ՌՈԻՄԱ.ՆԱՀԱՑ ԱՌԱՋԻՆ ՊԱՐԲԵՐԱԿԱՆԸ
ԱԶԱ Տ Ա Կ ԱՆ ՇԱՐԺՈհՍ՜Ը
ԽՄԲ–
«Սու1 • ՀայաստաՍ» ամսադրիՍ
մէջ Սուրէն ՔոլանյեւսՕ ուշազրաւ
յ օ դ
ու ա ծ մը դրած է , որ կը ներկայացնէ հ ա յ
պարբերական
մամուլի պատմութեսմւ
կարեւոր մէկ էջը– կուաանք՝ արեւմտա–
հ ա յե ր է նի վերածելով :
Ռ՚էւ֊մանաՀ ա յ սւռաքիկ,
սլա ր ր I,ր ա կաՆքւ
Լղւսհ
Հ
«Աոէ
-ր՚՚ր"՛»
(Արշ՚"լ"յ")
, ՛՛լ՛ լ " յ "
աԼսահ է
11)0Ա/՚յ՚,
Պսւքրկշի մկջ, իրրեւ.
պաւոմական
եւ. ւլրսւկակլ Հանղկս : Հրա -
աարակսււսծ կ
ո
ււ
ւէէ
ան ե լւ կն
լեղսւսվ եւ.
մասւս
մ բ ո ւ% եղաՆ կ ՝• ա յաւլ
ի
ւոսւ կւսն բո -
վանղւոկութիւ^ւ
\ Ղ՛մբաիւաաբաբ
,
ւրսբղ
լոյս սւեսաՆ
ա շխասւոլ
թ
իլննե
բու. մկք
« Աոլբոբա»յի
անուԿւբ շկ յիշաաակուաձ
:
Հ Աուբռբսւ
»)( կբ Հ րաաա
բ ա կո
լ
կ բ
ո ւ թ
էք՛՛՛է եւկբ տսլոլկ
բ ոում անական
«Ա վւե–
բանաա»
ասլաբանրւ
քհուէէանաՀայ
անղ—
բանէւկ սլաբբեբականին
կեանքբ շաա կաբ֊
ճաաել
եղաւ։ Ան լոյս աեսաւ
190՛»
Աուն–
ուաբ
ձՕկն
մինչեւ
1906
Ցուլիս
մկկր ,
րնղամկնր
12
թ ի լ :
« Աուրոբա»յի
Հիմնադիր ֊
խմբաղիբր
աւումանաՀայ
լՐւկեբային
ղ՚՚բհիշ,
ուսու -
ցիչ
1
Հ բասքաբակա
խօս ել
բաղմաբդիլն
Հեղինակ գ.ՄեշաոլճԼանն
կր
(1809 ֊
1942 I :
Անռումանական
շրջանակնեբու
մ կջ ալյայւոնէ, կրիբրեւ
Հ րասլաբէս կա -
մ անակ,սն
Կւշանալոո^
ռուս ա
դիր
•• Եղած կ
թերթերու
եւ Հանղ էսնեբոլ
էսմր՛ող իր ՚
՛Լ՛ Աեշաոլճեան
Րէէ՛"է՛՛՛է Ք՚"ք
Հայաղկտ
ել ռսւմանաղկա
բացի
ռումանական
դրականութեան
եւ
Հ բա սլա բակա էսօս ռւ -
թեան
մաւոռւցած
իր Նառայոլթիւեներկն
,
մօա կկս գաբ իր կեանքր
նուիրած կ նաեւ
իր
մոգովոլբդի
մշակոյթին
: Աեծ կ
Ա՝եշտուճեանէ,
խմբաղրած
կամ իր աշ-
խատակցռւթեամբ
Հբաաարակոլած
Հայե
րէն ել ռումաներէն
թերթերու
, ամսա -
գբեբու եւ մենագրութիւննեբու
թիւր ։•
Անոնք առաւե լաւգէս
նուի րուած են մայ —
րենի
լեղուն
մ ոռցած
Հ ին ո ում անաՀ ա
յե–
բուն
Հայ
մ շակո յթբ
ծանօթ ացնե լռւ կամ
ռուման,սկան
ժ
ռւլոփուրղներ.
