պարտքւլ
վճարել,
այլեւ,
ո ր ո չ
գ ո ւ մ ա ր
մրՆ
ա լ
բաշիել
իր անգամներուն
: Ասկէ զաա ,
բարելաւե֊
լու
Համար ագոց
սնունգբ,
այհեր
բերին
գ ի ՚ ֊ զ ր ,
քանի ոբ ոչիւնչ
ունէին
կեբակբԼլոլ
Համաբ կովե -
ր բ ։
ք՚ոաիի
հանքերուն
չնոբՀիւ,
երկրագործական
նախարարութիւնր
Օ գ ն ո ւ թ ե ա ն
Հասաւ
ձկնորսնե -
բ ո ւ ն
I
ՊաՀածոյի
գործարանին
Հիմնակութեան
յա -
քոբղեց
սպառո գական
Համադոբծակցական
մր ,
որով նախ չուան ել Հագուսա
գնեցին,
յեաոյ ալ
ոննգեգէն
Հ կեանքի
պայմաննեբր
բարելաւելէ
եաք
, սկսան կաաա րե լագո րծե
լ ագոլլ
գասաիա -
բակութիւնը
ել Հին դպրոցին աեղ
գպրոցական
նոր
չէնք մր կառոլցին
ել մէկ
ուսուցիչի աեղ եր
կու
ուսուցիչ
վարձեցին
ել միացեալ
ումերով
ձկնորսութեան
Համար
նսր շէնքեր
չինեցին :
Այծերուն
յաքորգեցին
ոչխարներբ
,
որոնց
բուբղր կր մանէին
ձկնոբււներոլ
կիներր
ե ւ ձրմ -
բան աաք Հաղուսաներ
կբ
շունէին ։
Ամերիկա յի անաեսական
աաղնասլին
աաեն ,
Լիթրլ
Տովրրի
ձկնորսներու
դիւղր
յաքո գած
է բ
արգէն
բարելաւել
իբ պայմաններր
, չնոբՀիւ Հա -
մաղ ոբծակցա
կանին
՚.
Այ"
Դէ՚-՚ւԻ՛՛՛ ^ամադործակցականի
գործր
՛թ՛ Ր՜
քացնելէ եաք , Աէն Կզավիէի
ժողովրդական
Հա -
մալսաբանի
ներկայացուցիչներր
\
935ին
Հիմնե ֊
ցին
Լուիսաէյլ
գիւղին
մէք վարկի
գործակցական
մր, ոբ սկիղրր
35
անդամ
ունէր
40
աոլար դրա -
մադլուխով
մր։ Երք՚ք աարի եաք
անգամներու
թի՚-Ր
բարձրացաւ
\
70/՛ ,
իսկ գրամագլուխբ
1800
աո լարի
։ ՇնորՀ
իլ վարկի ա յս
Համ ագո րծա կցա -
կան ինւ , գիւղին
բնակիչներբ
կրցան
անՀաանեբու
ե ւ
մ ասնաւոր
Հաս աաա ութեանց
իբենց
պար
աքր
վճարել,
ամբարել
պէաք եղածր
ուրիչ
աեսակ
Համադործակցական
մր սաեդծելու
Համար
է
՛Հարկի գործակցականնեբ
մէքաեղ
ելան
նաեւ
ուրիշ
գիւղերու
մէք ալ։ ճանսթրև
գիւղին
վարկի
Համադործակցականր
որ Հիմնուեցաւ
1935/՛^
Լ՛՛Ս"
Հաղար
աոլար
դրամագլուխով
մր
1938^^
ԿրՅ""՜
18
Հաղար աոլար փոխ աալ իր
անգամնեբուն
;
Այսօր
՛Նոբ Սկովաիոյ
մէք
119
վարկի
գործակցա
կաններ կբ բանին , որոնք
