աէ«ւ.ընէ մէ\լել.
իրէղօւն կշ իաո%է՝
դրամաաւէրա.
կան
բոլոր
թերթերը.
կթէ կէսօրոսան մօա մամ
մը ըացակայի, էր Հասցէն՝
ՊոԼրսՏ.
է։ Գէաէ՝
աշ~
խարՀագրոլթէլն
, պաամութէւն
, քաղաքական
անաեաագէաութէսն
ել. աոաա
անէք
թ օ ա յ ր :
Գոց
գէաէ՝
բոլոր
թ - ի թ ր ե ր ն ու ա.քսիո1ւ&1յրը
աշխար -
Հէն։ իսկական
ֆրանսացիէ
էրալ. աէսլար
մըն է
յ
Բարի, քաղաքավար
, հառայող,
մարգկա
յէն
ես.–
արքայական
Ես էնքս ալ արքայական
եմ ։ Պ • Հէ՚-կ
եւ. ես,
կը Հաւաաանք
, որ մարգկոլթեան
փրկոլթէլնը
արքայական
ոէԺիմ/ն
մէչն է ։ ինչ աւելէ լաւ. ըան
,
քան
Բ"՚րէ
1
արղար
ե ւ. աոաքէնէ
թագսւլո
ր մը– ՚ •
^ՐէԿ
Գւ՚չեր , նսաած
էէնք քով քովէ
:
Աւ1
՚աո.
աաեն
վԸնաիր»էն
<ձթէրաս»ը էսկապէս
յնտէր է
Տ
Ս՚եղէ մէացաւ
նաեւ Պ– կոչնակը; Պ՛ կոչնակ շաա
կը յարգէ
ղխս
: Ուղեց, որ էր կենացը բան մը խը֊
մենք։ Ես ապսպրեցէ՝
դեղէն
Օղէ
մը, Պ՛
Հէ՚֊Կ՝
սուրձ
մբ,
էսկ
աանտէ
ր բ
սլաղսլաղակ : քՏօսե -
ցա1 ք ամէն բանէ : Գացողնե
ք էն ու եկողներէն ,
ող^իրէն ու մեռահ՜նեբէն
, Հաբուսանեբէն
եւ աղ–
ք՚-ւ անե
րէւ լաւ մաբգոց
մ ասէն ել իմ աս էն՝ ամ–
բարաաւաննե
բու , ցոլցամ ո լնե բու
եւ
Հոգէով
Հիւհեալւեբու
։ իյօսեցանք՝
Գ^ղեց՚էկ
կիներու եւ
ււէբոք
վբայ։
Ան ցնո
ղԼ
ե բ ո ւն մէ9 ես անոնւց 3"ձ9
տոլէ՝
մերկ
պարանոցն.եբ եւ ուսեր
։ Ցոյց
տուէ
նաեւ
ճերմակ եւ երկար
Հացէ
սլէս, թարմ ու
կեն սա բո յր սսլէտակ
թեւեր
։ \Տօսե ցանք ու խնգա–
ցինք։ ի վերջոյ,
խաղերուն
,
խաղացողներուն
,
էսա
ղցնո ղնե բուն ելխաղարաններուն
վրայ :
Ես էււօսք
առէ,
եւ սլատմեցէ
այսսլէս
Պ– Հի՚-կ
1
Ր"Ի , ես բարեկամ
մբ ունիմ , ՛որուն
աՆուՆ
՚Լ
է՝ Ան/տրէ
Ժէւլ • Եբէաասարգ
է , եւ ունի
ղաւակներ։
Աւնէ՝
Օ՜բ՜օներ , խանութ եւ գորձ֊ա -
տուն
։ Ա աագրսւձ– է ունենալ ել Հանքեր : Ա աքուբ
աբէւն եւ կաթ կայ էբ երակներուն
մէ^։ Բ՛աբէ եւ
առատաձեռն
է՝
էր
սիբահնեբուն
Հանգէսլ : Հբ -
սլարտ , այլամերմ
եւ անտարբեր՝
գձուձնեբուն
Հաւմսբ ։
ք ՝
Պ"՚՚աերաղմէն
հանօթտցահ
եմ էրեն , երբ ղեռ
ամուրի
էր։ Լաւ բնկեբ
մբ էւրենւ Համար
ամէն
բան
է ։ Անձն, ուէ ր է , եւ րնգունակ՝
բարձր