բաբեկա,ք ութէււնբ
ամրասլնւլե
լու
,լ ռ րծ
ին :
Ո՚ումանական
առաջէ,ն
,ղաբբե րական
« Առւրոբա
» յ ի Հբաաարակման
շաբմա —
ռիթներուՍ
, էնչսլկս
՚էւաեւ էսնոբ Հե,ոա —
սլնղած
նսլաաա1^եբռւ
եւ
խնղիբներու
մասիկ, « Առւրոբա
» յ ի
1900/
թիւ
մկկին
մկջ « Երկու
է,ւօսք» ւէերաառութիլեր
կրող
էսմ բագ բականին մկջ րսռւած կ– « Այլ -
գային
ցուցաՀանգ
կսի լ^գՀանուր
կոմի —
սար Պ՛ փբ՚,ֆ–
Տոքթ՛
Բստրւստէլ
բարե—
Հաճեց,սւ
Հրաւիրել
նաեւ
երկրիս
Հայ Հա–
մ,սյն^^երր
մասնակցելու
այգ ^"՚-Ց՛"
—
Հանգկսին
I
Տոքթ
• Բսարատի կր փափաքի
, ռր
երկրիս
Հայերր
, որոնք լաւաւլ ռ յն կե րսլռւէ
ղիտցան
նոյնանալ
էհումանաց
ինե
բու բո -
լոր
ասլբոլմնեբուն
եւ դառնալ
քք՚ոլմանիոյ
իսկական
ղաւակներր,
օղաուելոփ^
ցոլցա—
Հանգկս
ի կաղմակեբսլմ
ան առիթկԿւ , ց ու–
ցագրեն
, առանձին
բամնի մբմկջ, Հա —
մայնքնեբհւ
անցեալին ու ներկային,
է՛նչ–
սլէս նաեւ
անոնց ծագման ու գաւանոլ -
թեան
վեբաբեբող
ղանաղան
տուեալներ
–.;՜
Ուրախալի է , ռբ երէլբիս
Հայ դեկա -
վարն
եր էն
շւսաերր
նախաձեռն
եցին կադ–
մակեբպել
Հա յ գալանանքիկւ
ւէե բ ա բե բ ե ա լ
րամինբ
Հ
Յաբղ ելի փբոֆէսորին
ել ցուց
ոլռա
–^,ս
ն -
դէ"ի
րնգՀանոլբ
կոմիսարին
բարեՀաճ
Հբաւէբր մերմ՛էք միաք ծաղեցուց՝
ձեռ–
նարկելոլ
սոյն
Հ բա աա բա կո ւթ ե ան , որ
տեսակ
մր լրացում
սլիաի
րլլայ
ցոլցա -
Հանղ կսի Հա յկական
բամնին :
՚1,սւխ եւ առաջ
պիտի
Հրատտբակե՚^ւք
Հայոց
սլաամութեաԿւ
ամբոդ քական
բԿւ -
թացք
մր, ուր բհ թե րցաինե
ր ր պիտի կա–
բողւսնան
դտնել
Հին մամանակներկն
մ ւն-
չեւ
այմմ,
դարերու
րնթացքին
Հայ
/ ֊ . 7 –
ղովուբդի
՚լլխկն
անցած
բոլոր
ղկպքերր։
Պիաէ, Հրատարակենք
նաեւ
թարւլմա ֊
նութիւններ
էլատարուած
Հայ Հին թկ
նռր
՛ւր,սկաԿւութենկ
ն , ղաԿււսղ,սն կեԿւսա -
գրական
նօթերն եւ րԿւգՀանոլր
ծաԿւօթու–
թիւԿ,Կ,եբ կբօԿվւ , աւսւԿւղ ռւթիլկյկւեբռւ
, սո–
վոբութի՚^նեբու
ե ւ ն ՚ ի մասին,
իԿւշ,ղկս
նաեւ
բամէւննեբ
նու իրոլած
եբկբկն եւ
արա,սսաՀմ,սնկն
ՀաոԿւող լուբերոլկ, » :
էկաբբերականիկլ
խմր,սղիբբ
յոյս կր
յայտնկ որ րնթեբցող
լայ
թեան
քաջալեր ան քին աբ ՚
ք
ա
ս
ա
ր ,ս
ղու
եու -
մս,Կւ,սնա
ւու
պւ
րաղային
Հնարաւ"ր
՚ցի՚ոի
բլյայ
«Աոլ -
բոբ՚"»ն
շաբաթաթերթի
.էեբածել եւ
նոյնիոկ
մեծցնել
անոր
ծալալր :
շսւկառակ այս Ր"Լ"Ր ցանկութիւննե
֊
ոումանաՀայ
անդբանիկ
պարբե -
բու–՛ ՚
բական
Հէսնւլ կ սէ, կեանքր շաա 1լսւլ,ճա,ոեւ
ե
ւլա
լ
ք՝ա
յց
«Ա,,
լ
ր ո ր,ս^յ
ի այ,ւ կ,,ւլ,ձաս,եւ
