՜28թդ
֊ 28^ Ճռ366
6754–՚եռր շրջաԹ ր–իւ– 2165
ԼԸ ք^տ^այ^ ՉԱօւաւԹ4
^ տ ^ ւ ւ Ւյ ա ւաօբ^՛
քօոճէ՚շո 1925,».0.Տ. 376.286
I ^
* 7 ^ ^ ^ Օւտէտատ - քձ1Հ1Տ (13") ք^ւշէա : 10Ա^1^€
Վեցամս. Ո Օ Օ ֆ բ. , Տար. 22«0, Արտ. 3000 ֆր
1^ւ^8. Գ 7 > ^ 1 փ Տ յ Օ ֆր.
Բ&ա 1678-63
Օեւաւշհ* 4 ա յ
195՜շ՜ԿիI1^^^Կլ^4~^քԱՅԻ^]
Խմբագիր՝
շ– ՄԻՍԱ-ԲԵԱՆ
Ո ՛ վ
Ս ք Ո տ ի
ԱէաՎաւե
ՄԵՐ
ԽՕՍԲԸ
ՏՈՄՍԵՐ
6ԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆՆԵՐ
Բաղմաթիէ. գէրքեր
Հրաաարակուեցան
Հայ ֊
կական
ԱրաասաՀմանի
մէք,
վե րա կենգանա
ցնե
լո
լ
Համար
«մեռահ՜
քաղաքներոլ–»
, ամբողք
շրքաննե
րբ"՛֊ կամ գիւղերու,
յիշաաակբ
Հ
Այո
աողեբբ
գրահ աաեն,
՚"էքէ
առքեւ
շոլնինք
անոնց ամբողքական
ց՚^նկբ 1 Մի՚-ո
կողմէ, կան
Հաաո րներ
ոբոՂց
միայն
անուններբ
լսահ
ենք Լ
Ուբեմն
, սլաաաՀաբայ։
կ՝ււ՚րձանաղրենք
շ՚ոբք
մբ
Հաաո րնւե ր , ղաղա վւա ր մբ աա
լու
Համ աբ կաաա ր–
ոլահ
աշխաաանքին
վք՚ո՚յ
՚. Միեւնոյն
ատեն
յիշե^
ցնե
լուի թերա
ցո
ղնե բուն
սլա րտա կանո
ւթի
ւնբ
՚,
Այսպէս
, Ամերիկայի
մէք
Հ րաաա բա կո լահ է
սաուաբ
Հաւոռր
մբ,
Աարաշ կամ Դե րմա ն՛իկ,
նա.
խաձեոնյութեամբ
Հայր.
Միութեան
Հ
Նոյնպէս
ստուար
Հատոր
մլլ
Հա.1ւը|ւի
մասին։
(Հաա
մ լ ն ալ
Աթէնք
ապուահ) ;
Կեասրիաւն,
ունի
Հասաափոր
յիշատակա. -
բան
մբ, երկու Հատոր , տպուահ՝ Եգիպտոսի
մէք՝,
Վաօւպւււրակաւնի
մասին
Հ ատո
ր մբ Հրաաա.
բակուեցաւ
տարիներ
առաք. Վենետիկի
մէք 1
Սեբաստիան
ունեցաւ
իր Եղեռնապաասւմբ
,
տպուահ՝
Երուսաղէմի
մէք։
Նաեւ
ուրիշ
փոքր
Հատոր
մ բ՝
գ.իւղաշյս արհ :
Երգնկան
(Եբիղա)
ե ւս
ուն
ի
բո վանւգա կա
լից
Հատոր
մբ , թմբաղրուահ՝
Պաղտատ
ի մէք , տբպ–
.ուահ՝ ԳաՀիբէ ;
Սիս - Մաէոեա|նւ մը
լոյս տեսաւ,
անցեալ տա -
.բի , Լիբանանի
մէք ;
Ն՛՛բ ստացանք
ստուար
Հատոր
մբ
Արծյա» .
գանցնհր Ամիդւայի
ԼՏիղբանակերտ):
Եւ վերքառլէս
ամենւենորբ
,
«Ակ
քլ
եւ Ակ՚Օւցիք»,.
