գարձի
քասրոզչութեաՆ
զոր լսւյնօրէն
կ(չ
քաի՚էերէ
լեՀսէկան
կառւսվարութիւնը
1
Այ"
գաղութին
անղամներաձ
կէ**ը
աշիսէ ֊
աաւ^ոււնեց եՆ ^ որովՀեսւես
լեհ, գորձաւորքլ
երկրէն
գուբ»
(լեԱէ ծերեբով,
կինեբով
եւ.
մանուկնեբով;
Իբեն՚բիբենց–
մէչ կ՝ապբին
իբենց
քահանայէ
եքլ
ուսուցիչին
չուբշ–. Լաւ յաբաբեբութիւՖ
ոէձին
ի– .
բենց ֆբանսացի
գբացինեբուն
Հեա,
կ՝աչիատին
բնտանեկան
խաղաղ
կեանք
մբ ապբիր^
Անոնց
ե–
բեք չ"րբ"բգը
չեն բամնեբ
իրենց
նեբկայ
կառա–
վաբոլթեան
ձդաում՜նեբը
: Աակայն
չեն
ձռւլուիբ
"է
աղղային տեսակէտով,
ոչ ալ լեղուական
, ել
մեբ
Հիւսիսի
եւ Աբեւելքի
Համ ա յնքնե բուն
մէշ
ճշմաբիտ
լեՀական
քաղաքնեբ
կբ կաղմեն
:
Սպանիական
գաղթականութիւնն
ալ
ղանա
ղան
ելեւէշներ
ունեցած
է, յաշոբգական
քաղա
֊
քական
աաղնտսլնեբոլ
պատճառով։
1930/5՛
400
Հաղար
Հողի
էին, յետոյ
իշաւ
թիւր
Հանրասւե֊
տութեան
սկղբնական
չրշանին։
Աակայն
1939/5՛
Հանբասլեաականներոլ
սլաբտութեան
յաշոբգ
օրբ,
Ֆբանքոյի
Հաբուածնեբուն
տակ,
ինչւգէս
եւ գեր
ման
եւ իտալացիներու
, քանի մբ օրուան
մէշ
լու
ծեցինք
ծանր
եւ. ցաւագին
Հարցը,
ընգունելով
550
Հաղար գաղթականներ
;
Այսօբ
Ֆրանսայի
մէշ կ՚ապրին
330
Հաղար
Ասլանիացինեբ
, որոնք կիսովին
քաղաքական
տա–
րաղիրներ
են : Աակայն
այս
թիւր
կ՝աւելնայ
Հա֊
ղարով
ամէն ամիս,
գաղտնօրէն
Ֆբանսա
մտած
գաղթականներով
,ասոնք են կամ վտանգուած
տա–
բագի
րնե
րր եւ կամ գո րծաղուրկնե
ր ր որոնք Ա
պա
նիս
ք
նե բկա
յ
թ չո ւառո ւթենէն
խո քս
կուտան :
կ՝րնգունինք
առաշիններր
, սակա
յն աւաղ , ստիպ–
ուած
ենք ետ
ղբկել
երկրորդներր
, որոնց մեր
նա–
Հ անգա պետնե
ր ր չեն կրնար աշխատանք
Հա յթա
յ–
թել
:
կարշնեղ
, սակաւապէտ
, յարգուած
Ապանիա~
ցիներր
մեծ
թ ի լ
՛ք ր կր կաղմեն
Հարաւային
նա -
Հանղներուն
՚^էշ՜՛ Շուտով
կբ ձուլուին
մեր մէշ ել
ֆրանսացի
սեբունգ
կուտան
։ Միայն
քանի
մբ
խաււնակիչներ
եւ փոքր կազմակերպիչներ
պէտք
է
Հսկողութեան
ենթարկուին
եւ կարգի
Հրաւիրուին
։
