< (Տ Ա քհ Ա X >
ՇԱԻԱՐՇԸ
կան
էքՀմքԼր,
՚ւր։ւնւք աււսւքին
Հանգի -
ււրո ՛ք՛ ով ի"կ
՛ր՛ո՛վ՛
,
I՛
ր
վւսգոլգււլւս
յ
հա՚1ւօթնք.ր
էք ,
ու՚ք՚օաիքլ քա լ՛ե
1քամնե
լ։ հւ
1րո
քՆ Լ ո էգաաանեքլութեան
չքքանին
,
րո -
"1իք1
ոուքքւքոէէ
ւոնէք՚ոհ
էք
՚լիւգԼրոլ
միԼլ–
ն
՛է
քն ճամբանէ.րէն
;
Շ
աւա
րշին
Հ ք, ՛ո սա ա–
քին Հանւչիպումով
այգ
մօա ի քքու թ իւն ր
՚լղ՚ոքի • ՚հմուար
չէր
րմ րոնԼլ
նո քնիսկ ա–
նոր լո ու իմիւ նր
։ Հա
յ Հոգա՛լ
որձ ի
Լ"–՛"՝ ՜~
թիւնք։ էր այւլ
Հաւլար ու մի մաաՀոգու -
իքիւննէւ րովւ
(Լնցան
աարիներ–
Հայկական
րնանէլաքի
կանա չին ՛գէս իմ
մէք
թարմ
մնագին
Շ աւար
շին ձա յնին
ձ րանւլր , չար՛
մու մնէ.րր , լո
՛՛ւթ
իւնր ու անոր
հ՜անրա -
իւոՀ
՚չէ՚է
՚քը։
Գէմքր,
որ ինձ նոյնսլէս
էլէ
յիչեգնէ
ր Հա յ մ չաէլր
•^ուլվւն
իոս րսւնէլ ու
ւ1էաա՝,ուլ ՚լՆԼրով։
Այ՚ք
ւլհերր
ուժ Լւլ ու
ի՛ե լա՛յ ի նէլարագ րի
մ ր
յաա կուն իչն է. րն
էին։
Շաւարշր
մոայլ
էր,
ամոլի մր ՛գէս
մր–
ոայլ Լւ սաէլայն ա յգ ամ ՛գին եաեւ
թաւլ -
նուահ՛
արեւր
էլար։
Ան՛՛ր մ՚գիար այգ ամ–
պին
մէքէն
էր
որ չ՛՛՛լ կու՚ոար
;
Բարի ,
Հաճելի
ժսլիա
մր , որ Հայրենի
շէն աշ -
իսարՀԷ մր էլսւ՚լար
, ուր ամէն րան աւե -
Ր
՚"Կ
չկ՛– Ան լիովին
կ՝րմրոնէր քեգ, քլր
սրաասլնգուէր
քեգմով երր քիչէն
շաաէն
արժէք
ներէլա յացնո՚լ
ւլ ր՛՛՛լ
՛էրե է,ս– երր
մանաւանգ
Հա լրենի
է^րկրին էլապո /ա ու
կանաչ
գո յնե րր էլան քու մէք։ Ան էլր խան
գա վաոո
լ
էր
որովՀէ, աէա
լ իլ։ մ էք ալ
ումեղ
էին այգ գոյներր :
« *Լաղուան
ղր ա կան ո ւթ ի ւն ր » կաղմ ա–
ւորումի
չրքանին մէք էր, որ
էլա՚լմուեցաւ
նաեւ
Հյս
՚ւ՚սրչի
նէլարաղիրր,
ւլբաէլան ճա -
չակբ ել մ անաւանղ
անոր աբձա էլր :
ւաթ՛
էր
, որ աոաքին
ան՚լամ
,
«Տա ՜՜
ռաք»ի
ան չու ք իւմբ
""ւ
բաա՚սն
մէք
Հանգ ի–
Աքեգայ
Շ
"՛լ՛որ
չին : Անկէ ի վեր ան գաբ.
