Ւ;. 0. տ. Տ70.։։՝6
0Լ^^^է6ս^֊^^օբ^^^էտ^^6 : ՏՇՈ. «ւՏՏ^^ՃԱՀ
17. քՀս6 ՕՅաշտատ - Ր^1Տ (13)
՚ԼհցտւՐււ ՏՕՕ ՓՐ - . Տար– 1600, արտ– 2500
26րդ ՏԱՐԻ - 26^ ձա ւ « քյօ.6097–էոր շրջաԹ թիւ
1^1 €08. 15-70
Գին 7 ֆր -
1678-63
յ ա ւ ՜ Ց ՜ ա Տ Տ
1950
Հ ի ն գ ^ ր թ ի ՜ 9 ՄԱՐՏ
150Տ
ՄԵՐ
հՕՍ՚ՐԸ
Պ%ՏՈՐ է Ա%ԲԻԻՐԸ
Ուրեմն
իմացաք թէ Աովետներր
գաղանի գ"ր–
հ-ակա^եր
էչր Հաւաքեն
մասնաւորապէս
Հայերէն
:
կարղանք
փարիզեան
թերթին
բառերով՛
- « Հայերը աւելի քան 300-000 են
Իրանի
ւքէջ
5
մ՚եծ մասով ուղզափաո. ։Աշիաաասէր են , քաջ
եւ ուշիմ։ Հին նախանծաիյնդրութիւն մը, որ ա–
ւելի շատ կրօնական հանգամանք ունի,
գիրենք
դէմ դիմաց կը դնէ Պարսիկներուն հետ։ Հայերը
չեն սիրեր անոնց մեզկոՆթիւնը եւ խորշանքր գին–
ուորական ասպաըէգէն: իրանցիներն ալ կը մե
ղադրեն իրենց անջատողական ոցին, հպարսւու -
թիւնր եւ յանաիյ փորձի կ՚ենթարկեն :
Այս Հայերու, մէջէն է որ Աովետները հաւա
քած են իրենց գործակալներուն մեծ մասը։ Մանր
խանութպաններ, մանր արհեստաւորներ, բժիշկ
ներ , դեղագործներ,— այս մարղիկը տեւականօ
րէն շփում ունին ժողովուրդին հետ, կրնան դիւ–
րաւ տեղեկութիւններ քաղել, գրոյցներ տարա -
ծել, հսկել կարգ մր անձերու վրայ եւ երբեմն ալ
ուղղակի գործի ձեոնարկել » :
«Փաբիգիէն
Լիպէռէ»ի
թգթակիցր
նոյն «պա–
աիւբ»
կ^քնծայէ
նաեւ
՚Րազղէացիներուն
Լան -
շոլչա
րսել
կ՛ուզէ Ասորիներ)
*
— « փաղդէացիները, վերջին
մնացուկները
փաղդէաստանի հին եկեղեցւոյ , թերեւս Հայերէն
աւելի կրօնական իար ատելու՜թիւն մր կը տածեն
բոլոր իսլաւքներուն դ է մ ։ Անոնք խիսա յա՚նախ են
թակայ են Սովետներուն , հլու հնագանդ» :
՚իեռ կան «մուՀաճիր^ներր
գաղթական
-
եւ.