Հր–
բատալ,,սկ,ււմԿ։ իսկ ,
ղ ա ա ե
լ ո,է ,սԿւոբ բռ -
վան,լակութենկն
, ինշսլկս
նաեւ այլ Հան -
գամ անքնե րկն , կարե ւոր
ն շաԿ,,ո կ,,,.թ իւն
ունեցաւ
ռամ անա
֊, ւո յ ,, ւ թ
ե
ա՛հ
֊,ս,ւէ ս
,բ ։
« Աո, բոբէս
»
քէւ առաջէէն
էս
էէ՛
բ
,ո ղ
բ
էս
կան
ի
էէէոստէէւմին
Հսւմաձայն
,
իլրաքէսԿւչիւր
թէէ
ւէէն մկ ջ
Հ
րաաա
բ աէքէէւ էոծ կ
Հէսյ
ւէ
ոէլո–
էէոլրդ
ի
էգատմ ութեակ,
Կաւ իր ուած
,ք քւ
,ւէո
մր։ Տսգսւածաշաբքր
բնւլղբկած կ
՜՛՛՛՛յ
մուլո,է ուրդ է, ծա,ք ււլմկկւ մինչե
,
Լ,ւ, էքուչ -
լոսէ,
ա
ր չւս ււսԿէքնե րն ինէքուծ
մ ,,ւմ էսԿւէէ, կա -
միջոցր : ԱետաւլայիԿւ
անոնք
Կւիւթ ծառա
յեցին
խմ՚բս,ղէ,ք, Վ– քքեշւո,,ւճէ.,սԿ,է։Կւ
ոու–
մանեբկն
լե,քու,ւվ
Հայ
մ աքուէ ու քւ
,ք
է, էէքսւտ–
մոլթե,սն
երկՀատոր
լո
շէսա
էո
ութի
ւնր
գրելու
Համար։ Վ՛ Ա
ե
շաուճե աԿւէէ ՚էաբ -
պեա
թալւէք մանա թեամբ
առ,ոջէ,Կ,
անղամ
ռում անա էլան Հասա բա էքութ իւն
լ,
ծ ,սԿւօ թա
ցաւ արեւ.մտաՀ,ս
ք
նշանաւոր
,ս րձա էքա
։ք
էւ բ
*հբիղ"Բ
Զ*՚՝՝բապի
«Փոսթալ
»
եւ
«Ա իւ -
սբ » ն,,բս՚,էկ Աքէ՛ բուն , ւէ ,սւլէսւէ է
.ո
իէք բ
՛ս -
նաստեւլծ
Պե,ոբոս
Գուրե,սԿւէ, « Լճակ » ,
« իմ մաՀր » , Մկրաիչ
Պկշիկթաշլե,սնի։
« Գարուն » ել ՜՛այ այլ ղբողԿւեք,,,,.
ս
,ոեդ–
ծաւլործ
ութիւննեբուե
: « Առ, րորա
պարբեբականէ,ն
մկք լո
քս
աեսան
ռսւմսւ -
նաՀ
ա
յ ւէաւլամեռ իկ բաԿւսւստեղծ Բոդ աաԿ՛ ,
Արմա
Բբյրէքի
(ղ
րաէքան ծած էքաԿէոլԿէոփ
՚Լիկաոր
Ըէ
,մէէն
1877– 19031
^Ներբող
Հ,սյ\
մողռվուրղին»
, «Հերոս
մ,որաիրւ,սնե -
րուն»
բանաստեւլծութէ,ւններր՝
,քրուած
1897/՛ ՚ ՝ " ՛
յ կ ա կ ա ն ջարդերու
,սոիթո,է :
Առաջին անդամ
այղ րանասաեղծութիւկւ
-
ներր
լոյս տեսած
կին
1898/1՛,
ոումանա
Հայ
առաջին
ւգա բ բե բականին՝
Հայ կաէք ան
Տարեցոյցի
մկջ , որ կր էսմբաղրկր
եւ
էքր տպաղ բկ
քէ
՛Լ . քՀն
յ
.
Փավ,աղէ,սւԿ, :
Այնտեէլ
ապաւլրուած
եննաեւ
ոումա —
նացի
ղր՛՛՛լ Պետրոս
Վ
^ոլ
լկանի
«Հայու -
Հին » բանաստեղծոլթիւնբ,
ռումտնա՝,այ
Հրապարակախօս
, մ ան էքա ւէ ւս ք,մ ՛Լ . Մա —
միկոնեանի
ոոլմանեբկն
թաք,,քմանու
—
թեամբ Պ՛ Գոլբեանի
«՛Նկ» բւոԿւ
,ս
,,,ոե
,լ —
ծոլ
թէ՚՚֊նր
, եւա
յլն :
« Աուրոր,,, »յէ, մկջ յաաէրաղկս
շս։ա
ա
բմկ քաւոր եդած են բանա
սի բաէք ան ,
պատմակակէ ելտե
,քաղ
բ,ււէքէոկւ բկ,ոքթէ,
ո ւ —
ս
ո ւմնա
ս
էւ
լ,
ո
լ
թ
ի
ւնն ե ր բ , որոնք
,ս
յմ,ք ալ
կարեւոր
նշանակութիւն
ուԿւին ռում անա–
Հայ
ղ
աղութ է, անցեալր
ուս ումԿւա
սէէ
բե
լու
Համար :
