ԱռաքիԱոՆթեաԱ վքցաԱակԱհդ
^եաղաթհ գաղութ
վՖրանսական
Ակագեմին
լասւ Հարուստ
է1՚
մամանակին,
իսկ
այմմ
լատ աղքատ, րսած
է ՚ " ՜
մէնէն
Հին պա չտօնեանե
րէն
մէկր
որ կր
^"Կ.է
ա.աէն
400
Հաղար
արմէ քաւոր
դրքերու֊
"՚–
3437
Հաղուագիլտ
ձեռաղիրներոլ
՛Լրա յ ; Այո գան
ձերէն չատեր
գին
չունին։
Ակագեմ
ին աղքատացած
է
ագատագրութենէն
է ՚Լ^Ր՝
ՒԲՐ^՛– հետեւանք
ղրամի
արմեզրկման
:
Պետոլթիւնր
կր Հոգայ
Ակագեմիին
ելեւմտացՈյ
-
ցր : Գիներր
եւ. թոչակներր
րարձրացան
, կրկնա
-
սլատկուեցան
, եռապատկուեցան
, ե
լեւմ տացՈ
յց քլ
չփսխուեցաւ.
. . կրթական
նա խա րա ր
ո ւթ
իւն ր կ^Ը"է
թէ
երբ անՀրամեչտ
գպրոց
մր չինելու
ի վիճակի
չենք,
ի՞նչպէս
կարելի
է
աւելցնել
Ակագեմիին
բամ ինբ : Պաչտօնատարներուն
պաՀանքնե
բ բ
մեռ
եալ տառ
մնաց ին : Անմ աՀներբ
որոչեց
ին
զրկուիէ
իրենց
պաչտօնեաներէն
ատիկա
միակ
միքոցն
էր
մնա ցոէլ^ւե բուն
փճ արե
լ ո ւ
: ք*սկ
մ ենք
մ իաց անք եւ
առաջարկեցինք
որ քսան
առ
Հարիւր
ղեղչեն
մեր
թռչա1լնե
բէն , ռ րպէսգի
մեր պա չտօնակի
ցնե
ր ր մ
բ՜
նային
իրենց
գործին
մէք։
Ընգունուեցաւ
մեր
ա–
ռաքարկր
» ;
Առաքինութեան
մրցանակի
/"^գ/՚ՐԸ.
""–^Ժ
չք՚-րք է եւ Ակագեմականներր
չեն գիտեր
թէ ինչ
ելք պիտի գտնեն։
Զորս ^ինգ տարիէ ի վեր
Հարցր
կր քննուի
:
<ԻԹ • գարու
վերքր,
յեղափո խո ւթենէն
առաք,
անանուն
առատաձեռն
մէկր
մրցանակ
մբ
գրաւ
Ակագեմիին
տրամագրոլթեան
տակ
որ
Ֆրանսայի
թագաւորին
Հպատակներէն
ամէնէն
առաքինիին
արոլէր։
1820,
Մոնթիոնի
Պառոնբ,
Օվեռնյի
կու
սակալր,
մեռաւ
եւ ամէն մարգ իմացաւ
թէ ան էր
առատաձեռն
նուիրատուն
այս առաքին
առա
քի -
նութեան
մ րցանակին
: Աօտ
տարի
մր վերք,
Պ՛
Ֆլէո, , Ակագեմ
իի իր մէկ ճառին
մէք մէքտեղ
Հա
նեց
թէ Պ– տր Աօնթիոն
իր կենգանութեան
երբեք
առաքինի
եղած
չէ եւ ինք իր մ րցանակին
արմա
-
նի չէր :
կրնան
քիչ մբ աւելի
մռղռվբգական
գարձնել
ար
բանեակ
ե րկիբնե
բու
վարի չներ ր ել
մեղմ
ացնել
տիրող
լ^գՀանուր
գէ^գոՀութիւնր
:
Ու վերքապէս
, մօտերս
պատերաղմ
չպայթե
-
լու լաւատեսութիւնր
կր ներչնչէ
այն չատ կարե—
լոր
ու Հինգերորգ
պատճառր,
թէ յէչեալ
երկիր—
ներու
մ էք չատ բաբգ վիճակ
մ ը ււտաւքած
է
ճա^–
տարա րուեսաական
արգիւնաբե
բռւթեան
եւ բան --
ոլորներու