ձախակոզմեան
թուտեՀ
կուսակցութեան
անգամ–
՚^^ՐԱ • ՒՒՐ
^՛՜
թորՀրդային
գո րհ՜ակա ^ե ր ;
Րոէյց
կանգ աոնե.՛էք ա յսաեզ
, վե ր լուհ՜ե էո
լ
Համ ար ամ -
բասաանոլթեան
Հա յկական
մ ասր
յ
Հազուսւգէպ
է որ եւրոպական
թերթերու
թղ
թակիցներ
հիհ՜ազե
լի կամ
անճոռնի
սթալֆձ ր
Լգորհ՜են , արեւելեան
մ-ողովուրգներու
մասին
խօսահ ատեն :
կան որ ակամ ա յ կր սա յթաքին
, զարմ անա —
ց
III
ն տեզեկ
՚ււթիւննե
ր քազե լով
առաքին
Հանգի -
պոզէն : Այս ու այն անցորղէն կամ «պէյ»էն
, ինչ
պէս
թոէ
րքիոյ
մէք։
ԸնգՀա1 րապէս անտեղեակ՝
ա շխա րՀագրոլ -
թեան եւ պատմութեան,
այս կարգի
թղթակիցնե–
րր գրի կ՚առնեն եւ կր տպեն
ինչ որ լսեն : Երբեք
չեն
յոզնիր
.Ընելու,
ստուգելու,
ցորենն ու որոմր
զատելու
Համար։
կան
ուրի^եր
ալ, որոնք
նենգամտօրէն
կր
խեգաթիլրեն
, սուտ — իրաւ իրար կր խաոնեն
, ո–
րոչ նպատակի
մր, քաղաքականութեան
մր հ՜առա–
յելու
Համար
։
Մ եր
մ իտքէն
չանցնիք
չարամ տութիւն
վերա–
գրել Պ • Ժան Լարթեկի ։
Մ ինչեւ
Հիմ ա
Հ րատա րակո լահ՜
նամ
ակներէն
կ^երեւայ որ փարիզեան
թերթին
թգթակիցր
որոչ
աչխաաանքներ
, պրպտումնե
ր կատարահ՜ է , իր
նիւթ ր մ չակե լու
, իրականութեան
պատկերը
տա
լու Համար , կարելի
ճչգութեամր
։
Ալ
սակայն
, չատ մը կէտեր
չեն
Համ ապա -
տասխաներ
իրականութեան
։ թերեւս
թգթակիցր
մամանակ չէ ունեցահ՜
աւելի
խորանալու,
եւ կամ
պղտո ր ագրիւրնե
րոլ
Հանգիպահ՜ է
ւ
Այսպէս
,
300-000
Հայեր
չկան
Պարսկաստանի
մէք։
(Մօաաւոր
թիւն է Հարիւր
Հազար)
։
Երկրորգ
, րոլորոփին
սխալ է թէ րոլոր Հա
յերր՝
«այն
օրէն ի վեր որ Ա՚ուսերր
«Հայաստանի
անկախ
Հա^էրապե տութիւն
մ ր% ստեգհեցին
Լեւ
՚Րազգէացիներր)
, իրենք
զիրենք
աւելի կամ նը–
լազ կը Համարեն
սովետական
Հպաաա1թւեր
, ել. ,
իրանի մէք րնակելով
Հանգերձ
,
Հաւատարմօրէն
կը հ՜առայեն
Կրեմ լինի
պետերուն»։
ինչպէս
կ՝երեւայ
, Պ՛ Լարթեկի
, որ Հարկ դա–
տած է չակերտել
«Հայաստանի
անկախ
Հանրա -
պեաութիւն»ը,
չի գիտեր թէ
Հայերը
արդէն
ստեգհեր
էին Հայրենիքի
կորիզ մը, երթ
քիաւսերը
եկան վերագրաւեցիՆ
:
Միւո
կոզմէ, չարաչար կր սխաւի
,
կարծելով
թէ Պարսկուսաանի
կամ ուրիչ
որեւէ
երկրի –
Հայերր
«Հաւատարմօրէն
կր ծառայեն
կրեմ
լինի
պեաերուն » ։
Փորձենք
աոանձին
քննել այս խնդիրը , որ
միշա ալ աեղի կուաայ
թիւրիմացոլթեանց
։
Խմրագիր՝
Շ
ՄԻԱԱ-ՐԵԱՆ
Օ Ր Ը
0ՐԻ ն
ԵԹԷ ՄԵՆ-Բ ԱԼ "–
« Տէիկառօ»
Հետեւեալ
ձեւով կր Հաշուէ Ֆր–
րանսայի
Ազդ՛
Ժողովին
դիչերային
նիստերուն
ծախքերը
–
Մինչեւ կէս ղիչեր
մոզո վփն պաչտօնէո
ւթիւ
նը
ՅօՕ
