ՓՐԹԱԾ
ԱՏԱՄՊՈՂ* •••
^^Դաաիմ
փայ1ա պօլ » , –
իմ եարի Համար գը–
^եմ իՓ՛"՝՛^
»«>/•••»(
Արա՛ներու.
աշխարՀն էր Աւոամպռլր
մեր գա–
Աքացիին
եւ. գիւղացիէն
.
իր
Ր
"Լ
՚՚Ր գարա
ու. ցաւերուն
գարմանր այգ
րնակալութեան
որքէն կը սպասէր
՚.
կուգար
Հոն գատելու։
՚Բրաէնք - արէւն թա -
էեչով,
իւխտ՚՚մ
լւօլ
(կօչէկ)
տանելու էր եարէն,
կո դեա
կէն :
քյւ այգ Ատամպոլր
կերալ Հայ
մոգովուրգէն
գլու խր՛– ^Ր^ւեց
ալխրքէ
չորս գին ՚.
Այսօր, «արդարադատ»
ել «անոխակալ»
Հան–
^ապետական
թուրքիան
, գիծ է քաչեր մեր րոլոր
քմեզքերուն>՝
վրա յէն։
« Ներում » է շնորՀեր
մեղէ՝
կարգուելու
պտրտականւ
ւթենէն՝
ապե րա խտա րար
փախուստ
օւուռղ Հայե ոուս :
կր կան^է մեղ, գալ, քանի մր ամիս
վտյելել
սւղսւտ թուր <>էոյ րարէքները :
Աաեն մ ւ Հանգչիլ,
թօթափել
եւրոպական քա–
ղսւքակր թութեան
թ ո յ ն ը ։
Վերյիչել
մեր
նախկին
ազատ
կեանդը։
քքւրկէ"
փրթալ ա յս
մ եծ
չնորՀը
մ եղ
անար–
մաններուս
:
« Միլլէթ–, տէվլէթ խայինի»5՚է/»ո/.« • •
քյրա"ղ է՛է էրակտնոլթէւն
:
Աս ծանդթ չեմ ա յս գոնտբացում
ի
օրէնքէն
:
Աութ կամ գ"րչ կէտեր մը կ՝երեւտն
,
կ՚րսեն
,
այգ
օրէնքէն
մէք
I
Ա՝էնչեւ
1948
գործուած
մեդքերուն
թողու -
թիլն պիտի
^որՀեն
եզեր :
Շտտ
նուրբ է, թուրքիոյ
այս ներառումէ խն
գիրր– Մասնտւորտսլէս
մեզ. Հայերուս
Համար :
Պաշտօնական
Ցուցակ
մեղաց մբ չունինք
մեր
աչքին աոքեւ
որպէսզի բստ այդ ցուցակին
ինք -
նաքննութիւն
մր կատարենք։
Մեծ մեղքերը մեր
աչքերուն
աոքեւ
դնենք եւ եթէ , ցուցակէն
գուրս
կամ
ներս
քանցանքներ
ունինք,
անոր
Համեմատ
կապեն բ մեր խուրքէնր
։
Մենք մեզ անմեղ
կարծելով
ճամբայ
Ի յ ^ ՚ " ^ ք
եւ Հասնէնք
Պոլիս
։ Հոն մեզ գիմաւորեն
փո -
խանակ
աղզական - բարեկամի
, մեր նախկին թա
ղին ոստիկանը, պայ Հասան կամ Հիւսէյէն :
Եէ.
մեր
դաՓսւարքւ
բանան, ու Հոն, նոբ օրէն
քի կաղապարին
չյարմարող
խնդիր մր պճռթկեն
է
կամ
1948(5՛
ետքբ գո բծուած
մեղք մր արձանա -
գրուած
րլլայ
Հոն։
Հապա՜։
Հարցաքննութիւն
մր։
Արամեան
Գրիգոր
սի" ղմիսինիղ ։
— Այո , էֆէնտի
։ Ես եմ ։
%.Ես եմ» չեմ րսեր,
ուլան,
ծաոանիգ
է1>կ՝ր–
սեն։
Գուն
ուրիշ մականուն
չունի՞ս։
Աանկ
թուր
քի
մ ական
ուն
մ բ ։
— Այո՛ , ոչ , կարծեմ.
