քօււէ16 6Ո 1925,11.€.Տ. 376.286
28րդ ՏԱՐԻ - 28« Ճաւ66 ք^օ. 6659-Նոր շրջան թիւ. 2070
0ե%էէ6սւ : տշս. ատտճւ^եա
17, 1^ս6 Օտտտտտշ - Բ.\ա5 (13^
: 10Լ61^Շ
Վհցամս. 1100 ֆր • , Տար. 2200, Արտ– 3000 ֆր–
76Լ ն06. 15-70
Գին 10 ֆր– €.Շ.ք. քտոտ 1678-63
Տ&ա6(Ա 12 յ&ո^ւ» 1952 Շարաթ 12 ՅՈԻ՚նՈԻԱՐ ^
Գակիճի տագԱապը
^մթագիր՝
Շ. ՄԻՍԱ՝ԲԵԱՆ
ՄԵՐ
հ/ՕՕ՚ԲԸ
ՊՈՒՏ՝Մ
ՑՈԻԵԱԳԻՐ
ԱԱ8Ն ՀԱ8ՐԵՆԵԱ8
է^ոնք
քյր ոԼՀայաաաոանէ
չեռներն
էէւ. ձ/յրե -
են
, չեն
կրնար պա յհաււ գագափա
ր մը կաղմ ե լ
Մոէ֊րէնէ
էութեան
մ ասին :
Իր ամբողջ
ղռրհ
քյւ^ է ո՚^թե ան րնթացքին, աշ՛
իէՀ֊րՀաղրութիւնր
եւ աչթարՀաՀայեացքր
մնացին
ան րամ ան : Նե ր չն չէ. ց ին եւ գոր
ձ՜ի
մ ղեցին
ղինքը
իրրեւ մէկ ււմբող^ոլթիւն
:
Մեր մամ ա\ ակա կից պաամ ութեան
մ էջ
,
գըմ–
քյլար է գանել
Հեէլիւնակ մր, որ այնքան
մասնա -
գիաօրէն
քնն ահ՜ , սերասէծ՜
, բանաձեւի
մ բ փերա -
2էա1Ւ բլլա
յ Հա յասաան ա չիարՀ
ին լեռնեբուն
խոր՛
ւբգբ
ւեաե I
եւյուն
՚ ւ ռ ^ ^ ելահ
որեւէ
ուսումնասիրութեան
^Է1^
կարմիր
թելի մբ պէս կ՝երեւայ
այս
գիհբ։
Եւ ամէնէն չոր ու ցամաք,
հում
նիւթն ալ կբ
գառնայ
խօսոլ% , չօչափեԱ, պաակեր
:
, ճարաաբապեաււկան
հիւսուռհքնեբ
ենիր քա
ղաքական եւ բնկերային
աե ս ո՛ թ իւննե ր բ ՚.
Մէկբ
միւսէն
ինքնուբոյն
ել աոկուն ՚.