՛բարոյականին
վերաբերեալ
Հարցերր
՛Տ
Ամերիկացի
գիւանագէտներր
չեն ուղեր չատ
լ^՚բ՛
Հանբացնե
լ ա յս ե րեւո
յթր , րա յց
Համ աձա
յն
Ծ՛
ղռ յգ
մ բ կէտե բու
մ էք : Նախ նկատի
ունին ,
ո^
արբանեակ
եբկիրներու
մէք
Համ ա յնավա րութե
սւե
իբական
ումր կր՝ կաղմեն
բանուորներր,
իսկ
այմէ
պատճառնե
ր կան Հաւատա
լու թէ անոնք
գմգո>
են : Ոսկ երկրորգ
կէտր
այն
ք
ոբ
Համայնավար
վարիչներր
բաւա րար չեն գտներ
գործարաններու,
արգիւնաբերոլթեան
ա յմմ ու
կացութիւնր
ել
մ ի՛
քոցներ
կր փնտռեն
ղայն բարելաւելու
Համար
:
Ւսկ ասիկա կապուած
է գերազանցապէս
ւսչիսա -
տաւորներռւ
բարոյականին
Հետ , որ
սակայն
,
ինչսլէս
բսինք,
ինկած
է։
ԹԱՒ–
ՏհՐՈԻՆԻ–
Տոքթ. Աեգրակ
Մարմարեան
մեռած
է յունուար
5ին Ալեքսանգրիռյ
մէք։
Ծնած
Կր Տրապիղոն
1880/.յ*։
Նախնական
կրթութիւնը
քաղաքին
Մխիթաբեաններուն
քով ստանալէ
վերք*
չ՚որունակած
է երկրորղականր
Վենետիկ
Ա • ՛Լա -
զար
ել Հետեւած
է
Փատուայի
Համալսարանի
Րմչկ.
ճիւղին։
Մեծ
անուն
ունէր
իբրեւ
կարող
Բմիլկ–
իրրեւ
զինուռբական
բմիչկ
կր
զՐՐ՜
կքի
Երղնկա,
կարին,
Բ արբեբգ,
Աալաթիա
, ուր
օղտակար
կ՝րԱայ
աքսորական
Հայերուն
իթրեւ–
Րմիչկ , նիլթապ\ս
ալ օմանղակելով։
Զինագա
-
ղարին
կր վերաղառնայ
Տրապիղոն
:
•Բէմալական
ւ՚շխս՚նռլ
թեան
օրերուն
կր վարէ վեբապբող
Տրա–
ոլիղոնի
Հանրային
կեանքր,
երբ կային
Հաղարէ
ա–
ւելի
"Րրեր , որբանոցով
եւ գպբռցով,
ինչպէս
եւ
անմոռանալի
սլռւլկաբաՀայ
Հիւանգանոցր
:
Կր
Ղործակցի
Պոլսոյ
նեբկա
յ պատրիարք
Գարեգին
եպիսկ
. իյաչատռլրեանի
(այն ատեն
Տրասլիղոնի
ս՚ռաքն
. աեղապաՀ
) , իբբեւ
վուրչական
մողովի
ատենապետ։
Բանի
մր տարիէ ի վեր
ստանձնած
Աակայն
աւանգութիւնր
Հիմնուած
էր ե լ Պ–
Մօնթիօնի
օրինակր
Հետեւանք
կուտար
: ԺԸ
•
եւ
ԺԹ. գարերուն
Ակագեմ
ին բաւա կան մեծ
գումար
մր ունեցաւ
կտակներէ
եւ նու էբներէ , որռնց
նբ -
՚֊ւ՚րատունեբր
աւելցնելով
իրենց
անուններր
կր
յատկացնէին
որոչ գործածութեան
մր
Համար
:
Այսպէս
է որ մէկուկէս
գարու
մէք
284
մրցանակ
"սւեղծուեցալ
որոնց
181
առաքինութեան
ե լ
1
ՕՅՀ^
գրական
1
Այս
մրցանակներուն
մէք ղոլարճալիքնեբ
ալ
կան եւ կարելի
է ր"ել թէ անցեալ
գարու
բոլոբ
ւոենչերր
իրենց արտա
յա յտութիւնր
ա յս կտակ
-
ներուն
