ս տ ա ց ե ր
ճոխութեան
մարգիզ
Ս
֊ակգըրս
ալ, բայց
ա յ գ
րոլորը
ա ն Հ ե ա ա ց ե բ են , իբրեւ
Հ ե տ ե ւ ա ն ք Հայժո
ղովուրգին
չաՀեբր
սլաչապանելոլ
լողու
նակ
Հայ գործիչներու
բ ա ց ա կ ա յ ո ւ թ ե ա ն
։
Ժողովուրդը
ո ւ ռ ճ ա ց ե բ է նիւթապէս
, կեր
Վյ՚այ
կը գ ո ւ ր գ ո ւ ր ա բ
ամբողլ
Հոգիով
:
1952^
սեպտեմբերին
Հբանտին
դ ա ս ա խ օ ս ը
նչանակոլիլը
ժընեւի
Համալսարանին՝
իր
զոՀողութեանց
պսակումն
ու
կեանքի
փ ա ռ ք ը
եղաւ
:
Բայց
ամէն
րանէ
ա ռ ա լ , իր անունը
պի
տ ի
մնայ
մեր պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն
մ է լ
իբրեւ
կեանքի
ընկերուՀին
Գ ա ր ե գ ի ն
Փաստբմա–
ճեանի
: իր ղերը
յատկանշելոլ
Համար
յ ի –
չենք ինչ որ կալվին
կը գ ր է ր իր կնոլ
Հա
մար
« Անիկա
իմ գոբծիս
Հ ա ւ ա տ ա ր ի մ
օ ժ ա ն գ ա կ ն
եղաւ : Ե թ է
գժբախաութիւն
մը
սլաաՀէր
, ան պ ի ա ի
ըլլար
կամաւոը
ք^կեբոլՀի
մը ոչ միայն
աքսորի
ել թ
րչ–
ո ւ ա ռ ո ւ թ ե ա ն
,այլ
նոյնիսկ
մաՀուան
մէի։
Մինչեւ
այս
վեբլին
օրերը,
Հ ա կ ա ռ ա կ
իր
76
աարիներու
բ ե ռ ա ն եւ անռզոք
Հ ի -
ւանդութեան
որուն
ենթարկուած
էր ,
վայրկեան
մը ա ն գ ա մ
էկոբսնցոլց
իր Հա
ւ ա տ ք ը ել ասլացոյցը
ա ո ւ ա ւ
աննկուն
կամքի
, քալոլթեամբ
ղիմակալելով
իր
ցաւերուն
եւ պ ա յ ք ա բ ե լ ո վ
մաՀուան
գ է մ :
Իբրեւ
բժշկուՀի
, կը զգար
թէ
ա զ ա տ ո ւ մ
չկաբ
իրեն
Համար,
սակայն
իրմէ
աւելի
կը
ղբազէր
իրեննեբով
: կր
չաբունակէբ
խնամել
իբ Հիւանգ
քոյրը
ել կր
ղրաղէր
իր
զաւկով
, իր ք ա լ ա ս բ տ ո լ թ ե ա ն
ել պա.
ղաբիւնոլթեան
Համար
ա ր ժ ա ն ա ն ա լ ո վ
բ ո –
լորի
Հիացումին
:
Այժմ
կը Հանգչի
ժընեւի
Փլէնփալէի
զերեզմանաաունը.
Արմէն
Գարոյի
կոզ -
քին :
ինչպէս
Կ՚ըսէր
րնտանիքի
մէկ բ ա բ ե -
կամուՀին՝
Տիկին
Շարլ
Բուշէ
, որ
30
տ ա ր ի
ա ռ ա լ
Արմէն
Գարոյի
այս
անղամ
ալ
Ա ա չ ո ւ կ ի
սնարին
վբայ
գ տ ն ո ւ ա ծ էր ,
այս
երկու
էակներբ.
Արմէն
Գարօ ել Մ"՚–
չո՚-կ
, իր՛արմէ
այնքան
տ ա ր բ ե ր ,
բայց
ճչմ ա ր տ ո ւ թ ե ա ն ել ա ր դ ա ր ո լ թ ե ա ն
Հա -
մար
իրենց
լերմ
սիրոյն
մ է լ այնքան
նր–
ման,
որոնք
իրարու
Հ ա ն գ է պ
փ ո խ ա գ ա ր ձ
յ ա ր գ ա ն ք ու սէր կր ա ա ծ է ի ն ել
որոնք
կեանքի
պ ա Հ ա ն ^ ե ր ո ւ ն
բերռւմով
յ ա ճ ա խ
իրարմէ
Հեռու
կ՚ապրէին
, այժմ
կող
կողի
կը
Հանգչին
:
^
գ ա ո ն ա լ ո ւ
Համար
օտարներուն
, ճիչգ այն
վ տ ա ն գ ի ն
պ է ս ՝ զոր այսօր
կբ
ս պ ա ռ ն ա յ
ներկայ
Հայութեան
:
էլմիածնի
զիւանատտն
մ է լ
Մովսէս
կաթողիկոսին
ոլղղետլ
պ ա չ տ օ ն ա կ ա ն ա -
ղերսազիր
մը կայ, ^րզ գարուն
ԼեՀաս
-
տ ա ն ի
գ ա գ ո ւ թ ի ն
անունով
զրկուած
: Այդ
ե ր կ ա ր ա պ ա ա ո ւ մ « օգնութեան
Հասէք
՝»ին
մ է լ կբ կ ա ր դ ա ն ք
.