Յեւլս. փոխական
սլացքին
Հեա, գիտական -
քննական
միտքն է ոբ անղագար կբ գորհ֊է :
իւրաքանչիւր
վերլուՆման Հետ,նոբ լոյս
մբն
^ "Ր Կււ ՚ ^ " ՚ յ թ ք է
Հ ՚ " յ " ց պատմութեան
եւ աշխար
հագրութեան
ելեւէջներուն
վրայ :
Եւ ամէնէն
Համբակն ալ ղիլրալ
կ^ըմբռնէ
մեբ՛
մեհո՚֊թեան
եւ անկումի
, փառքի ել պաբաո՛– -
թեան պատճառնեբբ :
Միեւնոյն
ատեն կբ տեսնէ Հեռանկարներ
ո -
րոնք
անմ ատչելի կբ Համարուէին
:
՚
Տաբօէցի
բնկեր մբ ւէերջեբս կբ գրէր,
Հեռա–
՚ - ո բ Իրանէն, թէ քիո՚-բէնի
պապերուն
պապբ Սա–
սունցի էր, ինչպէս
ինքն իսկ պատմեր է, Հպար։յէ–
երէն ։
Ուրեմն
ինք՛«
գրսեցի
»չէր
Տ արօն
աշխարՀին
Համա ր , ղո-ր տ յնքան պաշտամ ունքով
սիբեց ու
սերտեց
, որուն աղատութեան
Համ ար իր ե րակնե–
բուն
աբիւնբ
քամեց , երբ ղեռ Հասաբա՚կ
գին —
ո ւււ ր էբ ;
Վրէ՜ժ, ընկերւնհր, դիմհնք դէպի մահ ,
11ա|1ււն Ռուբէնը մււնչեց անահ ,
Ա՛լ չվսւխհնս^նք թշնամու֊ սբից ,
Աէ^ա՚տ. ՜ւքհււնելը քաղցր է ամէէնից:
Ոչ մէկ տեղական
Հայրենասիւրութիւն՝
իր յե–
էլափոխական թէ քաղաքական
գո
րհ՜ո՚նէոլթեան
րնթացքին
:
1
Պա յհառ , Հասուն
Հա յրենաս
իւրութիւն
մ բն էբ
ոբ կ՝աոաջնորգէր
իբ քայչերբ :
հյոբաթափանց,
ոգի
մ բ ոՐ կր ՚ե^ Ր չ՝^ չէ Ր ամ րողջ
բաղմ
ութ իւն -
ներ
խօսքով թէ Գ"Ր**^Ք"Վ^, ՝•
իր աշխարՀաՀայեացքբ
չէբ կրնար որեւէ Հա–
լաստան
երեւակա
յել առանց
վասպո՚-բականի
ել
յյիւնիքի
, առանց
Րագբելանղ
ի եւ *ք՝ոլգարքի
, ա–.
ռանց Տաւրոսի կամ Արարատեան
գաշտի ։
Զայնբ ,րբ կր բխէր
սբտին
խոբեբէն
«Զայն
Հայրենեաց»
գաբձահ՜ էբ թանձրացեալ
Հանդա–
նակ,
շնորՀիւ իր Հաաո՛– տրամաբանութեան
եւ
մշտանորոգ
վե ր լուհո ւմնե բուն :
Ա յս տեսակէտէն
, ոչմէկ վկա յութիւն
պիտի
կրնար
այնքան
Հաստատօրէն
պարգել իր մտա -
հոււքներն ու եգբա կաց ութի ւննե րբ , ոՐքան իր ան՛
նման
ՀհՏո՚֊չեբբ՝»
< որոնք
բո լորով
ին անտիպ էջ մբ
բացին մեր մամ անակակից դ բական ութե
ան։
մ էջ :
Հակառակ
վերջին՛
տտբինեբէւլ
յոգնութեան
եւ
տառապանքին
, Ռուբէն
միշտ ալմնաց կորովի եւ
լաւատես :
Մինչեւ
վերջին պաՀուն , աննկո՚-ն
յեղափո -•
խականի
ողին էր որ կրխօսէր իր մէջ՝.
Գեռ
քանի մբ ամիս առաջ էր րր կբ գրէր, ի
ատասխտն
պաչաօնական
նամակի
մբ.
իսկ եթէ փոթորիկ
մբ պայթի,
թող իմ
չորցտհ
ոոկորնէերս ալ խառնոլին
ձեր երիտա -
սարգ
ոսկոբնեբոլե
• • •
Որ եւ է փոթորիկ
մաղաչափ չէր աղգահ իբ
վրայ,
սաՀմանէն
ասգին թէ անգին։
Այգ պաաճառով
ալ, անիսռով կբ սպասէր գա–
լիքի՚ե •
Պիաի կրնա՛ր
իրապէս
«Հայացնել»
ներկայ Հա^
ւասաանթ, առանց այդ վճռական
սրատեսութեան՛.