ձաւ իմ Հայբէանի
յուչե բուս
էլա ր է, ւո ր ւքէկ
մ ասբ , ո րովՀե աեւ իր մ օտ տեսա
յ նե բքլա–
յսւթիւնր չաա էլարեւոր
սէւ բունգ ի ւքր , որ
գիագալ
ք
՚ " լ ե լ նսլաաակին
էլամ մաՀուան
:
Այգ
սե րունգին
տոՀմիկ
իմ ա ս ա ո ւթ ի ւն ր ^
կար
Շ
՚ուաբչի
րաււեբուն եւ
գէմքի
Է՛՛՛Ր
՚լհերուն
մէք։
1908^
Ա աՀմ՚սնա՚լ
րս
լթե ան
սերունգն
էբ
սր չաա էլարճ
չրք՚՚՚նի
՛մր
մէք
սաե՚լհ՜եւյ
վերահնոէնւղ
մբ : կար
^Գ՚՚՚Ր
թավւ՝
մ եր գ րականս ւթեան
մ
էք ,
էլե ղրո -
նազում՝
Հայ էլա կան
մտահ՜՛։ ւլո ւթե ՛սն եւ
արժէքներուն
՛իքա յ
: Մեր
։լ ո յութ
է
ւնն
է
ր
որ էլը հ լա րձա էլո լէբ աբե ւսա խանգավա -
ոութեամ
բ ; Ա էա րունւլ
մ բ, որ ճամ ր՛ս յ
/՚ -
լահ՜ է
լ՛ Հայրենի
Հո՛լ եկան աչխաբՀր
գրա
ւելու
Այգ
չրքանին էր որ էլբ կտգմոլէբ նոր
ոճ , մերնոր էլեանքին
Համաք,
րաոեբբ
նսր
երեւակս՛
յութիւն
կսւտային
, այլ
խօսքով
կեանքն էր ՛ւր ձեւ կուաար մեր ս.
ճին ու
•հայերէնին
Այ՛լ
չբքանին
էբ
որմեր
մեոելնԼրր ,
մեր նաՀաւոաէլնեբր,
մեգի Հետ
քալեցին
՚լբեբու
գիւտի
Հսկայ
թա։իօրին
ժէք :
Մասնալսրասլէս
այգ չրքանին էբ ոք մեբ
գբաէլանութե՚սն
եւ Ժեր
մաահողոլթես՚ն
մէք մաահ
էր
՚լաւաոբ։
Եկահ
էր
ժողո -
ւէուրգ մբ իր խոչոբ
կօչիկներով,
։սրաե -
բուն
Հս՚լր
վրւ"ն։.Եւ
՚"ր։լէն
ՀԱ։լսՀա։ս -
մարտ», « Բիււլ՚ոնգ
իսն », Հոքսվել, կո~
միտաս ; Գաւաոի
։լք։սկ՚սնոլթիլնբ
,
Հո՛լէ
րուքմունքով
, ՀետգՀետէ
գասական
րլ ՚
է՛՛՛է"՛– Ր^՚"յԹՐ
կր. ""՛անաբ : Հին
՛Նաւա -
ստրղեէսն
տօնեբու
ասսլետներոլ
նման
Հր–
րապաբաէլ կրմտնէին
Վարուժան
, Աէա -
մանթօ,
Թէքէեան,
Աչական, Զ
արեան ,
Ջէօէչիւքեան
, Բարսեղեան
եւ՝
Շաւարչ
Մ իսաքեան : Անոնք
ւքեր
ւլբա կանո լթե ան
ել մաահողոլթեան
կբ բերէին նոր թար -
մ ութիւն եւնոր Հանգանաէլ :
Այղ սերունգն էր ոբ կբ տեսնէի Շա -
ւարչին
՛քէք ամէն
՚սն՚լամ որիրարու էլր
Հանղիսլէինք
պէ1ւէտիքթի(ւ
մր խմելու եւ
՛ւլ՛ո յգ լնե լու ; ինձ ա յնսլէս
էլ րթոլէր
, որ
կբ խօսէի ; ՚Լ,՚"Հս՚աակ
մրն ալ ինքբ , որ
կրցաւ տանքանքով
փրկուիլ։
Աամաոահ
էր ողք մնալ,
որովՀեաեւ
ղեռ
էլարեւոր
՛լեր ունէ ր կատարելի
ք
յ
Այ՛լ տանքանք -
ներն էին որ իբ մէք աւելի
ամրացուցին
՚լիմ ա գր ա էլան ո ւթ ի ւնբ , էլերտեցին
ուժեգ
նէլա րաւլի ր եւՀասաաաա
կամութիւն
: Այ՚1
տանքանքներէ
ն յե՜աո յ
էր
որ
Շ աւարչբ
բերգի մր պէս ինքն իր մէք փակռւեցալ ,
տանե լու Համ աբ իր սլա յքաբնեբր :
Ան չաբռւնակեց
իր ա չխ՚ս տանքնե բ բ , իր
մէք կեանք
ղարձահ
Հաւատքի
ժիր յէոմա.
