Հ Ա Ա Օ - Ա Ջ Ֆ ՝
ա՛ -
ա -
հս -
ղնացաՆ– ժամ ա՛նակ
էղոլլկար
աքսորականէ
Հանդի
պեցի որՀսկողութեան
տակ կր էէառյոյէր
, ճէրաՀ–
եան ըսաւ, ճդա իսչ-ուլկար յեղափոխակա՛ն
է աք–
Սմւրուաձ– Տիդրանակերտ
, իրար
րարեւեցինք
ան-
ցանք։
(Մ • Փորթուգաչեան)՝»
է
Այս ալ ուրիշ
սլաամութիւն
մր
(ք ^ 193 4).^^
\%Ոին
ս^սլրիլ
24,
քհուսիա սլատերաղմ
յայտարա
րեց
թուրքիոյ
դէմ ... ու սլաաերաղմի
ձախող -
ուաձքր երրյայտնի
եղաւ
թուրքերուն՝
• վերքին
ճիգն
րրին եւ Ամիգտյէն
ալ Հաղարալորներ
կան.
չուեցան։
Երր ասոնք պատրաստուեցան
մեկնելու,
իրենց
մոլեռանդ
մոլլաներէն
գրդռուելով
դիմ ե -
ցին կառավարիչին
, ուղեցին
Հա յե ր ր կոտորել,
ր–
սելո վ
մենք մեր կիներր
չենք վ ստ՚աՀիր ա յս կետ–
վուրնյերուն : իպրաՀիմ
փաշա
խելացի
մարգ
էր ,ը–
սալ
ղինուորներուն
• Գիտէ ք թէ Հայերն
ալ
ղէնքեր
ունին եւ Հաւանաբար
ղինուոր
դացողնե -
բուն կէսր
Հոս ղոՀուին
առանց
սլատեՀութիւն
ու
նենալու
մեր մօսկօֆ
թշնամիին Հետ կռուելու։ Ա–
պացուցանելո
լ Համ՛ա ր խօսքս , ձեղմէ
երկոլքական
անւձեբ թող կենան
քաղաքի
իւրաքանչիւր
դրան
քով ել Համրեն
Հայերէն ու թուրքերէն
ալ որսի
դացողներր։
Զինուորներր
կր Համաձայնին
, եր -
կոլ
շաբաթէն
վերք կառավարիչէն
կր աեդեկ։
ցնեն թէ
142
Հայեր
Հրացան։
ուսերնուն
որսի գ
ցին,
մինչ
4 5
Թուրքեր
Հաղիւ,
տ յսպէս
՚Րրի
տոնեաներ
ր աղատուեցան
կոտորակէ
\Տ77ին :
142
Հայեր
Հրացաններ
ուսերնուն
, թուր -
քերունւ
առքեւէն
տն ցնւե լով
որսի
գացին • • • Այս
ալ կր պատաՀի
\Տ77ին։
Իսկ էք
156.–՝
Հ՛այերը
նոյնւիսկ
ղմելի
մբ կրելու
իրաւունք
չունէին,
՛ք՛աք \,տղար քարդեմ
Հագարի
պատմութի՞ւն
է թէ
Ալի Պապայ եւ
40
գողերու
պատմութիւն
:
Աեր
Հտյրենակիցր
մաղերր
ճերմակ ելյոգ -
ն/աե , Ամերիկայի
աղատ
երկնքին։ տակ՝ սպանիա -
կան
ոսկի գղեակներ կր կտռու ցանւէ գրիչով • • •
էք
163 - 1879 ,
Աեպտ. Հձին Ամիգա
մամա՛^
նեցինւ կ. Պոլսէն
գր/լուաե
պատուիրակներն
, Գա -
րեյլհն վրդ. Ա բուանւձաեանց եւ ՏովՀ– էֆ ՚ Պոյա -
ճեան տ Ասոնք
գր կ՛ո ւաե
էին Ներսէս
Պատրիարքի
ՀբաՀտնգով
որպէսղի
, խրտտեն
Հայ
բնակիշներբ,
ՀարսէոաՀա
բութեանց
սքա ւոճառալ
Հա յրեն
իքնւին
թողեքոլ
նսլատաԼէնէ ետ կեցնելոլ
. . . • ՚
էք
165,
Գէսրեգհն
վրդ՚ի
գալն
յո քսո I
դուռ
բացաւ
Հա ր^ո ւստնւե րո ւն , աղդ.
