ՊՈԻՏ՚Մ
Նհա%
ԱԳԱՀԱՆԳԷՍ
ՄԸՆ ԱԼ ԱՍԼ)Ր^՛^
-՝•-•
Հը^կերներ,
Կրկէն այս ւոՍէրի,
մենք է որ
Համա ձայն
ու թեա՛հ
գրօչր
րա րձ րացուցէնք
Ապրէլ՛
եան սգաաօնէ
առթէւ
ել աՀա սա միւսներր՝ բո
լոր յետնականները՝
Հակառակեցան
մեզի եւ կր
աօնեն
զայն
էւյււՆյւ(յւււ.ագիակ՚ա(ւ
ձեւով :
Վ ՚ " ՜ յ
անխիղճներ։
Անչռւշա
, մեր առա -
քարկները շաա սլարզ ե լ արամաբանա^կան
եղահ
ե ն
,
Հնկեր
Մ րաօ :
Լառլա : ԱՀա մերշաա մեկին եւ յսաակ ա–
ոաքարկները,
ռր թղթի
վրայ
կռիսել աալով, "՚ -
րելին
անձրեւին
աակ
ցրուեցինք
Հնկեր
Հա՛յե -
րուն :
քէւնի՚^ր
օրինակ
մր, կրնա"՛ ք կա րղա
լ ՝,
կռիմոս, սա ղրան
ետեւի
սչարկէն քա
նի մրՀաա թռոլցիկ
թեր ՀոսՀ
Հնկեր
Փիլէկ
, եկուր
կաբղա սա
թուխթր
Որ
մաիկ
րնենք՜. Ֆրանսերէն
ալ գիաե
ս՝.
֊
Իմ տղաս լաւ դիտէ,
Հնկեր։ նս
Հայերէնբ
կրնամ
կարդալ։
Հնկեր
Փէքէկ
, մէայն
կարեւոր
մասերր կաբ
ղա : էկու
ցո քց տամ
մ ատ
ուիս: Հա Հա ս րկէ
Հոն,
որ տեսնեն մեր Հնկերներր
թէ ինչքան
սչարղ րա
ներ ենք սլաՀանքռւմ
սդաՀանդէսբ
միասին
տօ -
փիս , մաաներուս
ու կարհես
ինհի
Կ
՝Ր
"էր
*
« Նա, աՀա այսպէս
, ղ"՚րկղ
^
ՐԱ՛"
3
անվրէպ.
Հատու , վաւերական
• • . »
Ոտքի
ձայն : Ասլա քթի ատկէ
թեթեւ
մռրլ ֊
տռւք մր։
կս կպայ
մայռին,
շունչս
րռնահ՝ ղանակր
պինգ
սեղմահ
ավիս
մէք ,
Ան էր, Ալվ
Հ ասանր։
Հումկու
, թիկնեղ
, ա–
Հարկու։
ճշմարիտ
դողիաթ
մր ռր մութին
մէք կր
քալէր
անՀող , անկերպարան
, սուլելով
:
Հասաւ
քով
ս , ^Իչղ մ
դտս
: Անզղ ա լաբա
ր
ղուրս
նետս
լ եցա
յ թաքստոցէս
ռլ մու թին մէք գանա՚կս
ոլմղին
փարտեցի
գէսլի
կուրհքր
:
Ափսոս , Հարոլահս
էր
նպատակին
չՀասաւ ։
Գանակս
խրեցաւ աք թեւին
լա լն թեզանի
քին
մէք
եւ վերէն վար երկու
մաս ի բամնեց
զայն
։Մ
ութէն
մ էք կրցա
յ նշմ արել որ, սեւ գիհ մ ր իր գաս տա\–
կէն
ե րկա րեցաւ
ղ էպի վար ձեռքին
մ ա տներր
է
Ա^–
տարակոյս
վիրաւորուահ
էր
Հ
՜՝^՛՝՝՜,՛–
Արք Հաստնր այս անսպասելի
ան ա 1լ^ւկ
ա
լէն
շուարահ՝
«ա՜
^»
մ բ Հառաչեց
ու փո րձեց
ձեռքր
տանիլ
ա՚տրճանյակին։
քքԱ մամանակ
չտՈլի
իրեն։
Աւելի պաղարիւն/ ու Հտստատ՝
երկրորգ
Հարոլահս
Հասցոլցի։
Ո՚^ւր կառչեցաւ
դանակս
չեմ ղիտեր,
միայն
այնքանր
տեսայ որ իւր աղիքներր
դրեթէ
ամ րողքութեամբ
դուրս
կաիսո լեցան
