Հ Ա Յ Ո Ց
Պ Ա Տ Ս Ո Ւ Թ Ի Ի Ն Ը
Ռ Ո Ւ Ս ծ Ր է Ն
(ԱՄՓՈՓՈՒԱԾ
ԷԶՄԻԱԾԻ՚1ւ
ԱՄԱԱԳՐԷՆ)
•
Հայասւոանի
Գէաութեանց
ակաղեմ
էա
յէ պաամութԼան
կաճառքլ
Հբաաարսէկաէէ
է Փաստոս
Բուղանղէ
«Հայոց
սլատմու
-
թէւնը
», ռուսերէն։
Գէրքր
խմրաղրաէէ
է
Ա՛
Տ– ԵրեմԼսւն
, է"կ
թարւչմանութէւնը
գրաբարէ
ռուս եր էն եւ
Ն անօ թ ո ւթ է ւննե ր ր
կաաարաՆ
է Մ ՝ Ա՝
ԳէռրւչԼան
:
Հէն
Հայ գրականութեան
այգ
նշանա
-
լոր
եբկր , որ առածէն
անգամ
աւգաղրր
-
ուած
է ււ՚ձՕէն,
Պռչիս,
մէնչեւ
1<)33
ռւ -
նեցած
Հ
գրարար
էեղուոփ
եօթր
Հ րատա —
րակք,––թէւն։
Երկու
տնղամ ապաղբուած
է
օտաբ
էեւէուներոէԼ ^առաքէնր
ֆրանսերէն
թաբւլմանութէւնր
Ա • էմէնէ
ձեռքռՍ
1867/՚5> ,
է"կ
երկրորղր
Լաուէրէ
ղեբմա
-
նեբէն
թաբւչմանռւթէլնր
, ռր
լռյս
է
տե—
ւած
Կէօլնէ
մէք 1Տ7Ձէն :
Հէն
Հայ սչատմ աղբ
ութ
եան
ա յդ֊
աբժէ–
քաւոր
աչթատութեան
Հբատաբակոլ
—
թէւններռւ
արմատական
թեբութէւ^ւը
այն
էր ,ո բ գէք՚քը
կը մնար անմատչելէ
Հայ
րնթեբցող
էայն
չւ՚ք՚՚՚նէ
Համար։
Ատկէ
կբնայէն
օցտուէչ
մէայն
ւլբաբաբէն
եւ օ—
տար
լեւլունեբուն
Լաւ տէրապետող
մտա
-
ւորականներու
չատ
նեղ ու
սաՀմանափակ
չրքաններ
մէայն
: Ատկէ ղատ
, ղրքէն
Հը–
րատարակէչեերն
ու թմբաղէրները
սլէտք
եղած
աչթատանքր
չեն կատարած
ղրա —
բար
րնաւլրէ
րաղմաթէւ
աղճաաումներն
ու
ա ղա ւա
1ԼՈ
ւմնե ր ր չղնե լոփ , չեն
փ"ր
-
ձած
բնաւլէրր
րաղղատել
Փաւստոսէ
րո —
լոր
ձեռաղէ
րնե րոէն. Հետ
:
Գրքէն
Հրա տար ակութ է ւննե րուն
մէշտ
չեն
կցուած
անՀ րաժե չտ
ծանօթութ
էւն
-
ներ,
Է՛՛Կ յաճաթ
կցուած
են
այնսլէսէ
ծանօթաւլ
րա թէւններ
եւ
մ ե 1լԿ։ո ւթ էւննե ր ,
որոնց
Հ ե ղէ՚1ւա 1լ^ւերչչ ոչ մէայն
է
փէհակէ
էէէն
մ էքտեղ
Հանե լու
Հ ա կ ա ս ո ւթ է ւնն ե -
բր՛, "՚քքե՛. կ^արաաղրեն
սթալ
եւ
անՀէմն
տեսակէտն՛եր