բարոյացուցիչ
աղգե
- 1
ցութիւն ալ գործած
են չրքանի
ժողովուրդին
վր–
րա
յ ։ Ա յսպէս , օրինակ
, վարկի
Համ աղո րծա կցա ֊
կան
մ ր
Հա սաաա
ուե ցաւ
ղինե աան մ ր վա
յրին վբ՜
րա
յ , եւ պաաճառ
եւլալ որ ինքնարե բարաբ
ւիակ–
ոլի այգ Հասաաաութիւն
բ : Այնպէս որ
ալքօլխ
Համաբ ծախսուած
դրամին
աեգ
ժոգովուբդի
կեանքի
մակարդակի
բարձրացման
կր
ծառայէ
դրամր
: Վարկի
Համադո րծա կցա կաննե ր բ նպաս -
Սէեցին
նաեւ եբկրադ
ո բծո
ւթեա՛նւ
յառաքգիմ
ու -
թեան,
ճարելով
անՀբաժեշա
միքոցներր
սլաղա -
մ էակութեան
ել րան քա րամ չակո
ւթե ան :
մ՛ողովրգական
Հ ա մ ա լ ս ա ր ա ն ի ն
շրքուն րա -
ժիննեբբ
ղ.ո բծեր կբ կաղմ ակերպեն
նաեւ
կինե -
բուն եւ կբ քաքալերեն տան աշյսատանքր
ե ւ ար -
Հ ես աագիա
ութիւնր :
Ա՛ Յէրանսուա
կդտվիւէի
ղործունէութիւնր
՛Բա -
նա տ ա
յի խորՀբգարանին
ուշաղ բութ իւնր
գրաւեց
եւ յանձնարարուեցաւ
եբկբին
միւս
Համալսարան
ներ
ու^ւ
իբբեւ
օր ինակ :
Անոնք որ կը վարեն
Համաղործակցական
շար
ժումը
խիստ
չէգո քութիւն կո պաՀեն
կ ր օ ն ա կ ա ն
ե լ քաղաքական
Հարցերոլ
մէք։
իաէալ
Համադոր–
ՀԱՅ ԱՐԻՆԵՐՈԻՆ ՀԱՆԳԷԱԸ
կիրակի
, 8
Մարտ,
ՏՅ
11
Տ
^2 1& Օհ1ոս6^
րեդար–
ձակ
սրաՀին
մէք տեգի
ունեցաւ Լայ
Արիներու
Մ իութեան
Փաբիղխ
չրքանի
Արինւերու եւ Արե -
նո
յչն երուն
22րգ տարեկան
ց երեկո
յ թ ր :
ՍրաՀր
լեցուն էր րարե կամնե
բո
ւ եւ ծնողներու
բաղմ
ու -
թեամբ։
Ներկայ
էին Փարիղի
Հայ եկեղեցիին եւ
ուրիշ
մ ա րմ ինն ե բ ո լ նեբկա յացուցիչները
, Մ խի ՜
իմարեան
վարժարանի
տեսուչը
,
Մ
խիթարեան
Հա յրեր , եւ աչակեբտնեբբ
, ինչպէս
ծանօթ
դէմ
քեր
, ֆրանսական
սկաուտական
միութեան
եւ օ–
աար
խում բերու
սլաաուի բաէ^ե
բ ր %
Հանդ է սր սկսաւ սկաւ, լաա կան
քա յլեր
գով
« Գէսլի Ագատ
ղաչ^ոեբ » ; Բեմին
ւԼրայ
շարուած
էին
Արիներու : Արենո յշներու եւ երէց սկաուտ -
նեբու
գրօշակիբնեբր
Հ
Յա յտաղ իրր սկսաւ սկաուտնե
բու
կողմ է պաա
բաստուած
խագերով,
« ԼեոատեսիլլՓ
(1^^1^V1-
Տւօււ) ,
անցուդարձ,
սկաուտական
կեանք ել ղր -
ւաբճալի