մէք ղտան : ^Ո՚էյ—Վօքուլուի
նուէրր»
օրի–
նակ
մ իմ իայն
կր տրուի
այն ֆրանսացի
րնտանի
-
քին որ կաիժոլիկ
է եւ չորս զաւակ
ունի ,
էսկ
«Փօռթ
Նէօվ»
մրցանակր
կր տրուի
միմիայն
աչ - :
խաբՀական
Հաստատութեան
մ ր , որ ամ էնէն
լաւ
կերպով
ի գործ
կր ւլնէ աչխարՀական
կորովի
բա
րո յական
ր»
, ուրիչ
մ ր ^ա քն բանո
ւո րն ե ր ո ւն
որ
սէռնուազն
30
տարի
մ իեւնո
յն ա չիսատանոց
ր
կր
մնան» : Հչիրենց
տիրոք
անձնուէր
ծառաներուն»
,
ՀՀԱղքատ ազքիկներուն»
, անոնք
որ իրենց
անկար
ձեր Հօր կամ մօր լաւ խնամք տարած
են» ,
եւն՛։
Ակագեմին ա յս տասնեակ
մ իլիոննե
րր
տոկոսի
զլւած է
3
աո
Հարիւր : Ամէն բան լաւ էր
քանի
կւսրաչխութիւնր
կարեւոր
ՀանղիսութիւԵ
մբն էբ։
(կւկու պատերաղմներէ
վերք, ֆրանքր
արմէք
չու–
ւնի , ոչ ալ մրցանակր
:
՝
1830/՚5՛
ւորուած
100.000^
գումար
մր այսօր
կբ
րերէ
150
ֆրանք
: Մբցանակնեբ
կան
500, 300
եւ
200
ֆրանքի
: Ակագեմ՚ին
կր բամնէ
ինչ որ ալ րչ
լայ։
թէեւ
կ՝ամչնայ։
Պիաի
ուղէր
աւելցնե/
եւ
անցեալին
Հմա
յքր
տալ։
Օրինակ
ծեր
կին մբ ոբ
հզէռի
%աՀանղր
կր բնակի
175
ֆրանք
մրցանակ
առաւ։
Հոս գալ ստանա/ու
Համար , պէտք
պիտի
րլլար
քանի
մր Հազար
ֆրանք
երկաթուղիի
Հա -
էր կէք^անգրիոյ
Հայկ^կ^է,
անաաան
աա
-
–յէ՚"ր^^"^թիւնբ
իբ^,^
՚^^^^. Լ
իբ սե^կան
գարմանատոլնր
.
^ԵդԻ՚գաաՀայ
մամուլէն
ցաւով
կ՚իմանանք
մաՀր Տսրգան Գաղանճեան
ի , որ ԳաՀիրէի ^Արա
րատ»
՝^րզականին
եռանգուն
վարիչն
էր։ Ասով
եգիպւոլ^այ
մարզաշխս,րՀ^
ղխ^
ամսուան
մէք
կ ողբա կորուստր
երկու
մարզական
վարիչներու
\աոաք1բ՝
ողբ. Հ ^ յ ղ
ճիղմէճեան)։
խարզան
Գազա^եսւն
բնիկ
նրզնկացի
էր եւ
սերունգնեբ
գտստխրլլւկած
է
.. Գամ
բան ա կաննե ր խօսած
են
րնկերնր
Լ– Տէր
Ա սատոլրեան,
Գրիգոր
Գարա
-
պաձ
, ւկ էւ Գր . Նիզիպլեան
: Տ ո ւղա րակաւո
բու
-
թեան
հքկայ
եղած
են ներկայացուցիչներ
Գա
-
^ԻրէԻ
Ա
՛մա յնքին
բոլոբ
Հոսանքներէն
:
ՊէւՐՈՒԹի
Ամերիկե ան Համալսարանի
աես
-
չութիկր,
ղնաՀատելով
երկրաչափ
Պ– Խոսբռվ
Ա–
րամեա,ի աարինեբռլ
խղճամիտ
աչիատանքր,
օգ
նական գքսախօս
ի աստիճանէն
զինք
բաբձրացոլյ–
ցած
էռՕ
՚ոլցչական
կաճառի
անգամռլթեան
:
Միեւն,յ% ատեն
իրեն
յանձնռւած
է Համալսարա
-
չՐէ՚-ՒԿին
մէք նռր գրագարան
մբ կառուցա
-
նելու
ձեւ-նարկր .