ռութեամ
բ ; Ա եր ագգա
լին ա րժէքէւէա րն է՜
ին Շ՚ուաբչի
Հոգիին կառո յցր ու անոր բռ
լոր էս" աքինութիւններբ
տ յղ
արժէքնե՜րէն
ԿէԼ րէ՛էէն
1 աՀա թէ ինչքան
լաւատես
էք՛
ան, Հակառակ
իր գանգատներուն
եւ մր–
էւայլութեան
: Ան՛քբ Հտմաբ
արժէք էբ ինչ
Որ
աէլ էլա յին է բ
էլր ական ութ իլն , ար -
ուեսա
, յաղթանէէւէլ
, տանքանք
, յգարտոէ.–
թիէնէ , ։սւլ։լա յին
բ՚սրք, ա լան էլո ւթ ի ւնէ եւ
մանտւէսնւլ
ագւլային
լեղէււ։
Անոր
Համար
ս ր բտւլէէէն տլանդ
ութիւն
է ր Հէսյերէն
լե -
գուն, եւ գայն
չսէբ՚սչար
գէւրհահոէլ
%։երէէ1
^՚ւ
Հանղէպ
էււնէր ոլղէլտփառի
մրանգիքողա -
էլանո ւթի ւնբ : Անդի քող էբ
,որովՀ
Լ
աեւ
խորասլէս
՛լ՛ւքբռնէսհ էր մանաւանղ
մեր
՛Ա
բեւմ էոաՀէէէ ք լեգուի
՛լե գե ց կութ իւն ր %Ա -
ռանձնապէս
նկատեբ էր , թէ ինչպէս
էլա–
լէսոաբաբրէսռբ
էլաէլնուանար
ու կը վէափ–
էլանաբ Շաւաբչի
Հա յե րէնին
մ էք
Շ աւարչբ
, աէլւլա յին , քաւլաքական
էլէբ–
հիչ եւ՝ առաւելապէս
խմբագիր
,
մինչեւ
վել՚քն ալ անաէլարա
կերպով
սլաՀեց իր
գ.բակէսն ցեգա բուե ս տա էլան ճաչաէլն եւ իր
սեբէէւնգին
աւանւլութիւնբ
,
որովՀետե՜ւ
ա յգ էրիր կս չում ր ։
Այ՛լ է ր պաաճառբ ,
որ ագգա
յին , քաւլաքական
ղորհիչի
եւ
խմ րագրի
մ չակահ պա բտէղին
մ էք առ՛ս -
ւելապէս
ղրականռւթիւն
հաղկեցալ ;
1929^*՛,
Փարիղի մէք, աեսայ
փոքրէկ
Հա քէսստան մր՝ Հայ կեանքի եւ Հայ գրա–
էլանսւթեան : Որբ սերունգն էր որ Հասաէլ
էոռահ , իր գոյութեան
Հրճուանքով
ու Հո
գեկան
էլանչով կր յորէլ-էր : Անոնց
ապրահ
ՆԱՄԱԿՆԵՐ
ԼՈՆՏՈՆԷՆ
ԱՆԳԼԻԱ ԵՒ ՄՒՋԻՆ ՍՐԵհԵԼՔ
ՎՃՌԱԿԱՆ ՏԱՐԻՆԵՐ (1914 ֊ 1928)
(Ր– եւ վերջին մաս)
էլի Բէտուրի կր չարունաէլէ
մանբա ֊
մ
էսէւնօբէն
քննել
Անղլիսյ
երկո,,
էլարե բ՛,
լ
քաւլս՚քականութիւնր
,
որ
ուբիչ
բէսն
չէ ե–
՚լ՚սհ՝
բայց եթէ
արւլիլԼլ
Թ
՚՚ւբքիո
ք բա -
ժանումր
, քանալով
ՀՀբտրե էլաբւլԼ
լֆ
ւիաոլ–
թիւնբ։
Մենք
։լիէոենք թէ
ո
՛ւր
յանգեցաւ
« բարե
էլ՛"
րւլե լու »
"՛յ
՛լ
՚խսր՚լապետոլ
-
թիւնբ , -- պատմական
ժոէլովուբգի
մր ,
որ Հայ ժռգովուրգն
էբ ,
ս
ա ֊, ա ա ս,
քլ ո
լ .