(1060
Հ ^) է
որ լո յս տեսաւ
ե բկու
շաբաթ առաք
,
Փարիղի
մէք , նաիւաձեռնութեամբ
Ակնա
յ Հա յր *
Միութեան
(Ամերիկա)։
Միշ՛տ
ղ լթա
լորնե
րբ
յի շե լուէ , գիտենք
նաեւ
֊որ
կոչեր
ՀրատարակոլԼցան
վերքեբս
,
Այ(ւթա\լլլ1
եւ
եյւ ա րրե րդի
շրքաններուն
Համար,
որպէսղի
նիւ թեր
ճարեն ;
Ան Հ ր ա մե շտ չէ
ս.
րձանւագբել
ուրիշ
բաղմ
աթիւ
Հրատտբււ
կոէ թիւննե ր , մեհ Թէ փոքր ,
ն։ոլիրոլահ
այս կամ ս՛ յ՛՛ք նաՀւ։նւք / ն , քաւ/աքին
,
գի"
՚/./՛^ ՚
ՀԱրո՚բկիր
, Բալոլ,
Աղտաղ
, Ուբֆա
եւայլնւ) :
Միւս
կողմէ,
մեր
նիւթէն
գուբս է
իսօսիլ
Հ բատարակուահ
ղիրքերու
բովանգա
կութեան
՛մասին
Ա^տոնց ի ւրա քան
չի ւր բ կբ պաՀանքէ
առանձին
ղրախօսական
, ինչսլէս
" ՚ - բ ի չ Հրատարակութիւն
֊
նեբ :
Գյ՜բաթաաբաբ
շատ մբ շրքաններ
տակաւին
չունին
իրենց
ամրուլջակւաւն
յիշատակա
րաններբ :
Օրինակ՝
Րարձր Հւացքը
(կարին)
,
Տրապգւե.
Սը
Լլ առ Հասարակ
Պ՚՚նտռս
ի չբշանբ,
ՏարօԹր ^
Մալաթիաւն, Րիւ.ր֊անիա1ւ
եւայլն :
Աւելորգ է բացատրել թէ՝ տարիներուն Հետ,
Հատ
մբ վկաներ եւ վկա
յո ւթիւններ
Հետ՚լՀ ետէ
պիտիւ պակսին
՚.
^ րագրուահ
եւ ձղձղուահ
Հ բատա բակութ
իւն
մբ
նոյն արմէքբ
չի կբնաբ
ունենալ
տարիներ ետք,
երբ
աՀաղին
անքրպետ
մբ բացուահ
կ՝լչլլ"՚յ
ե ^
բէկուան եւ այսօրուան
միքեւ :
՚
Ո րքա՜ն
թանկաղին
կորուստներ
ունեցանք
անւցեալ
37
տարիներու
բնթացքին
Հ
,
Ե՛– ո՛^վ գիաէ
որքան
ղեղնահ
թուղթեր
, նի ^
չե ր , ամ բո ղքա կան
ա շիսատանքնեբ եւ յուշեր ան --
տէր կամ անբացատրելի
պիտի
մնան վաղբ,
իբրեւ.
Հետեւանք
անոնց
Հեղինւա
1լնե բո
ւն մաՀուան
...
Մեր
սսլասահբ
դասական
պս-տմութիւն
չէ \
ա յ յ կենդանի
վկայարան \
ի՛՛նչ
ունէինք
երէկ,
երբ
թնամին
կ՝անճիտէբ
ամբողք
մողովուրդ
մբ
իբ շէն
բո յներուն
մէք :
Փոչիացնելով
շնչաւորն ու ան շունչբ
,
ա1ւաձ .
սութիւն,
մշակոյթ,
բնկերային
կարգռւսաբք
եւ
մնացեալր
Հ
Այս է ոբ Կււ թելադրենք
, իբրեւ տեւական եւ
վաւե րական
յիշատակաբան
Անշուշտ
որեւէ
Հեղինակ
պիտի
օղտուի նա ,
իբնթաց
Հրատա րակու թիւննե
րէն
(ինչպէս
Բ-՚-րձր
Հ-՚ս,յքի
նոլիրուահ
երկու
Հատորներբ
,
Հրատ •
Վիէննայի
մէք) :
Պէաք է վերակենղսնացնել
«կորուսեաբ
Հա–
յաչիս՚ւր^լլ–
Իո ղբաթտովն
ու դմոիքովյլՀ
՛Բանի
աբիւնբ չէ սառահ
Հ
՜*՛
ԳԱՄԻ
ՄԸ
ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆԸ
«Գամի
մբ պակասէն՝
պայտ
մբ
կորսուեցաւ
կոր սուեցաւ
կորսուեցաւ
5.
