HARATCH, du 1er janvier au 31 mai 1950 - page 70

Սհքււ8էւ ՆււլրսւՆԴ»Վւ\ւ
(ԾՆՆԴԵԱՆ ւշՕԱՄԵԱԿԻ՚Ս Ա ՌԹԻԻ)
ԽՄԲ Արեււքտահայեէնի վ երա ծ ու֊ ա ծ « Ա ո –
վեաական Հ ա յ ա ս ա ա ն » ամսա գրի 1949 ՚ Ն Ո Յ ե մ բ ե ր
թ֊|ււէն (՛Բունէ մշ մքլ բառեքէ սչաՀահ ենք չ ա կ ե բ ֊
տով) • –
•
Աեհ է ՚1յ " ՚ լբսւն դ ե ան է տ ե ւ ^ ու. գ ե բ բ բն~~
կ ե բ ա յ է ն մ ՛ոքէ եւ ժ ո ղ ո վ ր գ ա ո չ ե տ ա կ ա ն գբակա–
նութեան ղաբդացման մէք։ Իբրեւ էբ ժամաՆակին
մեհ մաահող, ՛Հ,՛"լբանդեան է ա բ Հեաք ^ գ ե ց ^ " ՚ յ
մ տ ա ւ ո բ կեանքի բո լո ր գլէւաւո բ ո լո րսւներու.ն
մէք։ Ըլլալով «ոչրոֆեսիոնալ ռ ե վ ո լիւց իոնէր» ու
մարտնչող « մ ա ա ե ր ի ա լ ի ս ա » , միեւնոյն ա ա ե ն բա–
նաստեղհ էբ , վիսլաղիր , հ բ ա պ ա ր ա կ ա է ւ օ ո
(ժուռնալիսա) , գ ր ա կ ա ն ք ն ն ա գ ա ա , լեղուաբան ֊ ֊
լեղուաչինարար , պ ա տ մ ա բ ա ն , բ ն ա գ է տ , մէկ իւօս–
ք ո վ Հանրաղիտօրէն զարղացահ՜ միաք, որ իր <քա–
մ անակի Հայ Հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն մ տ ահ՜ ո ղո ւթե ան ա–
մենաբարձր աստիճանի վրայ կանգնահ էր ։
Նալբանգեան նշանաւորեց մեր (Խկերային
մաքի ու մշակոյթի պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն նոբ չ ր ^ " ՚ փ ո ՚ – լ ր է
որ սերտօբէն Հիւսուահ է ռուս մեհ ժողովրգի եւ
անո բ յեղավա իւական շար ժման Հեա։ Ա յ գ
ման մէք ան կր տեսնէր շ ա ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն ե լ սոլլ–
թ ա ն ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն լուհին տակ տ ա ռ ա պ ո ղ մողո–
վուրղեերոլ , ա ք գ թուականին եւ Հայ մողովոլրգի
ա ղ ա տ ա գ ր ո ւ թ ե ա ն միակ ուղին : Ա յ գ Է՛՛՛Ր ՚ ՝ ՛ " ՜
ւաաոքով ալ ան մէաւորեց արեւելաՀայ եւ արեւ -
մ տաՀա յ ժողով րղա պետ ա կ ա ն ուժեբր եւ անոնց
Հ ա մ ա ա ե ղ պ ա յ ք ա ր բ մէացուց ռուս ժողովոլրգէ
յ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն շարժումներուն : Բարձր պաՀելով
ա ղ ա տագր ա կ ա ն պա յքարէ ՚էրօշր եւ արտա յա յ -
տելով ճնշուահ ժողովուրդէ շաՀերր ան ՀետղՀե–
տէ րնգլայնեց էր կ ա ղ մ ա կ ե ր պ ա կ ա ն ու դ ա ղ ա փ ա -
ր ա կ ա ն կ ա պ ե ր ր ե լ դ ա ր ձ ա ւ «ռէակցէոն» մ է ք ա -
վայրի եւ ց ա ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն գէմ հաւալահ ^այ