իտալական
ղաղթակտնութիւնբ
երիցագոյնն
է :
Մէկ
՚1՚"Ր աոտշ^Ֆրանստն
63*000
անգրտլպեան–
նեբու
ասսրւշականութիէն
կուտար
:
1914/5/
անոնց
թիւր
բարձրացաւ
400 000//,
վերշն
ալ
900
Հա -
ղարի , երբ
Մուսոլինի
գուբս
բրաւ ազատ
մտա
-
ծոէ^ւերր
ինչպէս
Հանրա պետական
Աֆորցան
, բն
կե րվ արականներ
էն , որոնք
եր կար աաեն
վա
յե
լե–
ցին
մեր Հիւբասիրոէ
թ ի ՚ ն բ :
Գրաւման
ատեն պակսեցաւ
թիւր
, 1945/5՛ 4X0
Հաղարբ
բարձրացաւ
600
Հազաբի
, ^ոբՀիւ
երկու
երկիրներու
մ իշեւ կնքուած
աշխատանքի
պա
յմ ա–
նաղր
ին :
իտալաց
իներր
լալ կր լաբմ արին
մ եր
աղղ ա–
յին
կեանքին
՚քէշ
, եւ ՛քեղ փավւոլկ
խնգիբներոլ
չեն մատներ :
Ոչինչ
ունիմ
րսե/իք
146
Հաղար
Պելժիացինե–
բու
մասին,
որոնք կեղ րոնացած
են մեր
Հիւսիսա–
յին
շրշանին
մէշ ։ Անոնք
չեն ղանաղանոլիր
մեր •
ազզակիցնեբէն
:
* Վերշապէս
104
Հաղար
Գերմաննեբ
կան. Հին
սլատերազմական
ղ երիներ
որոնք չեն ուղեր
իրենց
երկիրբ
գառնւսք , եւ
43
Հաղար
հք • Ռուսիոյ
ար–
բանետկ
երկիրներէն
(բացի
ԼեՀաստանէն)
,
որոնց կէսր Զեխեբ
են
I
ք՝ացի
մնայուՖ
գաղթականներէն
, կան
շբշէկ՜
ները ել ճամբորգնեբը
% ՝Բսան
միլիոն
օտարական–
նե բ տարեկան
կ՛՛անցնին
մեր սաՀմ անագլուխնե
-
րէն
, որոնցմէ
որոշ թիլով
գաղտնի
ւ Այսպէս
է որ
180
Հազար կեգբ - ..է;լրո4գայէն՝
Ֆք՚ն՚ւայէ
՚ԼՏՏ/՛՛ ՜"՜
յ"Վ անցան
70
Հաղաբը^
անպաշտօն
կերպով,։
՝^ Եզբակացնելով,
նախարարը
անգամ
մ ը եէ-Ս
կ^ուզէ
որ օտա րականնե
բ ր ոչ
միա
յն յարգեն
երկ
րին
օրէնքներբ
, այլ խոՀեմ
րքլան ,
չխառնուելով
անոր
ներքին
վէճերուն
։ «Աենք
չենք կրնար
Հան–
ղ ուրմ ել որ օտարականները
իրենց
պայքարները
Փոխագրեն
մեր
Հողին
վրայ
եւ խառնոլին
մեր
պայքարներուն
: Զենք
ընգոլնիբ
որեւէ
գաւագբու–
թիլն
ոչ օաար կառավարութեան
, ոչ ալ մեր
կա–
ռավաբռւթեան
գէմ՛»
յ
,
ՊՈԼԱՈՅ
ԱԶԳ–
֊քԱՈԱԸ
Պոլսո
յ թերթերր
կր չաբունակեն
ՎբԳ^՚Լէ է |
տեզեկոլթիւններ
Հազորգել
պատրիարքական
Հարցին
առթիւ
: Նոբ օրէնքով
ՀեաղՀետէ
նորբն
- ՚.