պայտի
մ բ պակասէն՝
ձի մբ
ձիոլ
մ բ պակասէն՝
ձիալո ր
մ բ
ձիաւորի
մբ պակասէն՝
ճակատամարտ
մբ կ"բ -
սուեցաւ
ճակատամարտի
մ բ պակասէն
թա ~
գաւո րութիւն
մ բ կո յւ սուեցաւ
եւ ա յս
թո
լորբ
որովՀետեւ
պայտին մէկ ղամ բ պակաս էբ . . .
(Ֆրէնքլին) :
Գմուար թէ կարելի
բլքա ր .աւելիւ
պերճախօս
բառերով
բացատրել
ա յն
գմ բախտ ո լ թիւնն ե ր բ
լ
որոնք , յաճախ
, կր պատաՀ ին աննշան պատճա՛ ֊
ռով
մր :
Շ "՛ւո ետ երթալու
պէտք
չկայ՛. Ակնւարկ մր
վերքին
քանի
մբ աասնեակ
տարինեբսւ
պատմու ֊
թեան
վրայ, կբ Հաստատէ թէ որքան
իմաստալից
կ Ֆբէնքլինի
այլա րանւա կան պատկերբ 1
Եթէ,
1919/.
Մայիսին,
Գաշնակիցներբ
֊Պոլ–
սոյ տէր ու տիրական
իրենց
աչքերբ
չորս բա
ցահ
ՐԱա
յին եւ կէս մամ
այո,
միայն կէս մամ
աոաք
լուր ստացահ
ՐԱ^ոյին թէ մի ոմն
Մուո–
թաֆա
՚Բէմալ
, ղի շե բսնց , Ա ամսռն կբ վւա իս չէ բ ,
մենք^ ա քսօր անկախ
պետութիւն
մբ ունեցահ
կ՝բլ
լա յինք Արարատի
ստՈրոտբ
Հ
Եթէ,
1920^յ՚,
չարաճճի
կապիկ
մբ
իսահահ
չբլլաբ
Յունաստանւի
Աղեքսանդբ
թագաւորին
ս բ՛
բ ունքբ,
Հելլենական
բանա կբ հովբ թափահ
"(ի–
" ՚ է
1ՐԼ1՚"Ր
1
^ Ղ
՚ ^ է ր ի
"՚ոքեւ,
\922ին. ..
Մ ենք
ալ , կարգ
մ ր չա բ իքնե րէ
խուսափահ
կ՝ ՐԱա յինք , ուրիչ
«եթէ»ներով
Լ
Օրինակ
, եթէ Արշաւիր
Եասեան
կոչուահ
սրի
կան
իր մօրբ արգանդին
մէք վիմահ–
ըլլար , քսան
Հնչակեան
ե ր իտասա բդնւե ր կա խ աղան
բարձրա ֊
ցահ
չէին
բլլաբ
\9\5ին
. . .
Եթէ,
1920/՛^,
մեր կառավարութիւնբ
նւուաղ
մ ա բղ աս իրո
ւթիւն
ցոյց
էոո ւահ
Րլլար
Հայաղգի
կարմիբներուն
Հանղէսլ
, կորսնցուցահ
չէի՚՚^ք
Րէ
լա բ կարսի պատերաղմ
բ
՚ • •
Բտյց , ինչպէս
Ֆբանսացիներբ
կ^բսենւ
«ե–
թէ»ներով
Փարիգբ
շիշին
մէք կը դրուէր
...
Մեր
«Հ իւանդո
լ թիւ նւր»
Հ ետեւանք է ուրիշ ե–
րեւո ւթի մբ
մենք
կորսնցռւցահ
ենք ոչ թէ մեբ
ձիուն
մկկ պայտին
մէկ ղամ բ ,այլ մեբ
ձիււլնւ
երեք
պայտերն ՈԼ չորրոբգին
ալ էոբս գամերէն
երեքը
• . . Ատոր
Համար է որ կբ կորսնցնենք եւ ձին ,
եւ
ձ՚իալորբ , եւ ճակաաամարտը,
եւ մեր իսելրը...
