ՕՏԱՐ
ԷՋեՐ^
Ավւհրււ իր ըլլաէւ լսպւաոսբսրա Ո Ն լացն,
ԳոյևԱ իր ո՛չ կապսյտ եւ ո չ ալ կանաչ,
օւսրժումներն իր բւիւ-ր լոկ կոծ ու շաո.աչ,
լ1Ն ե ր գ ն իր իւըրո|ստ՝ ե ՚ բ գ ն ացասաւթ-եաէւ
թուրերն իր ըլլան իր կ ո ւնո ՚ վ օծուն,
\
||ր երթ ես (րսէ1ոնք դիտ եմ մեկուսի՝
1>նձ
յիշ ե ցըն ե ն հալա ծ կապարի
եյորք ն Ոն կերպայւան.ք, թ–անձրւււթ–ի՚ւ11&
\–;
-
Ո–»– գոցն :
լ՛ացերն իր րլլան աւելի՛ ըէլգաստ՛
փան թ է ափունքներն, որոնց դէմ՛ անսաստ
լյ՚աէ"աււին անվերջ հողմերն ու կոհա կ :
Չըլլան հոն լաստեր, մա կ ոյկ կամ նաւակ,
(\այց լո կ տարամերժ անշարժ կ իս ամո ւթ,
ճ այե րն որուն մ է յ թ ե ւ ե ն խ ո ւ թ է խ ո ւ թ ։
ԱՐԱՄԱՅԻՍ ՍՐԱՊեԱ1.
ԹՈՀԻՋ
ՏԽՐՈՒԹԻՒՆ
Րոլոր սրտերի դաժան մտերիմ ,
Ա ենութե ան ընկեր, վըշտի բարե կ ամ ,
^սւրացատ սիրոյ հըմայ1՚ւով վերին
էյաււնում ես ա յլ ո ւ ր վաւլ, թ է տ արաժամ • • •
(1բտէյւլ սահմանն է հևչուն ծիծ աղի,
է;րբ ւպօր փաո.քն է աօնում խրախճանք ,
(ււբ ց ա իո ւթիւնն է ա չ ք ե ր ռ ւմ ծ աւի
փևտււում սին կեանքի «հաէւոյքն։^ անվախճան ;
(էյ՚ովիչ տ խ ր ո ւթի ՜ ւ ն , գ եբող ո ւ ան չար,
իջիր վերստին բրււրեզ բարձուԱքից ,
Ամսւրյ թ ե ւ ե ր դ փ ոիբ աննշմար՝
(օ՚ախիծսվ թ ե թ ե ւ համակիր հոդիս :
Լււէյս եբկՍւի տա^.^, աշլսարճսւմ՜ այս նեզ՝
՜4..այ6Լ1յււս լաց դ իր , ւլւաււճ՜ի մէ ջ արցունք • - •
՚^ւ-ո վեճ դ ր ոշսը խաղազ ե ւ ահեղ՝
1'-ւօվրչ սւլսրութր՚՚ւՍ, դ ր ոշմըդ անսուտ :
Գ՛
ԾԻԾԵՌՆԱԿ
Վէււոեղծեն
Հիւանդագին
%րեւա1լայութիւն
ս յլ ;
է
Ա՝անկասչաաում
շ>
է՜ն մէԼ
ն շաՎոլաի
չ՚՚՚Լոր
նիւթ
եէն
աԼ աււնուած
են մեէ աււօլւեա
յ ղեան յէ՛, ն ,
սաեւչծեէով
իէաոլաշա
մանկական
գրա
զաս։ւ ւըյ էւն
-*
*ք
Այս
գրքին
ՈԼԷԻԼ
մէկ
աււաւելութ
րւնր
կյւ
^աղմէ
իէ գունագԼ
գ նկարներչլ
,
որււնք
թէսա
՚աէաա
յա յս՛ի Լ են : Աււ ոնք
գո էհ ն են
աագանգաէ-որ
գհագրիշ
ձէէան
ԱճէմԱա՚^ի
,որ
ըմըււնու՚ւ
ով
նւ
՛ձաչաէԼով գծա՛ծ