անոր
ղործէն
մասէն
: Այս—
՛ղէ"
, անոնց
Համ ար
մէնչեւ
վ^երքն ալ
ա–
ոեղծուածտյէն
մնաց
թէ ոփ
է^՚սյգ
աչ
-
թատութեա՚էւ
՚֊աեւլէնակը,
"՛յ՛է «սԼատմոլ
—
թեան»
ժամանակէ
, րնադրէ
, եւ
լեղուէ
Հարցերր,
լ,նչպկո
եւ այն Հարցր
թէ
այղ
ոլաամոլթէէնր
ամրողքութեէոմր
է
Հասած
մեղէ թէ ոչ։ Աւելէն՝
Փաւստոսէ
մեկնէ
չ–
ներէն
ոմանք
(Հ. Մ– Ջամչեան
եւ
ուրէչ–
ներ)
Հոն ՚էսւսան , որ սկսան
չարաթօսել
Հայ
մեծանուն
սլատմէչլւ
կոչելոէԼ
ղայն
աւլգէ «թ^՚ամէ»
, «բա խտա
էւնգէ ր»
,«խոռ–
վաբար»
:
Մանուկ
Աբեղեանէ
(1<)44)
եւ Ատե
փան
Մալխասեանէ
(1947)
արժէքաւոր
աչխա–
տութեանց
մ էք ղօրաւոր
վւաստերով^
կը
Հեր
քո
ւէն
«սլատմ ութեան»
Հե ղէնա
կէն
Տռյն
րլլալու
առասսլելր
եւ
ւլէտականօբէն
կր Հաստատուէն
^ թէ
ՊատւքոԼթիՆնը
՛լրբ–
ուած
է Հայերէն
եւ Հայու
ձեոքով՝
ի .
գաբու
երկրորղ
կէս
ուն
;
Ատ
• Մալխասեանր
եղաւ
առաքէն
աչ
-
էւարՀաբար
թարղ
մ ան ութ է ւնր կատաբո
-
՚ւււ •
Փ աւս տոս
Ոուզանղ է « Հա յոց Պատմու
թեան»
ռուսերէն
աոա
քէն
Հրատ արա
կու
թէւնր
նշանակալէց
երեւոյթ
է՝
Հայ Հէն
ղրա կանութեան
Հարուստ
ժառանղռլթէլ–
նչ, ծանօթացնելու
ռուս
ր^թեբցողէն
:
Տառաքաբան
մր կցուած
է ղրքէն
ուր
ռուս
րնթեբց
ողէն
կբ բացատրեն
Փաւս
-
տոս
Բուղանղէ
« Հայոց
սլատմութէլն»
՚ւբքէ
՚ղատմ
•
ն չանա կութէւնր
։Այղա չխա–
աութէւնր
319 - 384
թուականներր
րնղ -
ղրկող
ժամ անա կաչր քանէ
էբաղարձու
-
թ էւններոլ
սլատմ ութէւնր
, կարեւոբա
-
դոյն
աղբէւր
է Գ. ղարու
Հայ
ժողռփուր—
ղէ տնտեսական
, քա՚լաքական
եւ
մ չա
-
կութա
յէն
կեանքէ
ուսումնասէբութեան
Համար
:
Ոաց՚սռասլէս
մեծ
է ՚/րքէ
նչանակու
—
թէւնր
Հա յաստանէ
Գ՛ գաբու
րնկեբայէն՜
շարժումնեբու
, «աղատներու»
եւ «անա -՝՝•
ղա ան եր ու»
մէքեւ
ե ՛լած
նե րՀա կութ
էւն -՝.