. .
կարծեմ
ր ո՞րն է : Գուն, այս սուրբ վաթա–
նէն
Հեոացեբ ես Ջաթալկէօզեան
թուրք
օզլոէ–
թուրք
մականունով
մր ել Հիմա կուգաս
Արամեան
Հ ա կա թ ո ւր ք մ ական ուն ով
մ բ :
Կր ներէք,
էֆէնտի : Անցած տարի երբ բբ–
նակած
երկրիս
Հպատակութիւնր
կ՚առնէի,
այգ
առթիւ
փսխեցի։
Նախկին
մականհւնս
քիչ մը եր
կա ր եւ զմուարաՀունչ
բլլա լուն, սանկ
ՔԻԼ
մր
կլորցուցի :
Կրնայիր
Գիրդոր
Ֆիրարի
դբել
աալ • • •
Բայց
կեցիր
նայիմ,
ե՛՛րր Հպատակ
եղար։
Անցած տարի , էֆէնտիս ։
Անցած տարի",
այսինքն
1948(5՛
ետքբ՛։
0՜
, օ՜ , այգ թուականէն
ասգին
գործուած
/ան ֊
ցանքներուն
Համար
օրէնքր
տարբեր է ։
իյ՚^՚ւգբեմ
անցէք ոա քովի
գ ո վ ո Ն շ ը :
Վաղը կը քննենք ձեր
խնգիրր
...
Եթէ
բսե՜ն...
ԷՀ
, ենթագրական
րայի
վբայ շին
թէական
են ա յս տոզերբ ։
Գուք կրնաք պատրաստել
ձեբ «վալիղ»ր
եւ
ճամբայ
իյնալ։
իմ մասիս, կալ զիս Հրաժտբեալ.
•
Եթէ նոր օրէնքով
մր, տպաՀովեցնեն
զիս թէ
մինչեւ
1970
թուականր
գործուած
եւ
զործուելիք
յանցանքներուն
ներում
չնորՀուի
,
թնգիրր
կր
փոխռլի
...
Ուրեմն
սիրելի
րաբեկամներ
, դուք,
էլէրթտ՜մ
Ատամպռ՜լ
, ծախսեմ
փարա պօլ»
երդելէն
, Լրնաք
շոգենաւ
մ տնե
լ
. * •
Վա/աթիոյ
պողաչաՔի/Տ՛
մասնաւոր
բարԿւնեբ
տանելով
իմ կողմէս
...
Կ– ՊԵՏՈԻՇ
ՏՈԻՆՆ ՈՒՐ ԾՆԱՐ
կաբգապաՀ։
Թաղեցիներուն
սիրտր
իրենց
Հետ \
էբ : Մ իեւնո
յն
Հզօր
շռւն^ էր , որնախասաՀման–
|
^, ուած էբ րաղմութիւննեբր
մամքի
բերելու,
բայց |
ամէնէն առաք իբ խոր կնիքը դրած էր այս երկու
I
կորիւններոլ
՚յ
վյըայ |
գ. Խամսկ,
աւաղ,
Հիլր մրն էբ մեր
մէք։
ԸնգՀ.
բռնկէ՚ւմի
նախօրեակին
Զուիցեբիա
էբ ,
մաշած
թոքերր
վե րանո բոգե լու Համար,
բայց ա–
Հա
նորէն դարձած էրնախճիրներու
աշփւարՀը ։
Նոյն
պարաղային
մէքն էին ուրիշ երկու մտաւո -
րականներ
, Ռ. Աեւակ ել Բարսեղ
ՇաՀպազ, -
« կամաւոր » զոՀեր
։ Պարտականութեան
ձա՛*յնր,
ինչո՛՛ւ չէ...