է
ր՚՚Լ՚՚րը
՝• Այս ՛ղասա
ուած՜քոեէէն
չաաե է սլիաի
կրնայէն
մ աս կաղմ՛ե Լ ՜նաեւ
ընաէր
ւգաամուահքներու
էաւաքահոյի
մը։
Հա յ մանկական
աղքաաիկ
գրականութ
ւ. ան
անգա
ս աան
ին մէք Օգուարդ
ձ արօնեանի
<Հ Ա ան–
կաոլաաում
ըֆ մ՛չակո ւած
, րարե րեր եւ հագկա
-
քոյր
ահու
մրն է, որ մչակեչոլ
֊.ասար
գրագէա
Հեէէինակը
օգաուաձ
է էր մանկավարժ ական , ու–
օռլց Լական
եւ աես չական
փո րճաււութ
ենէ^ ն , $էար–
ձնելով
Հաաորը
մանկական
մաաենաչարի
մը
ար
մէքաւոր
մէկ
գիրքրԼ
Մ՛
ՄԱՆՆԻԿ
էէւա
՜Խքէ
՛է էշ
երվու
ա՛յ ենա գմուա
րէն
րա -՝
՛՛նր կան
ղորս
չաա
քէչ
մաէգէկ
վր
յաք՛։
ղին
րիել
—
մ
աէւլէ,
րսւ
մ
աւգրէլ
աէւանց
՚/
^ վ
֊,աաէկ
թէԼԼ՜ք
նաս ր շրնՕլու
սլ ՜ԽՍրքրն աղատութեան
չեորէիւՀ
ղերծ
աչյսար֊ալ. ամենամեծ
րււեաղալէն՜
գրամէն
:)
Աարգ
մը է՜ն&է ցոյց տուաւ
թէ ասոնք
կարԼլի\
րան
եր
գրն
:
Լհյգ
եղա
ղան
անձնաւո
րո
ւթեան
ծա
լ
-սէ/ացայ
չատ
սլարղօրէն
;
Այս
աաեն
կը րեաղէր
սլղտէվ
քաղաքէւ
՛էը՛
սէչ
եւ յեամըշօրց
մը
Լնիկս պտոյտի
Հանած
էի։
(քանկարծ
շունս սկսաւ
գետինը
թաւալիլ
եւ ծա
-
ււնրււե
քսզււտուէլ
, աւնալով
ու
Հււնւլալով
:
Աս լ.նծէ –.արց ղուտայէ
թէ է ՛եչ էէ
պաաա֊
Հածը,
երր
նվատեցէ
թէ մէկը
կը քալէէ
քովէս,
շուրչ
եէեսուն
տաէեկան
մաըւէ
մըն էր,
էսեղճսւկ
֊.աղուսա՚եեէ
Հագած
,
աէւանց
օձիքէ , աոանց
ՎԸԼ–
լսաըկէ : ս ուրացէկ
մըն
է , խորՀեցայ
եւ
ձեռքս
գրպանս
պիտի տանէէ ; Իայց
անծանօթը
էր
կա
պո
յսւ աշքերուն
մէչէն
՝։անգարտօրէն
մ՜պտեցաւ
րսծէ , էրրեւ
թ^ Հէն րարեկամ
մը ր(/այէ
:
— 0 լւքատ
մը ունի
թեղճ
կենդանին
, ըսաւ
,
եկուր,
Հանենք
ղայն։
Ե՛լակէ
կր թօսէր
ինծի
Հետ , իրրեւ
թէ մաե–
րէմ
րյյչոյէնք։
Այնքան
աղնուութիւե
կար
նայ -
ուածքէն
մէք, որ
ւէյ՛րաւո րական
ոԼյինէ գտայ
իր
ս տե
րմ ութեան
մէք )
Լքստարանէ
մը մօտեցանք
եւ իր
քով
նսաայ
:
Օուր
սուլուցով
մը
կանշեց
շունը։
Սւ,
տարօրէ՚նակ
րան,
էմ շունս
որ սովորա–