խենթու -
թէւն.^ երոլ եւ թռիչքներու
: Հայ է եւ Հայասէր
։
ԱՀա թէ էնւչո՚^ւ
կրցանք
Համակրէլ
էբարու,
գրե
թէ առածին
Նանօթոլթեան
էսկ ։
Այմմ , աարէնհբով
կը ճան^ամ
զէնք
:
Իրեն
.Համար, եթէ պէտք
րլլս՛ յ կր քալեմ
մղոններով :
ինքն ալ՝ էնձ
՜է
Համար։ Եւ մանաւանգ կբ
խմենք։
Տարէներ
առաջ, օբ մբ, նորէն ՛Օգոստոսէն. ,
որոշե՚ցէնք,
մէասէն
չորս օրՀեռանալ
քաղաքէն
եւ
եյւթալ
Հանգչիլ՝ Աէն - Աաքսէմ
։ Ինքբ եւ ես։
Շաբաթ
մբ առաջ, իր բնտանէքը
մեկնահ՜ էր էեռ։
Ես,
այսէնքն
, մէնակ եւ
ս
մուրէ բԱալովս
, էբ Հո՛
գերբ
չունէի։
իմ Հ\ողերս՝ տարրեր,
րայց
էրենէ–
նէն շատ էին ։
ժամագրութիւն՝
« Ընտիբ - Պա՛ր
»5
Աստուա–
ժահ՜ինէն
օր մբ առաջ
ւ ժամբ՝
16/^՛։
*
Գրպանէս
մանբ
ղրամներէն
բացի , ես առի,
տասբ Հաղաբ
ֆրանք։
Ատահեցէ
Հէւրասէրել
էմ
շատ
Հէւբասէր
րնկեբս,
մեր ամբողջ
չորս
օրոլան^կ
օգափոխութեան
բնթացքէն : Որք՚ւն
ատենէ
ի |
վեր, անէկա
էր
թ-րաքսիօքւ^
էմ
տբամաղբոլթեա—՚Հ
նըս տակ գրահ
էր ։
^
Որոշեալ
մամուե
եկալ։
Անձբեւ
մբն ալ Հետը։\
Բարի է, բս^ի :
\
ՈէքչոյՇ աշխատաՍքի
Տարիներու
Հոլովոյթէն
Հետ, ի ղո՚֊ր
կը
վ՚որ–
ձենք վանել
յէշատակը
լնգՀանուր
բռնկումէն
։ Ա^ւ
կբ ճնշէ մէշտ
մեր սրտէե,
կեանքէն եւ
Հանուր
ա շխա
րՀ է վբա
յ ;
Գլիէկոր
ելանցնինք
Մեհ– ՚Բաղաքին
պողոտա
ներէն , տա րապա յմանօրէն
տխուր եւ
լնկճուահ՜
գէմ
այնգիման
Աբէսի
ուրուականին
, որ կբ գա -
լարէ մեր ներաշվսարՀբ
մաՀերգի
մը
ղօղանջն ե -
րուն սարսուռովբ
:
՚1բ մտա հենք գարձեա
լ մաՀ -
կանա ց ունե բու
փառասիրութեան
, գի շա խանձ
կիբ՜
քերուն եւ աղաղակող
անա րգա
բո
լթ
եա ւց վրո՚յ
I
Աստգերոլ չափ շատ են կարհես
այն երկՀա -
ղարեակ
մը օրեբ ը , ո րոնք
մ եղ կբ բամնեն
1945/՛
Աայիս
8^5# :
ին շքան
մ՚օտ ենք սակայն պատեբաղ -
մ է արՀա-ւիրքներուն
: թ՝ու՜Լգ
կ՛ե/լեն
մեր
^էղե
բբ
փաււօգէ , մոխէրի եւ խանձուահ
ղէակնեբու
Հո -
տերէն : ԱՀա կը զղանք
թեւաբախումբ
մաՀուան
սուրՀանգ
-յ^
կնե բուն , կը լսենք
թն գան
օ թն ե բուն ,
Հ րասանղնե
բուն ել ռո լմ բե րո
ւն. ո րո տ բ :
Եղերական
անւցեալը կր վե բակենղանանայ
,
վե ց տա րէնե
ք.