իշխանութիւնէն։
եւ
գպրոցնե
րու մաաակա
րա րո լթ իւնն
իրենց
ձեռքր
անցբնելու,
տոսնք
բո լո բուեցանւՅ^ատրեկան
վար
դապետ
ին՛ շուրք եւ վարդապետն
ալ իւր
ճկ^ւն
լեղւով
կրցաւ
ղրաւել
անոնց
սիրտերն
որ։։նք դա -
ղա՚փէսրբ կր յգտնան
ղՓիլիպոս
Հեռացնել
1էլ Գա -
րեգհն վրդ. առաքնորգ
րն։եւ Ամիղայի
,
Հողաբտր–
ձոլթեանէ
կողէքէ գուրս աարաեուաե
էր ։
էք
166,
երկու
ամիս
Հաղիւ կար որ Արոլանտձ–
եանց իւր պաշտօնին
բերումով
ուսոլմնասիբաե
էր
քագարն ել շ^քակայ
գիւղերն, թէ
քաղաքացլոց
ել թէ առաքնորդին
նկատմամբ
աննւպաս՜տ գաղա -
փար
կաղմաե էր։ Նոյեմբերի
մէք մի օր կէսօրէն
քհչ
՚քերք, V Սարդիս
եկեղեցւոյ
Հոգարարձու -
թիւնւն
մողովի
նստաե էր Ա րուանձաեանցի
Հետ.
մողովուրգր
Հաւաքուաե է բակին
մէք եւ կբ սպա
սէ Հհյանձնէւախումբի»
պատասխանին
որ գաւքաե էր
ՏետադիմակաԱ
չաքժումը
՛յն ձ տեան 9
խնգբելու
Հոգարարձու
թենէն որ
Սրուա
եւ իւր բնկերբ
պատյյաստ՚ուին
մեկնելու
քաղա -
քէն՛. Հող արա
րձո ւթիւնն
կոշտ պատասխանով կը
մերմէ,
յանձանխումրր
յուսաՀատաե
բաղմու -
€ՑԱՌԱ^»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
ԱԻԵՐԱԿ՚եԵՐՈԻն Մ Է Ջ ^
Ա.֊
ԳԷՊԻ
ԿԻԼԻԿԻԱ
Վ^եբադարձին
ամէնքս ալ մ տամ փոփ ել տրր–
ասւմ
է ինք , ու ես կր տեսնէի
կարմիր
մղձաւան–
քխ մր մ էք ՀրդեՀուաե
ք"՚ղաքր
, Հեռաւոր
փախաւ–
աականներր
, սգաւոր եւ նախատոլաե
աղքիկնեբը
,
ու կախաղաններ
, կախաղաններ
՚ • •
Ու ինչ որ Հեռաւոր
մղձաւանք
մրն էբ այն
օ՛
րր, այսօր,
քանի
մը մամ ետքը,
իմ
մթնոլորտս
*գէաի
կազմէր ...
Շոգենաւր
կր կենար : Անմիքապէս
բաբձրա -
ցայ
կամրքակին
վրայ։ կր կարեէի թէ
առաքինը
պիաի
ըլլամ,
բոլորն ալ Հոն էին սակայն :
Հիւան–
գագին
տմգունութիւն
մր կար ամէնուն
գէմքե -
բուն
վրայ ոԼ քնսւաութենէ
մարաե ա չքե բ կը
Գգուշանային
իրարու
Հանդիպելու :
Զինուոբա -
կաննե րր խումբ
մբ կր կազմէին մէկ կողմ ու. եր.՛
կաբ, վՀատաե
աչքեր՚ով կր նայէին
Աերսինի վր–
րայ : Պատուիրակութեան
կրօնաւոր
անդամներէն
մէկը,
իր սեւ թաւիչէ
ղ֊դա/լին
ներքել
ճեբմկաե
գէմքբ կր դարձնէր
Կիչիկիոյ
, ու վշտագին
եամա–
եռոլթիւններ
կբ խորշոմէին
ղինքր :
Նոյն
միքոցին
նաւեր կբ փութային
դէպի
մեգ.