«.ռեվոլիւցիոն» Հոսանքի ղ ա ղ ա փ ա ր ա կ ա ն առաք -
նորդն ու դորհնական ղե կ ա վ ա բ ր : Նալբանդեանի
կեան,թր Համակ անձնացոՀոլթիւն եւ ս խ ր ա դ ո ր -
հոլթիւն է , որ իր ց ա քաուն արտայայտութիւնր
գտաւ եր բ ա ղ մ ա տ ե ս ա կ ս տ ե ղ հ ա դ ո րհութիւ1ւ1ւե բու
եւ ^^ակտ^ւ թուականներուն Հա ք իրականութեան
ղաւլափա րակա^ւ պայքարի լաբման մէք։
Ա՛ իքա քէ ք թաղարի \,"՚/բանդեան հնահ է 1829
քեմբեր 8|ւն. Նոբ Նա խ իքեւան , ա ր Հ ե ս տ ա ւ ո բ րն–
տանիքի մէք :
իր նախնական ուսում ր տեղլոյն Եդիշէի Գ՚՚(~
բոցէն մէք ս տ ա ն ա լ է վերք, փոքրիկ Աիքայէլ
կ^րնդո լնուի Գաբրիէ լ Պ ա տ կ ա ն ե ա ն ի մ ասնալոր
դ պ ր ո ց բ , ուր կ^ոլսանի մօտ վ ե ց ա ա ր ի (1840 -
1846) :
Այն ա տ ե ն ինք \1 ամեայ պ ա տ ա ն ի ն կր. նետուի
րնկերա յ ի ն պա յքարի յորձանքի մ էք : Եւ կբ դառ­
նա յ առա քամ արտիկն ու ոդեշնչողր ա յ ն ժողովր–
դապետական ուժերու , որոնք պայքարի էին ելահ
տ ե ղ ա ց ե յայանի մ եհատուն , յեաադիմ ա կ ա ն էք ա–
լիբեանե գւխալո բահ «ռէակպիոն% կղերական
իսմ բ ա կ ց ութեան դէմ : Ա ւդ անղիքող պա ի^աբին
մէք կ^արտա/այտոլի Նա/բանդեանի րմբոստաքՈյզ
ոգեին ա ռ ա ք ե ն ճախրանքր եւ ատով կր շաՀի ժո–
ղու1 բդաէ1արոլթեան Համակրանք* ու "էրր միեւ–
նո քն ա տ ե ն եր դէմ լարելով Հ ա կ ա ռ ա կ ո րդ ուժե -
րու ատեքութքււնն ու անսանձ ղա յ ր ո յ թ ր Հ Ա ինչեւ
իսկ Ներսէս կ ա թ ո դ ե կ ո ս կր դիմէ կովկասի փ ո -
խար.բա / Վորոնցա/ին՝ պաՀանքելով ա ն յ ա պ ա ղ
ձերբակաքեք եւ է^միահին ղրկել Ն՛"քբանգեանր ,
որ Հքէտասքնղ ում էն խուսափելու Համար կր փախ­
չ ի ՚Բ/ւ^նեւ , յետո ւ Ա՛ ոսկուա , ուր ուսուց ք ա կ ա ն
ա ա \ տ օ ն կր ստանձնէ Լաէյարեան ճեմարանին մէք։
Ա տ ե ա ՛ ն Հաւ «ոէակպկոն^ քր^աններոլ պ ա Հ ա ն ք ո վ
ոստհեա՚ք-ոէ ք^Կւնո ճ ե - դ Հոն կր դ տ ն է եւ կր ձեր–
ր ա ե ա ւ է ։ ՚Բանհ մր ամհս բ ա ն տ մնա/է վերք՝ ե -
րա\իւսւլորոէ թեամբ կ՝աղատուք։ , բայց կր Հանեն
ղորհէն եւ կր մնաք մ փտական Հսկողութեան տ ա կ ։
ԱքնոլՀետեւ կբ սկսի Նա քբ ա ն գ ե տ ն ի կեանքի
եւ գորհունէոլթեան նոր շրջանր (1858 1859) որ
ամբողքով Ին կապուահ– է Ա ո ս կ ո ւ ա յԻ մ էքավայրի
Հեա, եւ կ՝արտա /այտէ տիրող անՀանդիստ իրա -