ու երկունքէն : Տ ան թէ ա կան պատ -
կերներ կբ բռնկէն
մեր երեւակայութեան
Հոբէղո–
նին
վրայ։
ՄաՀաստան
մ լ ն է ամբողջ
աշխաբՀբ ,
ո բուն
իւրաքօւնչէւբ
ճամբոլն
վրա
յ
լճացահ
է
ղմբախտ
էակէ մբ աբէւնը
, Հոյակեբտ
ապարան՛ք
ներէն
մինչեւ
խոնարՀ
տնակներ
Հէմնայատակ
կո րհան, ահ են :
Մաամոլոբ կբ թափառէնք
աւերակներուն
մէջ։
Մ եր ոտքերբ կը մ էսրճուէն
խորբ
փիշապամ
ռուն՚չ
բոցերէն
լափլիղոլա՚հ
քաղաքնւերոլ
մ՛ոխէբնեբոլն
,
որոնք մարգուս
կ ՚ ՚ կ ՚ ՚ ր գ ը կը խեղգեն
ափսոսանքէ
Հ եհ եհան
քն։ ե ր ո վ : կանգ
կ՚առնենք
, տեսակ
մ ը բը–
նաղղական
յա րգանքով
, վե բակո չե լո ւ Համ՛ար
յէ–
ՂԲ Ղ՛ <Հե,
Զէնուորներ
կան էնկահ
կռիւի
գաշտերուն
վբ՚սյ
, անւէհքն
իրենց
շբթներուն
, ութերեւս
Հբ -
պարտ պարտականութեան
դիտա կցո ւթեամ բ : Ե՛
կան
հերեր,
կիներ եւ մանուկներ,
երբեմնի
շէն
աւաններուն
փլատակներուն
նւեբքեւ։
Անոնցմէ
շա՛
տեր
Հանգչահ
են ճամբաներոլ
երկայնքին
, պայ -•
հառ
երկնքի
մը տակ,
աչքերնին
կաթնահիր
ասա–
ղեբուն
. . .
Գէմ
յանդիման
ճարճատող
ՀբգեՀին, ոբ կ՝եր–
վերջին
սուրճ
մըն ալ ապսպրենք
, ըս՛աւ ։
Մարիուս
, երկու
սուրճ
.ել ջուր
։
ճիշդ ա յս սլաՀուս , Հեւ ի Հեւ , բա րեկամ
մբ
եկաւ
Լականջը
խօսի.
Հիմա Հայաստան
է) ու ին
հի երկարեց
երես՛ուն Հատ Հաղա
րնո ց : Օր մը ա–
ռաջ
մ ետ աքս եղէն հախեր էի իրեն :
Տօնական
օրերուն վար պիս*ի
չիջնեմ , թե
րեւս պէտք
ունենաս
, ըսաւ ։
Մաբիուս
, սուրճ
մբ եւս , ըսի :
Խօսեցանք
, խմ եց ինք
, հխեցինք
։
Վբաս
ունէի
ւելի
ֆրանքներ
ւբեմն ,
քառասուէ
անձրեւբ դեռ կբ շար ունա
կէբ
6ԱՐՈՒԹԻԻՆ
Ա%ԱՅԵԱՆ
Ել՛
ժամ
ը
1
7ին՛ ,
ճամ բա
յ
յ
Հաղաբ^
ւնւ
կարի
Հիլյ,իսային
Ափբիկէէն
մինչեւ
1^այբագ՚էյ^
Արեւելք
, մեր գանկը կըփոթորկի
կիղիչ
Հարցսւ–^
մով
մ ը
Ո՛՛ րն է
՜ձշմաբաոլթիւնԱ,
եբկու
հայ–
րադոյն
կէտերուն
վրայ տաաանող եւ
ղեՀենակա–
նօր էն իրարու
բախող
գաղա փւա բն եբ ուն ։
Ջ ենք.