Ր՚սր
կը
է՚րաշէր
անծանօթներէն՝
պաաասիանեց
կանշէն
. եկաւ, է՛ր գլուխը
գրաւ
անծանօթին
օ ունկերուն
վյ՚էսյ
I
Այո
վերքէ
՛նր
սկ
սաւ
Հեաագօաել
կենգանիին
մորթը։
Ւվերքոյ
Վաէս՚ձ
մը պոռաց
ել սկսաւ
գոր–
հ ուլութ
էւն
մ
ր
որ
ցաւառէ
թ
ըլլա
լ ո ւ
էր որովՀե
-
ս
՛եւ
շունս
րաղմ ա թէլ
անգամնե
ր
կաղկանձեց
ՀՏանկարծ
մարղր
աղաա
ձգեց
գայն
:
Մի^ձ
շունը
կր Հեէւանար
, անծանօթը
կանգ -
նեցաւ
եւ ղնաց , ղլուէսով
Հցաե սութիւն՛^
րնելէ
՚լերք
ինծի X
Իր
մ եւ^ում
ը ա յնքան
յանկարծական
եղաւ
որ էր յոգնութեան
Համար
իրեն
րան
մ՛ը
տալու
կամ
շնորՀակալ
րչլալու
մամ՛անակ
ի-կ
շունեցայ։
Տուն
վերա
՚էարձէս
, պատաՀարը
պաամեցէ
ծերուկ
էսոՀարարուՀիիս
ւ
— Անտոնն
էր , յայտնեց
ան։ Ամէն րան
կր
տեսնէ ան :
Հարցուցի
թէ ինչ էր անոր արՀեսաը,
թէ ինշ
Կ՝Ր^էր ՛սն իր ապրոլսար
վաստկելու
Համար :
— Ոչինշ,
պատասխանեց
էսոՀարարուՀին
:
Ի՞նչ պէտք
ունէ արՀեստի
է
-- Աակայն
ամէն մարգ արՀեսաի
մը
պէտք
ունէչ,
ապրե լու Համար %
— Ոչ
Անտոն
ը, ըսաւ
ան։ Ամէն մարգ սիրա -
յօժար
կուտայ
իրեն՝ պէտք
եւլածը։
Գըամր
իրեն
^ՅԱՌԱՋ^Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ.
(43)
ապրելու
արժանի
շէ . . . ստրուկի
ղաւակնե
լ։ . • .
Հէացած
այս
նո րօր ինակ
արկած
եալի
ե րե
լու
մէն
ու
տարուած
էր
էսօսքերէն
մտիկ
կ^ընսնք
ղինքը,
որ յանկարծ
մեւլի
դառնալով
րսաւ–
•
Աս
Օէյէս
Ս
ուրատցէ
եմ • • • սեր
գիւէլն
ալ
.եոալ . մեր Հոգինե
ր՛ե
ալ
Հոգի
էիե
, մենք
պա շա
րու
ալ ապրե լու ^ավէս
ունէ էւնք , րա յց գէացանք
որ
մ եռնեւու
օրը Հասած
է • ՝ •
Րոպէ
մը լոեց , յիշո գութ եանր մէք աս փովօ՚–
լով
ամ րողք պաս՚աՀածը
:
Նո
յն միքոցին
1.՛
էկր աթոռ
մր տուած
րըս՚լով
իր սեւ ել կո չկո ռա ց ած
ձեռքե րով
ր առաւ
, գէէէլի
աէւաչ Քչեց
ու մեր մօա նստեցաւ։
Յետոյ
գրպա
նէն
Հանելով
ծխախոտի
տուփը,
սիկարէթ
մը ո
լո
ւթեամ
ր I
՜՛
-
Աարուկի
գաւակներ
, ստրուկի
թոռներ
•• .