՚՛
Ծ–
"է
ՌՈՒԲԷՆ
-
Լ • ՇԱՆԹ\
Ց ո ՚ ՚ չ չէ գրահս
։ Ես
մեհեբու
մասին
մօտէն
ծանօթութիւն
չունիմ
է
Հաւատացէք
որ առիթ չեմ ունեցահ–
, մօտե
նալու մեր մեհեբուն
1 Անոնց ձեռքբ
սեղմելու կամ
քանի մբբառ կորզելու
անոնց
բեբնէն՝
Համես -
տութիլնս
վճարելով :
Զեմ
ճանչնար
, օրինակ,
քցատիսեանբ, ԱՀա -
բինեանր
, •Բբիստափորբ
, Ո՝ո
ստոս ո ;
Գէմքո։է
տեսահ
եմ՛ աււաջին
եբկուքլԼ
Հեռո՛––
էն, իսկ վեբջիններբ,
նոյնիսկ
բաիսս, չեմ
ունեցահ
տեսնելու :
Զաւաբեանբ
մօտէն տեսահ՝ եմ: Պոլիս
^ Հ՛Ա ՜
մեստ
ճաշարանի
մը մէջ կը ճաշէր, ուր կը^ ճաշէի
ես ալ ո ՚ ֊ բ ի չ կո՚ՐԳ
մ բ
ե բ ի տ ա սա րւէնե ր ո՛– Հետ X
Զեմ
խօ սահ Հետր ;
Հեռուէն
դիտող
մը, Հիացող
մը եղահ եմ այս
եւ
ուրիշ մեհ տիպարներու
:
Եւ
մինչեւ ա յսօբ ա յսպէս է իմ
լնթացքբ I
Ի՜եչո"՛^։
Ջղիտեմ : Զեմ սիրեր
նեղր
դնել ա յս բազ—
մաղբտղ
անձեբբ։
Անոնցմէ
քանի մբ խօսք
վւրցնե–
էով
ասգին
անգին
հախսելու
Համաբ է
Ո՚ՈՒՐԷՆԸ չատ քիչ անգամ տեսահ՜ եմ: Հա
յ–
ՐԻԿԻ մբ տպաւորութիւնով
պարուբահ է ՛լիս այս
անձը : Պարղ
ղէմքով ել խօսելաձեւով
:
կազմակերպութեան
մը մասին
գիմահ եւա -
նիրաւութիւն
մը մատնանչահ՜՝
էի։ Մաիկ
ըրաւ
պուտ
մ մպիտով ել պատասիսանեց
կարճ , պարղ
եւ ապաՀովոզ
քանի
մը բառով։ կբ զգայի
՛որ ան՜~
կեղհ էբ եւ կ՚՚ուզէր
քեղ էԼրՀացնել « Ախբ , իբա–
ւունք
ռւէ։իս ,սա շատ պարղ է , մի վրգովիր՜^ով
մը
քեզ կը Հտնդարտեցնէբ
:
« Պո՛լիս , քոխմրագրահ
թերթբ
աչքէ
անցու–
ցի , շատ ազդա
շէն
գորհ է այգ ձեր կաղմակեր -
պո՚ւթիլնր,
եթէ ունիք այգ թերթին
Հաւաքա -
հոն,
ղրկեցէք
ինքքի , Հետաքրքիր
եմ . . .% :
՚էրկեցի
իրեն եւ գոՀ էր մնացահ՝ ։
Պարղ,
մոզուիբգական
տիսլաբ
ՌՈԻԲԷՆբ
^ եր
կու պարզ խօսքով,
առջեւգ նոր Հորիզոն մբ կբ
բանար։ Կր Հանդարտեցնէր
քեղ։
կաբղա ց ի իր գիրքբ
, ((.Հա յաստան
միջցամաքա–
յին
ուղիներու
վրա
յ» ։
Առանց
կիրքի , –առանց պատ ի պատ դա
րձ
ո՚-ահ–
քի , առանց
աղդայնական
շեշտի
՚, Գուք կբ տես -
նէք
Հայկական
խնգիբը թէ ոբո^ւ
աքցանին
մէջն է