տեսարաններ
, եւ. «Ամերիկեան
չարժա -
նկարբ՝»շատ
յաքող
նե րկա յացում
մը ոՐ
ծիծաղելի
կը դարձնէր
ամեբիկեան
^կէնկս
թ է ր»նե ր ու շար -
ժան կարի
չա ւիաղ ան ցութ իւննե
բ բ :
Արինե
բէն
լք ե բք Արենո յշներբ
սկսան
Հա
յկա -
կան պսւրեբու
ղեղեցիկ
չաբք մբ տոՀմիկ
տարազ–
ներաք , ււլանք պաւորէււստուած
էին իրենց կոդմէ :
մ՛ողով
ւ՛ւ րէյ բ կբ1լ^ւե լ տուսււ
ղր1՛ թէ
Ր՛՛է" Ր
պաբե -
ել նոբ
իւմ բաոլետնե րը նո բակաղմ
խում
րերուն
ներ , բոլորն ալ յաքոգ I Հայկական
շունչով կա -
ւոա ր Լ լա պէ ս յաքող
նեբկա յացում
մ ր տուին ա յս
տարի
Արենոյ^երր
;
Յեա՚ւյ
իւօսք առաւ
Հայ Արիներու
պետր,
Բժ՛
Գուբդ էն Ս եծատու րեան , որ նե րկա յացուց Ա իու
թեան
աշիսա տանքբ
անցեալ
տարուան
բնթացքին
,
եւ նոր խմրապեանե
բ ր նո րակաղմ
խում
րերուն
Հ ա մա ր :
Մ "՛ւ ական
լո՛ որո երուք ներկա
լաց
ուե
ցան աե -
/ւարաններ
Հ՛՛՛յ
Արիներու եւ Արենոյշնեբու
ամառ
ուան
րանւսկու
մներէն եւ միքա՚լգային
կեանքէն ;
Լւսնգի
՛ւ ակսէննե բ ր մեծ Հեաաքբքրո
ւթեամբ ծա -
ն՜օթ՚ացւսն
Հա
յ Արիներու
ղ ործոլնէութեան
Հա -
րաւ • Յէբանոա
յի րնգ Հանուր
բանակումին ել Անգ
լիո
յ եւ Ս կովտիո
յ միքաղդա
յ Լն րանա կումն ե բՈ ւն ,
որոնց կբ մասնակցէին
36
աղ՚լեբ Հ
Ա՝ի9%արարէն ետք, Աբիներր
, Աբենոյչներր
եւ
երէցներր
նե րկա քաւյուցին
Մուիէոի
ճԵբեւակա -
յական
Հիւանղֆր, որ մեծ յաքողութիւն
ղտաւ է
Բոլոբ
ղ երակ ատա
րն երբ
Հա յկական
տռոդանոլ -
թեամ
բ կաաարե
ցին
իրենց
գե բերը : Բեմ ագր
ու -
թիւնն աք չաա յաքող
էր ՚,
Մէկ
իւօսքով
քաք որ Հանդէս
մր եգաւ, ^այ Ա–
բք/ւ.ե րոլ Հ2րգ ց երեկո ւԹբ • Ամ էն տարի յառաք դի–
մ ութիւն
ձ–,՛.
նոբոլթիլննեբ
կր տեսնենք ա յս ձեռ -
Նար կնե ոուն
մ էք
ո բոնք տող
որ ուած
են Հա ք կական
ոգիով :
ՀԱՅ ԱՐԻ
ծա կցա կանի բացակա
յո ւթի
էնր
քք՛
Ր
" ՛Դ՛" ցէ
հ
՚՚՚ՐՂ
մ ր եքւկիրներուն
մ էք՝
ւ ւնւն-ք քսէ ղ աքա կան վար -
չաձեւին
անկմ ան
սլա տճ
ււ՛ ռնե
րէն
մէկն է , որով -
Հետեւ չենուղած
մ ահկ
լ ^–աէէագո րծա կցա -
կաններու
