€ 6 ԱՌԱՋ
յ
ԻնՉՊԷ՚Ս ԿԸ ԳՐԵՆ
ՊՍՏւՓԻթԻՒնԸ...)
ԸՍդ Խւբ
ծւ
րԱդ չաէ
Գաղուքհ
գաղութ
Հայ Տեղավւո
իէՈ լթիլ
;նԸ Հ սխալ » մը ել. ան
խո րՀ ո
լ.րգ
շարժում
մը նէլատեչէ եաք
,
1Լլպօյա ՚
ճեան կրղաաասլարաէ
անոր գեկավարներր,
որ
արաաքէն
, օտա
րներոլ
օմանգա
կու թեան
՚ԼԱ՛" ձ
« յոձ"
գբեր են:
Աարգ կը զարմանայ
յօգ-ո ւահ՛ա գր էն « պատ ֊
մագէաոլթեան
» վրայ։
Եզա՞հ է
Յեզափոխոլ
-
թէւն
մր, որ օգնութէւն
փնտռահ
Հլլչլայ
գուրսէն,
դրազիներէն
կամ շաՀ ակէ
զներ էն։ Ակսահ
ֆրան
սական ել էտալական
յեզա փո խո ւթէւննե
րէն ,
միչեւ
պալքանեան
ե րկի րնե րուն ր , մէնչեւ
Ամերէ
կա յէ յեզափոի,ոլթիւնր,
գուրսէն
Օզնոլթիլն՛
տ ֊
կընկալահ
են : Անշուշտ
, եթէ միայն
գուրսի
ւչրայ
յո յս գրուէր
, գատապարտելի
պիտի
ղտնէ էնք ,
բայց
մեղք
մլլ չէ , եբր մողովուրգ
մր իր պայքա
րէ
րնթացքին
գուրսէն
4սլ օմանգա
կո լթիւն մբ
ակնկալէ ։ Անմտութիւն
պիտի
չշլլա"ր
մերմումր
նման։ օմանղակութեան
մր, եթէ տրուէր ։
ին* կր վերարերի
մամանակին
ու պատբաս
տութեան
, որոնց
մասին
այնքան բառ ու ճաբտա՛՛
րանք կբ թաւիէ , հաստատեքու
հ՛ամար
հայ յեղա––,,
փոէսութեան
անմամանակ եւ անպատրաստ
բլլա՛
լբ , կբ կարհենք թէ ատոնք
ենթագրա՚կան
, երե
ւակայական
արմէք մբ ունին
միայն։
Ընկեբային
շարմումներր
կարելի չէ թուագէտ
ութեան են
թարկել
։Ո՞վ , ո՞ր պատմաբանէր
պէտի
ճչգէբ
թէ մամանակբ
հասահ է ոտքի
կենւալու՛
ո՛՛բ մար
գարէն
սլիտի հաստատէր թէ մողովուրգ
մբ պատ
րաստ է յեղափոխութեան
, եւ , հետեւա՛րար
, յա–
քողութիէՏէր
երտ չխաւո րուահ :
Եբր գանակբ
մէկունւ
վղին կբ գրուէ եւ կր
սկսի
շարմի
լ, կտրելէ չէ բսել, թէ
մորթուողը
պէտ
ք է /արմ տր պաՀբ բնտրէ՝
պոռալու եւ լնգ^
վզելու
Համար • • •
Պատահական
, կտոբ ֊ բրդուճ
նամակներ
յի–
չելով մեբ յեղափոխական
գորհիչնեբէն,
կամ
սԻ–
քէն
ձաէւէն
, ՚Նանսէնէն
մինչեւ
Ռոսաոմ
քանի
մր
տող
մէք բերելով,
աոնուավն
բարեիսզճութիւն չէ
ապա՛ցուցանել
վւորձելբ՝ թէ հայ
յեղափո
խոլթիւ–
նբ անմամանակ
էբ , կամձախողանքի
գատա -
պաբտուահ :
Եթէ Ռո ստոմ ի
հ ինգ տող խո բՀրգտհո
ւթիւ -
նբ Հա լկ . բարենորոգումներու
մա-սին , ՛ան ալ
պատկերալից
ու կէսմբ հեգնական
,
Ալպօյաճեա–
նւէ շնո րհին կ^աբմանանա