Թուրքերբ չատ մօտէն
ճանչնալով
Հանդերձ
,
գոլցէ մեծ պատմա րանբ
ինքն ալ Հնաղանգած էր
իր
ներքին
ձայնին ու դայլին
երախը
ինկած։
-
Վերքին
նամակը
, ուղղուած
Այտչէն իր րնտանի -
քին,
ամբողք
սիբտբ կր կաթեցնէր
ցօղաթուրմ է–
քերուն
մ էք : Հայրական
սիրո
յ եւ խանդա
ղա տան
քի տողերուն
մէքէն, պատեՀ կր նկատեմ Հոս աբ–
ձանտգրե ք Հետեւեալ
պա րրե բութ իւնբ .-
«՛քա -
ոասոՆնըհինգ տարեկան
նմ,
օր լքը դադար
չեւք
* աոել ՚ ՚ ՚ » :
Գ. իյամակ
Հաւատարիմ
եղած էր ինքն
իրեն
ի տզայ
տիոց , անդուլ
անդագար
տքնելով
Հան
րա յին
րոլոր
աս պար է ղնե բուն
մ էք : Ցարական
իշ–
խանութենէն
Հալածուած
, երկիրէ
երկիր
թափա
ռա կտն
, ինկած էր վերքապէս
Աամաթիա
, որ ա -
մէն կերպով
յարմաբ էրիր եռանգուն
խառնուած
քին : Մէշտ
պատնէչին
վրտյ
եզած էր։ Տեսած էր
դմնէ
լուծր, կովկաս եւ Հայկական
նտՀանգնե -
բուն մէք, սիրտ
րզքտոզ տառապանքը
իր
ցեղին
ու կբ ցանկար խորտակել
թ^ամի
կապանքներր
բանիլ եւ գործով։
իյ ո րտխորՀուրդ
բնաբան
մր,
յիչուած
Թումտնեանի
մէկ գեղեցիկ
տաղին մէք,
յանկերգի
մբ պէս կր թաւալէր
իր
փոթորկոտ
գանկին մէք եւ գուրս կր մայթքէր
իր մարտագոռ
բերնէն
Ապրէ՚ք տզէք , բայց մեցի պէս չապ–
րէք...
Պատգամախօսբ
անցեալի
մեծութեան
, յեղա
փոխական
բեմբասացր
մոգական
չունչոփ մր կ*ո–
գեկոչէր
մեր պատմութեան
փառաՀեզ
դէմքեբր ,
Հայ
մողոփուրդր
գերութեան
խորխորատէն
գուբս
բերելու եւ երկին
Հասցնելու այգ
մեծութեան...։
Ողիմպեան
մարզիկի
մր ձգտումն
էր, իբր, որ աչ
քերր սեւեռած
անպաբագիծ
տարածութեան
, կր
ճգնի
Հասնիլ
անոր,
րայց էբ խօլ արչաւէն մէք
շնչասպառ
ե՝իյնայ
մարզագաչտի
ճամբուն
վբայ..