ներու
եւ օտար
կեւլեքէ^երու
ղէմ
Հայ՛
ժողոէխււբգէ
մղած տեւական
ու
յամառ՛
աղատա գրա կան
սլա լքարէ
ուս ումնաս է -՝
րութեան
;
Գ՛ ղարու
կէսուն
երբ ւէբուեցաւ
Փ՚սւ"—
^ւ"Ո" Ոոլղանգէ
« Հալոց
ոլատմոլթէւնր
»
Ա ասանեան
Պարս կաս տանր
եւ
/•էւղան
-
ղէոնր
ուժեղացնե
լով
էրենց
տնտեսական
եւ քաղաքական
ճնչումրՀայաստանէ
մէք,
կր
ձղ տէ
էն
ղա յն վե րածել
գագութէ
եւ
Հա յ
ժ ո ղո վո
ւբ գէ
վղէն
ւէաթթե
լ
ս ալւ կու
թեան
ղաբաւոբ
լուծր
: ԱնՀրաժեչտ
էր
բոբրոքել
ժողովուէւղէ
ցասում բ
րնղգէմ
օտաբ բոնակալնե
բուն , բարձ րացնե
լ
էնք–
նաւլէւոակցութէւնր
, ղաստէաբակել
ղայն
օտաբ
ւլրտւող1։եբռւ
ղէմ մղած
Հեբոսա
-
կան ագայքարէ
վառ
օբէնակնեբով,
սլա յ —
քարէ
Հանել
րնգղէմ
սլաբ սէկ կեղեքէ
^ե–
բու1ւ
, րսնուն
Հայւսստանէ
աղատութեան
եւ անկտխութեան
:
Փաւստոս
Ոոլղանգէ
« Հայոց
սլատմու—
թէւնր»
ա յգ
նսլա տակ
էն
կր
ծաո
ա քէ :
Պաամ ութեան
մէ^ ղրուած
է Մամէկոն
—
եաններու
տան
նեբկա
յաց
ուց է էնե
բու
ղէւղաւլն
ւլօրավալւնելւ Վ^աչէէ , Վ^ասակէ ,
Մ՝ ուշեղէ
եւ Մ անուէլէ
րարո յական
վեՀ
կե բսլւսրէ
փ՚ս քէ"՚–ն
նկա ր ագր
ութ
էւն ը :
Ըստ
սլատմ էչէն , ամ էն
մէկը
Հսկայ
էր
,
օժտուած
ֆէղէքական
մեծ
ուժով
եւ բա
-
բո յական
աւ^էւ
րստկութ
էւննե րով , ան
-
սաՀման
նուէ բում ու^^^Լպէ
Հայրենէքր
–եւ
ոլաա բուստ
ցուցաւլ^^քււ–
գէլցաղնտկան
խէղախութէւն
եւ արէուէժէւն
օտաբ լու -
ծէն
Հու
յ ժողով
ուրղ է
աղատաղրութեան
Համաբ
մղուած
կռէէնւեբուն
:
Երբ
սլաբոէկ
Շաս
/ոլՀ
թագաւո
լւր
կր
ոոլառնայ
Վ^ասսւկՄամէկռնեանր
մաՀուան
ղւստա՚ղարտել
եւ ւլա լն «աղուէս»
կր կո—
չէ , Վասակն
անՀ ՛՛ղղ "՚ք1 կբ պատասխա
նէ որ ես էէ այն Հսկան
որ երբ աք
ոտքէս
վր՛ս
յ ^ո-էէ
, ձախ
կողմ է էեոչ,
գետէն
կր կոխէէ, , էսկ
երբ ձախ ոտքէւ^ վբայ
կր
ծռէէ
աք կողմէ
լեռր
ւլետէն
կր
կո —
է՚էէ
I
այսէնքն
կբ տւոսլալէէ
թէ
Պաբսէց
եւ թէ Տս՚-նաց
թագաւորներր
:
Վար աղղա տ
թագաւորր
կր
նմանցնէ
Մանուէլ