յ , անղին
նո յն Ռոստո -
մէն
500
էք կաբելէ է ղտնել,
որոնցմով
յեղափո -
խութեա՛ն
Հրաւէր կբ կարգա
յ ան, պատճառա
բա
նե լուի շարմմ ան
անհ րամե շաութիւն բ , հայ
մողո–
վուբղի
գոյութեան
համար էսկ ՚
Հա յ յեղավւոխութիւնր
, ա յո , արիւնի
առիթ
ներ ալ ստեղհեց
՛ուրիշ կերպ
չէ
ր
կթեար
բլլալ
է
թա յց արիւնէն հետ չափուա^հ է նաեւ
անոբ բե
րահ
բաբիքբ : Այն
աղղա
յին
գիտակցոլթիւնր
զո ր յեղափո
խո լթիւն բ
տո Լաւ
Հ այուն
, ՛ազգ գաբ–
ձնելով
զայն , ազգա
յէն ուհողեկան
մէութիւն
ստեղհելով
լնգհանբական
՛նպատակներու
չուրք
Տ
Վիբալորուեցալ
Հայ մողովուրգբ
, բայց
Ազաառլ–
թեան
ո՛ւ
անկաիսութեան
ճամ բունւ վ րա յգբո ւեցաւ ,
ուր գաբմանեւք
ինքզին՛ք։
Հ՚սիյոց
սլատմութիւնր
պանհալի
էքերով
լեցուեցաւ,
գաոնալով
ապագայ
սերուՏւգներ
՚ոլ
Համար անսպառ
նեբշնչաբան :
Վ-աբղանւանց
Հերո սամա բտբ
, իբ պարտո
լ -
թեան
մէք իսկ,
1500
տարիէ
ի վեր
Հոզեպէս
կ՝ապրեցնէ
Հայբ , ֆիզիքապէս ալ ա պաՀ ովե
լո վ
–.այուն
գո յութիւնբ : Աղգերր
մարմիննեբէ
առաք^
հոգիով
կ՝ապականին
ու
կ՚անհետանան
։
Ֆիղէքական
գոյութիւն
ըսոլահը , յաճա՛խ ,
պատրանք է, որովՀետեւ շտտ աւելի
գիւրին
է
ֆիգիքական
կորուստներու
գարմանումբ,
քան
Հոգեկանբ։
Յեղափո՛խութեան
Հետեւանքով
չէր
Որ
կորսուեցանւ
հայ ղազթականոլթիւններէն
չա ֊
տեբբ, սկսահ
Լեհաստանւէնւ
։ Այսօր իսկ մեր աչ -
քերուն
գիմաց՝
կորսուելոլ
վտանպին
առքեւն
են
շատ
մը Հայ զանգոլահներ
, քց . Աիութեան մէք
ցրուահ
Հայ զանգուահնեբէն
մինչեւ արտասաՀ ^
մանի մէկէ
աւելի
դազսլթներբ։
Եթէ պիտի
փբբ–
կուին
անոնք,
պիաի
փրկուին
ողիով,
ազզա
յին
շունչին
պաՀպանո-ւմով •
Անշուշա լաւ է որ պրպտենք
, խորապէս
սեր–
տենք
Հայոց
պատմութիւնբ,
ճշգումներ
բնելու եւ
մեր
ապագայ
գորհունէութեան
հիրբ
գհե-
լու Համար։
Մատնանշենք
վրիպումներբ,
յտն -
ցանքնեբբ
նոյնիսկ, եթէ կան.
րայց
մտքի
սլաբ–
կե շտո ւթեամ բ ել իրասլէս անկախ
կարհ
իքերով,
"է թէ Հպատակ՝
կանխակալ ել քինախնգիբ
տրա–
մագրոլթիլննեբով
:
Պ՛ Ալպօյտճեան
չի դոՀանա՛ր
իր անիրաւ ա յս
կարհիքնեբով
, եւ աւելի
Հեռուն
կ՛՚երթայ։
Հայ
յեղափոխութք,լնբ
մեզագրելոլ
Համար
, կր
յ ա յ -
տարարէ թէ ան«հոգի ու գիտակցութիւն.»