թո՛ւ
ձեղի։
եւ արՀամարՀանքով
թքաւ
սաՀմ ռկած
ամ րո–
խին
երեսին
* • •
-
Թու* • . ձեղի
. . - կեանքր
անուշ
է • • • իրաւ
է , րա յց գուք
ի նշ երես
ունրք
ապրելու
. ՛նայե–
ցէք
սա խեղէճերուն
Վչւայ , ել ձեոքողր
ղը ցուց՛նէր
(
ոէյրիեերը
Ը
."էք
Ր
՚"9 սրտով
թէ կսաեքը
ր՜եշ\
անուշութիւն
պա^ած
է ձեգփ Համ՛ար . • .
^
Երկու
խոշոր
եւ կո շ1լոււացած
ձեռքե յւ ը
կր
գալարուէին
կուրծքին
ղրայ
և կարգես
շէր գլ.տեէ
գանո՛նք
ո" ւր տե ղաւո ը ցնե
լ :
-
Փճացանք
, ն աֆ
եղանք՛
- .
ունե
ցածնիս
թէսլլեցին
յ
մնացածը
այէեցրն
, , մեղ՝
պառաւնեըը
Խւ
կսյրերը
ձգեցին
• • . տղոլ
՛գէս
խա րուե ցանք,
սէնեցահ
սէլաՀնեէնիս
էըենց
տուինք
ու մեր
թա
փած
գնգակներովյ։
ղա րնո
ւԼ ցա՛ն ք • • •
Գլուխը
կը շարժէր
ու ամրողք
մ՝ արմնով
կը
գողգողար
ու րառերը
Հետղ֊,ետէ
գմուարալ
կու
գա
յին իր շբթնե րուն
՚էրայ
. . .
Աս
մէկ չէ, երկուք
շէ– միԱէթէն
արիւնը
նոր
չպի՚ոի
թափի
. . . չասւ
լաւ
գիաէի՚եք
,
րայց
չգիտնալու
ղ՚որկինք,
կոյր
ել խուլ
ձեւացանք–
••
թու
մեէլի՛–
ինշի" Համար,
որթ Համար
կ՝ապրէնք
այս
ասլշիարՀիս
վյրայ–––
Աեէւնիլ
^ ^ ի " ց ՚ ղ
""1՛ Նճ.
• Համար
կարեւորութիւն
չունի։
ինք պ^էաք
չուՅւի
էգրամի
։
Բաղաքին
մէք,
ինչպէս
աշխարՀի
բոլոր
միլա
քաղաքներուն
մ էք , անՀրաժեշտ
էր վճարել
Հացի
•իլ րաքանշիւր
պատառ
, գաբե քուր ի
իւրաքանչիւր
՛բաժակ
*
;
Որոշեցէ։
երեւան
Հանել
իր խորՀրգաւոր
մե
թոտ
ր եւ շուտով
Հաստատեցի
թէ էսո
ՀարարուՀին
ճիշգ րսած
էր : Անտոն կոշուածր
ոչ մէկ
Հաստատ
ղրաղում
չունէր
: Ան կր գո Հանար առաւօտէն
մ՚էւն–
չեւ
է՛ր է/կուն թափառելով
քաղաքին
մ էք ,
աււանց
ե ր ե
լ " լ
թա կան նպատակէ՛
, սակա
յն ա շքը
լաւ
բա
ցած
: Եթէ
ՎԷչ լծուած
ձի մր տեսնէր
, կր
կեցնէր
կառապանը
եւ դէտել
կուտար ատիկա
:
Եթէ փտած ցանկապատ
մր
նկատէր
,
կր
կան չէր
անոր սեփականատէրը
եւ խորՀուրգ
կոլ
աար
որ ղայն
ներկել
աայ ։
ԸնգՀան րապէս
իրեն
կը յանձնէ
ին
Գ"Ր^ր
*
ււրովՀե/ոեւ
ամ
էն
ոք գիտէր
թէ ղրամ
ապա
չտ
չէէ
Աէն , այլ ծառայելու
անկեղծ
բաղձանք
ունէր :
Գէւաեմ թէ
Բ"Լ"Բ