թեան
, Հա յաստանի
տմ "՚յ։սցմ
էէէն , Պուլ -
քլարնէ^քէէւ, Տոյնեքու,
՝Բիէէ.րտերոլ , Արար
ներու,
Ասորիներու
երկէսբաաէքլ
ւք։,,րաի -
րոսութեան
;
Պէաք է բսել թէ էսյս ու այն կո՚լմ քլա.
յին րարէ^միա
Եւրոպացիներ
, որոնք էլշ
Հաւատային
թէ
«բ
՛սբենորոէլ
ոլ՚քնե
բ
՛ււ »
այս խեղկատաէլութիւնբ,
մղելուէ
Թ՜ուր .
քեբ
լ կասլէլել
Արեւմուտքի
էլենցազբ եւ
քաւլաքակսէն
սովորութիւններր
, ւսսլաՀո–
վաբար
պիտի փութացնէ
ր
անոնց
վեբքնա.
կան
անէլէէւմր : Աոլլթան
ՄւօՀմուտ
, նչա -
նաւոր
ՅքաթիՀբ
, որ տէր գարձաւ
Պոլ -
սէ,
լ
, օբին՚սէլելով
կամ իւրաղներ՛վ
բիւ ~
ղանղական
րարքերր,
առաքին
օրէն
ցանեց
օսէք . էլա յս րութեան
ւիաութեան
սէսէլմ
բ ;
Անցեալ
էլարոլ
կէտերուն
,
անւլլիական
պետական
ղորհիչ
մր ,
Պլրնտ ,
թուրք
տարրին
փրկութեան
լաստք
էլր
էլարհէ
բ
էլէոնել
կեղր.
Ան՚՚՚աոլուի
մէք։ Աւ էլր յոր–
ղռրէր
անկախութիւն
տալ Հա յասաանի ,
"՛րեւմտեան
Անատոլուի
հովեղԼրքր Հաս .
տէսէոէէէ ահ քէէ ւնո՛ էլան ՚լաւլութնե
բր
կւքէաչ
Յ՚՚ւնասաէէւնի
, էէե րա էլանէլնե
լ
էէւբէսբաէլան
թաւլէէււոբոէթիւնբ
Գամաէւկոսի
մէք։ Շր -
քապա էէէ ո ւէէէհ ա ք""ւէ" է
քՈ"՛
էսքէէէւլ էւէ , կեն.
սսւնաքլ ել էսնկախ
եբէլիբներէ , կեղր. Ա .