ղինուորականները
կ՚աճապարէին
իքնալոլ
.
*11ււլաւՅ վերջքն թղթ֊աբերէՏ կը քազենք եէւռեւ–
ն՚ալ սւ1ւղեկււՆթիւք1111յրը • —
Անգարա
յէն կը Հաղո րգուի •
Ա՚ալաթիոյ
յետագիմ
• դէպքին
քննռւթիւննե -
քէԼ Ղրեթէ վերքացաե
են ; Ցարդ
Հաւաքուաե
փաս–
տաթոլղթերր
կըՀաստաաեն թէ գէպքր ՛անքատ եւ
մ ասնակի
Հանդամ անք
չունի , այլ արդիւնքն
է
մ ասնաւո ր երադրի
մը եւ կազմ ակե րւզուաե աչ -
խտտանքի : Այս պատճառով
Ա ա լաթ իոյ
րնդՀ •
դատախազութիւն
ր
ձ ե ր բա կա լմ տն
Հ րամ անւագիր
Հանաե է Նէճիպ
Ֆաղրլ
Գսաքիւրէքի
,
ՀՊիւյիւք
ճիՀատ»ականներէն
ճէվատ
Րիֆաթ
ԱթրլՀանի եւ
Մուսթաֆա
Պաղրշլայի
, ՀՀՍէբտէն
Կէչթի՚ծ պար -
բերտ թերթի
արտօն ատէր
Օսմ՛ան Ե իւքսէ
լի
՚ եւ
Պ ի՚-յի՚՚ք
Տողս
լ միու թեան Ա տլա թիո
յ մ ասնւտճ իւ
ղի վարիչներէն
Մ-ո ւսթաֆա
Զիմ էնտաղ ի ղէմ -.
Ձ,երբակալմ ան
Հ րամ անադիրներ
ը Հագո
րդուե–
ցան պատկանեալ
ըեգՀ - գատա խա՚զութիւննե
բո ւն :
Նէճիպ
Ֆաղրլ
նե րկա
յիս բանտն է ,
միւսն։ե
բու
ձեբքակալումբ
այսօր
՚ի՚՚էղը
սլիտի։
լրանայ։
Գե ռ
ուրիշ
ձե բրակա լո ւթիւննէե ր կբ նտխատեսու
ին :
Ամ բաստանեա
լնե բուն
գատավա՚րո
լթիւնր
տեդի
պիտի
ունենայ,
Անգարա
յի եղեոնադատ
ատեա -
նին առքել
%
Բննութի։ւննեբր
առաք կր
տարուին։
նաեւ
«Միլլիյէթճիլէր»
Ա իութեան։ դէմ, որ փակուե -
ւյաւ դատական
ի շխանութեան
Հ րաՀանդով
է
Այմմ
Անւդաբա
յի
ընդՀ • դատախաղոլ
թիւնը
մ անրակը -
թեան կր գիտցնէ
իրենց
բանակցութե՛ան
ձախո -
ղումր,
մողովուրգին
մէք չըչնկոցն
կր
սկսի ,
ճիշգ այն ատեն երիտասարդ
մր քովր կայնաե պա
տանի մբ ուսերոլն
վերցոէց եւ ասիկա սկսաւ
զան
գակին
շուանւը
քաշել , ղանղակին
ձայնն
յարձակ–
մ-ան նշանն
եղաւ
՚Սաթււււայ
Աննան
առաքինւը կը լինէի ստնւդռւխ -
ներէն վեբ ելլող , իրեն կր Հ ետեւի
ուրիշ
կին մր ,
երրորգ
սէնձր կր լինի Բացախ որ ինչպէս
կ՚երեւի
իր յա խուոն
բնա
ւ ո ր ո ւ թ իւ ւն ո էի
Լ-ո՞ վ
ղ բ։լ ռեց
5 • )
նւախայարձակ
եղաե է : Զանղ ակին
ձա քնւն։ բաւ ա -
կան կըլինի
բոլոբ
շուկա
յ եղողներն
ղ ոցեն խա -
նոլիմնւին եւ շատպեն
եկեղեցի,
միեւնոյն
ատեն
֊ալ
բերգէն
իսումբ
մր զին։ոլ։ւ րնւեր ճամբա
յ կ՝ ելլեն Ա .