Հ
Ինքր կայ -
հակէ զարնուահ
կաղնիի
մը պէո երերաց ու ապա
փռուեցաւ
զ ետ
ինր
նեղ ճամ րուն
վրա
յ
Գորհս
վերք ացահ էր • կր մնւար
անՀետացնել
սատակրՀ
Ջ,եռքս ղեռ ամուր
բռնահ գանակբ՝
խբեցի
գօտիիս մէքու հռեցայ
վերքին
զոբհոգոլթիւնբ
կատարե
լեւ։ Ո աքե
բէն
րռնահ՝
փորձեցի
ետեւէս
նե/ոլ
Համար։
կարգա
Հնկեր
Փիլէկ մատով ցու -
ցուցահնեբս
:
— . . . ՚Ր՚որէայի էզաաերազմ, Աալւունտէանի
դաշինք, ար-ռմսւկան , միքյապային դէնքեբ– - •
Այս
պ"–՝րղ րանեբուն
խաոնւահ
ԷԼ՚նք
^ Ր^Հ ՜
պէս կր կ՚որղ"–
յ մեր Հնկերբ
1915/»
Աարսափնեբը՛,
Հա Հնկեր
Փիլէկ : Շարունակէ :
— « Եթէ Հայերը չրտդււքեն ՝թււրէաւյի դէւէ
դ ո ր ծ ո Ն ա ւ ծ
դ(հւ|\ւսւյիքւ ոՔրին,
ի՞նչպէս
կրնաք
գանգաաիլ այլեւս թէ ՝ գրեթէ սւոքբոդջ աշիյարէբ
լսքլս կեցւաւ 1915ի ոՔիրին աււջեՆ ..»
ինչպէ՞
ս գտաք այս ղաղափարներբ
: Ա .
սոնց մէք որեւէ
չա վւաղանւց ո ւթ իւնւ կը զանէ՞ք 1
Ոչ մէկ չափազսնցութէւն
, շատ պարղ բա
ներ եւ պաՀան
քո ւահնե
բ ը ։ Պ
ռաս
օ
է
Լալ
չէ՞ր
բլլար
ասոնց Հեա պաՀանքուէր
,
Գաշնակներբ
ել էնոն.ց րարե կք/՚մն– ե րն ալ
դուրս
Հանէել
Հայերու
մէք
էնւ, որսլէսղէ
մենք
ղմեբ
սզա–
Հանւղ էս աղատ տօնէանք
...
Շատ
աղոլոր մէ առաքարկ,
Հնկեր
Հակոբ^
ղալէք տարի նկատի
1լ առնուէ
ուրէչ բանե րոլ Հետ
է միաս
էն
. . .
Այս
սլարզ ել օղտակար
առաք ա՞ րկն ալ
մերմեցին
այգ մարդիկբ եւ չմիացան
մեւլի Աղա -
Հանզէս
տօնախմբելու։
Վայ մեղի,
Հէմա
ինչ սլա
տաս իսան սլիտի տանլք ՛Բ ռ ր է աց ինե
ր ո ւն ;
Մարդիկբ մեբ որոշումին
կը սպասէին
սն ^
շուշտ
...
կ– ՊԵՏՕՒՇ
Աղբիս՝
ԱայեադԱեքՈՆ
քաշել , երբ յանկարհ
, ուսիս
վրա
յ զգացի
թե
թեւ
Հպանք
մր։ Աարսավ,աՀար
ետիս
դարձայ
: Ով
զարմանք
, քովս
կանղնահ էր Աւօն իր երեք
բնւ -
կերնեբով։
^ Վարձքդ կատար, տղաս» ,
բսաւ
մէկբ, որ կբ կոչուէր
Ջորեպան
քՍլօ (բուն
անու -
նով
Ջիս՚ւոր
իքաչօ) ու ճակատս
Համբուրեց : « Հ ի -
մա ալ տղամարդ
կրնանք
կոչել
քեզ^ բսաւ
Աւօն
ու նո քնսլէս
քեբմօբէնւ
ռզքաւլոլրեց
ղիսՀ
Մէ՚-սներր
Հետեւեցան
էր օրէնա կին ու դո վեցին քաքագսր -
հութիանս
\
1քԱ գերազանցապէս
գոՀ էէ եւ Հպաբտ:
՛Րէ լ
կամ Արք Հասանէ ի պէս ^րէչ մբ ղգետնահ
էի , ալ
ո՞վ կրնար կասկահի
լ իւմ քաքութեանս
վրայ