նատոլոլի
մ էք սէսՀմ էէէնա վէա էլու էէէհ Թ ՚ ՚ ւ ր -
քիէս էքբ էէլիէռի էլրնէսր ՀեսէւլՀեաէ
րնւոելէո -
նո՛լ
Հին ք՚էւէլսէքաէլիբթ
ւք ։։ էլո վ ո լբւլնԼ րո լ
ս ՛է վէէ ր էէւթ ի էննե րէէէն Լւ ի վե լ՚ք՚՚յ
՛սրել -
մ ուտ քի բարւլ
մ ե քենա կէէէն ս ւ թ ե էէէն
Աբղ՚սբեէ ,
1015 ֊ 1917/.*/
Ան՛ք
լիոյ,
Ձէրանսէսյի
, Աէււս իոյ եւ 1՚տ։ոքիոյ
էլաչ–
նա կց էէ լ թ Լ ան
։լ էՈ ւլան իՀ ամ էէէ ձա յն ա էլ իրնե բ ր
էլ՝իւրէոցնէին
Պլք՚նաի
հրա՚լիրբ
Ւ ՚ ՚ ՚ բ ք ի ո յ
բւէւժւէւնմ ան
մ աւէին ; Այ՚Լ
՛լ "՚՚լտնի
Հ ,,,մ ա -
ձայնէսէլիբբ
, սւէէէլայն , էս քէւօր
հանօթ է
Աայքս - Փէքօ
Համաձէոյնէէէ
թիւն ան -
ոլէսմ ր
էլի
՚ԲեէՈէէւր ի ամբ
։։ ւլք
։լ լէւ լիս մ ր յաէո -
կացուցահ է Աայքս - ՓիքՕ Համաձ՛"
քնու–
թեան
, ղ՛՛ր կր ՛իերլ՛՛ւ հէ
մ անրամ էսսնօ -
բէն, փաստեբոէի ել վաւէ,րէսթէէւէլթերուի ,
վկա յութեան
կանչե լսվ նա խաւլ աՀ Փո՚-ան–– ՚
քառէն
, ռուս
սլաէոմւսէլէա
Աղաւք"վր
, ՜,
անղլ . ա բաւս քին նա խէս բա րո ւթեան Հրա -
տէսբակահ
ւլիւանաթուղթեբու
Հաստ՚՚՚վւոր
Հաաորներբ
:
Ե բբռ ր՛լ
՚լլւէւխին
մ էք , մէաբ
Հեղին՚սկբ
էլր նեբկա յացնէ Ա/՛ր
Մ արք
Ա՛ս յքոր
1
աբտակեգրոն
բա յց
ճո՚րաար
մէսբւլ էքբ, որ
1905՛– 1914
քանի մր էէէնէլամ
"՛յցելեց
Թուրքիա եւ Հայաստէոն
, էէլ գը–
րեց քանի մր Հէւէտորնէւր • Այս
լեէլուանի
եւ Հարուստ
մաբւլբ նէոխապէս
ամէնէն ե–
ռանղոէն
պաչասլտնր
էլր
Հէսմաբուէր
Թուրքիոյ
պաՀսլանութէաէսն՝
անգ ֊~
լիական
խո րՀ րւլէո րանին մէք, բ՛ս յց երր ,
1914^5՛, տէօնւքէ
ՐթթիՀաէոակէ,,ններր
պա.
կեանքբ
էէէւելի
յանդ։լնո
լթ իւն տուահ էր
ոճի,
մէոահո՚լութեան
եւ «Մենքֆի
:
Որպէս
Հ ին սե րունէլէն
վեբւսՀսկի
չ , Հոն
էր Շաւաբչր : Ան Հրճուանքով
էլբ
գիտէր
անոնց
աճիլբ,
Յաղկիլն ուպտ էլէէւ ւո ք ո ւ ի -
լր։ Այղ սլարտէգբ
Հ<Տ՚սռաք»ն էր։
Երկրորղ
ւղաաերաղմբ
էիւէխեց
ֆրտնւէա–
Հայ
ղաղութի
մտաւոբէսկան
ւլիմաղիհբ
Գուրսէն
եկահ
քաէլէսքտկէսն
Հի լան էլս՛ ւլին
մանրէներով
վարակուահ
էր ու
Կէ
՚Ք" ՜
տահ՝
այնքան
աէւալք
էքտա ւէւ րականու
—
թիւն մր։ Եւ սակա
յն այս էղա աճառ
էքր
չէր որ Շաւաբչր
նորէն
չւէէլսէր իբ սւաբ -
տէղի աչխաաանքբ։
Այղհանր
պայմաննե
րուն մէք, Շաւաբչր
նոբէն
ստեէլհեց
Հէս -
մայնք մր «Տաոաք^ի
չուրք
է
Մինչեւ
վեր՛
քբն ալ տարաւ իր պա/քաբր : Ջ՚լիքեցէոլ ոչ
մէկ թիղ Հող :
՝ ՜
•Եբկրոբղ
պատեբաղմ
էն յետո
յ ,
էսնոր
գանգատներ
բ աւելի չատ ցան իր խ։ք րս՛ -
ղրա էլաննե րուն եւ առանձին
լօւլռւահնԼ՜ -
բուն
մէք։
Արղէն
սկսահ էր
տս՚բերէէւյին
կաղմ արււհում
բ :
Մ եր /եւլուն , մեր ւլր էս կան ութ իւնր , ւքէար
նոր սերունղբ.