սպաբասլետր
«անմատոյց
լերան
Հետ» : Ան մտՀամեբձ
վէճակէ
մէք
կոչ
կ՝րնէ
՚լէնա կէցներուն
«ուրախութեամբ
յանձն
առնել
մաՀ աշյսարՀԷ
Համար»,
եւ
կր ճղմոլէբ
էբ
Հողէն
երբ
կր տեսնէր
որ
Հրաժեշտ
կուտա
յ աշխարՀէն
«վատթար»
մաՀով,
այսէնքն
անկողէնր
պառկած
եւ
ոչ թէ պատերաղմէ
ղաչտր
, Հա յրենէքէ
,
մեր
կանանց
եւ ոբղւոց
» Համար
մղուած
ճակատամարտէն
մէք։
Ըստ
պատմ
էչէն
Մանուէ
էր ղէւցապն
էր, որու մարմնէ
վր–
րայ
ղրամ է մր չափ
ոզք տեղ
մնացած
շէր
, ա
յլ խոցոտուած
էր պատեբաղմնե
-
բու
մէք»։
Հայ
ռաղմէկնեբոլ
ղունղերր
թշնամէէն
վրայ
կբ յարձակէ
էն
էնչսլէս
««բաբձբ
լեռ
մը»
, «Հղօբ
եւ անչարժ աչտաբակ»
, պատ–
՛Դէր
Կր ՂՐԿ Բէ
«Մո՚-չե՚էէ
դունղէն
«րոց
ու կրակ
կր թափէր»
: Ան րլչալով
մեծ
Հայրենասէր
, «չաբաղործ»
, «պէղծ»
բա
-
ռեբով
կր
մ կրտէ
Մ
երռւժան
Արծ բուն
էն :
Այս
ամէնր
կր Հեբքեն
"՛յն կարծէքր
թէ
Փաւստոս
Բուգանգ
Տռյն
րլլտլով
«ատած»
է Հայերր
:
Փս՚ւս՚ոռս
Ոուղանգէ
« Հա յոց պատմ
ու
թէւնր»
կարեւոր
աղբէւր
է նաեւ
Հ ա յ ։ ե—
կեղեցէէ
պատմութեան
Հսւմար : Հոն
կայ
Ա
՚ Գրէգորէ
եւ էբ
որղւոյն
Աբէստակէսէն
մէնչեւ
Վբ թանէս է եւ
բ՚՚քոբգ
կաթողէ
-
կոսներոլ
գոբծունէութեան
լուսաբանու
-
թէւնր
: Գրքէն
մէք մեծ
աե՛լ է
տրուած
Ներսէս
Մեծէ կեանքէ
եւ.
ղործունէու
-
թեան
մասէն
, մէկր
որ ելօղնէ
ա՚լքատնե–
բուն , գպրոցնեբ
կր բանայ
եւ կր
նաՀա
տակուէ
էր պարտականութեան
ճամբուն
մէք։
Ան կ՚ատէր
նենգութէւնր
եւ այլ
ա–
րատնել՛
, Հանգէսանալով
ճշմաբաութեան
անխոնք
մարտնչուլ։
Գրքէն
մէք տրուած
է
Տուսէկ
կաթողէ կոսէ
անգե բաղանցե
լէ
նկարա՚լէրր
: Ան անաբղանքէ
սէլնէն
կը
գամ է էրենց
Հաւաաքր
Կ"1՛ " ն ցուց ած
,
Հայբե^ւէքէ
եւ ժ՜ուէովուրւլէն
գաւաճանած
կրօնակտննե ր ր ;
Փաւստոս
Բուղանղէ
« Հա քոց պատմռւ–~֊
թէւնր»
բացէ սլատմ ական
նչանակութե
-
նէն
, ունէ
գեղարռւեստական
արժէք
:
ԳէբՔր
կ՚սզմուած
է ժողովրղական
բա
-
նաՀէւսութեան
, աւանղական