քաղաքներուն
մէք
կան
ւմաթէյլ ճարաար
անձեր : ք՚այց
Անառն
միւս
-
ոե ց
յլանգաղո
լ
՚^Լտով^
ժամ անակ
ունեցանք
իր
ղկմ
քր
գիտե
լ ո ւ ։
8
եղին
ո՛՛ր
մ աքուր
մնացած
ե րակէն
կաւյ–
մուած
էին ա յգ
խումբ
մ ր գիւգաց
ինե
րր , ո րո՛նք
վարժուած
Հողին
երեսր աշխատելու
եւ ըոա
ե -
րեւո
յթ ին
ա յնքան
նմ ան
մ իւս
ղիւղաց
ինե
րուն
յանկարծ
ուրիշ
ձեւ^վ
երեւան
եկած
էին
աղէտի
օրերու
մէքէն
: Րնքը չափաղանց
թուխ
էր եւ
՛ս–
րեւէ
տակ
աշխատող
մ արգո ց յատուկ
կնճի՚ւներ
կ՚երկարէին
ճակտէւն
՛էբա յ • ոէ շքե
ր ը
ապաստանած
երկայն
եւ թաւ
թար թէմերու
ներքե ,
անսաՀ
մանելի
բոց մ՝ր ունկէն
, որոնց
մ էք
տեւականօրէն
կր վառէ բ
գա
յրո
յթ ը ,
ըմ րո ստո
լթիւնր
-
քէթ
Բ
Հայկական
ել թեթեւ
մը աբհուային՝
կ՚աւլնուա—
ցնէր իր գեղքուկի
կնճռոտ
ղէմքր
ել թանձր
չըր -
թունքր
մ իա յն իր ՚էբէս յ կը նշանակէին
րարի
եւ
էսաղաղ
րնգունելութիւնները
Հա յ գէլղացէ
ին •
( է յ ա ւ ւ )
ա ա
ԵՍաեԱՆ
բազւ
ատա
ոաւ
ներուն
պէս
չէր • ինչ աշխաատնք
ալ
կ
ԸԱար՝
ւէձռականօրէն
կը մերժէր
ընգունէլ
աւելի
I
գըամ
քան այն ՈԷ անՀըաժեշտ
էր իըեն
այգ
ՕԷԸ \
ապրելու
Համար։
Երր ոչ մէկ բանի պէաք
ունե -
1
՚ւար , "Հինչ
կր պաՀանքէր
:
՚
(ձետոյ կուգա
մ ձեղի եթէ
բանի
մը
սչէքք
ւ^ւնենամ , կ՝ըսէր
:
Լմբռնեցի
թէ այս ծառայակամ
մարգը
իր
աեձէն
Համար
Հնարած
էր տնտեսական
նոր
գրու
թիւն
մր։ Ան էէ
յոյսը գըած
էը մաըգկային
էակ
ներու պարկեշտութեան
վրայ
ւ Բոլորովին
ան ֊
կեղծ
ըլլալու
Համար պէաք
է խոստովանիմ
որ
քէշմ՚ը
՚Լշտացայ
, երբ՝
շունիս պաաաՀարէն
վերք
Անտոն
ղիս բարեւեց
գլխու
պղաիկ
շարժումով
մ՛ը,
իրրեւ
թէ անծանօթ
մր րչլայի
էէեն
Համաը՛– Ուս
տէ
անմէ։քապէս
"է տան
նորոգուելիք
բան մը ե ֊
գաւ
— ծակած
խողովակ
մր --
էսո^արարոլՀիին
ա՚ւաքարկեցի
սր Ակտոնը
կանչել
աայ
1
- կարելի
չէ ղինքը փնտռել
ւ Եէրեք
նոյն
տե–
ղը շի կենար, պաաասխանեց
անէ
իայց
լուր
պի
տր
էլրկեմ
իրեն
է
Այսպէսով
տեղեկացայ
թէ այգ
արաասովոր
անձը աուն
չունէր
: Աակայն
իրեն
լուր
դյ՚Վ^Ալ
խիսա
գիւրին
էր I
Տեսակ
մը անթել
Հեռաղէր