. • էլ աղճատուին
մեր բ՚սր–
քեբէ/ւն
Հետ։
Գտւլւէւթբ
ՀեաւլՀեաէ կր կ"ր–
սրնցնէ իր ւլւէյնր. . - ինչ Հրաշքներ
կրնա -
յին
՛չո րհե լ Հայաստանի
մեր տէո ւլսւ ն ։լ ա -
ւոբ
ղրոէլներր
, եթէ սէւլատ
բլչային : Ալն–
տեղ կայ կամայ
ակամայ
անգիտութիւն
ու քէղերու
թնճուկ։
ԱրտասաՀմանի մէք
էսէլ
Աթ՚՚՚լինի
՚լովքր
երգո՚լբ
ւլարձաւ մե–
հատաէլանգ
բանաստեղհ
: Մեր եկեղեցա -
կաններր
էլարձան
խորամէսնկ
, ու Հեռէս -
ցան իրենց
եքլեղեցաէլան
էլոչոլմէն.
Հեռա—
ցան էւչ միայն մեր էէգղայիւն
աւանղու.քժե -
նէն ա յլեւ
Բբիստոսէն
՛քէն :
Բաղմ ացան ա ր կահ
ա
խնւլ ի րներբ : Մ է, ր
օ -
րա թէա րթե բ բ լեց։ււն ենչա է։.լաթ էսն ո ւթ իւն
նե րով եւ անւգաբկեչա
սլա յքա րնէւ բ՛՛վ :
Ակսահ է էժան
Հա յրենա ս իրո ւթեաե չր -
քան
մ ր աււանց
ղոՀա րե րութեան :
Ու "՛յգ
Բ՚՚քՐՐ
Ղ՜ԷՀ. նչաններ են
ցեւլային
անկումի ; Ե՛՛՛րր սլիտի
էլանենք մեր Հո
ղին... Ո՞ւր էլ՝երթանք, եւ մինչեւ
ե՞րբ.՛
Ու մռա
յլ է՜բ Շ ա ւէսրչր :
Անտաբակո
լս անողոք
մ աՀ ուան Հեա ,
ա յւլ
մ ււա յլ
մ տա Հ ուլո ւթ ի ւննե ր բ
մնացին
Շաւաբչի
հանրախոՀ
գէմքին
վբա
յ , եբր
ւիաէլեց ին
ւլ ագա
ւլին մ էք :
ՀԱՄԱԱՏԵԴ,
ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ
ՀԱՄԱՐ
ՇԱԻԱՐՇ Օ՚ԻՍԱՔԵ ԱՆԻ
. 3
Ո
Ւ
Շ
Ե Ր Ը
լսւ
Հարց աքննո ւթիւննեբբ կբ
չարունակ -
ոլէին
միօրինաէլ ; Ջեմ գիէոեբ
քանի չա -
բաթ
անցահ էր, երր սէլսան
բուն
ամրաս
աանութիւննե րր : Միչ՛ո
րնղՀատոլմնե
Ր
՛՛Վ -
Առտ՛՛լ
մ բ. Հետեւեալ
Հարցումն
ոււլ
ղեցին .