՛էէ՛սյցնեբու
եւ վէպերու
Հէման
վյւայ։
Տ՚՚՚֊ղէչ
են
երբ
Արչակ
թադաւորր
ՇապռլՀԷ
վրանէն
տակ
պարսկական
Հ ողէ վրա
յ նուաստ
կր
ղալ ա յ
էնքղէնք,
էսկ
երբ
կր Հասնէ վրանէ
այն
մ ասր
ոբ Հայկական
Հող է ր ցանած– , նռր
ուժ
եւ կորով
կր ստանայ
, խբոխա
"ւա —
տասխաննեբ
կուտայ
ՇապուՀէն
:
Պար՛է ու վճէտ
է Փ աւսաոս
ի
լեւլոլն
,
չկան տրՀեստականօբէն
թխուած
բառեր
:
Հայոց
լեղուէ անսպառ
Հարստութեան
,
՚>նչե ղո
ւթե
ան
վ՚սռ
գբս եւոր ումնե
բէն
մէ–
կլ^
է եւ Հռչակուած
է
«Ոսկեղէն
լեղու.»,
որու
՚քէք
«մէայն
բնոլթէւնն
է խօսողր»
:
Հ Հայոց
պատմութեան
»
ռուսերէն
թարղմանոլթեան
կցուած
են
րնղարձակ
ծանօթութէւններ
, պատմական
, աշէ/տր
-
Հագրական։
Գէրքբ Հրատարակուած
է
չքեղ կազմով
ել
3000
օրէնակ
:
ԲԱՆԱԱկՐ
ԼԱՅԿ
Կ Ե Ա Ն ք ֊ Ը
Պ Ե 1 Ղ Ի 1 ՚ Ի
Մ Է Ջ
•
(Մասնաւոր թղթ ա կ ց ա - թիւ ֊ ն
6առաք\ւ)
Եբկաը
՚սս՚են
է Պերլէնէ
ղաղութէ
Հա -
ւաքական
կեանքէ կարօտր
ունէր..
Պ՚ս՚ռե–
րաղմր
եւ անոր յաքորղռղ
ւռտրէնեբռլ
րն
թացքէն
չատեր սաէպուած
էէն
ցէրուցան
ասլրէլ
: Գաղութէն
թէւր փոքրացած
էր :
Ընտանեկան
փոխա՚լ՚սրձ
այցելութէւն
-
ներն
էէն
մէայն
որ նչան կուտա
յէն
աղ -
ղ՛ո
յէն կապէ
մր, որ մէշտ
կար
ել օր մր
ղարձեալ
առէթ պէտէ
րլլաբ վեբաղաբ
-
թումէ
: Հայ տէկէններ
, յատկապէս
տօ
նական
օրերու
առթէւ
1էաոսւքաբկէէն
չբաւականանալ
լն՛տանեկան
Հանղէ
պում–
ներով,
՚ոյլ
լնղՀանուբէն
Համաբ
ալ
խորՀէլ,
մէասէն
տօնել
եւն. ;
Տարէներէ
է վեր առաքէն
անղամ
1953–
էն պատաբաւլէ
վ՚՚՚յեէքր
ունեցանք
օգ
-
տու ելով Վէէննա
յէն եկած
Եղէչէ
վբդ–
իւթէլճե՚սնէ
այցէն։
Այս առթէւ
մ անուկ
նեբու
մկբաութէէնր
կատարուեցաւ։
Այս
տարէ ալ Տուն՛ուար
Հէնղ էն ,
Ծնունգէ
խթման
տօնէն
առթէւ,
ե րեկո
յէն , սար
-
քուեցաւ
լնտանեկան
Հացկերոյթ
մր , ուր
Հրաւէրուած
է էն
գաղութէն
րոլոր
ան
-
գամնեբբ
։Գրե թէ ամէնքր
ներկա
յ էէն
;
Վէթթենբերկ
փ"՚լսցէ
թէլ
3
չէնքէն
՚ք՜էք գեգեցէկ
սրաՀ մը սաբքուած