կանութիւնր է Ադատ ունկնգիր դրուելով Ա ո ս -
կուա/ե բժշկական Համալսարանր , կր ճոխացնէ
էր գիաեէԻյւնեբբ ու ք ա ղ ա ք ա կ ա ն էմացոլթիլնբ,
շ՚հման մէ^ կր մտնէ ա ո ա ք ա ւ ո ր ե բ ի տ ա ս ա ր գ ո լ -
թեան Հետ ե լ կր տ ա ր ո ւ ի այն ց աղ ավւա րնե բով
զորս կր քարողէ ր Ն– Գ՛ Զ ե րն ի շեւսկին : քի II լ Ս ւե–
ղ տ փ ո խ ա կ ա ն - ժ ո ղ ո վ ր գ ա վ տ ր մտքի ա յ դ կ ե ն դ ա ­
ն ի միքավա ւրին մէք կ*աճի եւ կր դ ա ս տ ի ա ր ա կ ո ւ ի
Նալբտնդեան :
1858 երբ կ ր Հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ ի «.Հիւսիսավւա յ –
/Հ՛» է Ն ա ւ ր ա ն գ ե ա ն կր դ ա ռ ն ա յ անոր դլխաւոր աշ–
խատակիէքր եւ իր գ ե ւ ք ա ր ո ւ ե ս տ ա կ ա ն երկերով եւ
Հրաս/արտեախոսոլթեամբ մեհապէս կր նպաստէ
ա մ ս ա ո րի Հ ե ւ յ Ինակոլթեան ստեղհման ե լ տարահ–
մուն : Ի ր դ ա ն ա դ ա ն /օդուահներր , ինքպէս եւ կոմս
իմ ա ն ա 11 ս տ ո ր ա դ րու թ ե ա մ բ /ո քՍ աեսնող քւ տա–
տաեաէւտններ՝)>ր երենպ ^Օքաւեահ Հարցերոլ թ ա բ –
յէոլթեա-քր. մաթերու նորութեամբ ե լ նսքատակա–
սլացութեամբ անմէքասլէս կր ղրաւեն ընթերցող
Հոգհէոէ ԽՎեէգ
(ԿՈՄԻՏԱՍԻ 80ԱՄԵԱԿԻՆ ԱՌԹԻՒ)
(ի. 1ո֊ վերյ^է Հա.)
Փարէզէ պողոտաներէն երբ կր սաՀէմ , որոշ
անկէւններ , որոշ Հ ա ւ ա ք ա վ ա յ ր ե ր տեզւոյն յատ -
կանշական բ ա ր ք ե ր ո վ եւ կամ տ ե ղ ա կ ա ն դոյներո–
վր կընմանցնեմ մեր այսէնչ գ ր ա գ է ա ի ն , այսինչ
բանաստեղհին եւ կամ այնինչ Հանրային գորհիչի
կեցոլահքին Հայ կեանքէն մէք։ ,
Ա յ դ պ է ս ալ ա ր ո ւ ե ս տ է ա ռ ա ր կ ա ն ե ր ո ւ
Հ ա ն գ է պ : Երբ Լուվր կր մտնեմ ե լ կ ա ն դ կ՝առնեմ
Հոլպէյնի (չԲրուտրֆ խորաղրուահ նկարին ա ռ ք ե ւ ,
անսլայման երաժշտութեան իմ ուսուցիչս , Վ՛
Ս ա ր գ ս ե ա ն ր կր մտաբերեմ : իսկ Աաբսէյլի այս
վերքին Հոգեւոր Համերգին այս մտաբերումս շ ա ա
աւելի ոլժդին դ ա ր ձ ա ւ ;
ի ՞ ն չ կր ներկայացնէ Հոլպէյնի յիշեալ նկա–
րր՛ Ոչինչ ա ր տ ա ռ ո ց է Բրուտ մ լ ^ է որ կոշտ ու
կ ո պ ի տ սեղանի մր ա ռ ք ե ւ նստահ կ՚աշխատի , բա­
ւականին խոր բնկղմահ մթութեան մր մէք։ Ա Հ ա
ամբոզք նիւթր։ Բայց այս նկարին Հմտյքր կր հ ն ի
ա յ դ սեղանին վյ՚ա յ շեղակի զետեղոլահ Հ ՚ " յ ե լ ի ի
մր կտորէն , որ իր մէք կ՛՛անդրադարձնէ արՀես–
տաւորին տ ա ն ներքին բովանգակութիւեր։ Այո -