տիր թաղ–
խո բՀո ւրգնե
րո
ւն կը փոխանցուին
ան– \
Հատ
մ ատակա րարնե
բու
իրաւասութիւննեբ
ը ,
բայց պատր– տեղապաՀի
ի՚նգիբր
միշա
նոր
գըժ–
ուաբութիւններ
կր յաբուցանէ
։
Տոքթ
. հ)ոռխոռոլնի
, որուն
1լնքաՀայբը
եղած
է Գէորգ
արք. Աբսլանեան
, վերշերս
րմրոսաա
-
նա լով
անոր կամա
յա կանո
լթե անց գէմ , կաբգ
մը
բողոքներ
Հրատարակեց
; Այս անղամ
ալ բաց
նա–
մակ մը ուղղած
է Թուրքիոյ
վաբչապեաին,
թուր–
քեբէն
ՀԿ
իւղէ լի
Ա թամպուլ՝»
շաբաթաթերթին
՚Յ՚էշ–– ՊոլսաՀայ
թերթեբ^
ն կ*ամփովւենք
Հետեւ
-
ե՜ալ մասերը։
Աւելռբգ
է ըսել թէ այս կարգի
նա—
մակնեըը
"1-րիշ բանի
չեն ծառայեր
եթէ ,ոչ
աւելի
ոլղտորել
շուրերը
, գուռ
բանալով
արտաքին
մի -
շամ
տութեանց
–
« Հինգ տարի առաշ Նարոյեան
պատրիար—
քի վախճանման
Հետեւանքով
թափուր
մնաց
Հա
յոց պատրիարքական
աթոռբ
եւ կրօնական
ժռղո–
՛էին որոշումով
ու երեք ամսուան
լՈւթացքին
սլատ–
րիաբքական
լձւտ ր ո ւթ
ի ւ1ւ կատարե
լու
սլա յմ անով
տեզասլաՀ
լ^տբու եցալ
ամ էնէն տարիքոտ
եւ
ա–
մ էնէն բարձրաստիճան
Գէորգ
Աբսլանեան։
Աքս աթոռր
Հաղիւ
բարձրացած
Աբսլանեան
սովո րութետնւլ
եւ կանոններու
Հակառակ
րլլա
լով
անիրաւասու
կերպով
լուծեց
զէնքը
ա յգ պաշաօ
-
նին բերոգ
յ՜ողովբ
եւ յաւիաենապէս
այգ
աթո
-
ռին
վյրայ
մնալով
գիկտատորական
եւլանակով
շարմելու
նպատակով
կուրօրէն
իրեն
Հսլատակող
քանի
մբ աղէտ
քաՀանաներէ
բաղկացեալ
մարմին
մր կազմեց
«կրօնական
ժողով»
անունով
;
Ասկէ զատ
մինչեւ
այսօր
այլազան
պաար —
ոլակներով
ոեւէ ձեռնարկ
չէ կատաբած
պատ
—
րիաբքական
բնտրութիւն
կատարելու
Համար։
Ա—
ւե ւի
րլլա
լով
ա քգ րնա րութեան
արգելք
Հանգի
-
ստնալոլ նպատակով
մերժած
է ճանչնալ
պեաոլ
-
թենէն
վաւերացուած
ժողովներբ
, սլայքաբած
է
բսլսր պաշտօնական
մ արմ իններուն
գէմ
, գատեբ
բացած
է անոնց
գէմ ել յաշո րգական
կամ ա
յական
ո բո շումնե րով
կաց ինաՀարած
է
Համ ա յնքին
րնգ–
Հանուր
չաՀերր
պատճառ
Հանգիսանալով
տնտե
սական
եւ բտրո լական մեծամեծ
վնասներու
:
• • • Աբսլանեան
իր այս րնթացքով
քանգեց
մ եր
Համ ա յնքին
մ էշ
տիրող
նեբգաշնակութիւֆք1է
\
միոլթիլնը
եւ սէրը ու բառէն
բովանգակ
իմաս
-՝
տով
թշնամիներու