Աարգիս
եկեղեցին
կուղտն։։
Նտթոոալ
Աննա
յին
կը վերազ բուի
Ս ր ո ւանտձեւսնց
ի մօրուքր
քաշելր,
ել ՛ք՛ացախին ելիւր մի քան։ի բնձկերներուն ա/ կր
վեբաղրոլի
վարդապետին
եւ Պօքաճեան
էֆ ՚ էն
եեե
քաշելր : Յաքոբգ
օրր
ձե րրակա լու
թիւններր
կր սկսին։։
Հա քբենտսիրաց
րնւկերութեան։
անգտմ -
ներէն շատեր բանտ կ՝տո աքնո րդո
ւ ին
(ինւշո՚՚՚լ
ւքի–
ա յն Հ՛ա յրեն ասիրացի
անդամնւերր
քանի որ «մո
ղովուրգր՝»
Փիլիպսլոս
ւիա բդապետ
ին Հետ էր,
Տ ՚՝) , Փիլք՚պսլոս
եպիսկ. Պոլիս կր տարուի կա -
ռտվա րութեան
Հսկողութեան։
տակ , ազատա
միա
տարրբ
քննութիւն
կբ պաՀանքէ
, որուն
ձ՛այնակից,
կր
լինէինւ Պոլսո
յ Հայ թեր թեր :
ՏԻԳՐԱՆԱԿԵՐՏՑԻ
կիԽ
քննութե
ան մր կ^ենթաբկէ Ա իութեան
րոլոր
Հրաաաբակութիւննեբր,
տրուաե
բանախօսու -
թեանց
պատճէններր,
պրակները,
եւն՛։
Միութիւնր
երեք
թեւերով
առաք տարաե է
իր եաեոլկ ա շխաաանքն
ե ր ր ,
կբօնապետո
լթք^^է,
ցեղապաշտութիւն
ել թո լրանա կան ո ւթ ի ւն
:
Ր -
րենց պա բ ս. գլո լիսն է ց եղա պաշտ ելթո լրանա
կ^ն
նշանւոր
ուսոլցիշ
մը։ կայ Լաեւ թել մր որ կը
վարէ
«կրօն
՚ յե աադիմութիւն
ր» եւ
պարրերա
թերթի
մը միքոցալ կբ քանայ
թունաւո
բե լ մոլե՛ ••
ռանդ գանգուաեը
:
Աղգ ՚ մողովի
շբքանակնեբն
ալ լրք^րէ^՛՛
Կ^
ղրազին
IIIյգ խնգիբնեբով
՚,
Թուրք Ազգ • Ուս ՚ Գա էակցութեան
նախա -
գաՀը
լրագբյւղնեբուն
յայտարարեց
թէ կրթ • նւո
յ
իստ բաբ
Թէվֆիք
Իլէրի
մօտիկ կապեր
ունեցտե է
Միլլի՛յէթճիլէր
Միութեան
Հեա, ել փաստեր
թը–
ւեց Հ Ըսաւ թէ պետ. պիւտճէէն
այգ
Միութեէքւն
տրամ ։ււդրո ւաե է \95\ին
4000, 1952/.1՛
ալ՝
2000
ոսկի : Ուրիշ կրթ ՚ պաշտօնեա
յ մ բն ալ սերտ կա
սլ եր ունեցտե է :
^
Անղարայի
.ոսաիկանութիւնր
կնքեց
Միլլի՜
յէթճիլէր
Միութեան
իսթանպուլի
կեդրոնը : Ո՛՛
տիկ,
խմբակ
մ բ , անակն կալ
խուղաբկութեաւքր
գրաւեց
Միութեան
բոլոբ
թուղթերր,
յա յտարա -
ր ութ իւննե րն ՛ոլ պրակները
, որոնւք փոխագրուե -
ցան ապաՀովոլթեան
տեսշոլթիւն–
%
Միո։ թիէնր շաա մր ճիւզալոբումներ
ունի թէ
մշակութային
եւ թէ ո ւս անւո ղ ա կան շրքանա կն երռւ.