Ա
յդ
յօղ ոլածնե
բկն պկ ւոք կ
քի -
շատակել
ռումւոնացի
նշաԿւալոր
,լիտնա -
էլւսն Բ՛ Պետբիչկյկոլ
Հայղկո
,ի
(1838 -
1907)
ո
ւ ս
ո
է
.մԿ, ,,,
ս
ի ր
ո
ւթ ի
լկ,
քւ ո ,,, ,է՚,,ւկւա էլան
Աբճկշի
փաԿէքի մասին։
Այղ
յօղռւածիԿւ
մէջ
Հ՚"յդԿ՛"–
է Հ
է՚էէնուելւււէ
շ՛՛՛րք
էէ
՛բ վ
,ս,ս–
տերոլ
էէրա յ , էք
ա
շէսատէ, ապացոււյանեք ,
ոբ Վանայ
լճի չրջակայքէն
եկոէլ Հայ Աբ–
^էչցի
դա
ւլթ ական
ութ է, ւնյւ , ղալուէ
Ա՛ու–
մանիա՝
Աբճկշ անունր տուած կ ւլիւղա -
քաղաքին
, ,լետէւն ել կառուցած կ
Աբճկշի
Հոյակապ
ւէանքբ , որուն
՚էբայ
էլե
րեւի
Հայ ճարտարապետութեան
եւՀա քէքաէլան
զաբգաքանդակներու
աղղեցո,
թիւնր :
« Աուրռրա
» յ ի մկջ լոյս տեսած են նաեւ
ո ում անսւՀա
յ
յա յտնի
Հրապարակախօս
ել շարք մր
աշխէոտ
ութեսւնէյ
Հեղինաէլ
Գրիդոր
Գոյլաւէւ եւ Հայաղղէ,
ր,,ւնասէբ
ել րաբձբաղ
ո յկ,
ւէճռաբեկ ատեանէ,
խոր–
Հբդական
Գրիդոր
Մ ՚ Բրերկքեանի
(1840–
1912)
ուսումնասի
բութ իւձւներբ՝
նուիր -
ուած
ԲոտոչաՀ
, Եաշ եւ քիոման
քադաք–
ներու Հայե րիտասա բդնե
բու
անցեալէ,ն
՚1"յո՚–թի՚ն
ունեցող
«կտբիճալ
,լ
րաց»
եղ -
բայբութիւննեբռւն։
ՊարբերուկաԿւէւն մէք
Հարուստ
Կւիւթ եր
էլան նաեւ
Պու քրէչի 1
Աոլչաւայի
, ԲոտոշաՀի
, Բակբոլի
, ՝Բոէք–
շա֊,
ի , կոԿւ,ւտանցայէ, եւ
Ո՛ումանաՀայ
երրեմնի
Հայաշատ
՛ոյլ կեղ
ք,
ոնԿւե
ք,,,ւ
Հին
ել նռր պատմութեան
վեբաբեբեսւք։
կեն–
սա
,ք
բաէք աԿւնե բու
շարքկն
սքկտք կ
քիշա -
տւսկել
Պուքբկշի
երեւելփ
Հայ
ք,նկեր,սյին
ղործիչներ՝
րմիշէք Մարոլքկ
Ցակոբեանի
եւ
Մ անւ, լէք 1
^ե լ
ււն
ղ
ե ւսն
էէ
( իէէաԿււք
Օէլլու)
կեաԿւքիկ, ու
ղ
ործռւնկութեան
ւէերարերռղ
յօղո լածնե
ր բ :
« Առէ
րորա »ն կարեւոր
էլապ
Հէսնղիսա–
ցաւ
ոումանաՀայ
Հին եւ նռր ղաղթա -
կաններոլ
միջԼլ։ « Աոլրոբա»ն
շնոբՀա -
կան ,սշխատաԿւք էքաւոարեց
նաեւ
իրենց
մայրենի
լեղոլկ,
էլորսնցոլցած
Հայ Հին
ղաղթա էլսւԿւկ,եքւ ու ՝,սււ1,ս ր,
ռումաներկԿ՛
լեդուով
ղանոնք Հաէլորգակից
դա րձնե լոէէ
Հայ
մչակոյթին
, Հանգկսր
ն –.անակալից
գեր էսադաց
նաեւ
Հա յ ել
ռումանական
մողուէուբգնե
բու
մ չակութային
կասքերոլ
ԻՆՋՊկ՚՚Ա
ԲյյԲՈԱՏ– ԿԸ ԳԱՌՆԱՆ
Շ՛որ՛է
էէ,
,1
քէ
՛լ՛՛ք՛ "էէքէստսէէլսւկ, 1քէւշէ,ցէէնք
,
էքռյոլթէ՚ւԿւ
է1էԿէէ,ւքէսհ կ էսնշուշտ
բոքէւբ
ւք
ա–
մանւսէքԿւէ.բ,,, ՛է կ ջ , ւսւէ,լէէ էլաւք Կւ
,է
,,,,,լ ւոա–
րուքութեւսմբ : Վերջէւկ, էոէսէէԿէէոմեէոկէ՚Կ, ,
բ. Աշխ,սրՀ,սմ,սբ,ոկն
,ււնմիջ,սւղկս
ւէ ե րջ ,
Կէէ
,ք,թա,ի մք, էէւոէէւցւու.