վեբածեց
Համայնքը
եւ
այգ
պառակտումէն
օգքրուհ^վ
իրականոէւթեան
Հկ՛ .-
ղՏէ՜աացբլ^
մեր կսէռավաբութեան
բ^րձր
պքԱչ*ւքօ.~
նասւաբնեբը
Հ
Մեծայարգ
վաբչապեա
\ Աբսլանեան
էֆէնտի
1է յարգած
իր երգոլմն
ու խոստումները
զոբս
կա–
աարած
էր կրօնական
^ոզովին
առշեւ,
իր լ^ւտ -
րութեան
առթիւ։
ինչպէս
յայտնեցինք
իբ կամա
յական
ել գիկտատորական
գործերով
ան
ենթար
կուած՝
քանի մր անձերու
եւ բարեկամներու
ազ -
գեցոլթեան
ու այգ կերպով
ի վնաս
ժռղովուբգին
աշխատելով
ամրոզշովյէն
կոբսնցուցած
է
Համայն
քին
վստաՀոլթիւնն
ու
Համակբութիւեր
• • Տարգելի
վարչապետ
,
կառավարութեան
աբտօնո ւթեամ
բ վերշին
անգամ
իսթանպոլլի
մէշ
կատարուած
թաղ • րնտ բութ իւննե
բու
թաց
քին
50
Հազար
Հայերու
Հաբիւրին
98/5/
աղատ
քուէ–
ներով
շաՀեցան
ժողովոլրգին
կողմնակիցները
եւ
Արսլանեանի
կողմնակիցներէն
մ իակ
անձ
մ ը իսկ
քուէ չստացաւ։
Այս մերկ
իրականութիւնր
կը
Հաստատէ
թէ իբականութեան
Հակառակ
է Աբս
լանեան
էֆէնտիի
կոզմէ
պետութեան
մօտ
կա
-
տարուած
այն պնգումր
թէ ժողովոլրգին
մեծա
-
մասնոլթիլնր
իրեն
կողմնակից
է ։
Գատլ՚ֆէ
գաղութ
ՈԻՍՈԻՑԻԶՆԵՐՈԻ
ՕՐ »
ՀՀասկ»ի
1948
Գեկտեմբերի
թիլին
մէշ Հրա
տարակուած
նամ ակով, ամ երիկաՀա
յ
րարերար
Պ֊
ՄիՀ րգատ
Տիղրանեան
կ^առաշաբկէր
տար
—
ուան մէշ
Ուսուցիչներու Օր
մր
Հ աստատել
;
Գա–
զավւարր արձագանգ
զտնելով
Պ • Տիգրանեան
կա–
թողիկոսարանի
տրամագրութեան
տակ
գրած
է
500
ւէր ՚ ոսկի : «Օրուան»
աոաշին
Հաւաքսյթին
ԼէբանաՀա
յ Ուսուցիչներու
Հաւաքական
ճաշ
մր
տալու
Համ ար :
Նկատի
ունենալով
որ Հոկտեմ
բեր
ամիսր
Կ
ի–
լիկէոյ
կաթողիկոսէն
կողմէ
«Մ չակոյթի
Ամիս
»
Հռչակուած
էր եւ Հոկտ •
28/5/
ալ
վախճանեցաւԵ–՝
րուսազէմի
պատրիարքր
, ծրաւլրոլած
Հաւաքոյթր
տեղի
ունեցած
է Գեկտեմբեր
\1 ին
Ա^թիքիասէ
կաթոզիկո
սա րանին
մ էշ՝
Հովանաւո
րութեամ
բ
կաթողիկոս
ին եւ նա խագաՀո
ւթեամ
բ
Լի
բանանի
կաթող– փոխանոբգ
\3ագ
արք՚ի
։ Ներկայ
եղած
են
145
ուսուցիչներ
ել ուսուցչուՀէներ
, լէրանա—
Հայ
աղգ . վարժարսւններէ
:
Տարանուանական
,
մասնաւոր
գպբոցներէ
Հբաւէրուած
են երկու ա —
կան ներկա
յա ցուցիչներ
: Գպրեվանքի
ուսումնա
-
պետ