րա րա պան եւ գո րծակատա
ր – կր ստա—
նայ
իր ամսաթոչակին
1/30/՛։
Կէս գիչերէն
վերք՝
շ/30/՚ :
Մէկ
մամուան
լոյսր եւ քերմութիւնը
կ՛ար -
մեն
12
Հազար ֆրանք
։
ՓապուգԼն
(մեթրօ) կր դագրի կէո գիէերին
։
Ուստի
անՀրամե
չտ է Հանրակառքի
մ ասնաւոր
սպասարկութիւն
մրՀաստատել,
իրենց րնակա -
րաննե րր փոխադրելու
Համար
երեսփոխաններ
,
պաչաօնեաներ
եւ լրագրու^եր
% Ծախքը
60 "000
ֆրանք
։
Անչուչա
պաչտօնեաներր
անօթի
պիտի
չմնան
մինչեւ կէս գիչեր : Երբեմն
մինչեւ
առտու
I
Վեր - վար Հաչուելով
, յաւե լուածական
նիստ
մր կ՚աբմէ
800
Հագար ֆրանք՝
մինչեւ կէս գիչեր
է
1-500-000
ֆրանք՝
մինչեւ
առաու ։
Մնացեալր
կրնաք գտտել,
Հետեւելով
նիս
տերուն։
Արդէն տասը
միլիոն կը Հաչուեն
վերքին
չաբթուան
ծախքերը
։
Անցեալ
տարի
150
յաւե լուածական
նիստեր
արմած
էին
170
միլիոն
ֆրանք։
Րա բե բաիստա բա ր Հայկական
մողովնեբր
ձբի
են՛; Շատերն ալ քանի մը տարին
անդամ
մը կը
գում արուին ։
Այլապէս
. . . Եթէ մ իա յն ճառերբ
Հաչուէ
ինք
,
Հարկ
պիտի
ըլլար
փոխառութիւնն
եր
կնքել կամ
փիճա կախ
աղ
սարքել
, յաւե լուածական
ծախքերբ
Հոգալու
Համ ար :
Մ անաւանդ եթէ օրակարգի
խնգիրներր
Հա -
մեմուած
րլլան «սովետական»
կամ դաւանաբա
-
նական
խնգիբնեբով
։
Ղ՚ատեցէք
մեբ Հանգէսներէն
, բանախօսու .^–^
թիւններէն
, տսուլիսներէն
։
ՊաաաՀա^ծ է ոբ վեբ քանան
պա
յմ անալո
ր -
ուած
մամ
ուն ։
Մինչեւ որ սրաՀին
տէրը
լոյսերը
չմարէ կամ
սակաբկուած
վարձքին
վյրայ քանի մը Հաղարի
յա
ւելում
չպաՀանքէ
, կա՛մ բերանները
անղագտր կր
բանին
, կամ ոտքերր :
ՎԱՀԷ
ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ
ՆԱքօԱԳԱՀԸ
ԼՈՆՏՈՆԻ
ՄԷՋ
Հանրապետութեան
նախագաՀբ
եւ Տիկին 0 -
բիոլ տր՜տտկարդ
պատիւներով
ընգունուեցան
Լոնտոնի
մէք, որ ամրոդքովին
գրօչազաբգոլած
էր
։ ԱնՀամար
բազմութիւն
մը կը
ծափաՀարէր
Ֆրանսա
յի ընկերվարական
նաԼսագաՀ
ը ,
որուն
կ՛ընկերանար
արտաքին
նախարարը,
Պ •
Ռոպէռ
թուման :
1 939Հ՜է՛
իվեր
առաքին
անգամ էբ որ Նա–
խազաՀ
մ ը կ՝ա յցե լէ ր Անգլիո
յ վեՀապետին
:
Թագաւո
րը եւ թագոլՀին
, վարչապետը
, ար
տաքին
նախարարը
ել ուրիչ
ե րեւե լինե ր
Հ լ ւրե
բը
գիմ աւո րեցին
Վիքթոբիտ
կա յարանին
մ էք ։ժամ ա–
նումէն
անմիքապէս
վերքը, Պ– Ռոպէռ
թուման
տեսակցութիւն
մը ունեցաւ Պ՛ Պեւինի Հեա, մէկ
մամ
աեւոգութեամր
է
ՆախագաՀը
եւ իր Հետեւորդները
Տովրբ Հա
սած ատեն, բբիտանական
զբաՀաւոր
մը
(42.000
թոն)
ողքունեց
թնդանօթի
21
Հարուածներով։
Հիւբերը երբ կ՚անցնէին
Լոնաոնի
պողոտաներէն
,
երեք տա ր բե բ
ղիձոլոբական
նուագախում