եղահ՝
Հարիլր տարիէ ի վեբՀ
Հիացում
ով կբ ղո–
ցէք այս Հատորը եւկբ մղուիք
երկար
խորՀբղա–
հոլթեան : Կարհէք օտաբ գիւան՚ագէտի
մ ը կոգմ է
գրուահ եւթաբղմանուահ
է Հայերէնի
%
վերջին
անգամ
, Փարիզ, իր մէկ բանախօ -
"Ո՚-թենէն
վերջ տեսաք
ղինք,
«սեղմեց
ձեէւքս» կը
կարգամ
գբահներգ
, «դրիր
, լալ են»ով
մ բ :
Տո՚^աւ
ՌՈԻԲԷՆ
ինչ որ պէտք էր ։ Եւ
մենք
միչտ
պիաի
թղթատենք
ղինքբ , իբրեւ
աղղային -
քաղաքական
բաււաբան :
Լ– ԾԱՆք^ •
իսկապէս չեմ ճանչնար
ղինք։
Անգամ
մ բ տեսա
յ Համեստ
սրճ՚ա րանի մը մ էջ ,
Փարիզ։
Գիտեցի
Հեռուէն
։ Տ՚պտագէմ
մ լն ալ այս
անձԼը ; Փ ոքրահաւա
լ մա բմ ին մը, խնա յողա
կան
մօրուք
մը որ կզակբ
միայն կբ պարո՚ւնակէր :
Զեմ
լսահ– ձայնբ։
Անունով եւ գորհով
միայն
հ՜՛անօթ
ինհ՜ի այս մ եհ շտեմ ա բան ր Հայ
գրական
Հատորներու ;
Գպրոցական
էի։ Գասագիբքի
մբմէջ էր իբ
«Մրաօյի
թոռը» : «Աել (սաչ մը մէջէն»
, «.Զոյգ մը
կեղտոտ
մ ոմ» : «Եբկու֊
խեղճ տէրտէր
, ամ բոգք
օրը հոմ».. . է
Այսչտփը
միայն կը յէչեմ այգ գմրախտ
Մբ ՜
տո յի թո՛ռան
յ ո՚-զա րկա
ւո բ ո ւթե ան նկարա գրո՛– ~
թենէն, լալ կ՝րչլար որ ամբողջութիւնբ
Հրատա -
րակուէբ
•• Ատռբաւլրո՚-թի՞՚-^Ր
: ԼեւոնԱեզբոսեան
:
Մեբ
Հայերէնի
ուսուցիչը, Տ՛ Հէքիմեան
, Հը -
պարտո ւթեամ բ կ՝բսէբ
մեղի ,
«Աեղրոսեանբ
իմ
ել
Մոզոմոն
սաբկաւազի
ԼԿոմիտաս)
դասընկեր
եղահ է էջմ իահնի
ճեմարանի
մէջ։
Իբ տաղանդին
ումեղ
ցյյլքը
վ՚սյելեցի
Պոլիս,
« Հին ԱստուահնեբՖոլ
ներկայացում՛ին
եւ
մինչեւ
ա յսօբ , այղ տպաւորութիւնբ
կբ մնա
յ անեղհ
։
Բոլոր
տիպարներբ
առանց
անո՛նի կը ներ -
կայացուին
Հ ո^ : ^ՎանտՀայբ
, Աբեղայ,
Իչխա -
նոլՀի,
Կոյբ վանական»... 0՜ , մոռցայ Ա եգան ,
աբ Աբեղան
առաջնորգեց
՚Բբիստոսի
տաճարէն՝
Պ– Ժոռմ Պիտօ եւս Հրամաբեցալ
նոր
գաՀլի–
^Ր կազմելու
պաշտօնէն : Հանրապետութեան
նա -
խագա֊ւը
այմմ իր յոյսբ
դրսհ է
արմատականնե
րուն
վրայ։
Աչքի առջեւ կան Հետեւեալ
թեկնա -
հունեբբ , Պ՛ էտկառ Ֆո" \ որ գատական նա -
խարար էր Փլեւէնի