Պ • Ո • Եղիաքեան
խօսած
է «կրթական
գո ր -
ծին
արգիլնաւոբու
թիլեր
ժողովուրդէն
մ էշ»
նիւ
թին
^ " ՚ ֊ ր շ ՝ փակման
խօսքը
ըրած
է Գարեգին
կա—
թոզիկոսը,
լալաւլոքն
ուժեբր
աշխատանքի
լծելու
յորգորներով
։ Ներկանեբր
փափաք
յայտնած
են
որ «Ո ւսո լցիչներու
Օրուան»
Հաւաքո
յ թ ր
ղ աոնա
լ
պաշտօնական
I
«ՅԱՌԱՋ»Ի
ՊԱՏՄ
ՈՒԱԾքՆԵՐԸ^
ՆՈՐ
ՓԵՕԱն
Ոստում
մր, սլացք
մրն ալ, քարանձաւին
Հա
սած
էին, Հոն մտրակեց
ձին, ոբ պբկեց
մկան
-
ները : Վաղքբ
վերածուեցաւ
մ ր րկա
յին
արշաւի
,
սակա
լն կաւքուրշր
Հաղիւ անցած
, ձին
յանկարծ
խրտչեցալ
, ու կանգ առաւ : Երիտասարդը
ցնցը–
ուեցալ
, աատանեցաւ
, սեզմեց
ծունկերովը
թամ
բին
կոզերր
վար
չղլտորելու
Համար,
ու
Հաղիւ
կրցաւ
ինքղինքր
պաՀել
ասպանդակներուն
վրայ ։
Աաստեց, կշտամբեց
ձին, պբկեց
սանձր,
Բ՚"յՅ
էնչ
օղուտ։
Նժոյզր
ցցուեցաւ
ետեւի
սմբա1լներոէ5է
Վրայ,
•քիղն ու բաշեբր
թօթուեց
, լկամ
բ
ծամծը–
մեց
, ատամներբ
կճրտացոլց
, ռունգեբբ
ՓՔ^ՅՒ
"/է" Բ՛",՛/ - Իփեց
ու Հնոցի
՚ ղ է ս առատ
չունչ
՚էբ–՛
չեց
, աչքեբբ
աշխն
ձախին
սեւեոած
նաՀանշի
ճամրա
յ փնտռեց
:
Նժոյղին
աննաիսբնթաց
այս վիճակէննոբ
փե–
սան շփոթած
ասպանղակներր
ուժղին
խրեց
ձիուն
կողերուն,
արիւնեց
ղ անոնք , սակայն
ան
անգբգ–
ուելի
էր ու միշտ
ետ
ետ
կ՝րնկրկէր
:
0, սոսկում...։
Գիմացի
բլուրի
ճամրէն
գա
ճաճ
ճիւտղ
մր զանգաղ
ու Համաչափ
Ք՛այլերով
իրեն
կր մօտենար
։
Ան իր Հասակին չափով
մօրուք
ունէր
^
ուսերն
ու
ղլուխր
լուսաճաճանչ
պսակով
մր շրշապաւո
-
յքէ՛"^
"՚– դ^՚^ք^^
կբ"՚Կ
կբ
տ " ՚ յ ՚ " է բ
•
Ն"բ փեսան սարսռաց
• ականները
վժժացին,
րերնին
մէշ թուքը
չորցաւ
, կ՚՚կսբգբ
սեղմուեցաւ
,
սչաղ պաղ
քբտնիլ
սկսաւ
ու բարձրագոո
ճիչ
մը
արձակեց
: Զայնը որոտաց
բլուրէ
բլուր
ու աբձա–
դանգը
բեկբեկ
իրեն դարձաւ
:
է . . . մի մօաենաբ
. • կբ սպան • .նեմ :
Աակայն
ճիւաղը
կը մօտենար
։
Ե՞ ա դառնալ
. . . ո՛՛վ չի վախնար
իր կեանքէն
:
\ք ադր
ու ծանա՞ կ րլլա
լ ։ Ա բտառռւչ
էր
եւ
ա րգաՀատե
լխ
է
Կը գանէր աբգաՀատանքէ
: Տղպքբ
է^նչ
պիտի
ըսէին , կայծակի
արագոլթեամբ
ան
Հազոբդոլած
էր
ա յգ
ղղ ացում
ին ալ : Ո՛– ծունկերուն
փբա
յէն
՚էեբցոլց
ղէնքր , կսթը