Համարձակիր
բացարձակին
դիմել, կը
վերլոլ -
հ՜ենք կողմերուն
չաբն ու բաբին
ամենայն
խղճմ^
աութեամբ
ել վերջապէս
կանգ կ՚առնենք
Մ
իընին
վ ր ՚ ^ յ
^
գերագո
յնը
իմաստութեան
Ա արդբ
դարձա՜հ է ՚չայլբ
մաբգուն
, պաաե -
բազմի
դաշտեբուն
,
չՈԼ
-կայի
կբկէսներռւն
եւ բո
լո բ ճս ս՛ բա ներուն՛
վբա
յ երկրագունդին
։ Օգնու -
թիւն,
մարդկոլթիւնբ
1^լնկզմ
ի • • • բայց ••• լր–
ռոլթրւն.
ամէն
ինչ կոբսուահ
չէ տակաւին : կան
Հաւատաւոր
մաբգիկ,
որոնց սբտին
վրայ կբ դա–
Հակալէ
մ արգկա
յին
րարօրոթեան ,
աբդս-յյսս. *–՜՜
թեան եւ աՀրււսաԼթե՚ւԱն
Հանգանակը։
Գացողնե
ր ր գաց՛ահ
են , մնացողներն
աչ կ՝ ապ
րին
լաւաղոյն
կեանքի
մբ տեսչականով։
Գարձեալ
կ՝ արձա զանգէ
երդը Ա ե ր մ ան՛ո ղին •արտերու
մէ -
ջէն : Առաքիլի
մաբգիկ կբ մեհաբեն
յիշատակլէ
բզքտոլահ
, ջարգոլկոտոր
եղահ
գմ բա խան ե րո էն •
ուր ի^ե
ր կբ փո րձեն բա լաստն
դնե
լ աՀեգ մար -
տե րէն
ճ ո ղո պբ ահ^նե րու վէ րքե րուն :
Ողջոյն,
օրՀնաձիր
ձեռքեբուն
:
Մարտիրոս
քաղաքներուն
մէջ, գ ե ռ տրո
յրէ
բազուկներ
կբ վերաշինեն
ճամ բաներն ու կա -
մռւրջնեբբ
, կըլեցնեն
ռումբեբուն
բացահ
աՀ՛ա -
լոր
փոսերը ելքար քաբի
վրայ կը
վեբականգնեն
քաղա
քնե
բը :
Ող^ոյն
աշխա տանքի
բոլոր
Հերոսներ՛ուն
, ո -
րոնք անվՀատ
նոլիրուահ
ենա յգ
փերա շինո
լ -
թեան
ճիգերուն : Հեվւեստեան
ղա բ րն ո ցներ
Հրա -
բորբոք կբ ճարճ՛ատին՛ \ Հաղաբ անգամ կըքան -
գեն,
կ՝այրեն, կբ մրկեն,
Հազար
ան՚դամ ալ գուք
կբ վերականզնէք
վտռարաններբ
քազաքակրթու
-
թեան,
նմւան մբաջան
մեգոլին
, ոբ կ՝անգոսնէ
բս–
ււլառն՚աչիքը
քանդիչ
ձեռքեբուն
։
Ողջոյն եւ ձեզ, ոփ մաքի ելարուեստի
վեՀա–
պանհ ասպետներ
։ ինչպէս
զտարիւն
ՄոՀիկանը,
պիղհ
աշխարՀի
մը վայնասուններէն
, ապականու
թեան եւ ստորն աքա բ շ կիրքերու
տիղմին
մ էջէն ,
գուք տակաւին կը նկբտիք
բարձր
բռնել տառա —
պանքով եւ արիւնավ
նեբկու՝ահ
ղրօշը,
իբրեւ
փր
կութեան
սրբազան պատգամ
ը ընկզմ
ող
մ ա
րղկու–
թեան ։
՝"\՝^)>.
ԱՐԱՄ
ՊԵՏՐՈԱԵԱՆ
ԾԻԾԱՀ
.^Ա՛
Մտաղբահ է եղեր այգ օբիորդին
Հե^տ
ատ^–
մուսնանալ։
Շատ ալ տդեդ
գէմք
մը ունի :
Բ– Շիտակ
է. բայց շատ .ալ գեզեցիկ
օմիա
ոլնի • • -
X
ՏԻԿԻՆԸ
՚Բեղի
ն՚ռր վերարկու
մը
տոլեր
էի • գարձեա
լ հախեցի՛՛
ր ։
ՄՈՒՐԱՑԻԿԸ.–
Ատիպուահ
էի, Տիկէն, մի
քանի
օր Հագայ
եէ. մեհ֊վնաս
կրեցի
աբՀեստէս
բերումով
...