^
ԱՐԱՄ
ՊԵՏՐՈԱԵԱՆ
Եգիպտոսխ
ԳպՏակցակաԱ
է/
ա մ
ո
1 2 ո
֊ – Որբին Հաց աուող
չբ/լար
, բ՛
տուող չատ քչ^ՐԱայ ՚
Թէ ԳաՀիրէի եւթէ ԱղՏ^1ռպքթ.յ
մէք Հաս–
տաաուած
մէկ երկու
Հաղարի
Հասնող
Հայերր
կր
Հիմնէին
իրենց
եկեղեցիներն
ու գպրոցնեբր
ել կբ
մտածէին
ունենալ
նաեւ
իրենց
մամուլր։
Առաքին
Հայ
թերթր
Եղիպտոսի
մէք կր
Հրատարակուի
1 8 6 0 ՚ « ՚ ^ " ՚ 5 ՛
թուականներուն,
« Արմաւենի » անու
նով
1
1895 - 96^
աբՀալիրքին
ու
կոտորածներուն
Հետեւանքով
, տասնեակ
մ բ Հազար
Հա յեր
իրենց
չունչր
կ՚առնեն
ա յս
Հ ի՚֊բընկալ
Հովիտր
, որ անկէ
ետք , Հա յոց ամ ենաս իրելի
երկիրներէն
մ ին կր
դառնա
յ եւՀոս Հաստատուած
գազութն ալ
նիւ
թապէս ու ֆիզիքապէս
ամէնէն
ապտՀովր :
Եգիպտոսի
մէք, ^^ական
թուականներուն
իսկ,
Հիմր
կբ
գրուի
Գաշնակցական
մարմնի մր :
Հոս ապաստանած
բազմաթիւ
բնկերներ
,
1898/5՛
արդէն
, բաղձանք կր յայտնեն
կուսակցտկան
ու —
րո
յն մ ամուլ
ունենալու
։ Այդ բաղձանքր
քանի մր
անդամ կբ կրկնուի ու երեք անՀատ
րնկերներու
6ակոբ
Աս տուր եանի , Աբտաւաղգ
Հանրմ եանի ե ւ
Տոքթ. կ. Փաշաեան
խանի
քանքերուն
շնորՀիէ ,
1904
Գեկտ-ին
կ՚իրականանայ
, կր Հրատարակու
ի
առաքին
Գաշնակցական
թերթր
« Հորիզոն » ա–
նունով, որ Հաղիւ մէկ տարուան
կեանք
կ^ունե -
նա յ գժբախտաբար
։
1 9 0 5 ՚ ՚ 5 ՛
Եգիպտոս
կուգայ
Հաստատուիլ
Մա–
բատ իիաֆա քէլեան վարժարանի
րմբոստ
, խանգա–
վառ եւ կրակոտ
սանե րէն
Բարսեղ
ՇաՀ բաւ; :
1906^5՛
բ. ՇաՀպաղ
Երուանգ
Օտեանի Հետ, կբ
Հ րատարակէ
Գաշնակցական
ուզզութեամ
ր
4Տ
.Մ տ–
բակ»
անուն
թերթ մր, որ Հազիւ
քանի մբ
թէ՛՛
լոյս կը տեսնէ։
«Մտրակէին
իսկոյն կր
յաքոբգէ
« Կրակ » անուն
թերթր,
Բ– ՇաՀպազի
խմբագբու–
թեամբ։
Այս թեբթն ալ Հազիւ
օրուան մր կեանք
կ
՝ունենա
յ
ու
անծանօթ
պատճառով
մ ր կը դագ–
րի
... ։
Եգիպտոսի
Գտչնակցտկան
մ արմիններն
ոէ.