սլկ, : Աց,է, լ է,լե,,,կ,
թկ
Աք,եւմաեսէն
ճ ւււ կա ւոԿւ է,
քւ
ւ, լ
լէ քւա
ք մէ,,ս -
յ ամւոնէոէք է,ո ե է է, ՛էէ ո էլ այւք
շէւէք՚յլէւմքէ
ունէէ
Կէէէէ
եւ է, րէք
էէէ
ա էէէ րրէ, բ Կւէքէոբ տ
,քէ,բ
էապ
կււ
,ք 1էէւլա,է,սւբա էք,սԿէ՝
Աքւեւմ
ոււոքի
մկ ջ , ,,, ք, Կ,,,ք, ,1 ,ոքք, ր
Հ ք
,,,,սք,,ւքւ
,է,քք էքք, նետ–
է,
լ
ի՛ս , ,էււքէէէ1,,1էէէք1էւկւ շ,էէլ,ւք ,,լւքբ
,ք կ էք կ,,,ք,ստ,ս էք
ո,Կ,ի
քքաբմիր
,էւսրշւոէքսւր,քէ,ն
Կւերքեւ •
ՏէԱէէքաքեք
րւ
,Կւ
,ս,ռիբութէւլԿէքէ
ե լ
ձերրա -
էքէէէ
ա էէ
լ
իլ
ււ էւ,
,ւ,,ւէլ,ււ
՚հ
,ռ
էէ
քէէէ,
1էք է, ,աւ , թէ,նկ ն :
Ց ՚ " բ ղ , ր՚ո,լմաթիւ
,ո,ւիթ
՚հե
րաէ
,
իք
. Ա՝ի–
ո,
թեոէԿէ
շր ջ՛՛՛՛ք ծ
իԿէ
մկջ
էէլւղրէէէք
մաքո -
,է
էււքէէք
Կէէ,
րոլ
էք
ւ/
,ք ոՀ
,,ւթ
է,ւ
Կւք,
է, քւէ, ,
ւււկւ
ե քէսծ
կքէ
:
ԹչուառութէււԿւ
: Աքո
,ւքէ
:
ԳԿււք
է,,էքււէ ֊
Հարու
թէ,լԿ, է
Ներքին թկ ար,ո,ււքէ,ն ճա 1ք
,էէւ
.ւնե ր ո ւ ,էբ–
Ր՛՛՛յ մեծ կ թէ,ւքւ անոնց , ,,ք,ւ,նք յուսա —
է
,է
ար
եէքէսԿէ,
Կէէքա
բաէք
բել,,
ւէ
մալս,էոլրգ -
Կւեբէււ էլէ,,սԿ,քքւ– մէւնչեւ
է,սէք
,ք աււոնափոէս
է, ,քան :
Բնա
էլսէԿէ
,ւէ
ր ա ք,
,էւԿ,՝։
ա տԿ,է, բ ււ ,.
Կ՚՚՚Ր^ի՚Քէ՛
Հ ակսէՀամ ա յԿւ,էէ,էա ր քաբռդչութե
,ւ,ն պէւաէ,
,էե րւոէք ք,,,լ կ բ ,
ւ
,ք,ք
,էէԿէ
ալ ,էէս,.է, ք,ս,կան ա -
նուններ
ՐԱ՛"
յին
ոէնռնց
՝է/,ւքէ,ն,սէլնե ք,ր :
Աակաքն
սլկ,ոք չկ մռոԿէսւլ
էւլ, ,էեբջին քա
նի մր էուսբինեբուն
էց՛ Միու թեան մկք
ղոյութէէւԿ,
է,ւնեց,,,լ աղաատկակ,
չէսբմէւլ —
մր
տուտէ,
իլ, ււա֊,,էէ,լ,
,ււ նե րն
ււէ֊ Կէաէսա ~
էէկաԿէեքէբ,
բոէԿէէէ,.,,
լ,,ս էլաԿւ թկ մւոէսւէէբա —
էլան ճաէլատԿւԼ ր,,,. ՛է ր՛"
ք
կաց՚ււթիւ
Կւլ, աւելէւ
ւէւայլւէւԿւ չկր նաեւ
,ւէբբանե,սկ
երէլիբներու
մկջ։
Պերլին ՀԱ —
րեւելեաԿ,
) : Փոէլնւսն
( Լե
Հւս էւււէււէն
| :
Եւ ,
ւէե բջապկ ս Հ էէւԿւղ էսրիա ՝ Հ,ւէմ ամ ո ւլւէէէրէէսւ–
էլան ,,,էէլս
աւււ
լք
բէէէ
թ
իւննէ,
ք""է
,է
,"քէաէք
ո
յրր
լղատո
եց
է։կլ
, Հ
,էէւք
էէէ յԱւււ
,է
ա բ
ւէ
ւէւ քէ
չւււ էքԱէբ -
էք
ին ներքեւ ծա քբ տուած
աղատական
շսւբմոէմէւն
ղոյութիւնԿ, ու ումէոէքսւնսլ -
թ էււնբ
ւէէ
էէէ
սէէէեք
է,
ւէ
Ժս՚ն ֊ Փոլ Ա,որթր , որ իր
Ա|ւդի ժա -
լքանակներ
էէքսւրրերակաԿ,է,ն
մկք
Հաղ,ոբ,էէ–
լ
էէք,
կջե ք, լէ
,ցէ
,է.ցսէծ
կ բ , ց՚՚յքք
աւս
լու
՛՛սւ -
մւսր թկ
Հ ու
մւս քկււսլէալւ
քէս
ւլ էէէքւււ էքէււն
ււ լ -
թիւնր
ճիշղ կր, Հունղարիոյ