Լք ա տակբ
տար
քնք
մ օտս– կայ մա յո ի
մ
բ
բաբ -
ձունքբ
, եւ ձորբ
ղլո րե ց ինք։
Աւօն
չոլղեց որ տ–
նւո ր պիղհ
մարմէնր
էտփբատի
քուր երուն
յանձ -
նուի:
Վերաղաբձանք
քաղաք
, եւ ամէնքս ալ մէկ մէկ
անկիւնէ մեր տեղերր
Հասանք անվտանղ :
Տուն։ մտայ, տանիք
բարձրացայ։
քԼմառ էբ ,
ողբ
տաք
երկինքբ պա յհառ , ել աստղահո
րան :
Անկողինիս
մէք կււնակի
վրայ
երկարահ՝
կբ ղԼ՚–
տէի
յարդդողբ
ու կբ վ։–որձէ
ի
Համ
բել աստղեբր
է
Մ ասնաւո
ր ղոՀ ունա կութ
իւն մ
բ
կբ
ղգա
յի;
ն։քան։էի աղքատ
ակլոր
մարգոլ
մբ որ
յանկարհ
մեհ
ղանձի
մ բ կբ տիրանա
լ \ ՛Րուն
չունէ
ի , ուբա–
խռլթիւնբ
Հ
ալք
ա կահ է ր
ա։ք
բողք
էութիւնս ;
Մ էկ
միլիոն
անմեղ , արդար եւ
կորուսեալ
աստզեյէ ուն դիմ տց ա քս մ էկինւ խաւարում
բ
,
իրօք
սփովլանւք
մ բն էր ինհի
Համ աբ , ինհի ա յնւպէս կր
թուկ բ թէ Հա յրս , մա յրս , քո յբերս ու հտնւօթնւե
րս
դիմացս
կանղնահ
Հ րճոլանքով
ու
Հպա բտո ւ -
թեամբ կբ դիտէին եւ կ՝օրՀնէքն
զիս •••
ՄԻՍԱ-Ր
ՄԻՐԶԷ
Մարւքնսւդեզ լո-՚յծ ջըրանոյշներ
Աւազանին ւքէջ հսկայ^
Իրենց իրանն են էանգաւցեբ
Հըրէշնելա՚ւ գերակւս.յ :
Կը ժայթք է յուրն հնչեղ ու դսվ
Աղբիւբնեբէ՛ առրնթեր ,
Իրկունիէւ մէջ մեղմ շոյելսվ
4*սւէբթամ կողերն ու ծիծեր :
Եանքի զինուորն իր րնկերոջ
դ.արձաւծ՝ «0. Տտյ» կը հծ ծ է • • •
Ու կը ժաաի լուսաբողբոջ
Իբ շբթնեբով սաստափէ :
Երկինք ու հող կհոյրին յորդոտսն
Զարթօնքին մէջ գարռւնի ,
Ու֊ նայեսւդնեբն իբեւնց սիյրււՅն
Կը փարին ա՛՛լ աւելի :
Ջուբի Ու֊ժերն իբենց կարշնեղ
Րազուկներունւ) մէջ սա,էօծ,
Կ՚րմբոշ1ո(ւեն սէ՛րն հբբաշւազեղ
Հբբայրքի մ է յ բոցարծարծ :
Կբ ւաւլէ հու|6, ՛ու կը պւաառին
Ջա֊բի հիւսկերբ հաա հաա,
Լայ՛ն բանալով ուսեբն աւնդին՛
Նայեադներոււն սիրակաթ :
Մին կարծէք իր նուրծքն է աղուոր
Յանձնած հույո՚ւն ՚անտա/ըբեր,
Որուն ւ1բբւսյ ձեո.ք մբ հբզօր
Կր ցա1նէ | ո ՚ յ ս ծաղիկներ :
Ու երկրորդ մ*աւլ իր ծաւքերաւ՚նւ
•ք^ակած է փունջր բեհեզ ,
Որուն խորքին վիք^հ իր սիրո^-ն՝
Կր զծուի ձի՛ւն թեւի պէս :
Հբրաւպարակն այս իրիկուն
Լոյս տռպ՚դասւո է դաըձեր ,
Ուր դուք կ^ապրիքք ձեբ սէրնւ անհուն ,
Ո՞վ թարմացեղ նայեադներ :
Հռոմ,
14
Ապրիլ
1952
ԱՐԱՄԱՕԻՍ
ԱՐԱՊԵԱՆ
ԼՐԱՏՈԻ
ԱՐՈԻԵԱՏԻ