ալ
տուահ չէ հայ
զանգո ւահնե ր ուն ,
որովհետեւ
1՝յւ5ին
«
ոչխարի
հօտերու» պէս
անապատներր
ԽՄԲ
ինչպէս հաւլոբդած էինք, ալալոմնէ–
րը ԷՆ անտաււսւյին հրգե1ւները աննայսընթաց ս։յ -
Այրնէր կը գււրծենԹւՈ-րքիՅւյ մէջ ։Այս աււթ-իւ Պոլ
սոյ
Եէնի Սթանպոլլ
թերթը հ1յտէւեւււլ
իռրհըր–
դւսւկցԱՆթ-իՆննէրը
կ՚ընէ իյմբսւգրականի մը մէջ (6
Ասւրիլ).
Ս՚էկ
կողմէ
մեր գետա1լներր,
քուրեր՚ր կր
յորգին եւ ակնթարթի
մէք կր փճաց.նեն
մաբգոց
աար
ինե րոլ վաստակր
, եւմ էւս
կողմ է մերան -
տառները
միառմի կը բռնկին
, եւ կրակը կը լա
փէ
մ եբ դա լա բ
^ ւ ութ իւնը :
կաբհես
աչխարՀի
մէք արիւնի
պայքար մբ
կայ, ել անցեալ
մեղքի
մը քաւութիւնն
է
որ կբ
զղանք
այսօբ։
Այսօբ
մեղք
մը կը գորհենք, եւ
100
200
տարի
վերք, այգ մեղքբ
կԳրթայ կբ
գանէ
մեբ անմեղ
եղբայրներր։
Այն
գիւղացիներր,
որոնց ար՛տերն
ու
տուներր
քոլրերոլն տակ մնւա -
ցահ են այսօր
, կը կրեն
իբենց
նախա՚հայրերուն
պատիմբ։
Աքէն տարի,
կատազէ,
հեղեղներուն
դէմ կը մաքառին
, բան մբ կարենալ
փրկելու
Հա
մար :
Երբ
ձմեռը
անցնի եւ օղերը
տաքնան
,
թուրք
գիւղացին
մէկ բանի կը սպասէ,
հեղեղին : Ալ
վարմ՚ոլահ է անոր , գիտէ թէ քուրերը
պիտի
որբ՛
բեն ու աւլեն
, բայց
նոբէն ալ իր բերքբ
հոն կբ
ցանէ։ Կբ կտրէ նաեւ
քանի
մր ցանցառ
հառեբբ,
որոնք
սաբալանքերՈլ
լիյրայ մնացահ
են տակաւին
,
եւ
չէ
խորհէր
տրդէւնքին
վբայ
։ Այհեր կբ ճա-
րակին
նորաբոյս
հիլերուն
մէք։ Ոչ իսկ կբ խոր
Հինք թէ հեղեզնեբբ
ինչու
լեռներէն
կԴքնեն եւ
կը տա բահուին
արտերու
մէք : Մերբաիստբ
յանձ
նահ
ենք անըմբոնելթ
եւ մութ
զէսլուահին : Մի
այն ա յսօրուան
վրայ
կը խո բՀինք
, ՚իազբ
Աստուահ
ոզորմահ է, կ՚ըսենք : Մինչգեռ
ազգի
մը կեան ֊
քին մէք
ա՚յսօրը
արմէք
չունի,
վազը
ամէն
ինչ է։
Զենք կրնար
բնդարձակ
լնկերութեան
մր իրակա
նութիւնր
անհա՛շիւ
բախտի
մր քմ՛ահաճոյքին
թո
ղո՛ւլ։
Եթէ
գո՚֊րկ
մնանք
բնկերային
պատասխա -
նա՚տուութենէ
, ի՞նւչպէս
կրնանք
՛այս եբկբինւ
հայ
րենակիցը
ըչլալ :
Պէտք է փրկել
մեր
գիւղր
իր առանձնութե
-
նէն , մեկուսացոլմէն։
, ել յիչեցնել թէ նո լնա ցա՛հ