ժոզովնեբր
քաճախ ղրաղտծ են առանձին
թերթ մը
ունենալու
խնդրով
։ Առաքին մեծ
պատերազմին
(1914)
այդ պաՀան
քր շատ աւելի
զգա/ի կը դառ
նա յ : Այդ օրերուն
միտկ
թերթ մր,
^Տուսարեր
՚Ֆր
կր Հրատարակուէր
ԳաՀիրէի
մէք ,
արաօնոլ -
թեամբ փաստաբան Ա . Մ էօ թէմ է տեանի ել խբմ–
բաղրապետութեամր
Ա. Պարթեւեանի
:
թերթին
արտօնատէ
ր ր պո ւլկա րաՀպատակ
էր ։
Երբ Պուլկարիա
Գերմանիոյ
կողքին
պատերազմի
կը մտնէ , թյւրթէն
Հրւստարակութիւնր
կը
գառնայ
Տուն ուր ծընար, ըլլայ խբճիր֊ եւ կամ պալատ,
Յաւերժօրէն թ-ռ՚զ հովանի ընէ վըրադ :
Հոն ամէն.ճրագ իրիկունէ իրիկուն վաււ
էրագներու ճամբուն եգերքն ըլլայ պայծաո:
ԵԼ ազբիւբին չի դադբի շուրն ականակիտ,
Լուսեղ հրաւէր ծաղիկներուն ու ծարաւիդ :
Հոն տանիքին վըրայ մնչեն լուսաբացին
Խաժ տաարակներ որ մանկութիւնդ օրօրեցին
Ամէն ծաոէ դէպի տռւնին սիրտր հասնի
||սա մը կանանչ՛ արեւագօծ աբմաԱյնի :
Ունենաս միշտ սրաանըւէբ պաաաո. մը հաց
Մուրացկանին ռր կը սպասէ դռսոըդ նստած
ԵԼ հոն եղնիկ մը հէքեաթէն բերուած, վայրի,
Լիգէ աղաչէը ձեո.քերուգ մէջէն բարի • • •
ԱՐԱԷՆ ԵՐԿԱԹ.
կասկածելի
։ Այս առիթէն
կ՛ուզէ
օ՛գտուիլ Եգիպ -
տոսի
՛իա շնակցական
մարմ ինր
, ել աՀա լնկելնե
ր
Ա . Եսա յեանի ել Ա .
Հանրմ եանի
խորՀուբ
՚էով
բնկե ր Ա . Լալա յեանցի
Հ տնօրէն
Մ անթաշեւ տան )
կողմէ կբ գնուի
«Յուսաբեր»ը
եւկր
սւրամադբուի
Հ.
0.
՛ի . Եգիպտոսի
Աեկռւսի
կոմ իտէին : թեր -
թին ա բտօնա տ ի րո ւթ իւնն ալ կր փոխանցուի
Ա •
Լալա յեանցի : Այսպիսով,
1915
Ապրիլ ^էն սկսեալ,
« Աուսաբե
ր » կբ ղառնա
յ ՛յ՛ա շնակց ական
թերթ
մը,
որուն
խմբաղրապետութիւնր
, չատ կարճ ա—
տեն մր , կր վարէ Ա . Պաբթեւեան
։
՛Բանի մբ ամիս ետք նոբ կա րզաղրութ
իւննե
բ
կ՛բլլան
, եւ թերթի
խմբագրապետոլթիւնր
կը
ստանձնէ Ա. Հանըմեան
, իրեն օժանգակ
ունենա
—
լով Ա. Եսայեանը ելօգնական
խմբագիր՝
Մ՛ Տ–
Գալուստեանը
, իսկ իբրեւ
մնա
յուն ա շխաաակից
Ազեքսանգբ
իա յէն Մ • էմաչատուբեան
(ՎաՀԷ) եւ.
Հ. Ամիրեան ։
\
\^\Եին,՝Մ
• 5՛
Գալուստեան
կամաւոր
՚5ք/՚՜|
մ եկնի եւ խմ բազր ութեամ
պաշտօնին
կր կո չուի
ւ
Հ.
Ամիրեան։
Բիչ ետք, իբրեւ Ազգ.
Միութեան
|
սլատոլիրակ
, Ա.Հանըմեանն ալ Ամերիկա
կը |
մեկնի
, թերթին
խմ րագրութ
իւնր կը վարեն
Ա • |
Եսայեան
ու Հ. Ամիրեան,
աշխատակից
ունենա -
.1
լով
միչտ Մ • հյաչատռլրեանը։
թերթին
շուրք կր
բոլո բուին
ԳաՀ իրէ գտնուոգ
բազմ աթիւ մտաւո -
րականներ
, ինչպէս կ. Պալեան,
0.