X -
ՈԳԵՀԱՐՑԸ
կնոջդ
Հոգէն
Հէմա պիտի գայ
եւ
...
Ա
Ուրեմն
կեցիր, ս՛ա աւելբ
պաՀեմ
. . .
ԷՋԵՐ ԱԶԱՏԱԳՐՈՒԹԵԱՆ
ՊԱՅ՝ԲԱՐԷՆ
(6)
ԱՌԱՔԵԼՈՑ ՎԱՆՔԻ ԿՌԻԻԱ
- Կըխնդրեմ
•որ զիս չսպաննէք
,
որովՀետեւ
երկու
զաւակներս որբ կբ մնան։
Գտցէք Աստ -
ուահ^ ձեգի օգնական
բչլա
յ , թէ դուք
կ՝ազատէք,
եւ թէ մենք այս անտանելէ
կեանքէն :
.- Անոնք տբ անձնատ՛ուր
կ՛՛բ Աան
ֆետայէնե–
ձե,
րձրա -
բուս , արգէչուահ
է անոնւց
վրայ
ցնեչ , պատասխանեց
Գէո բգբ
յ
Մ եր
չորս խումբերն ալ առանց վտանգի
Հան–
գիպեչոլ կամ ղոՀ տաչոլ
թրքական
չորս
պաշաբ—ւ
ման
գհերէն
դուրս
ելլելով,
Հասան
մեր
ոբոէահ՜
վայրը
ուր վ՚"քբ
ձորակ
մր մեզ կր բամնէր
ի)ը ՜
"Ը^եր
դէւգէն
։
Բայց
յանկարհ
լսեցէնք
էրենց
ձայնեբբ.
Հ Յեետայէնեբը
վւախան » : Եւ սկսան
կբակել ;
–^4–
Թէեւ
գմուար էբ վար
է
^նել,
սակայն
ուրէշ
ճար
չկար։
Բոլորս ալ մէասէն
էջւսԼք։
Այգ պա -
Հոլն
Պօղէէւն ոտքբ սաՀեցաւ
ել վար էնկաւ։
Մենք
այլեւս
զէնք չտեսանք,
մեր
յ " յս ր կտբեցէնք էր -
մ է
:
Բա
յց երբ ձորբ
էջանւք
, տեսանք
ո բ մեր սէ -
բելի բակերը
ողջ
էբ , սակայն էբ կռնակը կր ցա -
ւէր եւ չէր կրնար ոտքէ եԱել։
Շալկեցէնք
զէնք
եւ
բարձրացանք
Խսբ/ներ
։ Պօղէն
ձղեցէնք
խմբապետ
Մակարենց
տունբ, իսկ մենք դէւգէն
գուբս
ելանք
իրարմէ
բամնուեցանք
։
Վարգան,
Մկրաիչ եւ Հաւատսբկայ
երեք
ը ն ֊
կեբնեքբ՝
Մս
՚չեդ,
թաբսեգ եւ
Գբէդար
Տբփնաց
Մ ուբատ
խում բէն
մ էանա
լով
գացէն
Հաւատո
ր էւկ ,
էսկ
խումբբ
ուզզակէ
գնաց
Զլ^րքնեբու
(Աասուն)
Գոլրճէէն
տունը
։ Երբ մեր ձա յնե
ր բ լսեցէն բռ -
լորն ալ արթնցան
։ Գուրճէն
անմ էջապէս
զԱււռը
բացաւ, էսկ ընտանէքներն
ալ կրակը
վառեցէն
։
Մ ենք
օճա խնե բուն
չ՚"–Րւ.Ր
րո
լո ր ո ւե ց անք
տաքնաչոլ
Համար , ոբուիՀ ետեւ
ձիւնէն ել ցուր
տէն
սլաղահ
էինք;
Զէնքերն ալ դրինք
մեր
հ՛ոլն -
կե բուն
վրա
յ որ պատրաստ
ըլլանք
ւո րեւէ անա -
կնկալէ առջեւ :
Աակայն
ցաւալի
դէպք
մբ սուգէ մատնեց
մե
ղի
յ
Խասդէլդաց
է
Մ կրօն մ՛ոռցահ էբ է ր
Հ բաց
անէ
մ էջէն
Հ անե
լ վւամ փուշտնե րբ կամ ղատուորբ
ղո–
ցել։
Յ՚ոնկարհ
կրակ աոնելոփ
զարկաւ
մեր
սէրելէ
Հէն յեղափոխականւ
խմբտպետ
՚Բէւրտ
Բարսեղէ
կուրհքէն
ել բնկերբ
անշունչ
գետէն
փէռուեցալ :
Անգր
անւ է կբ տա սն^ոցբ քաշեց
խէզախ
Մ կրօն
զարնելու
Համար ; ք^ա ^ց խումրէն
պաՀապան
Հր —
րեշտակը
Գէոբգ
Զավուշբ
անոր
ձեռքէն
բռնելով
բսալ.