Կ՚՚^թնցս՚֊ց
կուրծքին
, քա
-
շեց Բէթակը,
աՀարկու
աղաղակ
մը միացնելով
ա–
նոո
ո
Ր
"Ր՛
ւմին
ճիւտղը
կանգ առաւ,
լոյսէ
ճաճանչը՝
ու -
սէն
, դլուխէն
իշաւ
վար
, կուրծքն
ու ոտքերը
ա–
ռաւ իր ծիրին
մէշ, մօրուքը
ծա
լ լուեցաւ
ոտքերէն
վեր,
տարածուեցալ
գէպի
ծնօտբ։
Գլ՚՚՚-Է՚ը
Լ ՛ " յ ^ ՜
ցաւ,
լայնցալ
մաաաղ
եփելու
կաթսայի
մը չափ :
Ե բ իտասարղը
սաՀեցաւ
ձիէն վար
, Հանեց
գըր–
պանէն
Ե րուսազէմ
ի խա
չն ու կարմ
իր
ապր
շում է
թաշկինակր
, սրբեց ճակտէն
աչքերուն
էշնոզ
քբ–
աէնքր
: չ^ղնաժամէ
մէշ էր : Գիմացի
սլաակերբ
ՀեաղՀետէ
կը ծաւալէր
ու կբ
ձուլուէր
թրթռա
-
ցսգ
լոյսերու
Հետ
։ Աչքին
առշեւ
լուծուած
էին իր
շոլբշի
բոլոր
առարկաները,
բլուր,
թուփ,
քար,
անտառ , ու այս
բո լորէն
Հոսող
անլսելի
ազմ
ոլկ
մր
կբ խլացնէր
ական^երր
ու դարձեալ
,
յաշոբ–
ղաբար
բարձրագոո
աղաղակելով
օգին
մ էշ կրա
կեց երկու անգամ
:
Այժմ՝
լուսաճաճանչ
սկաւառակբ
գետին
տա
պալեցաւ,
ճամբուն
մէշ գծելով
կլոր ու
բարակ
կրակէ
երիզ
մ ը , ու ճիւազր
ան յա յտացալ
։
Իբերբ տակալ
առ տակալ
սկսան
մարմ
ին
Հագնիլ
, ու ձեւ ստանալ
: Յողնած,
պարտասած
կռթնեցալ
ապառաժի
մբ, ու գլուխբ
ինկաւ
կուրծ–
քին ։
Ֆէթիյէի
տղաքը
զէնքին
որոտումր
լսեր
էին,
վազեց
ին դէպի
կամ ուրշ
։ Հոն տեսան
էֆէնաիին
արգաՀատելի
վիճակը։
-
էֆէնտի
մի վաիսնար , մենք եկանք
։
Ի՞նչ
կայ,
ի նչ պատաՀեցալ
։
--
Ոչինչ • • • գէմացէն
. . • այլանգակ
գաճաճ
մբ՛
• • գլխուն
լուսապսակ
• • • ճիշգ մեր
եկեղեցիի
պատէն
կախ
, ըն թ ր ի քէ նստած
3 իսս՚-ս
ի
գլխուն
պէս
՚ ՚ ՚ կը փալվւլաբ
• • • անպիտան
ձին խրտչե
-
ցաւ,
անկարելի
եղաւ ճամբաս
շարունակել
, կրա
կեցի
, ղաճաճբ
անՀետացաւ
, բայց
լուսապսակբ
մնաց սա գիմացի
ալոճիթուփին
առշեւ՛
• ՛ճամ
բուն
մէշ՛ • • ՚ Ջէ՛՛ք տեսներ
կայծկլտուքը
• • •
"՚էքեբբ
սեւեռած
էր գէպի
ալոճի
տունկը
ու
ցուցամաաը
ուղղս՚ծ
Հոն ։
կարապետ
ատբճանակր
ձեռքին
խոյացաւ
այն
կողմ ր ։ Որքան
մ օ՚ոենար
, նո յնքան
աննչմ
արելի
կր ղսւո-նսւյին
ճառագայթնեբր
։
Երբ ^ " ն Հասաւ,
քբքէշ
մր արձակեց
եւ
պո
ռաց : -
^կէք,
եկէք
է
ԳԷՈՐԳ
ՋԱ-ԲՐԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