մէք եւ կբ շաՀագորեէ
Հայրենիքի,
բաբոյակտնէի
,
ցեղի,
պատմութեան,
բնէտանիքի
,
ազատութեան
եւ այլ սկզբունքներ : Միութեան
Հիմնագիրներոձ
մէք կան պաշտօնեաներ
, վյաստաբաններ
, ուոա -
նողնեբ , եւն՛։
Փակէէան
որոշումբ
գոՀ ունակոՆ
՚՜–՛
թիւն պաաճտոաե
է Համալսարանական
շրքանակէ
ներո ւն I
ԿՈՅՐԵՐՈՒ
ՀԱՄԱՐ
Հեռաձայնի
գոբեիք
մը
փորձուեցաւ
Հո լանւաա
յի
մ
էք : Արդէն Հատ
մը
քչա յ Աւք սթերտտմ
քւ մ օտ , կոքրերու
դսլ ր ո ց ին մէք :
Այս դո րե իքով
Հեռաձա
քնւի կեղ րոննեո
ւն։ մ էք լու -
սաւո բ նշանն։եբուն աեղ պիաի
դրուին
ձա յնէական
նշաններ
, որոնք պիտի
գիլբացնւեն
դորեողութիլ
-
նր։
Հո լանւտայի
Ընկերային
Նա խա րաբութ իւնր
խոստացաե է նիւթական
օմանդտկութիէն
ը1.ե ա
յել
անոնց որայս նոր ղոբեիքը
պիտի Հաստատեն է
ԿՆԱՏԵԱՑԸ
(թաաեբախաղ,
չորս արար)։
Գթ–
բեց՝
Մ • Հաճեան
, իոթանւսլուլ,
1948։
Գին
ա
ղրուշ :
ՍԻՐԱՆՕ ՏԸ ՊԵՐԺԸՐԱԳ,
էտմոն
Ո-ոսթանի ,
թարղմ ՛Մ՛ Հաճ ե էէւն , իսթանպուլ
1948։
Գին
2՜5«
ղրուշ
՚.
ՊԱՆԳՈԿԱՊԵՏՈԻՀԻՆ,
Գարլօ
կոլտոնի, ոո -
ՄԷՈՅ ԵՒ ԺԱՆԷԹ
(ժ՚ւն
Անսւյ) : Թարղմ.
Մ՛
Հաճեան։
Հրատ,
իսաեան
Աանուց
Միութիէնէ
իսթանպուլ,
1950 9-/5՛ 200
ղրուշ :
խուսափուկ
նայուաեքներով
1^
անցնէին մեր գի -
մ ացէնք ու տխ րութեամ
ր ու արագօ րէն կր րարե -
լէին ՚ քայլեբնյին
տնՀաստատ էբ ու կտրեես
շուա–
բաե
՚ սուրերռւն
ձա յնը կր քաշքշուէր
դեանւին
վբայ : Այգ ր ս սլէ ին գմուա բ էբ ո բո շել .որ
մե՞նք
թէ
իրենք
աւե ւփ գմբախտ կը զգայինք
ինքղինք
–յ
նիս :
Մեբսին
մեր գիմա
ցն էբ : Տ աւիա
րա1լ
ու կապ–.–
աորակ
Հուլի տարաեութիւնր
կր Հեռանար
մին -
չեւ
մ շուշապտտ
լեոներու
շղթան,
արշալուսային
դոյնեբոլ
բազմազան
երանգաւորում
մր կբ եաեա–
նէր
յոլլօբէն ա լդ զեզք կական
պարզութեանվբա
լ ;
Անգամ
մբն ալ աղէտի
մղձաւանքը կըՀեռանար
իմ
միտքէս ել կ՚ուզէի
մպտիլ այդ աբեզնաւէտ
երկն
քին . ՚ . ք*այց
աՀալասիկ
պատուիրակութիւնր
պատրաստ կր սպասէ ր, եւ նտւերր կր մօտիկն։ա -
յին,
անձկալի ումռայլ
դէմքեր կր նայէին
մեդի ^
կ^ո բոնէ ինւ մեզ ու ամէն բան կր մթնէր