բեր
« Մարսէյեէզ»բ
կբ Հնչեցնէին
, «Կեցցէ
Ֆրանսա»
աղաղակներու
մէք։
ԱնդլԼայ
թագաւորը
«Րաղանեաց
պատուա -
նչանը»
նուիրեց
Ֆրանսա
յի
Հանրապետութեան
նախաղաՀին,
որուն ի պատիւ փառաւոր
սեղան
մր սարքուած
էբ արքայական
պալատին
մէք :
՛Րա ղաքական
չըքանակնե
բու
մ էք մեծ կարե
ւորութիւն
կ՛ ընծայեն այս ա յցե լութեան
։
ՊՈԼՍԷՆ կը Հեռագրեն թէ
14
<ոգի մեռան էս–
կիչէՀիրիմէք,
ողոգումներոլ
Հետեւանքոփ
։ Ան -
պաասպաբ կըմնան
40—50-000
րնակի^եր
: Հագար
տուներ
քանգուած
են Հեղեղէն : ՚Րաղաքին
բոլոր
ցած
թազերր
ողողուած
են : ԶոՀերուն
թԼււր
վերք
նապէս ճչդուած չէ տակաւին։
Վրգովիչ
լուրեր կր
ՀասնԼն
նաեւ
չրքա կայ
գիւգե
րէն եւ
Անատոլուի
միւս մասե րէն : Լէ"կիչէ^իր
Թուբքիոյ
վեցեբսրգ
կաբհւոր
քաղսէքն է)
I
սւչխմԱ
։^ալաԱԽու
(ԿԷԱ ԳԻԾԵՐԷՆ ՎԵՐՋ,
ծՏ–
ԱՌՏՈՒ)
կագի ել ելեկտրտկանութետն
աչխատաւոր
-
ները առքի օր մողով
գումարելով
,
որոչեցին
ընդՀ • գործագուլ
յայտարարել
չորեքչաբթի
կէո
գիչերէն
սկսեալ,
այսինքն այս առաու.
Հինգ ՜
չաբթի
։
Թերթերր
գիտել
կուտան թէ՝ մինչ
փոխա
գրութեանց
գործագուլին
չէին
մասնակցեր
ոչ -
Համայնավար
սենտիքանեբբ,
բոլորն ալ
Համա
կայն են կազի եւ ելեկտրականութեան
գործա -
գուլԼն : Որոչումն ալ միացեալ
մողովփ
մը մէք
տրուեցալ
յ
Աւե լո րգ է րսել թէ որքան անտանելի
գմուա–
բութե անց պիտի
մ ատնոլի
մոզո
վու
րդր
, ա յս նոր
- ղ ո րծագո
ւլին
Հ ետե ւանքով : Մ անաւանգ
որ , տա
կա ւԼն վեր քացած չէ փո խադրո ւթեանց
գոբծա -
գուլը
I
թէեւ
փապուղին
(մեթրօ)
սկսաւ
60
առ
Հարիլբ
րանիլ
րո լո ր դիծե բուն փ բա
յ ,
կրճատեալ
սսլաոարկոլթեամբ
, իսկ Հանրակառքերը՝
աւելի
նուագ • Լո յս պիտի
չունենանք
, տանտԼւրուՀ
իներր
անելի
պիտի
մատնուին՝
կերակուր
եփելու Հա
մար։
(Թերեւս
թեբթերն
ալ չՀբատաբտկուին)
:
կառա փար ութ
Լ։
լ
նր
ո րո չած է
Օդտադործել
բանակին եւ ն
ալ
ատո րմ ին
մ ասնադէ տներբ
, կազ
եւ ե լե կաբա կանո
լ
թիւն
Հա լթա լթե լու
Համ ար ։
Րայց այս միքոցբ
Հազիւ կը բաւէ
անմ իքա կան
՚զէաքերուն։
է
Փոխագբու
թեանց ոչ — Համա լնափար ար -
Հեստակցական
մ իո ւ թ Լււննե ր ր յաքոզեցան
Համա -
ձա յնութիւն
մր կնքել
իրենց Հանգստեան
թոչակի
եւ
ուրիշ
կարգ մբ
խնգիբներու
մասին , եւ
այմմ կը բանակցԼն
ա
չխատափարձքի
յաւելմաՆ
խնգիրն ալ կարղ աղ րելու
Համար ։
Ոստ իկանու
թիւնր
առքի օր պարպեց
բան–
թոզնե
բու
քառասուն
խմբակնե
ր՝
Սրլիի
օգա կա
յանին
մ էք , ուր դո րծադուլ
յա յտա բարո ւած
է ։
Տետաձցուած
են թոիչքներբ՝
Հեռաւոր
երկիբնե–
րոլ
Հա մա բ ;
Մ եաագագո բծական