դաՀլիճին մէջ եւ
Ֆրանսայի
գատախազը
Նի ւր րնպէ րկի գատավա
րութե ան ա -
տեն,
իվօն Տէլպոս
, իսկ իբրեւ
պաՀեստի՝
՚Բէօյ
,
նախկին վարչապետբ : իրազեկներու
կարհիքով ,
ի վերջոյ այս հեր
ունին
պիտի
լուհէ տագնապբ ,
որ կրնայ
երկու
շաբաթ եւս տեւեւ :
Շատեր
կ*ուզեն որ փոփոխութիւն
մբ կա -
՛սարուի
արտաքին
նախարարութեան
մէջ։ Թեր -
թերբ կը գրեն թէ բազմաթիւ
երեսփոխաններ
գմ–
գոՀ ենՊ՛ Ռոպէռ
Շումանի
քաղաքա կանո ւթ
ենէն՝
մասնալորապէս
ֆրանքեւգերման
յարարերո*– -
թեանց
Հարցին
մէջ։
կեդրոնի
կուսակցական
վարիչներն ալ գմդոՀ են Ֆրանսայի
վերաղինման
հ՜ախքերոլ
հանրութենէն
։ Ընկե րվարա
կաննեբբ
եւ կաբգ մբ արմատականներ
բաւական կը Համա
րէին
850
միլիառ
ֆբանքբ։
Փլեւէնի
ելմաական
նս խաբարը, Պ.Մբնէ
Մայէր
կ՝առաջաբկէր
1100
միլիառ,
ներկչուելոէէ
Պ– Ժ– Պիտոյէն որ ազգ.
պաշտպանութեան
նախարտբ էբ եւ կը
պաՀանջէբ
1600
միլիառ ։
Եգիպտոս ՍոէեԱ կը սէ^առԱայ
Ս ուէզի կա ռա վա ր ի չբ , իպրա
Հ իմ Զաքի , ազ -
գաբա րեց անղլիա ց ի
Հ րամ ան ատա
բին որ ետ կան
չէ իր զ՚*րքբ
վիճելի
գիւգէ մբ։ կառավարիչը
ում–
ղնօբէն
բողոքե
լով
անգլ
. ղինեա
լ ումե բու
գոր^"՝՛
ղո՚-թեանց
գէմ , կը պաՀանջէ
բնակիչներուն
վե -
բագարձնել
գ ի ՚ ֊ ղ բ , ՚^.այլապէս
պատասխանատո-ւ
պիտի
մնաք այս նախա յարձակման
Հետեւանքնե
—
նեբ
ո՛ն
Համար»
:
Վիճելի
զիււլբ , ՚Բաֆր Ապտու
, կբ
պարունակէ
75
կիսաքանդ
շէնքեր
, ճիշդ ջրաբաշխական
Հ՛աս -
տատո՚֊թեան
գէմ , եւ ուրիշ
Հարիլր
տո՛ւներ ա -
՚-ելի
անգին : Անգլ . ղօրքբ
գրաւեցին
ա յգ չբջանբ
,
բուռն
կռիւէ
մը ՚էերջ : Բնակի կերը
վտարո՚֊ահ
են
եւ
գիւղը շրջապատուահ
է փ շա թե լե ր ով եւ գնդա
ցիրներով
;
Եղիպտոս
ղմդոՀ է նաեւ
Զըրչիլի ել Թ
բումբ՛
նի տեսակցութեան
արդիւնքէն
, քանի որ
երկու
(Լռւրհրւււ շարուՔակութ–իւնը կարդա՛լ գ. է^)
ԱոսրակաԱ ասափս Վը
Հա) տաէագխևեէու
մասիԱ
Արաբական
Գակակցսւթեան
բնգՀ •
քարտու–
ղարբ,
Աւլզամ փաշա
Հինգշաբթի
երեկոյ
քոՈՕՇ
ն(ւ11€Տ
Հիւբանոցը
Հ բաւի բահ էբ Հայկ.