կարծես
ղինք
կը
կապէր
ամրողք
քաղաքին
:
Ա՚ւաքին
Հանգէպած
անձ է ն
կ ՝ըս է իք
•
« Անտոնը
տեսնելու, էգէտք
ունիմ»։
է^ա՚եձնարարութիլնը
բերնէ
րերան
կը
թ ր ՚ ւ ՜
շէր
մինչեւ
որ Հասնէր
էրեն։
Արղարեւ
,
նոյն
կէսօրէ
վերքն իսկ եկաւ
մեր աոէնը։
Բննեց
խոէլո–
վակը
ել գործի
սկսաւ։
Երկու
ժամ վերք
նորողութիւնր
աւարտած
էր՛ ել գարձեալ
ան մեկնած
էր նախ
քան որ
կա
րե ՛նա յէւ շնոր Հակա լութիւն
յա յտնել
իրեն
։ Աա
-
կա
յն գոնէ ա յս անգամ
խոՀարարուՀիին
րսած
էի
որ ա ււա տօ րէն վճարէ : կնոք Հարցուցի
թէ
Անտոն
գոՀ մնացա
ծ էր
I
Անշուշա
, ան մէւչտ գոՀ է, պատասէսա–
՛՛՛եց : Վեց
շիլին
տալ
կ՝ուղէի
, րայց
երկու
շիԱ՚ն
մ իա յն ուճլեց
% Ատիկա
իրեն պիտի բաւէ
ա յոօր
եւ
վաղը : Բայց
րսաւ
որ եթէ
երբեք
պարոնը
աւե
-
լոր՛է
Հէ՛ն վերարկու
մր ունի
....
Ջեմ
կրնար նկարագրել
այն Հաճո յքր ղոր րղ–
՚էացէ
այգ
մ արգուն
տալ
կարենալուս
Համար
իր
վւավւաքած
մ՛էկ րանր։
իր ետեւէն
վաղեցի
, պո
-
սալով
•
-- Անտոն, Անտոն, վերարկու
մը ունիմ
քեւլի
•էամար
։
Գարձեալ
Հանգիպեցայ
էր նայուածքին
խա
-
՛լաղ
լոյսին
։
ԽոՀարարուՀիս
բերաւ
բոլոր
Հին զգեստներս
:
Անառն
քննեց
գէզր,
վերարկու
մը Հանեց
Հոնկէ
^
վարձեց
ել Հանդարտօրէն
րսաւ^
֊ – Ասիկա
շատ
լալ կուղայ
գործիս
։
Իրապէս
աւյնիւ
ես :
Եւ անՀեաացաւ
։
էՀ , պէտք
է րսեմ թէ գիրքերէս
մէկուն
մա
սէւն , ոշ մ՛էկ էսանգավառ
գրախօսական
ա
յնքան
Հաճոյք պատճաււած
է ինծի,
որքան
այգ
միամիտ
ւլնա Հա տանքր
;
Եթէ
ամ՛էն մարգ սորվէր
վախաղարձ
վստա
-
էութեան
այգ գաղտնիքը,
սլէաք պիտի քրԱար
ոս
տիկանութեան,
դատարանի
բանտի
ել
ղրամի
:
Մեր տնտեսական
բարգ
դրութիւնւր
պիտի
չրարե–
լաւոլէ
ր եթէ
ամէն
ոք ապրէր
այդ
մարդուն
նր–
ման
, որ իր անձէն կուտար
որքան
որ կրնար
եւ
սակայն
փոխարէն
կ՝րնգունէր
միայն
իրեն
պէտք
եղածը:
Տարիներէ
ի վեր րան չեմ լսած
Անաոնի
մասին :
Բայց
Հոգ չեմ րներ
. գիտեմ
թէ Աստուած
ել ինչ
որ աւելի Հագուագէպ
է–֊ մարգիկ
ալ երբեք
պիտի
չլքեն
զէ,նք :
ԱԹԷՖԱՆ
8ՎԱ6Կ
ԿԱՐԳԱՑԷ՚Բ
ԵՒ Տ Ա Ր ա Ե Ց Է Ք
էՑԱՌԱՋՎ
Fonds A.R.A.M