՚ձԱնզրանէկ,
է՛՛նչ
կ՝բնես »:
Հեբոսբ
տասնոցբ էր տեզբ
անցբնելէ
վերջ, լացաւ։
Որով–
Հետեւ
Բարսեզ
իր Հին ղինուոբնեբէն
էր :
Իբիկունբ
թաղեցէ^՚ք
մեր սէ րելէ Բարսեղբ :
Աբցունքոտ
աչքերով
էնկսնք
ճամբայ
գէպի
կոփ։
Առտուն
Հասանք
Հ. 3–
Գաշնւ ա
կցոլթեան
Աասնոյ
վարիչ
մարմնին
իշխան
Աբէինց
տունբ ;
Աբէն
իր աչքերբ
մեբ վրայ պտտցնեչէ
վերջ,
յուզ–
ուահ
ձա յնով
մ ր
Հ աբցուց
Անղ բանիկին
ուր Խն
մեր
երկու
խմբապետնւերն
եւ զինոլոր
Վաղարը
. .
-7–
ՆաՀաաակսւե^ան
, պա՚ւաասխանեց
Հերասբ
եւ
արցունքներ
Հոսեցան
աչքերէն։
Լացաւ
նաեւ
Աբէն :
Ութ օբ վերջ
, Մաբնկայ
Պօղէն
լաւաց՛աւ եւ
եկաւ միացաւ
խմւլմբին
V.՜ ՝
՚՜՝ ՝՛ ՚՝––՛^՝–՝՜
Մ չո
յ թ՛ուրք
պա շտօնական
աղբիւ
րնե բուն
Հա
մաձայն, այդ քսանեբկու
օրոլււ/ն
կռիւներու
բն -
թացքին
թրքական
բանակբ
կորսնցոլցահ
էր Հա
զար
ե բկու
Հարիլր
ղիՂ\ո
լո
րն ե բ :
(450
քոլերայէն
մեռահ,
400
վէրաւոբ եւ
350
մեռեալէ :
Առաքելոց
վանքի պատմ ական
կռիւը
Հ . 3 ՚
Գաչնակց\ոլթեան
անունն
.ու Հմ ա յքը
բարձրացուց
մ՜ողովուբգին
մէջ ։
Փափաքս
յա յտնեցի
մ եր պա շտե
լի Գէո րգ
Ջա–
վուշին
, խո՛ւմբէ^
չբամնուելու
Համաբ ;
Աակայն
Գէորգը
առաջարկս
մեբմելով
ըսաւ •
Միտյն
Աասուն գալով չէ ռբ գոբհ՜ կբ տես
նուի : Աբղէն
միշտ ալ մեղի Հետ ես ։Գուն պէտք է
մնաս ազատ , եւ Հարթես
մեբ շա րմական
խում -
բերոլ
ճամ բան եւ կատարես
սւ֊րիչ չատ կա րեւ՛ո բ
գոբհեբ
, դիւրացնելով
մեր
ներքին աչխատանք -
ներբ ։
Ընղունե
լով
Գէոբգ
Զավոլշին
բսահներբ,
Գեկ
տեմ
բեր
2,ին վե րագա
բձա
յ մ եբ տունբ ելձեոնա բ–
կեցի կուսակցական
աշխաաանքի
:
Անգամ
մը եւս վերանոբոգենք
մեր ուխտը
բո
լոր
յա յտնի եւ անյա
յտ
Հերոսներու
Հանդէպ
, ո -
րոնց արիւնով
ներկայ
Հայաստանին
Հիմր
գրուե
ցաւ ։
Վ–
հԱՋԱՏՈՒՐԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