է ան ա՛մբողք
հայրենիքին
հետ ել պատասխանա -
աո
լ ո ւ թ ի
ւննե ր ունի
էբ
եղրայ րնե բուն
Հանգէ պ ։
ինչպէս որ իւբա-քանչիււր
Հայրենակից
կապուահ է
գէ ւզա կան
Հարցին
, նո յնպէս եւ գէլզացէն
պար՛
տաւոր է կապուահ
մնալ
ամէն
Հալրենա՚կցի
հեա
տ
Հոգ չէթէ Համեստ
, թուրք
գէւզբ իր
դլխո՛ւն
դոբհեր
ունի կատարելէք։
Պետական
փոքբ
օման - ;
գակութ
էւննե բով
կարելի է ողոզո՛ւմնե բուն ա՛ռաք
քր աոնել
, Համրերատաբ
բլլ"՛՝լ եւ յաքորդ
տարի՛֊
Հ
ներ ունէ համ աբ ալ ա չխատիլ :
՝Բանի մր տարուան
մէք մեր արաեբը կը փճա
նան , բն՛ութիւնը
աւելի
՛անոզո՛ք կբ գառնայ
, կը
էէագբինք
ինքնա բաւ
բք/ալէ , մ եր •ա՛րդի լա բե րո լ -
թեան
աղրիւբնե
ր
բ կբ ցամքին,
գիւղական
օճախ
մ բ կբ մարի
մեր
ազգ.
տնտեսութեան
մէք
։ կը
կարհէք թէ քի՛՛չ է թի՚֊Ր
այն
օճաիսնեբուն
, որ կը
մարին
ամէն
տարի
է
յ
Եթէ
մ ա՛սնա ւո ր հբագիր
մ բ
չպատրաստ են,,
մ եր գէւզեր՛ու
վերականւլնումին
համ՛ար , ել ա -
ռաքքբ
չաոնենք
քուրերու
քանդումին, շատ
լուր^
վտանգներու
Հետ դէմ առ դէմ պիտի
գանք։
Պէաք
չէ որ ամէն
ինչ կառավա
րութենէն
սպասենք :
ՅԱԿՈԲ
ՕԵԱԿԱ՚ԵԻ
Համ՛ար
ոգեկոչումէ
հան ,
ռէս
մբ տեզէ
ունեցահ է Հալէպէ
մէք. Հովանա -
լորութեամբ
Բերիոյ
թեմէ Առաք. ԶարեՀ
եսլիս ^
կոպոսի, եւ նաիսագաՀութեամր
Արմէն
Անոյշի
.
Խօսահ են Վարգան
Յարութիւնևան
ել
Աէնաս
Թէօլէօլեան։^
Անդբագաոնաչով
՚Օչականէ
կեան .
քէն,
>/ . Յարութիւնեան
շեշտահ է անոր
անխյ,նք
աշիսատտնքբ , էսկ Մ • Թէօլէօլեանէ
իսօսահ է ()
,ականի
մասին,
իրրեւ քննադատ։
Պատկերացոլ
.
ցահ է չրի՚նբ
իրապաշտ ու
ար՚ուեստադէա
սերունդներու
վաստակով
եւ մեբ
իրական՛ութեան
մէք ստեղհուահ
իմացական
եւ Հոգեկան
դիմայե^
ղումները,
Հբապարակագրական
ճիզը , Օշականի
խրախուսիչ
ներկայութիւնը։
Պարզահ է նւաել Ա֊
,ականի
վերադրուահ
«Մթութեան»
առասպելը ^
անոր մտահելու , ապրելու,
նիւթը
սպառելու ո^
մանաւանգ
տուեալ
մտահումէ կամ ապրումէ
մը
րնդՀանրացումներու
դիմելու
տաբերային
կիր ^
քբ։
Այս
բոլորը
Օչականի
մէք կը ոտեզհէին
Հա ֊
մապարփակ
ասլրումի
մարդր, որ