« Հ ա ր կ ա գ ր ո ւ ա ծ
ենք
գ ա ն զ ա տ ո ւ ե լ ո ւ
բոլոր
այն դ ժ բ ա խ ա ո ւ թ ե ա ն ց եւ
անլուր
Հալածանքներուն
գ է մ , զոր կը
կրենք
այժմ
, մեր ճչմարիտ
քրիսաոնէական
,
Հայկական
կրօնքի
ս լ ա տ ճ ա ռ ո վ : Ա ենք եւ
մեր
նախորդներբ
, որոնք
երեք
Հարիլր
տ ա
ՐԻԷ
Ի ՛Ա՛Ս
^ ա պ ր է ի ն այս օ տ ա ր
Հ ո գ ե –
բուն
վրայ,
ե ն թ ա կ ա
յ
չէին
ճնչումներու
է
Այժմ
փոխուեր
է ամէն
երեւոյթ։
Պապա–
կան
նուիրակը
միչա
թ ա գ ա ւ ո ր ա կ ա ն ար -
քունիքն
է ։ Ա ե բ
նզովեալ
տ ռ ա ^ ո ր գ ը
ծ ա խ ո ւ տ ծ
է : Ան իր ոչխարները
յանձներ
է ի յօչոտումն
ագաՀ
գայլերուն
:
Օգնու
թ ե ա ն
Հասէք
, այլապէս
կը կորսուինք
է
Աեզի
գայլերուն
գ է մ
պաշասլաններ
զ ր -
կ ե ց է ք » :
Յօչոտոզ
դա
յ լ ե ր ը
անցեալին
մ է լ
ե կ ա ծ
են , ա պ ա գ ա յ ի ն
դ ա ր ձ ե ա լ
պիտի
գ ա ն ել
աւերներ
սլիտի
գործեն
, ե թ է պ ա շ տ պ ա ն -
ներ
չգտնուին
:
Անցնիքն
Լվովի
Հարսնիքին,
որ կը
ներ
կայացնէ
եբկռլ
Հ ա կ ա դ ի ր
կողմերը
Հայ -
կ ա կ ա ն
կեանքին,
Մեծութիւն
ել
թըշ–
ուառութիւն,
ինչսլէս
^ըսեն
նման
առիթ
ներու
մէի
իբրեւ
գ ր ա կ ա ն
դարձուածք։
« Երբ ե բ ի տ ա ս ա ր գ
Հարսնցոլ
Հայ
ազԸկը
պսակոլելոլ
կՂրթար
, Լվովի
բը–
նակչութեան
մեծ մասը
Հ ա ւ ա ք ո ւ ա ծ
էր
յգ
Հայոց
փողոցը
Հիանալոլ
Համւ
Հարսանիքով։
Հարսին
արգոլղարդը
նման
էր
) նոյնիսկ
կըՀ
ա ւ ա ս ա ր է ր թ ա գ ա լ ս
բա
կան
չ ք ա խումբի
կիներուն
։ Գլխուն
վ ե ր ե ւ
կր
կրէր
մեծատուներու
նման
թ ա զ ա ւ ո -
ր ա կ ա ն
լայլամի
փ ե ա ո ւ բ : Մի՚-ս
Հարսնե–
ւորնեբն
ալ փ ե տ ր ա զ ա ր ղ ո ւ ա ծ էին:
Հար
սին
պ ս ա կ ի
զգեստները
ոսկեՀիւս
էին
I
Նոյնսլէս
Հետեւեոբգներունր։
Իսկ
վւեսան
Հ ա գ ա ծ էր ա մ ե ն ա թ ա ն կ ա ր ժ է ք
սամոյբէ
զ գ ե ս տ , որուն
կոճակները
իսկական
ոսկիէ
եւ
թ ա ն կ ա ր ժ է ք
ք ա ր ե ր ո վ
չինուած
էին։
Արարոզոլթենէն
վերլ
երբ անցան
րնդու–
նիւութեան
ճոխ սրաՀր,
ու սկսան
Հայկա
կան
պ ա բ ե բ ր , այս անզամ
փ ե ս ա ն ,
վախե
լով իր Հ ա ր ս ա ն ե կ ա ն
տ ա ր ա ղ ր
,
Հ ա գ ա ւ
թ ա ն կ ա ր ժ է ք
նրբին
մ ե ա ա ք ս է
կ տ ր ո ւ ա ծ
Հագո՛ւստ։
Իր