ԵԻՐՈՊԱՑԻ
ԽՄՐ
Պէյրռւթի
ԱղգակէԱ,
6 Ապրիւ
Պէյրութի
«ԱՀ
Հատաֆ » անաւնւ թերթ
մր ո–
րուն
գո յ՛" թիւնր
տե
ղսւ ց ի
մ ո ղո վո ւր գնւ իսկ
1լ
ան–
ղիտանւա
յ , քանի
մ բ ամիս առ աք
Գաշն ակց
ու -
թեսն եւ անոբ քանի
մբ անձնուէր
դորհիչներուն
ղէմ
ղրպա րտո
ւթիւննե
րով
լեցուն
ստսր
ուղր՚լոի
չ
յօգուահ
մ բ Հբատարակահ
էբ ՛լ՛՛բ արմանի
չէ
ինք
նկատահ
պատասխանի ;
Անոր Հայատառ
կաթնե ղբա յբբ՝
ռամ կավաբ
«Զարթօնք»
, ամիւսնեբ
վերք , իբբեւ թէ
թարղմա–
նա բաբ , իբ սիւնա կնւե րուն
մ էք
Հիւր բնկա
լահ
է
նոյն գ րոլթեան–
Հա յե րէնւ պատճէնբ՝
ա յն չաբա՝ -
միտ
Հ րճուանքով
, որ յատուկ է իրեն , ամ էն
ան^
գամ որ Գա^ակցութի
ւն բ վա բկ՛" բեկե
լո ւ գալ ա -
գիր առիթ
մբ ներկայանայ
;
Մեղի Համար
պարղ է թէ որմութ
ումերբ կբ
Հանէդ իսսնան
աղրիւ
րբ ա բլ
Հ րէ շահին
ղ բութեան
,
որ կբ ձղտի
Միքի՛ն
Արրեւելքի
Հա յութիւնբ
ներ -
կայացնել
կասկահելի
տարբ եւ մտքերու
մէք նռր.
շփոթնէեր
ստեղհել։
ԱրղաՀսէտանքով
կբ դիմաւոբենք
Հայա-գաւ
՛լր ՛լ ռո լթեանց
միքնո
րգի
ա յն
տիէ
ուր
ղ երբ
,
որուն
լհուահ է «Զարթօնք»
, շատ լալ գիտնալով
թէ
հիհսէղելի, եւ անաւՐօթ սուտերու
յերիւրանւք
մբ կբ
վ՚ոիսագրէ
իր էքերսւն
մէք :
^այւ
;լ
տարրական
իսիղճն ու նսւ խանձա իսնդ ֊
բութիժ
բ ւ՚չատճաո
պիէէ,է
Րւէ"՚յի^
"Ր
տմէնւ
Հայ
ււղռլանքով
երես գարձնէ բ նմս;ն
գրղո ութեանց :
քիամ կավա ր պաշտօնս
թերթբ
անղամ
մբ ել,ս
փաս~
ԱՆԳԼԵԻԱՄԵՐԻԿԵԱՆ
Վէճ ՄԸ,
ՈԻՐ
ԿԸ
8ԻՇՈԻԻ
ՆԱԵԻ
ԹՈԻՐ-ՐԻԱՆ
Մ– ՆաՀանղնե
բուն
հովա /ին
ւլո րհո
ւլո ւթ ե անց
վարիչբ,
հովակալ
Ֆեչլբր
, Լոնաէւն եկաւ
օւլա
նաւով
, իսորՀրղակցելւ՛ւ
Համաբ
Մի^երկրականի
Հ րամ անս՛ տա ր ութեան
մասին։ Այ" աււթիլ Հաս ֊
տտտե ց թէ իրապէս
տա բակա
րհո
ւթիւննե
ր
կբ
տիբեն Մ՛ ՆաՀանւլնեբուն
եւ Անղլիոյ
միքեւ,
Մի~
քե րկրականի
Հ բաւք անատա բութեան
մասին՝,
\ք"վակալր
երկուշաբթի
օր ււլիտի
տեսակցի
Մեհն
Րբիտանիոյ
նախարարներուն
եւ Հրամա ֊
նատա
րնե բուն
Հետ , եւ Ու֊ոշինկթբն