Պ՛ էրամեան,
չբքանաւարա
Պէյրութի
Ամե
-
բիկեա\
Համալսարանէն
, իր
մասնագիտութիւնբ
կատալեքսգռբծած
է Ա. ՆաՀանգներու
Լաֆայէա
գոլէճի), մէք ել ապա
տիրացած
ճարտարապետա–
կան
բկթրագռյն
վկայականին
: Աօտ
քսան
տա
րիէ
ի վեր Պ– քց. Երամեան
կբ գասախօսէ
Ամե
-
րիկեա\ Համալսարանին
մէք։
Իր ւէ֊սանողութեան
օրերէն
ի վեբ յաճախ
րե–
րած
է նաեւ իր մասնակցոլթիւնբ
Հանրային
կեան
քի աչիստանքնեբուն
: Լիբանանի
մէք իր
կա
-
ռուցա^ բազմաթիւ
չէնքերու
կարգին
կարելի
է
յէԺւ
\քրել՝ աղգա
յին Հաստատութիւն
կաթողի
-
կոսաբսնի
Մայր Տաճաբր
եւ Ազունիէի
Բումա
-
րանր րհկե բակցռւթեամ
բ ճաբտարապեա
Պ– Մ՛
Ալթու՚եանի
յ
ՀԱ6ՐԵՆԱԿՑԱԿԱՆ
մւ
Աքս տարի
ալ նախկինի
պէս Ակագեմին
բամ
նեց
իր մ րցանակներր
, առանց
ելքի
մ ր յանգելու
,
ինչպէս
գիտել
կուտան
տեղական
թերթերր
:
Մ1ՐԱԷ6Լ
Փետրուար
՚ձիՆ
Հողին
յանձնե
ցինք մ։ր Հայրենակից
Ա արգար
Աարգիսեանբ
:
\)՝նած ։ր ՏուրռւբերանիՀարքունի
չրքանի%արան–
լրխ
դի.ղին
մէք։
\աին
կր ձգէ իր Հայբենի
օ -
ճախր Կւ կ՝անցնի
Ամերիկա
: կամաւոբ
կ՝աբձանա–
զրուի1^1օին
եւ կովկաս
երթալով
կր գտնէ Անգ–
րանիկւ ղօրամասր
:
կամաւորական
գունգերու
ցրւում՛էն վերք կ՝ամուսնանայ
եւ
1921^1՛,
Հայաս–
..^.^.եՎԿ^/ձ
^ւ^^..
րէ^֊..^^^տ.
կ^–,Ն^%ի
կ.
Պոլիս,
յձտոյ Տունաստան
, ի վերքոյ
1925/՛^՛
կր
ՀաստասէէւԼւ Աարսէյլ,
ուր կազմած
էր իբ բետա–
նեկան Հսէեստ
բոյնր։
թաղւլմր
կատարուեցաւ
արմանի
չոլքով։
Տասնեակմ
ր ծաղկեսլսա1^ե
բո
լ կարգին
, այս ան -
զամ
եւս սչքի
կբ զարնէր
Աիոլթեանս
ծազկեպր–
սակր՝
^Տորօն
Աալնոյձռբ»
վեբտառո
լ թեամբ
։
Հանգոլցհս
լ ի կեանքին
ու գործունէութեան
մա -
սԼւն իօսքյ^ան Տ՛
Բաբղէն
քՀնյ
՚ ել Տարօն
Աալնոյ
Աոբի Հաբ
՚ Ա՝իութեան
կողմէ
Գ. Շեխիկեան
:
Այս
ււռթիլ
Ա՝իոլթիւնս
իբ ցաւակցութիւնէ
-
ներր կր յայտնէ
այրի
տիկին
Աղնիւ Աարղիսեա
-
նԼւն, զա^Լւն՝
տէր
եւ տիկին
Ա. Աարգիսեանին
,
մնաւլէալզալակնեբուն
եւ բոլոբ պարագաներուն
:
Վարչութ-ինն
^ՕԱՈ՚ԱՋ^Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(70)1
ԼՐՏեՍ ԿԻԿեՐՈն Ա1ԴԱՐԱ8Ի մեձ
(Գր1քց՛ գեյւման գեսպանատան կցոր գ ՄՈՅԶԻՇ)
ԻՆԶՈԻ
ԱՑԳԲԱՆ
ԱՐՑՈՒՆ՝Բ
Բայց
,
գիւրաՀասկնալի
պատճառներով
րնել
այմմ,
ինչ ոբ զգուչացած
ենք նախապէս
ղործա
՜
գրելէ
...