ձայնըւ
ՎԱՀԱՆ
ՏՈՏՈՄԵԱՆՑ
ՄԱՐՍԷՅԼ–^
9
Մարտ.– Սալոնի գէմ մեր յագ՛
թ՚ոնակէն
վերք աքսո յենական
քաքորգ
մբցումր
կատարե
ցինք
1–1սհ1աՅՈ^
գէմ ղայն եւս պաբաու -
թեան
մաանելուի՝
2 1։
Կիբակի
, մէկ Մարտ,
Լագաբիի գէմ Հաւա -
սար
I— յ :
Կիրակի,
8
Մաբա,
Հ. Մ՛ Ը– Մ– կր
մրցէր
Կրէասիի
գէմ։ Մեր ՚ողաքր
գարձեալ
յաղթական
ելան
, 2 - 1 :
Կիբակի,
15
Մարտ, Հ .Ա Ը՛ Մ՛ կր
մրցի
Լադաբի
ի գէմ , անոր գաշտին
վրա
յ : քՏաղավա
յր
երթալու
Համար
Ր1տՇՇ
^Իձ՜ձէն
առնել
26
թիւ Հան–
րակւԱռքր
եւ իքնել
ՇտոՇէ :
X
Միութիւն
ս ուրախութեամր
կր ծանուցա
նէ թէ իբ անգամներէն
եղբայր
ՎռամշապուՀ
էօր–
տէքեան
նչանակուած
է իրաւարար
1ՈէՇք
\\^Աէի
՚–
Այս
առթիլ
սարքած է թէ յասեղան
մր Մ արտ
17–
ին
, չորեքչաբթի
ժամր
20ին , իր Հաւաքատեղին
:
Սարգիս ԳոՆյււ1–ւք15,եան
6ԱՅԱՐ ԳԱՒԱՌԷ՛Ս
ԱԷՆ աՍՈՆ՛
Շաբաթ
դիշեր
(7
Մարա)
Հայկական
գպբոցի
սբաՀին
մէք աեղի
ունեցաւ ,
՛լրական
երեկոյթ
մ ր նախաձեռնութեամր
Հ ՚ 3 ՚
Գ՛ Նոբ Սերոլնգի
«Վարգգէս՛»
խումրի ;
մ՛ողովուրգր
կր վէութար
գէսլի
սրաՀ ոբ գե -
ղեցկօբէն
ղաբդաբուած
էբ մեր յեդաէիոխական
եւ
մտա՚ւորական
լ^կերներու
նկարնեբով
ել
եռագոյն
դրօչ՚՚վ
• Բացումը
կատարուեցաւ
«Մչակ
բան -
ուոբֆով
է
Օրուան
բանախօսը՝
րնկեր ^ • Վարիսլեան
պաբ–
դելով
Հանդէսին
նպատակր , րսաւ՛
^
ճեբմակ
քարդի դէմ պա
յքա
րելու լաւագո
յն միքոցն է Հայ
կական
մ
շակո յքժբ ,
Լեգու , գրականութիւն
եւ
պատմութիւն
: մ՚ոգոէիուբդ
մը որ մշակոյթ
չունի,
չփ կրն՛ար աղգ րԱալ » :
Յետո
յ աեղի
ունեցաւ
ղրական -
դեղէսրուես–
տական
բաժ ին ր , մ ասնակցութեամ
ր
միքին
Ց)ր ~
րանսա
յի Նոբ Ս երունգի
խումբեր
ուն : Ներկա
յ է–
ին վար շութեան
նախագաՀր եւ ժիւրին։
Մ
րց
՚՚՚-՚^Ր
կատարուեցաւ
մեծ խանդտվառութեամ
բ : Աէն
Շամ
"նւի «Վաբդդէս՝^
խում
բին
րնկերներէն
Ա •
Աարգիսեան
, Աա՛ Աւլնաւուրեան
, (Ի • Այանեան
եւ
Օր • Ռ • Ա արգիսեան
, ղե կավա
բ ութեամ
բ
ընկեր
Տիդբան
Աղնաւուրեանի
, ներկայացուցին
Հ^Եբկսւ
իյուլերը»
ԼՄոլիէրի)
, զաւեշտ, մէկ արաբ՛.