պիտի՝ վե՛րտ,
գաոնայ
երեքշաբթի
Օր, ղեկուցում
տալու
Համէսր
նախաւլաՀ
թրոլմ
րն ի : \ք ովակալբ
նախապէս
խոբ–
Հ րգակցահ
է Ֆ բ՛՛ն սա
քի եւ յ՛տա
լիո
յ
՚
նէսւային
Հ ր ամանա տա
բնե
րո
ւն Հետ ;
Հրաաաբակուահ
տեղեկութեանց
Համ աձա
յն ,
Մ • ՆաՀանւլներբ կբ պնղեն
որ ամբւէղք
Միք
երկրա՛
կանի
շրքանին
Հ րամ անատա
րո ւթիւնբ
քանձն" ւփ
ամեբիկացի
հէււէսէկալ
՚Րեբնիի, որկր ղտնոէի
՚քՕբ ՚
ԱյղրնՀ աուրր
ի
Հ րամանին տակ եւ որ Հրամ անա -
տարն է Հարաւ՛
Եւրոպայի
շրքանին։
Իսկ
Լոնաոն
կբ պաՀանքէ
էւնղլիացի
Հբամանատա
ր ի
մ ր
յէւէնձ–
նել
I"
յւլ. պա շտօն բ։
ի րաւլ ե կնե բու
կարհիքով
,Անգ՛
լիա
պիտի
չրնգո
ւնէ ի ոբ Այք երիկա ցիները
ւքա րեն
դեբտգո
յն
Հ ր ամանա տաբ
ո ւթի
ւնւ ր
Միքերկք՚ս՛
կանի
մ է ք ։ Անգլիա
Հաւտնեցաւ
որ Ատլանտեանի
չբքա^
նին
Հրամանատարութիւնր
՛Լո՛րէ
ամերիկս.ցի
հո՛
վակա
լ մր, բայց
այմմ
չուղեբ
տեղի տալ Մի -
քերկրակտնի
մէք :
Ան՛գլիացինեբբ
կբ գանղտտին թէ Մ •
Ն՚ոՀանգ֊
ներբ գերակշիռ
գ՛իրք
ունենալուի
արեւմւոեան
Եւ
րոսլայի
Հ րամ անա տար
ութեան
մէք , կ^ո է ղեն տի -
րոէսլետե
լ նա եւ
Մի^ե րկբականէի
ճակատին։
ւիրայ։
Այս
աււթիւ
էլիէոել
կոււոէէւնէ ., Ա^ւցեսՎ տա ֊
բ ի ո րո շուե ցաւ որ թուրքի
անւ ղ սւււնա յ անկիւնա ֊
քսոբբ
Մ ի^ին
Արեւե
լքի
պա շտււլանո ւթեան։
,
քանի
որ
իր ստուա րա թի
Լ եւ ռսւղւք ունակ բանտկբ
սլի ֊
տի
լեցնէ Հնդկականէ
բանակին
բացը։ Այդ Հառ -•
կացռղութեամբ
, Միք Լ՛ն Արեւելքի
Հրամանւէէտա
.
րութիւնը
պիտի
յսնձնուէր
անւլլիացի
ղօբավա ֊
բի
մբ :
քԼնցեալ Փետրուա
ր ին
թուրքիա
եւ Տ ո ւնա ս .
տան
միացան
Ատլսնտեանի
կս՚ւրքակերպութեան
^
իբբեւ
լխսղօր
անդամնւե ր , Հ րամ ան, ատա
լաւ
թեամբ
հ՜ուէ." կալ
՚Բերնիի : Այս 1լա բդ՚սգրո
ւթեամ
բ Ան՛գ -
լ իա ցէն ե բ ո ւն
Հ րամանէւն տակ
սւիտի
մնա յին> Մալ
թայի
, ճիպրս– լթս՚րի
, Կիպրոսի՛ , Աոլէղի
ցամա -
քա
յ ինէ ե
լ.
հո վ ա յինէ ումե ր բ եւ ց իրո լցան պաՀա .
կաղօրքեր
Հիւս.