անյ՚Հասկնա՚լի
մնաց ։ իսկ լեզոլական
շեղումները
առաւելապէս
ֆրանս՛ա՛կան
շարաՀիւսական
ձեւերէ
կուգան, ել
խոբՀելոլ
՛ու արտադրելու
իր արտակարզ
թափին
պատճառաւ
չէին
հայանար
։
Հանգէսին
փ՛ա՛կումէն
վերք
լնկեընեբ ել բա
րեկա՚մներ
՚սէլցելահ
ենւ Օչականի
գեբեզմանբ :
ԵՐԱԺՇՏԱԳԷՏ
Ալան
ՅովՀաննէս
«Ամերիկայի
Զայն»ին
Համսրբ կբ պատրաստէ
մոզովրգակէսն
եբգեբու
տասբ շաբաթուան
յայտւէէդիբ
մբ :
Հ՛այ
եբամշւուսգէտր
«Ամերիկայի
Զ՝այն»ի
Աեբձ. Արե
ւելքի
բամնին
երամ շտա՛կան
իսորՀ րգականնւ է • ՛իբ
յ՛այտագիբբ
պիտի
գո րհագրուի
Մ՛այիս
) ին
մամը
\4.45ին
(Կբինիչի
մամ) : Այդ մամուն
Ամերիկայի
Զայնր
իբ Մերձ. Արեւելեան
՚ունկնգի
րնե բուն
պի
ւոի ներկայացնէ
երգեբ կոմիտասի,
կա^էաչեանի ,
ԱլէմշաՀի,
ՄեՀրտպի , Ալան
ՅովՀաննէսի
Հեղի
նա կութիւննեբ
բ : Ալան
ՅովՀաննէսի
Հա քրբՀայ է,
՚"յՐՐ. Ա կովտիացի
։ Փոքր
տաբիքէն
րերուա՚հ է
Պոսթլն : իր եբամշտական
կրթութեան
աաեն
միշտ
Հրապուբուահ
մնաց Հայկական
երամշտոլ
թեամբ ել երկա՛բ մամանակ
տրամադբեց ա լցե -
լելով
հեր
Հայերու,
երգհլ
տալու
Հա^ար Հէ^
երդեր
բ ։ իր երամշտութեան
մէք կր միս/ւ,ան
Հինն
ու նոբր : Վերքին
տասնեբկոլ
տարիներուն
, իր
գորհերր
ներշնչուահ
են Մերձաւոր
Արեւելքի
Հին
եզանտկներէն։
Կբ գրէր
անքատ
դորհիքեեբու
Համար
։իր
ՇՕՈՇՔՈՕՏ»
վերքերս
նուազեց
% ի լ
Եոբքի
ԼւէէԽ 0^^հ^տ^^31 Տօշւ6էՅ՚5՚,
Հա ւկ . երամ,տութիւն
բ
I
I է I
՛ա •
•*
ո
, . - - .
Մենք
կ՚՚ուզենք
մեր գորհերր մէկ թափով
ի
ղլուխ
Հանել , բա՛յց գիւղական
խն՛գէ րներ ու մէք
անկարելէ է այդ բանր։
Պ՝ա րտաւո ր ենք
դո՛րհել
եբկար
մամ անակա չրքան է մր Համար պատրաս -
տուահ
հրագրէ
մը Համաձայն։
Ինչ որ կբ սկսինք
այսօր
, պէտք է շարունակուի
եւլրանայ վազ -
ուան
սերունւղներուն
կոզմէ : Աէքէն եր՛կրի
մէք
մեհ
ա շխատ անքնե ր բ այսպէս
կ՚էրագոբհոլին
։ Այ"
պէտք է կազմէ
Հիմնաքաբբ
մեբ
քրային եւ անտա
ռա յինէ քաղա՛քականութեան
։Մեհ
գո րհեր բ էրակա
ն՛ութեան կբ վերահուին
պատա խանա
տուութեան
խորունկ
գիտակցութեամբ
մէայն »:
քչուահ են անոնք , առանց
գիմա գր ե լո
լ , . .