ւսրիւնսսէ
յեղափոէսութենկն
ետք \ \\) կք ղրեց՝
ցոյց
տաքու Համար թկ նոյԿէ "է յ՛ք քո, ,քԱէքա էքա -
Կէէ,լթիւԿէքէ
• • • սէսալ կր :
Մէ՚նշ,
մ
աւք էէէԿւա քքիկէ Հք
.ա ,
Հւ, ւէ, ,ք ա ր է՛ ււ յ
էէէլ բե ր՛ք՛՛ւ թ է՛ւնր
էՍէքօտէոԿէէէէ
լ
էքքէ էէէք
սէէ
՝. օ/ -
սարաէլութեա՚Ս
մաքին մկք,
ւէաւեբական
ամրապնդման
էլ
,,բծէ
,Կէ
՚է՚էջ :
քէ
՚,,լ,ք
ահւււՀա
ք
էւււլաջէւն պ,ս
քէ
բե
ք
,ա կան -
^աԿէէլկսր
մի
,,էմսէմ
աԿէէս
էլ
է,ւմ ր,սւլրին Հա —
մար աչէսաաանքէ,
էլարէէւոբ
փորձ էաԿւգի—
սացաւ : Այ՛է կ՝երեւի
՛՜Լ՛ Ա եշտուճեանէ,
յետագա
յին
Հ քւատարաէլած
«Արա բատ»
ռոլմաներկն
Հա յւս ղի
տէէէ
էքան ամսաղբկն
,
որ տեւեց
18
եբէքալ, տարէւներ եւդագ —
րեցաւ
մէ,այն
խմրագբի
մաՀոէէ %
Ո
՚էւլէք
էսնիոյ
մ կջ Հա յե րկն Ա ՚ պարբե -
բաէլան
—
֊էՈւնդկսր
էո
քս
աեսոէւ
միայն
1912^5/
« Շեփոր » անունոէէ՝
խմ
րաղ
բու—
թեամր
Լեւոն ՇաՀաղիդեւսԿւէէ
Հէ^էււոն Լա -
նիս,
մեռաւ
1950^5՛) :
Տետաէլա
քիԿւ
,
մին
չեւ
1920
Պուքբկչէէ մկջ քոյո տեսան
քւաղ–
մաթիւ
թեբթե
բ ,
բւէէ
յց աԿւււնց րււ քո բ ին ալ
էքեանքք, ասուսլի
նման չաա էքարճատել
ե—
ւլաւ : քիումանաՀ ա յե ր ու
Հ իմնա կւսն թեր-
թերր
սէքս,սն
Հ րատա բւսէլոլի
լ ՜Հ^աէլան
թր–
լաէլանԿւե րոէն , երքէ 0՝ ո լր քիա
յկն
էքացած–
նոր
ղա,լթա էլանռւթիւնբ
՛է
՛ք
"՚լէէ թարմռլ
—
թիւն
մ տցուց
ղ աւլութի
քլեանքին
մ կջ %
Ց՛" բ գ Ո՛ում անիո
յ մկք
Հ րատա րաէլուած–
են
յիսէււն պա բ րե ր ա էք
,է
,Կ,Կ,եր (թերթ , ամ–
լւտւլիբ , տաբեցոյց
-
տէէւբեւլիբք
) : ԱսոԿւց
միա
յն
18^՛
քի չատաէքուած գ,
Լեւոնետ–
Կէի
ղրքին մկջ, իսկ ւէերջիննեբկն
երեքքէ՝
« Արօր »
(1892–
Գս՚լտց),
«Լուոաբւիի»
(1927–
Պուքրկչ) եւ «Պ՛սակեր »
(1927–
Պուքբկշ) ,Գ՛ Լեւոնեան
էլր
յիշատակկ
ոբպկս Հրատաբակուած
ւէլարբերական -
ներ,
մինչղեռ
իբականին
մկջ անոնք
լոյս
շեն տեսած։
Այուղկսոէէ
Հայ
պարբերական
մ ամէէւլէլ պաամ ութեամ
բ
էլբա ւլո ւլմեր
մասնտդկաներոլն
յայտնի
են , այն ալ մի
ալն պատաՀական
Համաբներոփ
, Ո՛ումա—
նիոյ մկջ լոյս տեսած
Հայկական
յիսուն
էղար բեր ականն երկն
միայն
15ք՛ :
ղրիչնեբ
բէսւլմւսթիւ
ուսումնասիբութիւն–
նեբ
էչւսէոէոբեցին
,
- ո ւ
կր
շ՚որունսւէլեն
էլւսաուբել ,
ւէերլուծելոէէ
ա,ղո,աոմրոլ
֊.
թեան
էսւթիւնբ :
Նկատի
ունեԿ,,սլո՚է բ"լ"Ր ՛՛լ՛" յմ էոԿւնե ր
ր՝
ՀուԿէ
՚լարիոյ
Համ,սժ ո,լո,է ր՛լ
էս
էլէէէԿ, աւղրս ֊
ա,ոմբութի,նր
ֆբէէէնսաէլան
յեւլաւիոիւռլ
֊.