Հաստատութեանց
բան -
թողնհրուն
թիւր
.300 0004^5,
աւելի չէ ,
Համաձայն
պաչաօնական
տեգեկութեանց
: Աչխատտնքե
Գաչ
նակցութիւնբ
500 –000
կր Հաչուէ
բանթոզներուն
թԼււր։
Ռրնոյի
փարչութիւնր
կոչ մբ ողգեց բան -
ոլորներուն
, որպէսղի
փե րսկսին
ա չխատանքբ
Հ
Լաւատեսնե
ր կր կա բծեն թէ կարելի
պիաի
ՐԱա
յ
ելք
մ ր գտնել
, քանի որ օրէնքոփ
նախատեսուտծ
«էՀք±ւէչտարար
յանձնամո
զոփը»
գործի
ձեռնարկած
է արդէն
։
կացոլթԼււնր
Լստռնակ է Հիւսիսային
չրքանի
կերպասի
գործարաններուն
մ էք , ուր
րնգՀանուր
էք ո րծագո
լլ սարքած են երեք
ԱրՀեստակցական
Մ իութիւններր
: Վեբքին
տեգեկութեանց
Համ ա -
ձայն,
բանուորներուն
75
առ Հարիւրր կր
Հետեւի
արուած
Հ
րամ անին
է
ՋեռնՀաս
իչխնաութիւնր
կր կարծէ թէ երկաբ
պիտի չտեւեն
գոբծագուլնեբը
, նկատելոփ ոբ Ար՛՜
Հեստակցական
Մ իութիւններր
րնգՀանբապէս
պաոակտուած
են , ել նիւթական
լայն
միքոցներ
չունին
, օգնելու
Համար
բանթողներուն
:
Արգէն
իսկ
Հանէլանակութիւններ
կր կաաարուին
:
կազի եւ ելեկարականութեան
կեգր ՛վար–
չութիւններր
յայտարարեց
ին թէ «չեն
կրնար կա–
տարե
լ որեւէ
յաւելում ոբ բաց մր պիտի
գոյացնէ
կամ պիտի
բարձրացնէ
գԼներբ» :
Աենտիքանեբու
ներ կարտցուցի
չնեբբ պաաասխանեց
ին թէ բան -
ոլորներուն
85
առ Հարիւրր
Համաձայն
են րնգՀ •
եւ անսաՀման
գոբծագուլի
: Ելեկարական
Հոսան
քր պիտի
շարունակուի
այն
Հաստատութեանց
Համ աբ որ նախա պատուո
ւ թիւն կր վայելեն
(Հի
ւանզանոց
, դարմանատուն
, մեթրօ
, ռատիօ
եւն) ;
Փոզոցնե
բու
լուսաւորում ր պիաի
սկսի կէս գի ~
շերէն
վերք։
Այս
գործագուլին
առթիւ կր
յանձնարարուի
ուչագրոլթիլն
րնել
կազի գո րծ իքներոէն
, արկած^
ներէ խուսափելու
Համար ։
՝^ Երեքչաբթի
օր, երբ մեթրօն
րանիլ
սկսաւ,
չաա
մր գիծերու
փրայ ոչ տոմսակ
ծախող կար,
ոչ աւ Հարցնոզ։
Աքնպէս որ Հտգաբալյւբ
քաղա -
քացիներ
ձրի ճամբորգեցին
:
Մ ասնաւոր
կառքերր
(օթօքար)
այնքան
չատցահ են որ քաճախորդ կր փնտռեն
բարձրա -
ձայն։
Առաքին
օրր կարելի եգած է
35
Հազար Հո -
գի փոխադրել,
այս կառքերուն
միքոցաւ ւ
Երեքչաբթի
օրմիքագէպ
մը
պատաՀեցաւ
Ֆորաի
գործարանին
մէք (Փուտսի) : Ութ
Հարիւր
պաչաօնեաներ
րնգՀաբեցան
բանթոզներուն
Հետ ^
որոնր
թ ո յ լ
չէին տար ներս
մտնել։
ԱպաՀո -
վու թեան
պաՀակներբ
միքամտեցին։
Վեց
Հոգի
ձերբակալուեցան
, քարեր
նետած
րլլալով պա -
Հակներուն
վրայ
։
Տէ՛ ^֊77^ -
ոլա չտպանութեան
նա խա բա բութ
իլ -
նր
ղ աղտնի կր պաՀԷ այն նալաՀանդիստը
ուր
ցսի֊
քԼէւՆրե-րՅււ շաբոՆ6ակււՆթիւԹը կօ^գալ Դ՛
\դ)
Fonds A.R.A.M