Ոչ, կբ խոբՀիմ
, թէ ատենբ անցած
է
այլեւ"՛–
Բայց այս ալ րսեմ,
ոբ տեղեակ
չեմ գասալքու
՜
թեան
չարմառփթնեբունէ
:
—• Եւ սակայն
այղպիսի
պաբաղաներ
ներկ"՛ ՜
յացած
են Ա ատ բիտի
ել ԱթռքՀոլմի
մէք :
իմացած
եմ այղ տեսակ
բան մբ ;
-
Այն տպալռրռւթիւնր
ունւԼւմ թէ
բազմաթի՛–
՚լալաճանութիւններ
կր կատարուին
Գերմաններու
կոզմէ։
ԽորՀա՛՛ծ
էք երբեք
թէ ինչու
:
Այ՛՛ , եւ կա բծեմ պատասիսան
մրն ալ կրն՛"^
աալ
ձեզի այգ
մասին։
կր թուի
ինծի
թէ կր Գ" ՜
Հանան
եղած
գաւաճանութիւննեբուն
վբայ
ողթ"՛՜
Ս՚Վ
1
բայց որքան
որ գիտեմ
, քաքութիւնր
չեն ու՜՜
նեցած
երբեք
Հարց տալու
թէ ինչո՞ւ
այգրան
չԱ""
՛լա ւաճանռ
ւթիւն
կր սլատաՀ
ի :
Հ
,ող երան
ու
Գերմաններու. տկար
կողմր եղած
է
միչտ
Գորնէլի
գլխու
նչանով
մբ Համամիտ
ԳՐ՛" ՜
նոլեքքալ
ինծի ։
Շատ
երկար ատենէ վերք, վերյիչեցի
այս
խօ–
սակցոլթԼււնր
, ուրիչ
խնգրԼւ մը առթիլ
:
Որոչ ատեն
մ ը վերք կարեւոր
փոփոխութիւն
մր կրեց
Գոբնէլին
, վւոփռխութիւն
մը՝ ել տակա
ւին
աւելի
ղէչ բան մը։
Օբ մը գրասենեակ
գալով, տեսայ
որ իր աչ
խատասենեակին
վրայ
Լւնկած
կռւլար
Գոբնէլին
։
Արտակեզեք
Հեկեկանք
մրն էր։ Ի ղուր
մ՚Լսիթաբա–
կան խօսքեր
րրԼւ Լւրեն , Հարցումներ
ուղղեցԼւ
: Ոչ
մէկ պատասխան
ստացայ։
ի վերքոյ
ոտքԼւ
կեցայ
իր քով,
խորՀելով
թէ ինչ րնելոլ
էի այս
էացող
աղքկան
Համար
:
Բիչ
յետռյ,
՚^Փոքրիկ
Անիւ»բ,
միւս
քաբաու–
ղաբոլՀիս
յաքողեցաւ
թումբ
կանղնԼւլ
արցունք
-
ներու
Հեղեղին
առքեւ
,բայցԳռրնէլին
չրսալ
անոնց
չաբմառիթր։
իէնգբեցի
ռբ տուն
երթայ
եւ վերա
-
գառնայ
աչխատէլու
, քիչ մր Հանգստանալէ
վերք՛
Մեկնեցաւ
-. կէս օրէ վերք եկաւ աչխատիլ
եւ նե
րողութիւն
մը Լսնգրեց։
Նոր ՀրաՀանգներ
չտուի
այլեւս
իրեն
ել առանց
բան մր րսելու,
Հառաչե–
լով
"րբագրեցի
իր սխալներր։
կբ ղիտէի
զայն
Հե
ռուէն
:
Նեղութիւն
մր ունէր կարծես,