Ւ՚^նչ էլր նչանէոէլէ
«իբաւասւէլ
օրէլան»
(սէլաՀիյէթտար
Հէյեէթ)
՚կՅ՚"յ
՚յգպէ"
Ղ "1 սւաաաս–՝։
Բան
չՀ
խանեց է
Գուն գբահ ես , էսռ կա բղա
ւ
ԵԼ առքեւս
նէ^տեցին
հոցի պղտիկ էոեա–
րակ մ բ ։
Ծ անօթ
օրաղիր
յուչատէարն
էր , ո–
րուն
երեսր
առաքին
ե՜լ վեբքին
էսն՚լ ամ
բլլալով
տեսեր էի երեք ամիս առաք,
ձեր–
բակալութԼանս
առաքին
իրիկունբ,
Աէէ
Րիղա
յի
ւլ րա ս ե ղան ին վր"՛
յ
կարհես
լո յս մ ր հաղեցաւ
, թէեւ
էէէ
կրնար տէր ՐԱալ տետրակին
,
կրէլնելով
թէ իմս չէ եւմիայն
քանի
մը է քբան
րն–
գօբինակահ
եմ ;
Հոգ չէ , Հիմ ա առ կարղա
,
յետո
յ
կը
ճչգենք
Տոյց
տուին
նաեւ
ուրիչ աետրակ մր ,
Որ
յուչաէոետբին
թուրքերէն
թարղմ
ւս -
նութիւնն էր։
Անմ իքէս ւղէս
ո ւչա էլր ութի էնս
գրաւեց
էլէէւրե ւսր պա բաէլա
յ մ բ :
Հայեբէն
բնտղրին եւ թուրքերէն
թարգ–
մանութքեան
տէէէլերբ
չէին Համապատաս -
խաներ
իրարու
Օրինակդ եթէ Հայերէն
բնաղրին մէք
երկու
էլամ չորս տողբան ղբուահ էր
1915
Տուլիս
20ին
կամ սեպաեմբեր
^ին , նո
յն
թուականներուն
թուրքերէն
թարղմանոլ -
թեան
ւոոէլեբբ
երկու
երեք անղամ
աւելի
էէն :
Անմ է քապէս
գիտել
տուի ա յս պարա -
գան,
ըսելով թէ թարգմանութիւնբ
այն -
պիսի բաներ կր ւգարունակէ
որոնք
չկան
բնաղրին
մէք ;
ւԵւ ցոյՏ տուի
Հայերէնի եւ
թուրքերէնի
տուլերուն
էոար բեր ութ
իւնբ
Առաք կբ կաբհէի թէ մ իա յն
Հարցումին
Հետ կապ ունեցուլ էքր
էլրնտմ
նայիլ
է
Մինչղեռ
Հարցուց
ին
-
Ուրիչ
օրինաէլներ ալ կա՛՛ն
Եւ սկսա
յ թւլթատել ու րաղղաաել :
՛Բանի պբպտեցի
, այնքան ուժ առի
Աէ միայն
ուրիչներ ալ կան, այլ
եւ չաա մբ սխալներ ;
— ^Ր ոլնղե՚^ս ;
Այո, տեսէք,
այսինչ
բառին
Հեաքբ
չկայ տետրակին
մէք
այս նախաղա -
սոլթիէնր
ամբուրքովփն
սխալ է...
Անչուչա մէկ անգամէն
չէին կբնաբ Հա–
ւատտլ այս յէՍյան ութ իւննե րոլս ; Ուստի
Հաբցա,Փ՚նութիւնր
յե էոաձէլե ց ին
քաքո րւլ
օրուան :
Մէ՞կ թէ երէլու օր վեբքբ,
տաեէոնին մէք
տեսայ պատկառելի
մաբղ մր, միքին տս՚–
բէքով ել Հաճո յակտաար
արտա յա յաու -
թեամբ : կանչ
111
" ՛ հ էր էրրեւ
թարղմ ան ,
ստուգելու
Հ՛ոմ ա բ սխա^երբ •
՛Բանի մբ բաներ
Հաբցուց
ինհի ,
յետոյ
քանի մբ տող կաբղալ
տուաւ
տեարակէնւ
կասկահեցայ
թէ լրտես
մրն է, եւ ղղոլ -
չութեամբ
շարժեցայ
, իրեն ալ մատնա -
ն շե՜լով
ղոբհ ուահ
սխա^երբ
ւս
յնքան
որքան
կրցեր էի գիտել
Ասոր վրայ
սէլսան խոբՀրգակցիլ
.