պ է ս , ա յ գ ցո լացուցի չ առարկայէն կր տ ե զ ե կ ա -
նանք թէ տունր իր ներքին ճո խո ւթ իլսնե րն ունի ,
քուստւոբ անկիւննեբր , Հ ա զ ո ւ ա գ ի ւ տ հաղկաման–
նեբով հանրաբեռնուտհ դարակները ե ւ ա յլն :
Վ • Ս ա ր դ ս ե ա ն անՀատն ու իր սարքահ Հա -
մերզներն ալ ճիշգ այս Հոլպէյնեան Հա քելիին
կտորն են Հանգիսացտհ մեր իրականութեան մէք։
Գո ր ^ , միշտ մէկղմէկոլ. նմանող, միշտ բսուահբ
համհ՜մուոզ, անՀրապո քբ արուեստի միքավա/րին
մէք յանկաբհ Ա արղսեանր եկահ՝ է իր մէք, մ ա ն ա ­
ւ ա ն դ իբմ ով ցո լացնե լու կոմ ի ա ա ս ի վերստեզհ-ահ
զուտ Հա /կական աղղ ա քին ե ր ա ժ շ տ ա կ ա ն ոճր իր
բո լոր ներքին բ ո վ ա ն դ ա կ ու թ ե ա մ բր Հ Մ ա ր ս է ք լ ի
Հոդ եւոր Համերզն ալ միշտ նո լն կ ա խ ա ր դ ի չ Հա–
ւեքին էր, որուն մէ-քէն տ ե ս ա ն ք ու զգացինք Հա /
միսթիկ եկեղե ց ա կ ա ն ե րաժ շտութ իւՆ բ իրեն յա—
տուկ ղուտ Հա/եցի Հ ր ա պ ո քրնե բովն ու խորՀոլբգ–
ներուքր։ Տ ե տ ո ք Հոդ եկան էլոքանաք • Աարգս —
եանէւն արժան իքնե րր որս/էս տ ա ղ ա ն գ ա լ ո ր երգա–
Հան, աննման խումբի ղ ե կ ա վ ա ր , դաշնաւոր՛ող
ու // ե ր ք ա պ է ս բառին լա քն առում ով ր իսկական
Համե ր զ . ի մ ր ղ ե ղ ա գ ի տ ա կ ա ն /ա քտազ.իր ր կազմ ա–
կեր պոզ : Ս ա ր գ ս ե ա ն ր կոմ ի տ ա ս ի ն արժանաւոր ա–
շակերտն է . այս մասին երկու կարհիք գոյութիւն
չէ կրնար ունենալ։ Ան ժ ա ռ ա ն գ ա հ է իր վարպե­
տին բոլոր րնդունակութիւններր։ Եւ Ս ա ր գ ս ե ա ն ր
թ ա ն կ ա գ ի ն է մեզի Համար պարզ ս ա պատճառով
որ , մեր ղուտ ազդային ոճը կը մշակէ , կը պ ա Հ –
պ ա ն է , կը ճոխացնէ ու զայն կր տ ա ր ա հ է գ ա ղ –
թաշխարՀի նոբաՀաս սերունդին մէք։
Այժմ անցնինք Հոգեւոր Համերգին յայտա -
զրէն : ^
Ինչպէո բոլոր ե ր ա ժ շ տ ա կ ա ն Ոէձկնգբոլթիւն–
նեբր, ասոր ալ յայտաղիրր կբ բ ա ղ կ ա ն ա ր երկու
մասէ : Նախ Օր • Փօլ Օ թ ա ո երդեՀոնով ն ո ւ ա գ ե ց
՛կախի Նաիսերղանքն ու %\է\\\ր : Տ ե տ ո յ երկսեռ
խումբը երղեց ԱլէմշաՀի Գ եղօ Ա աո. Հ ա յ ս ւ ս տ ա ն ն
ո ւ Ա ւ ա ր ա յ ր ի Պ ա տ ե ր ա զմի ն Ա ղ օ թ - ք ը : Հ ո ս բսեմ
թէ խոլմբր կը բ ա ղ կ ա ն ա ր 70 երղիչ֊երդչուՀինե -
բէ : Յ ա ք ո ր դ ա բ ա ր լսեցինք Վ . Ս ա բ դ ս ե ա ն ի դ ա շ -