եւ յաճախ
կր
վերցնէր
աչքերր
իր ղործին
վբայէն,
սլատուՀա
-
նէն
գուբս
նայելու
Համար։
Տեսայ
որ
անգլերէն
բառարան
մ բ ձեռք առաւ ֆրանսերէն
գրութիւն
մր
թարղմանելոլ
Համար
, եւ բաւական
ատեն
վերք
անգրագարձալ
իր սխալԼւն
:
Տ՚ոքորգ
օրր վերազտած
էր իր ղուա ր թու
թիլ֊
նր եւ ոչ ոք պիտի Հաւատար
թէ այն նոյն
աղքի՛կն
էբ
որ
24
մամ առաք սբտակեղեք
արցու նքնեբ
կր
թափէր
։
<Գուցէ
"Իր^՚յԼ՚ն
ցաւ մը ունի»,
ըսի իր պաչ–
ռ՚օնսկ^ուՀիին
, Գորնէլիի
մեկնումէն
վերք,
բայց
« ՓոքրԼէՀ ԱնԼււը ցնցեց
Գէուխը
այնպիսի
ձեւով
մը, «ր կարծես թէ բան մբ գիտէր։
Ցետոյ
մինակ
մնավ, Գռ^նէլիԼւն Հետ։ Պէաք է ըսել թէ բնաւ
նե–
ղը չ^յ֊եց ղիս : Շատ
կ՝աչխատէր
, կր քանաբ
խղճ–
մ տօ քկն կս՚ոաբել
իբ պա րտականո
ւթ իւն ը եւ խիստ
դոՀ^ի
իթէ :
էաբ^՚"–՚"ն
ամէնէն
անՀաճոյ
օրն էբ այն,
Ո–
րոէ^ կբ
յ՚՚՚ք՚՚րգէր
թղթատարին
մեկնում ի օրբ ։
(քւ, 0տեն աւարտեցի
տեգեկագիրս
ել Գռ բնէ–
էի
^քնաբերաբար
առա քարկեց
ռր մաքոլբի
քաչէ
Գ"՚յ\ այդ էրիկ՛՛՛էն
իսկ,
ել եթէ պէտք
ԸԱար
,
ԳԻւ^բն ալ ՚"ՀԼք""աԼ՚լ
յանձն
առաւ։
Տուն
ղացի
եւ
"՚՚^քին
ա^գամ րԱ
՚Աէով,
վււաաՀեցայ
իրեն գրա
-
"^"՚քկղին
թՍ՚նալի՜ն ։
Տռղնա^ մԼւտքով,
չաա
կանուխ
մտայ
անկո–
՚//՛^։
Անկ՚՚՚Բ^ւԻ
եղաւ սակայն
քնանալ
։ ՊաՀ
մը
Կ՚"ք<էազի, Բ՚"յՅ
կէ"
Գիշերին
՚^տ
մաաՀոգութիւ–
՝՚^՚ւ՚.<^ատետ ղէ" ՝•
էիսս՛ մեղադրեցի
ինքզինքս
, արկղին
բանա
-
^^^Գորնէլէէ
յանձնած
րլլա լուս
Համար։
Արգեօք
"ւհի
կս՚րե^՚"՞Ր
"էէ՚՚՚Ք
եղած
ձեւով
գոցել.
Հա -
"ի" Լ-թէ բօ՚նալին
կոբսնցնէր
:
Ե ու
^ " " " " յ ինքնաչարմս
ել գացի
գեսպանա–
՚^Ղն։
Տ"՚Կ՛^՛՜^՛^
^՚"^ գր՚սսենեակիս
մէք,
կբ
•–Կնէի ԳորՍւԻԻ սաուերր
ոբ կԴրթեւեկէր
: Երր
ւ^ււսւսւսենեակ , ան նստած
էր
տակաւին
յ
՚"11
, 1 ^ 1 ^
։•
I
լ
^աա
զարմանալ
ղիս աես–
հ մե-քեն՚սյի^.
" ՚ ՞ ^ ^
Fonds A.R.A.M