Հարցա
քննիչ ատե անր
էլոլգէր
թարգ -
մանին
յանձնել
ստոլէլման
գոբհր։
Թարղ.
մանբ
Հաւանեցաւ
, պայմանաւ որ ես մի
ասին
բլլամ , լրագիր
լ կարգալու
Համար
Հ
« Այլապէս
անկարելի է կաբղալ այս ձե -
ռաղիրբ » :
Եւ որոչուեցաւ
որ Հարցաքննութիւննե
-
րբ րնգՀատուին
, թարգմանութեան
սաոլ–
ւլումր կատարելու. Հսւմար %
Տաքոբղ
օրր առանձին
սենեակ
մ ր ա -
ռաքնորգուեցա
յ ուր կր ղտնուէ բ թարղ -
մանր։
Այնքան չէի ճանչնար ոբ , նոյն իսկ
Հայ կամ Թուրք
րլլալն ալ չէի ղիտեր :
Թաբղմանր
միասին
առահ էր Հայկաղ -
եան
առձեռն
բառարան
մր •
Եո
Հայերէնը կը կարդա
յի , ինքն ալ
թոլբքերէնր
կր բաղդատէր
, երբեւքն
աչքէ
•"՚^ՅՐ
^^ւ՚՚՚Լ
բ^՚"՚քէրբ
՝•
Թ ո ւ։ս կան ի մբ ւլիմ աց ր ն չան ա կս ւահ է բ
երէլու
ոսկի։
Թ՚՚ւրքեբէն
թաբէլմանու -
թեան
էքէք եբկէէւքբ
եղա
հ էր
երկու եա ֊
րիւր ;
Թարէլմտնր
ինքն ալ վբղսվուելով
,
բաց աէլան չեց
— Ալլահ աշգընա, պու նէ՞ բէ^Ր^լէթ
ԼԱստհոլ
սէբոյն
, է՚^նչ
խայաաււակութէւն
է "՛յո) :
ԵԼ բնաւլիրն ու թա ր էլմ էէէնո ւթ իւն ր առ
նե լւէվ , ւլնաց
Հարցաք1էնիչ
ատեան
, ղ՛՛բ ՜՜
հուէսհ
խարղախութիէնբ
պարւլելէէլ Հտ -
մւ
՛Ր ••
Անչոլչտ
էսւելի քաքալելաւեցայ
, մա --
նաւանղ
։ւբ քանի կր քլարձնէ ի
է քեբր )
այնքան նոբ սխսւլ)ւեր
երեւան
կ՚ելլէին
5
Ոչ
միայն
էոգիտէէլթեան
սխալներ
,
այլԼ՛
գիտալորեալ
խա բ ,լւս իսոլթ իլննե ր ,
ինչպէս
ել ղուարճէէէ լի
ւլի ւտեր
Թուրք
յուչաէքիրբ
կբ գրէ .
- « Արթին
է ֆ է ն Տ ա ի
(Մկրաիչեան) 15–
20 օրուան ընթացքին, մինչեւ կէս գիշեր
աշյօսաւելով, կրցդսծ էր լուծել րււլոր այդ
ծածկագիր տողերը : Եւ տակաւին օրա -
գրութեան փոքրիկ մէկ մասը միայն . • ֊ ՝ ^ :
Թարղմանէէւթեան
բաէլդատութենէն
է^ -
րեւան
եէլաւ ոք, 8՚սր ՚ Մկրաիչեան
կրցահ
էր ոչ թէ «լուհել»,
այլ իր ուղահ
իմտս
տբ ՛սալ
Համառօտաղրութեանց
(Շաբ.
25)
Fonds A.R.A.M