էր Ծր
-
նունգէտօնէն
յատուկ
լբքութեամբ
եւ
Հա
մաբնական
"եւէաններռւն
վբայ
մ ոմ է նր–~
չոյլնեբ
կր փայլփլէէն
:
« Հայր
մեր »ր պարզ եւ տպաւորէչ
եր–
գուեցալ
մէասնաբար
ղաչնակէ
րնկե բակ–
ցոլթեամբ
, ղոր կր
նուազէր
Օր • Անթա
Ֆրունճեան
:
ՆախաղաՀր
, Տոքթ
•
Հ ՛ " յ կ
Եազճեան
խօսեցաւ
օրուան
յատուկ
՚չեղեցէկ
ճառ
մր,
չեչտելով
զուտ
մչակութայէն
նպա
-
Ոս՚կբ
այո
Հացկերոյթէն։
Ծնունղէ
տօ
-
նէն
մէասէն
ճաչել,
այսէնքն
մէասէն
«աւլ
ու Հաց»է
նստէլ,
ունէ
բարեկամութեան
նչանակութէւն;
Այս օաար պողոտանե
-
րուն
վր՚սյ
էնկած
ենք ցէրուցան
եւ
մեր
բարեկամ
ութէւնր
մեղ պէտէ
ամրապնղէ
էրաբու
Հաղորղակէց
ըլլ՚ոլո՛–՝
էբրեւ
Հայ
՚^է՚յԱինակէց
, էբբեւ
նոյն րնտանէքէ
մաս
կա՚լմող
անգամներ
ել էբբեւ
նոյն
մ լա
-
կոյթով
աւղրող
եւ մէկ
ամրալ^ութ
էւն^
կազմող
Ժ ողովոլբգէ
անՀատնեբ
:
Բանա էւօս ր Հա յերէնէ
ղո բծած
ութ է
ւնր
րնտանեկան
յարկէն
ներս
մեծ բախտա
-
ւոբոլթէւ1ւ
մր ցոյց տալէ
՚էեբք, բացատ
֊
րեց թէ անՀրաժեչտ
է Հայերէն
սորվեցնել
նոբ
սերունղէն
: Այս առթէւ
ցոյց
տուաւ
1953/»
րնթացքէն
մեր գագութէն
մէք
լոյս
տեսած
մչակութայէն
մնայուն
գործ
մր
Տոքթ
• Տ է բայր
Տէրռլնճեանէ
Հա
յերէնէ
գեբմ աներէն
բառարանր
եւ
խրախուսեց
ներկաներր՝
Հայերէնէ
ուժ
տալու
եւ
Հայօրէն
ապրելու
;
Յտքորգտբաբ
երդուեցան
մ եբ դպէր
-
ներուն
կոզմէ
«քյորՀոլրղ
մեծ»
եւ
«ՕբՀ–
^^ՏԷՔ
եւ գովեցէք»
էսկ
Պ– Պօղոս
Ֆէբ
֊
մանեան
ելւդեց «Հայաստան
, երկէր
դր
-
Ա Մ Է ն
Բ ւ ւ Ն Է
Վ Ե Ր
Հ Ս . Յ Ո Ի Թ Ի Ւ Ն
ԽՄԲ–
— Այսօր կը սկսինք
մաս
մաս
ճրաաարակել այն դասախօսութ֊իւնը ցոր
կատարեց
Հ, •
՚ՆարդոՆնի Յռւնուար 17ին,
Պէյրութի մէջ
Շաւարշ
Նարդռւնէ
, րեմ
րարձրանա
—
լով
, նախ
^ո բՀակա
լութէւն
յա
յտնեց
օրուան
նախաղաՀ
լնկեբ
Ա էմ
ոն ւԼրաց
-
եանէն
եւ
՚լէնքր
Հասարակութեան
ներ
-
կայացնռղ
րանաստեւլծ
Մ • Ւչխանէն
, ո–
բուն
«
Տ ունեբու
երգ»
քերթ ուածներ
ու
Հատոբր
յէչե-Լով , ^սաւ
.