մամ
ուլի
ել
աղզա
յին
մ ա բմ իննե բ ու
նե րկ՛" յացո-լցի
կե բ բ ,
լրագբս. կան ասուլիսի մր Համ ար : Ներկա
յ էին
20
25
Հոգի։
Ազզամ փաշա այս առթիւ
իր
Համակ–
բանքբ
յայտնելով
Հայ մոգովուրգին
, խօսքը տր–
լալ Պ . Լ՛ ՚Բէշիշեանի
, որ բացատրեց
թէ Հայ
գաղթականն
եր էէ՛ւ խնգիրբ
ինքնաբերաբար
յ ո ՚ - գ ՜.
ուահ է ՄԱԿի
մուլոէիին արաբ
ներկայացուցիչ
-
նեբու
կո՚լմէ • Տ ՚ ՚ ւ ս " ՛ անո՛նները
Աէուտի Աբա -
բիոյ
ներկայացուցիչ
Տօքթ
. ճէմիլ
Պարոլթի
, Լի–
բանան
ի ներկա յացոլցիչ
՚Բէրիմ
Ազկ"
՛՜լի ) Իր աքի
ներկայտցո՚-ցիչ
Տիկին
Աֆլանի
, Աուբիոյ
ներկա–
յացո՚-ցիչ
ճաւէարէթ
Աուֆթի
ել Եդիպտոսի
ներ
կայացուցիչ
Տօքթ.
ՄաՀմուտ
Աղմի :
Յետոյ
պարզեց
կատարո՚–՚"հ
ա շվսատան^էե ր բ եւ Հայ մա՛
մուլին
ո՚-չագրութեան
յանձնեց
Լիբանանի պատ -
ոլիրակին
կո՚էմէ
իսօսուահ
ճառը։ Այս առթիւ
յ ի –
չեց ա յն առաջա բկբ զ"բ Հազոբգահ
էինք արգէն
^
Առանձին
ւլրա սենեակ
մ ր Հաստատել
ՄԱԿի
մ էջ , Հա յ ա ա ր ա ղի բն ե բ ո՛ն
Համա բ , որպէսզի գոր~
հէ
ԱՆՋԱՅին
Հետ։
Ազ։լամ փաշա փակելով
ասոլլիսը
, շեշաեց թէ
իրենց այս աշխատանքը
այնքան
մարդկային
է որ
ո՛չ մէկ ե րաիս տաղի տութ եան կբ սպա
սեն :
ինչպէս
ներկայիս,
նոյնպէս եւ միշտ
Հայերը
պիտի վա
յե–
լեն
բոլոր
արաբական
պետ ո՚-թի՚ննե
բո
լ –աջ՚սկ —
ցո՚-թի՚^Բ
, երբ որ ՚գէաք
ունենան
անոբ
։
Այս
առթիւ
պատուասիբութիւններ
եղան նեբ -
կաներուն,
ոբո-նց մէկ մասբ
Հրալիրուահ էբ նաե
գիշերոլան
մեհ՜
Հացկերոյթին
,
Միւթիւալիթէի
մէջ
, մ ասնակցոլթեամ
բ
300
սեգանա կիցնե բ ու :
գէպի
ՎաՀագնի
բագինը
. • .
. ինչո^լ
, չեմ ղիտեբ : Աբեղան որ տեսահ՜ եմ
բեմին
լիրայ մաքիս
տպաւորուահ
է Գե զամ վար -
գապետը,
(Թէվէքէլեան)
: Այս
երիտասաբգբլ
Շանթի
Աբեղայէն
չեմ կբցահ
բամնել
• . .
Երկու
դէմքեր : Երկու
Հսկանեբ : քհուբէն եւ
Լ • Շանթ : Մ ին
Աո՚֊րբ
ձեռքին
, մէւսբ
մչակո
յթի
ջաՀբ
բռնահ՜ քալեցին
Հայկական
կեանքի
փշոտ
անդաստանէն
բանա
լու
Համ աբ աղատութեան
ու
ղին՝
Հայ մոգոՎոլբգին
աւվել
:
կ. ՊԷՏՈՒՇ
Fonds A.R.A.M