ՓաբիղաՀա
յ հանօթ
նկարիչ
ԶարեՀ
Մ ութաֆ ֊
եան
ցու ց աՀանդէս մբ պիտի բանա
ք Ա իլանւի
մ էք
(Շ&116ՈՅ Շստտօու, 41 \՚13 1^՚1ՁՈ20Ո1) 7
Մայիսէն
մին
չեւ
16
Մայիս :
ԿԱՐԳԱՑԷ-Ր ԵԻ ՏԱՐԱԾԵՑԷ-Բ
< ձ 8 Ա Ո – Ա Ջ » Ը
^8ԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(ՎԷՊ ՎԵՐՋԻ՚ն ՊԱՏԵՐԱԶՄԷՆ)
Նկատելով
որ Միլրր այգ օրբ խօսահ էր իբ՝^
գո րհ՛ակա լնեբէն
մէկուն Հետ ,
նամակբ
պիտի^
ղտնուէբ
նո յն օրուան
նամակնե
րուն
մ էք : Լաւա -՚
Գ"յնբ
պիտի
րլլար
կեղրռնատեղի
երթալ եւ աչքէ
անցընել
«Օֆլտկ
17»
Հասցէով եւ «Ֆրէտ»ի
ուղ -
ղեալ
նամակն/երբ։
«Օֆլո՚կ
I
7»Հ7
մեհ կա յան
մրն
է
Ր
ուր կայինէ
500
անղլիացի
սպաներ
,
ինչպէս
նաեւ
ռուս , ֆբանսաց
ի ել լեՀ սպաներ
Հ
Երկու
պա շտօնե
անւե
բ ո լ Հեւո սկսանք
նամ ակներբ
ա չքէ
անցբնել։
Շատ
դմուար
ղորհի մբ մէք էինք մբ .
ս՛ահ։ Այդ օրբ ոչինչ
կրցանք
գտնել։
Տաքորգ առ–
աոլ դարձեա
լ գոբհի
սկսանքՀ
Այս անդամ
Փօն ^
թ ի լ ի
մեզի։ կ՝բնկերանար\
Այգ–
<՚ՐՐ
^ՖբէտՏ՚նեբոլ
Ուղղուահ
կամ միա
քն
«Ֆ» սկգբնատառով
գերի -
նեբու
ու զղոլահ
37
ն՛ամակներ գտանք :
Հիմա պէաք է մէկիկ
մէկիկ
բանալ ս՛յ"
նամակներբ
, բսաւ
Փօնթիւի :
Պա ,տօնեաներէն
մէկբ կր բանար պաՀարան -
^՚եբր
, իսկ միւսբ նախ տաք աբգռլկ մբ
կ^սնցրնէբ
թուղթին,
վ բաւէն ել ւետոյ
քիմ քէա՛ կանէ ն՛երկով
մր
Կբ գհէր
թուգթբ։
Մինչ այդ ես ալ կր
կարդայի
նւէ
,,Րակներբ : Բոլորն ալ ղրեթէ
նոյն
սլտրունւակոլ–
թիւնր
ունէին։
« Լաւաղոյն
մաղթանքնէեր
,
շուա
(64)
վերադարձ
. յաւիտենական
սէր եւ
լնտանեկան
լուրեր » :
Գտայ,
գոչեցի
յանկարհ
Հ
Փօնթիւի
իս -
կոյն քովս
էիազեց։
Ակսայ
բարձրաձայն
կաբղալ -
«Ան՛ցեալ օր մթերւսնէոց
ղացահ
էի,
փսւթ–
բօնդ
չատ
նեզուահ
էբ
՚ Հ " ՚ ֊ ա յ թ Հ օ լ ի Լվարչապե -
տարան՝)
մասին խօսեցաւ եւ բսալ
թէ
չատ անկա
նոն վիճակ
մ բ ունի , «կտ րհես
թէ
ցուլ
մ բ մ տահ
բլլա ր
Ապակեղէնի
իսանութ մբ» ա յ դ վիճակբ Ու .
նին
ղոբհե
րը՛,
Ամէն բան տա կն՛՛ո ւվրա յ եղահ
է
ինչ
ղմբա խաո
ւթիւն
մանաւանղ
երբ ան
կբ
սպասէ
կաբեւոր
յաճա՛խո
րղի մբ այցելութեան
:
Նամակբ
կր
շարունակոլէր
եւ
նամակագիրր
ո՚֊րիչ
լուրեր կբ Հազորգէր
իբ եղբօրբ։
Աակայն
իէմ ո ւշա դ ր ո ւթ ի լն բ գրաւահ
էին «կտ րեւոբ
յաճոէւ.