« Տ ունեբու
երդ ,
"՞ Ր
ժոզովուր՛գր
կբնայ
աւելէ կարօտ
դնել
էբ երդէն
մէք ,
աւելէ
ղդացում
էբ
ձայնէն
մէք,
երբ
Հարկ
է ոգեկոչել
տունր։
ԱչխարՀ
է վկա
ք
թէ
բոլոր
ժոգովուբգներուն
մէք
Հայն
է
մէայն
, որուն
Հոդէն առաւելապէս
լեց
ուած
է այն յորգաղեղ
զգացումնեբով
,
գոբռ
կր կոչենք
տունէ
սէր
: «Անտունէ
»
կոչուած
յաւէտենական
բանաստեզծու
—
թէւննեբր
Հէւսոդ
մեր ժռղռվուբզն
է
մէ
այն
, ոբ ղէտէ խորապէս
բացտտբել
թէ
էնչ
է տունր,
Հա յրենէքէ
ղաղափա
րէն
այդ
նա խատա ր ր ր » :
ԱյնուՀեաեւ
խօսքր
ուղդեէով
Հասաբա–
կութեան
, Շ . Նարղունէ
չարունակեց
•
« Ա էրելէ
Հա յբենակէցնե
ր ,
նախ
1լ ուղեմ
էմ խօսքս սկսէ
լ խոստռվանե
էով
որ նոր խօսք
չունէմ
ձեղէ րսեէէք
: Ջռւ -
նէմ
նաեւ
ձեր ցաւերր
ամոքելու
կարռզու–
թէւն
: Եկած
եմ մէալն
րսելու
ձեզ թէ
ես
ձեր
զաւակն
եմ , որ ղէտէ
թէ էբ սխալ —
ներր ձեր սխալներն
են , էր
տկարութէւն—
նեբր
ձեր տկա
բութ էւե^ւե
րն
են , էր խո —
յանքնեբր
ձեր էւոյանքներն
են , էբ
Հպար–
տռւթէւնր՝
ձեր Հսլարտութէւնր;
Եկած
եմ , եթէ
ունէմ
նուաճում
մր՝
զայն
տա—
լու
ձեզէ էրրեւ
ձեր նուաճում ր եւ րսե
-
լու–
Ջքո
յգ
է քոյոցդ
քեղ մատուցա
-
նեմ, օ^ աստուածաբժան
ու
սրբաւ^ադոյն
ժողովուրգ
Հայոց
» ;
Տալէ
ետք պատկեր ր էր ծննգավա
յբէն
Արմ աչէ
, ուր
ժ ո դո վո
ւր
ղ ր մէա
յն Հա յե
-
րէն
կր խօսէր , ապա
էր
պանդէւտութէւնր
դէպէ Ֆրանսա
, Ամէէն
, ուր ծառերռւն
եւ
ծաղէկնեբուն
Հետ
մէայն
Հայերէն
կր
խօսէր
, Հյ • Նաբգունէ
րսաւ
•
« Այ"Օբ,
երքանէկ
եմ մանուկէ
մր
պէ"
: Երքանէկ
՝ որ կր գտնուէմ
ձեր
մէք։
Մ է դատապա բտէք
ղէս , եթէ
ուբախու
-
թեանս
վարգաղոյն
մշուշ
էն մէք՝
ոբ Հռ -
ղէս
կբ սլարռւրէ
, չեմ ուղեր
տեսնել
ղա—
զռւթէն
վէրաւոր
անկէ ւննե ր ր , էսեէ
ղաղ–
թակա յաննե
բու
խորթ
ձա յնեբ ր : Ես
վս
տաՀ
եմ որ չուտով
կր
կռբսուէն
ա
յգ
ձայներն
ալ ձեր բարէ քանքերով
;
Ւմ
երքանկութեան
պատճառն
այն է ,
նախ , որ Հասեբ
եմ , ՚Բսենոփոնէ
յուգու–
մով. Հայկական
խօսքէն
ծովեզեբքր։
Գէ
մաց ս՝ ծովն
է Հա յկական
բարբառէն
:
Հրճուանք
կր սլատճառէ
էնձ լսել
Հայկա
կան
րաբրւսոէն
ալէքնե
բուն
բարձ բանա
-
լր։
Հ՛" յերէն
լեզուն
կր ծովանա
յ
այս
-
աե՛լ , 1էաէեկոծէ
յաճախ
, կր զարնէ
մամ–
ոապատ
ժայռերուն
, ու կր Ա՛՛լէ , կր մա
-
չեցնէ
խոժոռ
խութերը
;
0 ծով ծաւէ
,
ծարաւէ
չաչէւնէգ
ու չառաչէւնէդ
, տուր
էնձ
որ լսեմ , 1լ ըսեմ
, Խ ո բենացէնե
բու
եւ ••.