Ըսե՛՛նք
նորէն, թէ աոնուաւ^
անբա
րեխիղճ
պէտք է րչլայ մարդ,
նման մեղադրանք
մբ նետե
լու Համար
մեր տարագիբներո
լ
ճակտին։ կբ զար
մանանք,
աբգեօ ք անմիտ ու «անխոբՀուրգ»
դի
մադրութիւն
մր պիտի չրԱաբ անապատին
մէք ,
եթէ
կիներու
, մանուէ^երու
, անղէն
այրեր՚ո
՚լ
մեբկ
ո լ
անօթի
բաղմ
Ո
ւթէւննե րբ բմբոս տանային պաՀ
մբ, երբ մանաւանգ
միշտ
յոյսբ կար թէ տեղ մը,
կա քան մը, քաղաք
մը պիտի
Հասնէին։
Ի՛՞նչ
պիաի
գրէ
էն աբդեօք
Ալպօյաճեանները
նման
յուսաՀա–
տական եւ անխուսափելէօրէն
րնա^քո՚լմի
յանգող
բմբոսաութեան
մը սլա րաէլա
յ էն . . . Մնաց որ սլա
աաՀահ են նման
ղէպքեր ալել դազանօբէն
զբս–
ւղուահ։
Պատմաբան
պաբոնը,
յանկարհ
յեղափո
խական
դարձահ
, կ^ուզէ շաՀագորհել
Հայ տաբա
գիր
ղանդո՚ւահնե
րո
լ
ողբեբդոլթէւնբ
:
Բայց ,
էէարմ-ուահ
մութ ու բացասական
ղիհեբ ր
միայն
տեսնելու,
չի յիչեր
այն Հերոսական
գիմագբոլ -
թիւններբ,
գոլս կաղմակերպահ
են Վասպուրա -
կանի,
Աուէտիայի
, Ուրֆայի,
& •
ԳարաՀիսարի
ել
՚ալլ վայրեր՛ու
Հայ զանգո լահնե ր բ ։ Ջունի ա -
նոնց Համար
Համակրանքի
որեւէ
խօսք։
Զոր ու
գաման, կբ պապանձի
Հայկական
Հերոսական
շաբմումներուն
Հանդէպ,
բայց
ւզերճաբան
ի ֊
մաստուն կբ գառնայ, երբ Հայ
յեղաւիո
խոլթիլ
-
նր կբ հուատէ
, անոր
մէք
մասնսւլոր
զէմքեր ու
գրՕՀա՚կնեբ
տեսնելով
՚ ՚ •
Զի գոՀանար էբ այս ուրաց՚ո-լմներով
՛ա՛լ եւ
իրրեւ «անկախ»
պատմարան ,
ուրանայ
Հայ
յե
զա փո խութեան
գերբ
Հա յկական
Անկախութեան
Հաստատման
մէք
ալ : Հայկ
.
Հանբապետութէւնր
« թրքական
ճնշումի»
արդիւնք
նկա տե լուէ, Հան -
դէսա
Արտ
՛ո՛վ կբյա՚յտարաբէ
թէ Հա յերբ
«մաս
սւ
րամին
չունէէն»
անոբ
մէք :
Զի Հարցներ
, թէ էնչո՛՛ւ
մղուեցան
Աարտ.ա -
րասլատէ եւՂաբաքիլիսայի
կռիւներ՚ր
• չփ Հաբ -
ցներ, թէ Ր՚ուրքիոյ
Համաբ
աւելէ լաւ չէ՛^ր
մնաց
եալ
Հայութեան
բնաքնքումր,
եթէ կարենար գը -
լուխ
Հանել : Ու չփ Հարցնէր
, թէ Անկա խո
լթեան
նախօ րեա կը Հաստատուահ
չէ ր արդէն
Վասպու–
րականէ
մէք,
բուն էսկ Հայ
յեղափոխականներոան
ձեռքով :
I
Այս Հարցերբ չէ աաբ, որովՀետեւ
անոնց պԱք–
տասխանները
կրնան
փլցնել
իբ Հակայեզա՚վւոխա
-
կան
կառոլցումնեբբ
:
ինչ դմբաիստութէւն
մեր մողովուրգէն
համար,
երբ
սլատմի^երը
Հոգիով
ցամաք ենեւ
մտքով
բութ :
Ուրացոէլներ շաա ո՛ւնեցահ
ենք :
թոգ մէկ Հաա աւելի
րԱայ , Հոգ չէ թէ պատ
մութեան
ուբացող
ըլլա յ ան :
կուգայ
մամանակը եւ կը դրուի
Հայոց
իրաւ
՛ու
չքեղ
պատմութիւնբ
:
(Խմբագրական՝ ՀԱ8ՐԵ՚0Ի–ք^ի)
Fonds A.R.A.M