իսորղ»
բառերբ։
Աեւլի
հանօթ
էԼ
։ն
ղեբման
լրտե
սական
էիա րմա բաննե
բոլ մէք ուս ուց ուահ
էքեթոտ–
^^ՍԱ՝
Աէւ"ց ^Ր հետեւահ
եմ էրենց
դասլնթացք–
նէե րուն , (անգա ղտնապաՀո
ւթէւն
էէլէտէ
ՐԱ՛"Բ
մ անրամ ա սնո
լ թ ի ւննե բ տա
լ ա յս մ՛ասէն՜) , եւ գէ–
տեմ թէ ինչպէս կբ մ արղուէն
ապաւլայ
լրտեսնե
րբ • 8 իշեց ի նամ ակնե րոլ
մ ասին
լսահ մէկ գասա–
քսօսութէւնս։
Ուուցէչբ
մեղմէ
պաՀանքահ
էր ղոց
սո րվիլ
կա րղ
մ բ սովո րական
բառեր
, ո րոնք բռ, -
լո րով ին, տարբեր
նշանակութիւն
ուն էին։ Օրինակ
,
«գո բհաւո ր» բառբ
կ բ նշանւակէ բ «գեսպան» : Մեր
թզթակցոէթեանց
մէք երբեք գեսպան
բառր
պիտի
չւլորհահէինք
է
« Տնէօրէն» կբ նշանակէ բ նտիւարար
, « տոմ -
սակավաճառ֊»
կբ նէ*անակէր
Հեւպատոս,
«շոլնե -
բու
մարլլիչ կամ «գեէլձանիկ
րուհանէող» կբ նշա -
նա՚կէբ
ղինուոբակ՛ան
կցորդ, իսկ իր
օւլնականնեբբ
կը. կոչուէին
ւղուպբիկ։
Լրտեսներբ
«ձկնորս» կբ
կոչէին
՛ա՛յն անէձբ որ իրենց
առմամեայ
պետն էր :
Վերքապէս
«կաբեւոր
յաճախորդ»
կր նշանակէ
ր
« լրտեսներու
պետ» • • • Անկէ վերք
գիւրին էր նա
մակր
թարղմ
անել : «Մթերանոցր»
Հալանարա
ր
Հաւաքատեղի
կբ նշանակէբ,
այսինքն
Փէլբթա
յնէ
պանգռկր
:
Փաթբօնշ
Մ
ԻԱ^Ր
^ էր եւ
«ապակեղէն
խանութին
մէքի
ցուլը» կը նշանակէր թէ
գոբհերր
լաւ
չէին՛
յն թանար \
Ըսել
կ՝ուզեն թէ Փափա
Փօնթիւին
սկսահ
է խանղւարել
իրենց
զոբհը,
ըսաւ Ֆրանսացին
մեհ
ղոՀունակութեամբ
: Բայց
«երբ կը սպասէ կարե
ւոբ
յաճախո
րղի մբ այցելութեան»
ի՞նչ
բսել է
Ըսել է թէ իրենց պետբ Անդլիա
պիտիգայ
:
Գիտեմ
, ստկայն
ինչո՞ւ
նամակին
մէք այգ
ւքասին
կըղրէ • Թերեւս այս ալ ուրիշ խտղ մ լն
ԷՀ ,
Ա՜էԼԸՐ ^՚– րնկերնեբբ
նեղ կացութեան
մատնուահ^՛
են ել այս կերպով կը Հրաւիրեն
իրենց պետբ
որ.
պէսղի
Անղլիա գայ :
Փօնթիւի
Հրամ ա յեց ոբ նամակբ
դաբձեաք
ղոց
ուի եւ Գերմանիա
ղրկուէ , մեհ
զարմանքի
մատնե
լով
երկոլ պա շտօնեանե ր բ :
Ֆ րանսաց
քնէ
գոՀացալ
իր տետրակին
մէքա րձանաւլ րե լով
ղի ^
բին
անունն ու Հասցէն
• «Մառանապետ
Ֆ– է՛ Բո.
լինկս , «՚Օֆլաք
1 7»
եւ բսաւ .
Այս
անունով
ղրկուահ
բոլոր
նամակներբ
պէտք է տեսնեմ :
Փօնէթիլ ք, մ ոոցահ
կ՚երեւէր
ւ։արդբ ել ա յմմ
ք– ր
ամբոգք
ուշա գրէ, լ թիւնւբ կբ կեգրոնանար
« կարե
ւոբ յաճ՛ա խո ր դ՝^ ին վ րա յ ;
(Շ ա ր.)
Fonds A.R.A.M