թեաԿէ Հ
,էէ
։քաւլօր
էլլ, Կ,էլ,սւոուի :
Հա
էլւէէ
բւս
լ էէր
Հւ,ւն,լ
,է,
ր
,էէ
ցիԿ՚ե ր Հէ,րէւէէւս -
բաբ
ինէքէսԿէ իբեԿւց
էէւ էլէէէէէ,
I, ւէյ է. Ա՛ն
Հ
,,էէ1ւսքէ։
Ա՚էՈւսւո
քէէէէ էքէէէԿէ
, քէէ,
ւլ
,ւէ
քւէէ էքսւԿւ
էքկւէ քեր ,
ղէէնուորւոքքտնԿւեր եւ բսւԿէուորԿէեր • էքին թէ
երախայ
մեոէէէն՝
ւքա ր
ւք
էքո
լ
թ ե ան
քէսելու
Հումէէւբ թէ է,Կ,չ է
ռւ,
ւսաէք
,էէԿւ
էէ
,իք
,,էէւէքք,աոլ–
թիւԿէք,՝
«էսոբՀրղ,,,
քէւԿէ»
էլէէէմ
«Հ
,ս,ք
,,ւ
յհա -
,է
,էէ
բ
»
էէք
է, տակ
իկլ
ւո ակ
.:
ԱյէէուՀանէքերձ
, մ իջւս էլւլ
ւէւ
յ իԿւ
Հէէւ
։քայն,ս^
ւէաբութ
իլ1էր ցկւ,,ւէէցաւ
քէր էլւււ Ե "ւէք՛"
ք՛՛՛ւ–
Կ
,եք
,ոլ
էքէէւրքէ .
՚ւ^լասլիմ
ի բ Տետէւմ կ եւ
Ա իէ՛՛՛էան
ձիէ՛""
՝• Եք՚էքուքԿւ ալ
,սԿ,ղամ՝
Ե ուկոս լալէէո
ք
Հ ամ ա լնա ւէա ր էլէէ
ւ ս
ա էք ւյ ո
լ —
թէ,
էէէԿէ
էքեէք ք,էւԿէււէէքէէւԿէ էքւ,ւքէ,,ոկ է, :
Ա իք՚՚՚էան
ճէ՚լս
՚՚է
էքա
,ք
,էւ
,էււււրւււ էէէՕսկ, կ ք,
Պելկրատի
Հ ամալւսսարաԿ,
իկլ
Հաւքա քն,,, -
՛Է՛՛՛Ր
ու
,ւ,ւ,նուլնեք,ուն
: Գէէրմ,ւէնոէէքէէւկլ ւքր -
րաւմսէԿւ չրջանիԿէ՝
էքիմ
էէէ
ղ բւււ էքակւ
շւորմոլ–
մին
էղարէսդլոլխր
,
ել
միամւսմէէէնաէլ
յւէէռ,,,ջ,ս,էլւսՀ
ռաւլմիքլ։
3945^1՛
՚Լերք^
Եու–
էլէէոլալէէոյ
չորս
մ է,ծ
ղե կա ւէա րնե
ր
ԷԿէ
մէ -
կր՛՛ Նաէ
՚է
՚ողաՀ՝ « սթսւլիէնաէլան »
հէորՀբ–
,լ,որ,,ւնի։
՛Լե
ր քւս ոլ է ս՝ «աւլւլա յիկլ Համաք -
նսէւէա բսւթեահ » ւքւո ,լա
էի,ււ
ր սւ էսօս է,
ւ
ւքա -
ոեչալ
Թիթոյի
ուղեցոյց :
Գործուած
աԿէա
բդ ա րո
ւթի ւննե ք1ր պատ–
ճառ դաբձ
,,,կ,
ո ք, ձէւլաս
քւնէք ղէ,մ աԿ,ա
ք
Թի–
թոյի եւ կեւլ բ,էն
էէ,
կան կոմէ,տէի
իբ
ք,Կւ -
քքերԿ,եբռւԿւ : Գլիսաւոլ, աոաջն,էրղր՝
ադդա
յին հալւ՚այնավարութեան ,
չուտո,է ան -
,լ լէէււղաբձէ1
,լ
թէ Հ լոմ ա յնա
էէ
ա լ,
էլա լ,գ
երր
մէէւլոէէուբգներբ
չեն կրնար
ձեբբաղաաել
բոնատ
ի ր I,լթեԿւկ ն % Համէս քեէւււիէսբ ՛էալ, -
դ ւս պե ա ո ւթ ե ան
մ ւսսկւաղ կ ւ
,ա,էտւէ,
կե ր
՛՛ք
"՛է սկսաւ
ցոյց
էուււլ ա էկ, բ ՚ ՚ ք ո բ "՚"
ք–
թէսքումնե
ր քւ ,ւր կբ սլա,ուս Հին ե
լ
էլրԿէէսԿ,
պւստաՀիլ
քքէսրմիր
էէ
ա բ շ ս, կա
բ
էք
ԷւԿւ
նեբքեւ։
Հ^աէքաՀամ ա յԿ,,,ււէա բ ւ
, լ թ
իւն ք1
,է եբածեց
,է,,ւբ
,ք
,ւ, պե տ 1է
ւթ
ե
էէէկլ :
Բնաէքէսնւսբաբ
, իր բւոմինր
ուրիշ
բաԿւ
էէքիաի
ք
,լքչար
, եթկ ոչ
^ո
րՀա
ւլր էքէւ ւմ :
Ա
Ի է ՚ " 1 " ՛ ^
ճի լա,, արտաքս ուէէցաւ ղե էլա–
՚Է՚"Բ
գւսոկն :
(՛՛՛՛ւ՛՛քի