Գայաեան
, Ա–
Պաբթեւեան
, Մ^ Տ– ԱաՀակեան, Վ. Գէորգեան ,
Տոքթ - • Պաղտիկեան ել ուրիշներ :
՚
Ե րկօբետյ
Հ
0
ուս արե ր »ր իր այս կաղմր կբ
պաՀԷ
մինչեւ
1921։
1920^5՛ է «
Տուսաբեբ
»ի աբտօնատէբր
, Ա •
Լալա յեանց , Հա յաստանի
պատուիրակ
Ա. քՏա -
տիսեանի Հետ բնտանիքով
կը մեկնի
Հա յաստան ,
ուր քիչ ետք կը մեոնի։
Թերթին
Համար աագեա–
՚գալի
օրեր կըսկսին
։ Առանց
աբւոօնատէրի
ի՛՛նչ
պէս կարելփ էբ չարռւնակել
թերթին
Հրատարա -
կո՚-թիւնր
է
Երբ,
1921/5՛,
Եգիպտոսի
կոմիտէն կր մտա -
ծէր իր առանձին
օբգտնն
ունենալ ,–
որովՀետեւ
« Տուսաբեբ
՚^ը անՀատական
էր ,
ա յգ
մ իքոցին
Եգիպտոս կր վերագտռնտր
Տէկէն
Լալա յեանց :
կոմ էտէէ
գէմ
ումնե րուն
լնդառաք
երթալով
,
Տիկին
Լալա յեանց կը Հաւանէ
թերթր
ծախել
կու
սակցութեան
ել ՚փոխարմէքր
, է յէշատակ
էր
Հանգուցեալ
ամուսնոյն,
նուէրել
Եգէպաոսէ կո–
մէտէէն։
Անմէքապէս
գէմումնեբ
կ՚բլլան
մամուլի
գէւանէն
ել կարելի
կ՝րլլայ
թերթին
արտօնատի -
րութիւնբ
փոխանցել
Հ. Ամիրեանի : Այսպիսով ,
1922
Տունիսէն
սկսեալ « Տո՚-սաբեր»ր
կր
գաոնայ
Հ. Տ՛ Գ՛ Եգիպտոսի
Մեկուսի
կոմիտէին
պաշտօ
նական
օբգանր
I
1923/5՛, Հ.
Տ– գ՛ Եգիպտոսի
Շրք–
մոզովին ո֊
րոշումով, կբ զնուի ել Եգէպտոս կր
փոխագրուի
« Աղատամարտ
%/ մտմուլր :
Փ ոփո խութ էւննե
ր
տեղէ
կ՚ունենան
նաեւ
թերթի
խմ րագբական
եւ
վարչական
կտգմերուն
մէք, ՀետզՀետէ կ
րնդաբ֊
ձակուի
ծաւալր եւ է վերքոյ կբ գառնայ
Մէքէն
Արեւելքի
մեծագոյն
օրաթերթր
,
աչխատակէցնե–
րու ել թղթակէցներու
ստուար թէւ մր ապաՀովե–
լով
Համայն
աշխարՀԷ մէք ։
Օր մր անշուշտ
պիտի գրուէ եգէպտաՀայ
մա
մուլի
վերքէն
եբեսնամ եակին պատմ
ութիւնր
Ա /գ պատմ
ութ եան
մ էք առա^ակարգ
տեղ մ/ւ
կր գրաւէ « Տուսաբեբ»
:
Հ,
ԱՄԻՐԵԱՆ
ԱՏԱՏԱՆԲ
ԱՈՒՐԲ
ՓՐԿԻՋ, Տեղեկատու
կ. Պոլսոյ
Ազղ .
Հէւանդանոցէ,
Ա. տարէ,
թ ի լ 7
ել &
Ո950
Մարտ
եւ
ս։ ւղրի/՝) , պատկեբադարդ
Լէ ա քլազան
րռվսն -
դ ակ։։ • բ Լ տմր ։
Fonds A.R.A.M