նաւորահ շարականներէն կանոն Ա ա Հ ա կ ա յ եւ
Մ եսրո պա ք ու կանոն Մ եհ՜է Շ ա բ ա թ է Հարցը ;
Նոյնպէս կոմ ի տ ա ս է «Մ եհացուսցէն » (երկսեռ
իւում բ եւ մեներգներ Մ առի Ա իմոնեանի , Գեզամ
ԾէՀրէրեանի կոզմէ) : 4։րդ կտորն էբ Հանրահանօթ
Վ ա կ ն է ր ե ԹանՀաուզէրին մէքէն առնուահ Ուխ ֊
տաւորնեբու խմրերդբ, որուն Համանուագային
մասբ ձ^ուահ եւ Հաքեբէնի էր թաբդմանուահ Վ՛
Աարււսեանի կողմէ։ քցումբբ կ՝երդէր երկսեռ, իսկ
մԼներգի մասբ՝ Օր՛ Լ՛ Հ ա ց ա պ ո րհեանր : Անմ ի -
9 ա պ է ս յետոք լսեցենք Շարք կունոյի թիլ 136/»7^
Աաղմ ոսբ , երկսեռ իսում բի Հ ամ ար ու վե րստին
թաբդմանուահ խմբավարեն կոզմէ է
Բ • մտսր ամբողքութեամր Հա քեւյ ի բ ո վ ա ն դ ա –
կութեւն ունէր։ Ակսալ կոմիտասի Մաղթանքովը։
(«Տէր, Կոցո դու ղՀայս^՝Տ : Տետո ք նո քն Հեղինա­
կին Սաղմոս թեւ 96/՛, «Ալէ լուք՝» : Վե/ւքերս կոմի–
տ ա ս ե ա ն Տ անձնա իւու մբբ Հ բատաբակեց վարգա -
տ ե տ ե ն ա ն տ ի պ եկեզ . գ ա քնաւո րումնե ր ր , բ ա քց
յքտրսէ/ք երղուահր տետրին մէք չ կ ա ք : Ուբեմն
Ա ա ր դ ս ե ա ն յիքողոլթեամբ վերհանահ է ու արա­
կան ձա ւ ն հ Համ ար վ ա ր դ ապետ Ին կողմ է մշակ -
ուահր իր ա Պ ա կ ե ր տ ր վերահահ է երկսեռ խումբի
Համար։ ՄԻներւյ.ի հանր րաժինր կր տ ա ն է ր հանօթ
երււ քուՀե Տ Իկ Ին Ջ ա պ է I Մոո ոնոն ք ամուսինր աղ–
ն1–՛ ^էոանսաււ ք՛քւ մր) : Ա էդարՅէրանքի ե լ կոմ ե տ ա ս ի
սզու,բք>էն քեւոո է Հասան բ արդէն Համեբղին
ամէնէն ոեւ/եդԻկ բաժնեն : Ակսան Կոմետասին
Հ աոսսւ^ւեկտն երո երբ , ինքաէս՝ «Մաււ քժան^ք^ եւ
՜ ՚ ՚ Օ ո Հ ն է ն ր՝^ր : «Ուրախ քեր Աուրբ եկեղեցին՝^ (երկ–
•ւեո խումբի ւ/երահահ է Վ ֊ Սարոսեանր։ Մենեբ–
ւյ ր կր կատարէր Պ՛ Գուրպէն Ստեմէանեան՝\ : Տ ա յ – ՝
տաւք րէն ղ ու քւս երղ ու եցալ \քննգեան ճ ր ա գ ա լ ո ց ի
ճաշոլ է ա ր ա կ ա ն բ :
Համ Ի ր զ ի ն յաբղ անքի լո յ ս մ ր սրսկելռւ Հա– ^
լա յ ն Հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ ե ա ն ուշադրութիւնը եւ կը
ղ առնան րնկերա յ ի ն առա քաւոր մ աքի Հ ո գ ե կ ա ն
սնունդր : Ա յ գ յօգոլահներր աչքի կր զարնէին նա­
եւ իրենց լեզուի պարղոլթեամբ , անմիքականոլ -
թ ե ա մ բ ու ժողովբդականոլթեամբ : (1(քՄ Բ • Ոչ
թէ Ժողո վ ր դ տյնո ւթ֊ ե ամբ1) :
1859/՛ "^է՚ւԲՐ Նալբանգեան կբ Հ է ւ ա ն գ ա ն ա յ ,