ւսոաջիկ, եւումէէէլ ձա քկ,ր բաբ—
ձրացււււլ
՚Լքատիմիբ Տ ե ,ո էւմ կ ,
,ք աոե շա լ
ի՚է՚էւթո յի պայքարէ,
քւնքքերր , Հ աւքա յնաւէ ու ր
էք,,։ Ո,1է1քցռէ թեաԿէ կեէք բ ՚ կ է,,ք էււոկ է, անւլ ամ ,
չ\ է,լաս էւ բաբէ, էրսմ եւ
Հ ամա քնաւէարռլ -
թեսէն
ւիււ,
ք
լուն
սլա տ ւլա մ ա խօ,՛Կ՛ե րէն մէ —
էչր
: 1954
Տ ո ւն I,
լ , "
բ իկ՛ , ճէւլսւսի
ուքքւսխո -
՜էութիւնն ու ՝, եռատե
ս
, , ւ թ
էււն ր պաշտպա—
նե
7
ք՛Կ
ո
լ
ե ։։ ա
ւ
նա -
լու
քէսսւլասքոէլ ,
շհոր՚՚սէղ^
եւ Տեւոիմէ
... ։
Եբէլու տարի ետք ծա քր կուաար
Հուն —
ղ արական
ապստա,քբոլթէէւնբ
: Ա իքէէւէան
չ^էւլէոս էէք, աէստաճանաչմաԿէ
իբաէլանացոլյ–
մր քլր ղտնէբ
ա ր է,ւնւս լի րաէսումնե
բու ել
ռոլսաէլան
Հրետանիներու
միջամտութեան
մէջ , յօդուած
մլ,
ղբելով
ամեբիէլեաԿւ
« Նիու Լիաբր »
շաբաթաթերթին
մէք
(1950
Նոյեմրեր
19)
՛Այս յօդուածին
մէջ,
Համա յնաւէա
ր ութեան
երրեմնի
•^ռշաքլա —
լոր դաղաւէւա րա խօս լլ ցոյց
էլուտար թէ
տարբեր
արդիւնքի
մբ կարելի չէբ սպա -
սել, ա քնքէսն ատեն ռր կարմիր
էլեկա —
էէա
ր ո ւթ է, ւն ր էւր կապեբր
խղած կ մոգո -
ւէ ուբւլ ին Հ ետ ՚ Հեռ ու կ անկկ •
չի ղգաբ
անււր ղար կեբա կր ;
ինչ պ է ո յա՚6ա|ս պատահած է պատմա -
կան մ ե ծ վայրկեաններու մէջ.—
կր ղրկբ
ճիլաս
,
— ադա տութեան համար կ ո ո ւ ոզ
^ռւնդարացիներր . հրենց գ ոյո ւթ ֊ ե ա ն ու.
երկրին համար պ այքարելո վ , անկասկած՛
չունեցան ա յն նախադդացոււ1՚ը թ է պատ
մական մ ե ք ե ն ա յի մը շարժիչ ո ւ ժը կը
հա ն դ իս ա ն ային։ Աշխարհ շատ քիչ ան -
դամ տեսած է համաժոդո վրդ ա կ ան ա յս –
ւդիսի անվհատ շ ա րժո ւմ եւ հերոսութիւն,
ւքը։ ժողո վ րդ ա կ ան այնպիսի
մ ի ռ ւ թ ի ւ ն
^քր՝ որկր թ ո ւ է ր թ է ա յլ ե ւ ս
կ արծիքի
տ ա րբ ե ր ո ւթիւն դ ո յ ո ւ թ ի ւ ն չ ո ւն է ր եւ մ է կ
դիշերռւան լքէջ ա ւլու ա ծ ղեկավար դ ասը
կարծես ե րբ ե ք դ ո յ ո ւ թ ի ւ ն ունեց ա ծ չ է ր :
Հ ե ր ո ս ս ւթի ւնր այնպիսի աստիճանի մը
հասած է ր ՝ որ աղջիկներ ո ւ աղաք , պա
րապ ձեռքերով կը կեցնէին
Յարձակում
դործող հրետանիները . ինչպէո 1848ին ,
Նիք ոլա Ա-ի օրով, փոցաքներր կը փոր -
ձէին շղթ ա յ ա ցհը ծ ե լ իրենց
անկ աիու -
թի ւ ն ր եւ իրենց երկիրը :
Եղրաէլացոլթիւնբ
Հեաեւեալկլ կր ֊
Անկասկած , նւքան կ սիւնե ր պիաի չ վ երս
կսին, ր ա յ ց , ուշ կ ամկանուլս , համայ -
նավար այլ երկիրներ պիտի
ո ր դ ե դըեն
Fonds A.R.A.M