Ա՚իրիկէի
մէք : Մինչգեո
գօբ–
ԱյղբնՀաուըր
իքէ Հրամանինւ տակ
ունի
բնգւէէրձակ
տար"
հո ւթիւններ
արեւմ ւոե անէ
Մ իք
երկրականի
մէք
, ինէչսլէս՛ եւ ամե ր իկեսն
եւ. դ ա ^ակից
լլօրա՛ .
լոր
ումեբ։
8՛"" տքք՚կա
քին պիտք; աւելնան ամե-
րիկեանէ
ումե քէր, ւլբաւելով
ամբողք
ՄԼ՚^երկրա
.
կանի
շրքանբ ;
Ամ երի կաց իներբ
կ՝ըսեն թէ իրենց
սւմերր շատ ա.
ւելի
ղօբալոբ ենՄ իքերկրակսէնի
մէք քան անգ -
լիա կաննեբբ եւ թէ բրիտանական
տո բմիլլը
եա
մնացահ է օգանաւա
յին
մա սնէս ղ ի տ ո ւթ ե ան
մ էք :
Անգլիացիները
կբ պատասխանեն
թէ խաղաղոլ
.
թեան ատեն Հաւասար
են
բրի
ւււ սնա կան ել ամ ե -
րիկեան
հովային
ումերը
ԱԷ2ր^1՚կրականի
մէքեթէ
երբ ստիպողական
պարադայ
մբ
հաղի,
անգլ՛
տոբմիղբ
կրնայ
կրկնապատկել
իր ումը,
46 </
ա^
մ է ն ։ Ա իւէէ ա ռ ա բկութիւննե
ր ն ալ կբ մերմեն
Հ
Վեբքին
տեւլե
կէէ
ւթե անց
Համաձայն
, եթէ Հա՛
մաձա յնոլթիւն
չ։լո յանա
յ,
րտնակցուիմիւննեբը
պիտի
յետաձւլուքն
, սպասելուէ որ
կ՚սցոլթիւնէը
բարւոքի
Միքին
Արեւելքի
մէք եւ ՜էամաձա
լնու ^
թիւն
մբ էէոյանայ
Ան՛ղլիոյ եւ Եգիպտոսի
միքեւՀ
ԵւՐոպակաԱ
թսւԱակի
իւԱ՚դիդ
Եւրոպական
բանակի
դաշնադիրը
պիտի
նշա֊
նաղբոլէր
շաբաթ
օր , րայց
յետաձւլուեցաւ
՜ն՛կա
տելով որ Ֆրանսայի
, Գեբմանիռյ,
իտալիոյ^
Պել
միոյ,
Հոլանտայի
եւ Լիւքսէնպուրկի
մասնաղէտ–
նեբբ
գմուարութիւն
կը կրեն,
հբադիբբ
քրացնէե -
լու
Համար։
Գլխաւոր
ղմո ւա ր ո ւթիւն՜Լ ե րէն
մէկն
ալ արեւմտեան
Գեբմանիռյ
նէիւթտկան
ւքակցու -
թեան
իսնղիրն
է։ Մի՚-ս
կ՚՚՚լմէ
, Ֆբանսա
միշտ
այՆ^
կասկահն
ոլնի թէ Գերման1եբու
առաքա րկահ՜
կաղմ ակե բպո
ւթի
ւնր ի վերքոյ
պիտի
յքնւլի գեր–.^
(ԼոՆրերու շ ա ր ո ւն ա կ ո ւթիւնը կարդալ Գ– էջ)
տեց թէ ղուրկ է աղղային այգ ոգիէն
Հ
Կը յայտարարենք
, թէ աբՀամարՀանքէ
ղասա
ուրիշ պատւէէսքսան
չունինք տա լիք գաւա
ղիբ
՝նբ -
պաաա կնե բէ առա
քնո րւլո ւահ
ե լ. Հա յութիւնբ
վր -
տանւլե
լու ձգա" ՛լ ա յսպիս
ի աւլաղա կռ ղ սուաե
՚աւ^.
բլլան
ւէնոնւք ղարբնուահ
« Ալ- Հ՚..ւոա՚խ/
ե ր ւ լ.
« Զ^րթօնք»նեւոլ
քլողմէ :
Fonds A.R.A.M