Թէեւ
էոռաքին անդամ
բեմ կե լլէ ին , բա յց կրցան
յաքո -
ղութեամբ
կաաաբել
ի՛րենց դերերր :
Նիշերու
առաւե
լո ւթեամ
բ
առաքվւն
աեղր շա՛*–
Հեցաւ
Լիոն
, երկրորգ՝
Ս էն թ
էթիէն
,
եբբորւլ՝
Վիէն,
չ ՚ ՚ Ր Ր ՚ ՚ Ր Գ ՝
Ա
Շամոն
: Ուրեմն
աբծտթէ
ա–
նօթբ
շաՀեցաւ
Լիոնի
խումբր : կր մաղթենք
նոր
յաքողութիւ1էներ
, ո
րպէսղի
միւս
խումբերն
ալ
Հ եաե
լ ի ն
անո բ
օրինակին
;
Օրուան
բանախօսը,
լ^կեբ Ա . Ընտբիկեան
իր
խօսքն
ուղղելով
նոր սերունդին
, շեշտեց
•
«Ո՛*
վ
սլիաի ուրանւար
իր մայբենի
լեզուն, երբ Հայ աի–
տէսննեբբ՝
Եղիչէն ու Նարեկացին,
Ալիչանն ու
«ՅԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(29)
ԱԻԵՐԱԿՆԵՐՈԻ ՄԷՋ
Հետեւեալ
առտուն
, առաքնորուած
տեղացիէ
մը,
ճամբայ
ելանք վրանները
երթալու
Համար ;
Արեւր բարձրացած
էր արգէն
Հորիղոնին
վրայ
եւ
իր
շոգշողուն
պայծառութիւնովը
կը
լուսաւորէր
ամէն
րան
. զուարթ
այլազանութիւն
մր երանգ -
ներոլ կըթրթռար
անայլայլ
բնութեան
վրայ
յ
Մեր
սիբտեբր
միայն սեւ էին, ումենք
չէինք
կր
նար Հագո րգա
կից
րլլալ
մեր
չ ո ՚ ֊ ր ք ի դեղեց
կու -
թեան,
ինչպէս եթէ կոյբ դարձած
ՐԱային : Ար -
գէն, անմիքապէս
, գ ե ռ էէրաննեբը
չՀասած,
յատ
կանշական Հոտ մը դիակի
, այրածի ,
Հիւանգոլ–
թիւննեբու,
թ շուառո ւթեան
, խա՛ւն եւ անորակե
լի Հոտ մր գիմաւորեց
մեգ։
Հասկցանք ոբ ար -
կածեա^եբոլ
մթնոլորտին
մէք էինք
՚.
Այրած
տուներր
մեր եաեւր կր մնայինք
Բ՚"յՅ
մեր
ոտքի տակի
Հողր թրծուած
էր արիւնով։
Եր
կու
կողմէն
ընդարձակ
եւ տափարակ
արտեր կր
աաբածուէին
մինչել
Հեռաւոր
սաՀմաններր Տաւ -
րոսի
լեռներուն։
Պամևցին որ գէպքէն
քանի մը
օր ետքը
նեխութիւնը
այնպիսի
տստիճանի
մը Հա
սած էր որ , ստիսլռւած
էինք վերցնելու
ղիակնե -
րր
որոնք ծածկուած
էին այգ բնգարձակ
ՀուՆձ -
քեբուն
մէք։ Ու այն Հացր ռր յետոյ
այբինեբուն
եւ
որբերուն
տուին
իրրել
ողորմութիւն
, այգ ա -
րիւնէն
սռոգալ^ծ
ցորենէն
շինսւած էր ։
Բիչ
Հեռուն
աՀաւաոիկ
վբաննեբր
: Գեռ շուա -
բուն,
աչքերնին
ցաւոտ
, գլուխնին
գօսացած
,գէմ
քե րնին թարախով
, արցունքով
ու
քրտինքով
լսլիծուն
մ աբգկա
յին արարածնե
ր կր սուլան վր -
րաննեբէն
դուրս : Մեր աղգարարութեան
ւվըայ՝
մունետիկին
սուր
ձայնը կր Հրաւիրէ
ր՛՛է՛՛ր
՚"նոնք
որ
ո րրե
բ ունին ա րձանագբե
լիք :
Ու ցաւագին
, տաժանելփ
աողանցոլմը
կբ
սկսի : Թ շուաո
ութ ենէ
ս սլա ռած
աղաքը կըխու -
ժեն
գէսլի
մեղ եւ անձկագին
աչքերով կբ սոլասեն
իրենց
բն դո ւն ո ւե լո ւն : կեանքր ա յնքան
տաժանե–
լի դ՛" բձած
է ր ա յգ
ւիո քրե բուկ
Համաբ որ՝
Հ ոգ
չուէ՛ին թէ իբենց
ողք մնացած
սիրելիներէն
պիտի
բաժնուին
: Ու մեր
Հա րցումնե
բուն
1լ աճապարեն
պատասխանել
, րնգ առաք կ երթան
ւքեր գիտո -
գ՚ււթիւնւեբուն
, կր ճգնին
ղանոնք
քրե
լ : Ու երբ
կբ յաքալին
լնգոէնուիլ,
երբ կը տեսնեն որ էբա -
ցուցած
են օրինական
սլա
յմ աննե ր ը , ա յսինքն
որր
ենւ Հօրմէ եւ մօրմէ ելկամ մայրերնին
կոյր, խե–
ւլէսնգամ
ոլ անկարող
են աչի՚աաելու,
երբ կր գտ
նուին
ամ էնէն
դժրա խանե րէն
աւելի
դժրախտնե -
րու
մ լք , գոՀ ունակութեան
ժպիտ
մ ր կ ուր ուա -
դ ծուի
իրենց
գէմ
քեբուն
վրա
յ , եւ մէկ
կողմ
կ անցնին
, գրեթէ
ուբաիաւթեամր
, լ^գունուոգ -
ներուն
մէք :
ինչ պատկեր
, ինչ մղձաւանք այգ
լնտրուած–
ներր։
Ան՛օթութիւնր
Հիւծած ումաչած է
ղիրենք.