կբ ձղէ Համալսարանր ե լ մտերէմներոլ ա ք ա կ ց ո ւ –
թ ե ա մ բ կ՝երթա յ ա ր տ ա ս ա Հ մ ան՝ էմ սէ ( Գերմ տ -
նէա) Հ ա ն ք ա քին քուրերր բոլժոլելու : Ա ո իթէն
օդտուելով կ՝աշիյատի կենդանի կապ Հ ա ս տ ա տ ե լ
Լոնաոնի ռուս քարոզիչներու ( պ ր ո պ ա դ ա ն դ իստ)
Հետ։ Կը մտահէ «Հիւսիսափայլ^ը փ ո խ ա դ ր ե լ Փա–
րիղ , որպէսզի իրականացնէ բ Հա քկ • ա ղ ա տ մա -
մուլի Հիմնազ րման իր երազր : կ՝ոլղէր Գեբցենի
«Կոլոկոլ^ի օրինակով ստեղհել ց ա ր ա կ ա ն դ բ ա —
քննութենէն ա ղ ա տ մամուլ, էն չ որ դ ժ բ ա խ տ ա բ ա ր
չյաքողեցալ :
Բոլժոլմէն վ ե ր ա դ ա ռ ն ա լ ո վ , Նալբանզեան
փայլուն ^^նոլթէւն տ ո ւ ա ւ Փ ե թ ե րսսլո ւրկի մէք եւ
ս տ ա ց ա ւ Հայ - վ ր ա ց ա կ ա ն բանասիրութեան թ ե կ –
նտհուի զիտական ա ս տ ի ճ ա ն , որ անՀ ր ա ժ ե շտ պ ա յ ­
ման է դ ր ա կ ա ն - րնկերա քին էնքնուրոյն դոբհու -
նէութէւն ծաւալելու Համար յ
Նո ր Նախէքեւանէ Հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ ե ա ն որոշու -
մով 1860^5՛՛ Նալբտնդեան կ՝երթա յ արտասաՀ -
ման։ Անմիքական շարժառիթր ՀնդկաՀայերու
կտակներու գոբհն էր : Ն՚"խ քան կ ա լ կ ա թ ա եր -
թաչր, կ*իքնէ էքմիահին, կր շրքազայի Հայ գէ^–
զերր եւ հանօթանալով ժողովուրղ է նիստուկա -
ցին , սովորոլթիւննեբուն ու պաՀանքնեբռւն , մօ–
տիկէն շփման մէք կր մտնէ իր սիրահ աշխատա -
լո րութեան Հետ : Յետոյ 1^ անցնի Պոլիս , ուր
1858^^՛ է վեբ մ ե հ Ժոզովրդականութիւն կր վա–
յելէր : Ի ր անութը հանօթ էբ թէ յ ա ռ ա ք ա դ է մ
եւ թէ «ռէակցիոն» (յետադիւք.) շբքանակներուե :
Ա ք դ էր պաաճաոբ որ Հ ա կ ա ո ա կ ք ե տ ա գ է մ խ ա ւ ե -
րու, սքոլսաՀայ ժողովբղավար Հոսանքր քերմօրէն
րնղ ունեց Նալրանդեանր : 3 . Ա վ ա ճ ե ա ն «Մեղու՛^
թերթին մէք ս ր տ ա ռ ո ւ չ ող ^ունեց Նալբանղ եանի
գ ա / ո լ ս տ բ : 3անձ ի ն Ա վ ա ճ ե ա ն ի ՝ ՚ք,ա/բանղ եան կբ
զ տնՀ իր Հայեացքներուն յարող ժ ո ղո վ ր դ ՚ ՚ ՚ ՚ Լ ՛ * * Բ
դորհիչ մր :
Նալբանդեան՝ Պոլսոյ մէք կ՝ունենա ք մե^ Գ"է՛^
հունէութիւն , ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ե լ անձնական կ ա պ ե ր
կր ստեզհէ Պոլսոյ ժոզովրգավար (ղեմոկրատա–
կան) ուժերուն Հետ եւ կ ՝ տ շ խ ա տ ա կ ց ի «.Մեղու՛ցի ,