Ե՚լէշէներու,
Ն
՛Ա
րե կաց էնե բ ու եւ
Ե՚էնէկ
—
ւ
ներու
յաւէտենականւաւթեան
խորՀուրգբ
: :
ւ՛մ եբչանկութեան"
պատճաււր
այն
է,
երկբորգ,
ոբ ղաղթականնե
բու
եւ որբե—
բու
րաղմ
ութ էւն ր ասրմատ է արձակեր
այս
Հէլլւրէւկալ
Հողէն
մէք, աճեր
է եւ բաբ—
դաւաճեբ,
կարծես
Հսկելու
՝,ամար
"՛յն
անթէլ
մեռելներուն
վբայ
, որոնք
ասկէ
վե
լւ , ղէպէ
Հէւսէս՝
էնկան
աւաղ^ւեբուն
մէք,
անլուր րարրարոսութեան
մր
մասէն
էբբեւ
վկ՛"
յ՚՚ւթ
էւն
, աստուածա յէն
րս
-
տեզծ աղո րծո ւթեան
Հեւքր
էրենց
շրթնե–~
բուն
մէք;
Ջեր բազաւաճումր
էնծէ
կր •
թուէ
թէ
ունէր
նաեւ
վրէժ խնղբ
ութ
եան
մր էմաստր
կամ
մեր ցեղա
յէն
յաւէտե
—
նական
վեբեէքէն
կամքր,
այդպէս
է
ոբ դուք
դարձաք՝
երէկ
ւլադթական
,
այսօր
յազթական
, երէկ
դատասլար
—
տուածներ
կորուստէ,
այսօր՝
տէպարներ
Հարուստէ
։
Ւմ
երքանկութեանս
պատճառն
ա յն է ,
եբրորգ,
որ գուք
ձեր բնակավա
յրերուն
շուրշ կանգնեցէք
եկեղեցէներ
, զպրոց
֊
ներ, ճեմարաններ
, ղպրեվանքեր,
դար
-
մանատունեբ
, մանկասլարտէղնեբ
: Հրր -
ճուանք
է էնձ լսել
Հա յկական
եկեղեցէ
-
ներու
զանգակներուն
զօզանչէւնր,
ման
-
կական
փեթակներուն
րղ՚լվ՚՚՚նը
, մեսր՚ւ
-
ու
ա էձա —
պարան ական
աշխատ՛անքներ
՚լանղր»
;
ԱյնռւՀետեւ
, բացատրելով
թէ
էնշո՞ւ
նախբնտբած
է կաբգալ
քան խօսէլ , Նար–
գունէ
շաբունակեց.
« Կ ր նա է՛ լնտ
բեմ
ոշ թէ
յաճախել
Պարոյր
Հայկաւ^է
դասաբանր
,այլ Հե —
տեւէ
լ
մ եբ վանականներուն
, որոնք
Ժ ա–
գագաթէն
յանձնե ց էն
Հա յ կաղան ց ասա–
ուածաւանւէ
էմաստութէւնր
:
Մ ենա կութեան
այս ասպետներուն՛
մր—
տերմ ութեան
մէք էր,
ուրեմն,
"էրելէ
\այրենակէցնեբ
, որ աշխատեցայ
րանա–
ձեւել
Հայ գրագէտէ
Հանրա
յէն
Հանղ ա
-
նակր : Գարձեալ
, անոնց
ներ^չումով
էբ
որ կաբծեցէ
Հասնէլ
մել^ ժողովուրդէն
ո–
ղեկտն
դէմաղրութեան
ադրէլրներուն
ծ անօթացման
; Հայ ժողովուրդէ
ոգեկան
գէմագրութէ՜ւնր;
իլ
էնչէ՞
մասէն
կրր–
նայէ
խօսէլ
ձեզէ։
Մենք;
Հայերս,
այս
պէս
ենք, —- ամէն
ի՛օսք մեզ կր տանէ..՛
Հա յաստան
;
(Շար– 1)
Fonds A.R.A.M