իմ մէքս . , ,
կբօնւականնեբր
, Հանդիսաւոր
ու եանր երե -
ւո յթով
, կաբեես
յուգա բկաւո
րոլթ եան
մ բ
կր
պատրաստուէին
: Մեր ամէնուս
տմդոէնոլթիլնր
կ՛՚աւելնար
, սիրտս
րռնուաե էբ անսաՀման
վ-ւտի
մր մէք ու ե բակնե րս կր սառէ ին կաբեես :
Եկեր էին մեզ գիմտւորելու
անանք որ աեսաե
էին ամէն րան ՚ . . ՀրգեՀԷ
, սուրէ փախաե էին
ոմանք,
իրենց
աշքեբոլն
մէք բոցերուն
ելեւէքբ կբ
պարէր , ու յիշատտկնէերռլ
գառնութիւնբ
ՀՓ"/^
արագ.ութիւն
մր կուտար
իրենց
խօսքերուն
- - •
Այդ քանէի մր վայրկեանւին
մէք շատ բան պատմե
ցին ու շատ բան։ րսին
մեղի, ու Հակաոակ
մեբ
•անսաՀման
յուսաՀա տ - ւթեան՝
մեր խօսքերը
անի
մաստ
լաււատեսութեամբ
մբ լեցուն կր թուէին
ի–՛
րենց : Գլոլխնին կր շաբմէին ու կ՛ րսէ ին է
Ի՞նշպէս
յայտնի է
յյ ր դեռ շոգենաւին
վյք -
լ՛այ կր ղտնուիք է
\
Երբ
Մեբսին ոաք զբինք,
տպաւորութիւնս
շատ
որոշ էր՛ Կաբեեա
մեռելի
մր տան սեմէն։
ներո
կր մ տն էինք . մարգիկ
մեզ կ՝ ընդ ուն է ինէ լո ին տրյխ–
բ ութիւն
ով մը՛ ձեռքերնիս
կբ սեղմէին ու կ՚անց
նէին, ու դեռ ո^վ գիտէ
ի՛՛նչ մր կար
օտարոտի
մեբ վրա
յ որ Հաղո րգակցո
ւթեան
չէին
մ տնաբ .սւ
ամրապնզ
ուաե
իրենց
վշտին
մէք՝ մէկ կողմ խ
կենային ու կր նայէին
մեղի տրցունքոա
աչքերով
:
Պանգոկր ուր իքեւանեցանք,
լեցուն էբ տմհն
տսաիճտնէ
փախստականներով,
Հոն գտանք նաԹա.
ՎեՀափառը
որուն
ներկայացանք
անէքիքապէս
%
Ամբողք
օրր կաբեես
մղձաւանքային
եբտղի մր
մ է քէն տեսա
յ անցուդարձբ
սեւազգեստ
կ ինե բո՛ւք
առաքին
զո Հերէն
մ է կուն
բնտանիքի
ան.դամնեսր
ու լացյււ կոեր
արկաեեալներոլ
, որբերու ել
այբինեբու
որոնց վիչտր կըՀրաՀբուէր
մեբ ե–
րեւոյթէն
:
Հետեւեալ
որբ պիտի
մեկնէ ինք
Ա։ոանւա
. . ,
պիտի
բլլա յինք
աւերակներու
մէք •
խելայեղՕԱէն
կը մտաեէի այդ րանին Ու այն գիշերն ալ անւքուն
յւլ սրտատրոփ
Հսկեցի
վիշտիս
էքրայ ;
^ՒԺՐՈ Ղ"Վ էր
է
^"ՎԻ լ՚"ձե
աարաեութենյին
խոնաւութիւնր
կբ րա րձ բանա՛ր , կր սաւառնէր
քբ–
նաե
քաղաքին
վրայ
ՋԱՊԷԼ
ԵԱԱՅԵԱՆ
(Շար–)
Fonds A.R.A.M