կեզտր կերած է իբենց
մկւսնունքր
գէմքերուն վր–
բա
ք –մ ազեբնին
խղի՚ղուած
ու գլուխներուն
վբա
յ
փակռ-ծ , գլուխնե
րնին ռքլաոէսծ ու ղ օսացած ել
անսաՀմանելխ
արտայայտութիւն
մը իրենց
քերմէ
վաս ուած
աչքերուն
մէք ;
Ցնցոտիներ
Հաղիւ կը ծածկէին
իրենց
վաիա
մ արմ իննե բր ու պատ առա տուն
քո
ւբ քե ր ո ւն
մ է
քէն
բարակ
ձոդիկնեբբ
բազուկներուն՝
միչտ,
կը զար
մացնեն
անակնկալի
մը պէ" : Ի՞՛նչպէս կ ապրին
,
ի՛՛նչպէս
ա՚՚լրեբ
են մինչեւ այգ օրր, կեանքր
ի՚*նչ
գեբաղանց
աւիւնով
կառչեր է ա յգ տխեղծ էակ -
ներուն։ Ու իրենց
տժգոյն ու ճաթռտտծ
չրթ"՛–^^
ներր,
ոբոնք կր պրկուին
ակռանեբուն
՚էբայ ցա
ւատանք գ ա լար
ում ուէ մ ր , լուռ կր մնան ու չեն
պատմեր
մեզի այն գժոէսային
խռոէէքր
որով ա լե -
կոծուած
ըԼԷ՚ուու
են իրենց մանկական
Հոդէէնեբը
յ
ինչ սլատկե
ր
. • - ի^ է
մ ղձաւանք
՚ ՚ ՚ ա չքե
բ ը
միա
յն
թ շո ւաււու թենէ
ղարՀուրած
աչքեր , աՀա -
լոր
ժամեր տեսած
ո՚չքեր
, սեւ, տենգագին
, խեն
թէ։ եւ անօթիի
աչքեր կր նային
մեղի, կր
սեւեռին
մեղէ։ անխոնք եւ յամառ
Հրայրքով՛
ու տակաւ առ
տակաւ կր ղղ՚սնք որմեր Հոգիներուն
մէք կը թա–
ւէւանցէ
յիմ ա րական տագնապը
իրենց
չա ր չա
րան^
նե րուե
՚ • ՚
Երբ մեր աչքերր կըխոնաւնան
իրենց
նայած
աաեննիս
, երբ մեր ձեռքերր կր գողգոքեն
իրենց
գպած
ատեննիս
, գէմքերր կր ծամածռին
ու վր -
տիտ
այտերու
վ յ ՚ ա յ չորացած
մկանունքները
կր
թուլնան
. աչքերր
, սեւ , անթափանց
աչքերր
որ
բերուն
կր զարմանան
կարծես
... Ոչ ոք էացեր
է^ "է "Ք Ղգացեբ է իրենց
՚էյ^այ • արկածեաչնե -
բուն
ամ էն
մ էկր , իր յատուկ
ցաւս
ւէր տանք ուեր
ու առանձնացեր
է իր տառապանքին
մեծութեան
մէք".
աՊկԼ ԵՍԱՑԵԱՆ;
Fonds A.R.A.M