կօչիկներբ
, ի զարմանս
բո
լոբին՝
ոսկեՀիւս
, արծանաթիւս
էին, ո -
բոնք
կը բարձրանային
մինչեւ
ծոլնկերբ
:
Հ ա ր ս ա ն ե կ ա ն
խ ր տ խճանս
ւթիւն
ը եղաւ
ան–
նկարտգրելի
» ;
Այս
բո լոր
պսսլւլուն
տողեր
ր
կ ա ր դ ա լ է
վ ե լ ՚ լ
անշուշտ
Հարց
պիտի
տ ա ն լ^թեբ
-
ցուլները
, ինչպէս
եղաւ
որ
այսքան
փ ա ր թ ա մ
զ ա գ ո ւ թ մը
ք ա յքա
յուեցաւ
յ
կ ո ւ գ ա մ իմ ն ա խ ո ր դ
յօդուածներէս
ւէ -
կուն
, ուր 1լ ըսէի
թ է չենք
յալոզած
պե -
աական
բերդերէն
ներս
սոգոսկիլ
,
իբրեւ
Հ ե տ ե ւ ա ն ք
ամբողիսկան
մտալորականի
պ ա կ ա ս ի ն ։
Եւ
ա ռ ա ւ օ տ մրն ալ,
օրէնքի
մէկ յօդ ֊
ո ւ ա ծ ո վ
, Հիմնովին
փ ո չ ի ա ց ա ն
միլէն
Ե ւ
րոպայի
մեր Հոծ զաղութներր
:
Ա ա բ ի ա - Լիւգովիկա
թագուՀին
, պա -
պ ա կ ա ն
նուիրակին
Հետ
ունեցած
գլո՚-խ
՜
գլխի
խօսակցութիւններէն
վերլ,
կր Հա -
մ ո գ է Ե ա ն կազիմիր
թ ա զ ա ւ ո բր
, ո բ ըս -
պ ա ո ն ա յ
Հայերուն
Հ ր ո վ ա ր ա ա կ ո վ
մը )
որուն
բո վ ա ն դա կո ւթիւն
ր Հ ե տ ե ւ ե ա ^ էր՚~
Այն
ամէն
Հայերր,
որոնք
չէին
ու -
զեր
րնգունիլ
կաթոլիկ
կրօն^
ու
եկեղե
ցին
, կր զրկուէին
իրենց
ունեցած
բոլոբ
ատր
օն ոլիժ իւննե
րէն ել ինչքերէն։
Աւելին,
Հայերուն
իրաւունք
պիտի
չարռւէր
ք ա -
գաքներու
մ է լ բնակիչ։
Պ է ա ք էր որ Հե -
ռանային
կեդրոններէն
, լքելով
իրենց
բ ո
լոբ
անչարժ
գոյքը
:
Գաղութը
միակ
մ ա ա ւ ո ր ա կ ա ն
ա ռ ա լ ֊
նորղ մբ ունէր
, Ն•
Թորոսովիչ
անուն
լիրր
ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն մը որ Հայ.
եկեղեցիէն
անցնելով
Հռոմէականութեան
,
ծ ա խ ե ց
Հայութիւնր
օ տ ա ր
եկեղեցիին։
(Յալոր
-
գ ո վ
պ ի տ ի
խօսինք
մանրամասնօրէն)
;
Բայց
Հ ե ա ա ք բ ք ր ա կ ա ն բ
պապական
նուի
-
բակին
տ ո ւ ա ծ
բացատրութիւնն
է ։
Երբ
գաղոլթէն
երեւելիներ
նեբկա
քանալով
ի -
րեն
բացատրութիւն
կ^ուղեն
, -. ճշգումը
•
իրենց
առալնորգի
գիրքին
, ա Հ ա թ է ինչ
կր պատասխանէ
Հռոմի
ներկայացուցի
-
« Զեր գիտողռւթիւննեբը
որեւէ
աբ–
մէք չեն ներկայացներ
, որովՀեաեւ
,
ինչ
պ է ս
օրինակի
Համար,
նախածին
մեղքր
կը
մաքրոլի
սուրբ
մկրտութեամբ,
այնպէս
Fonds A.R.A.M