ուր կը ապէ իր յա յտնի նամ ակը , մ ե րկացնելով
Հ ա կ ա ժ ո զ ո վ ր դ ա կ ա ն տ ա ր բ ե ր ո ւ գ ա ւ ե ր ը , ինչպէս
եւ «Հրա շա փ ա ռ խ ա յտաոակութիւն՝» յօգուահր
ուղղուահ « Ե ր ե ւ ա կ » յետադիմ ա կ ա ն թեր թի խրմ–
բաղիբ ՅովՀաննէս Զամուրճեանի գ է մ : Պոլսոյ
մէք Նալբտնդեան կր ստեզհէ ժ ո ղ ո վ ր գ ա վ ա ր ճա­
կատ , ղա քն տ ո գ ո ր ե լ ո վ ո ո ւ ս ա կ ա ն առա քաւոր մւռ–
քի ղ տ զ ա փ ա բ ն ե բ ո վ : էյլ ճիշդ ա յ դ մ ա ր տ ա կ ա ն
«ո եվոլիլցիոն՝» (յեղափոխական) զ.աղափարներու
Հ իմ ան վ բ ա ք Նա քբ ա ն գ ե տ ն առա քին ա ն դ ա մ մեր
ժողովու բ զ ի պատմ ո ւթե ան մէք կր մ իացնէ երկու
Հատուահնե բու (արեւելեան եւ արեւմ տ ե ա ն ) ժո -
՚լովրդական ուժերը մէկ միասնական գրօշէ տ ա կ ։
Մէկ ամիս Պոլիս մնալէ վերք, Նալբանգեան
կ երթայ իտալիա , յետոյ Փ՚ոբիղ եւ Լոնտոն , ուր
Հանդիպումներ կ՚ունենայ յեղավա խ ա կ ա ն դ ո ր -
հիռերու մ ա ս ն ա ւ ո ր ա պ է ս «կոլոկոլֆի շուրք Հա -
մախմրուահ Լոնտոնի ղոբհիչներու՝ Գերցենի եւ
Օզ արեովի Հետ , որոնք արտա կարգ վստաՀութիւն
կր տահէին իրենց «Աբեւելքցի բաբեկամ՝»ին Հան–
դ է ՚ ՚ է է Համարելով ղայն «գերաւլնուադոյն մ ա ր գ »
(Գերցեն) , «Ոսկի Հոգի» (0 գ ա ր ե ո վ ) :
Փաբիղի մէք Նալբանգեան կբ Հ ր ա տ ա ր ա կ է
«Երկու Տող » Հռչակաւոր սլարսալաղ իբր (1861
Ա ՚ ՚ ւ ր Ի չ ) , խսաօրէն մերկացնելով Հայ «ռէակցիոն»
ուժեբր եւ անոնց պա րադլուխնե բ բ՝ Ջամուբճեան
"է Այվաղովսկին , իբրեւ լրտեսներ եւ հախուահ
գրչակներ ։
Անողոք պ ա յ ք ա ր բանալով յ ե տ ա դ ի մ ա կ ա ն սեւ
ուժերու դէմ, Ն ա ւ ր ա ն գ ե ա ն կբ գ ր է –
« Պ ա շ տ պ ա ն ե լ աքն Հայի (Հարստս՚Հարուահ
ո լ ճնշուահ Հայի գ. Ա .) ա ո ա թ ո ւ ր կոխուահ՝
Իրաւունքը, է մեր կեանքի բուն խորՀուրդր եւ.
նպատակը։ Եւ այս ն պ ա տ ա կ ի ն Հասնելու Համար
չէ պիտոյ րնկրկինք ո՛չ բանտի եւ ո՛չ աքսորի առ­
քեւ , ոչ միաքն րանիւ ե լ դրչով, այլեւ զէնքով եւ
արկւնով^ եթէ մ ի օր արժանի լինենք զէնք առնուէ
մեր ձեոքր եւ մինչեւ այժմ քաբոզահ– աղաւոութիւ–՜
նր նոլիրել ե լ սրբել մեր արիւնով : ԱՀաւասիկ
մեր գաւտնութիւնը, որու մէք կր տեսնենք ա ղ գ է
Վ՚րկու թիւնր » ;
(Մնացեա)ր յա ջ ո բղո վ ) ԳՐ • ՍԱՐԳԱԵԱՆ
(Թե կնա ծ ու Բանասիրական Գիտութ-եանց)
Fonds A.R.A.M