3 Ա Ռ Ջ
( Ի – էւ– վ ե ր ջ ի ն մ ա ս )
կււմէսւաս
ւէւսչւ դ ա սչԼ
սւ լչ Հայ1լսւ1Լան Սէզ -
գային
ե րսւժ շսւոլթ էւնը Աէւկալոլմ
է լւ
Հիմ–
նական
երկու, մեհ ^/"–՚չերսվ՝
ե ա յ դ ե ղ -
յ ո լ կ կ ա մ ժււղււվյւդական ե ր ա ժ շ տ ո ս թ ինէւ
հս ճ ա յ եկեղեցա։կա1ւ — հ ա յ ե ւ ֊ ւ ւ բ ե բ ա -
Ժշտանթ^իւճ, յ
որոնք, րսա նրան ,
երկու,
^"յրեր
են էոզզակէցներ
, նոյն
մօր
^"՚յ
մռզուէրղի
Հարազասւ
հնունդներ
է Ն՛" եր—
կ՛որ աարէներ
զբազուել է Հայ
Հալեւոր
եւ աշխարՀիկ
երզե րէ ,
ե րաժ չսէ ութ
եան
ձազւ1
ան , զարզացման
եւ զանազան վա -
իազդե ց ո ւթ
ի ւնն ե ր ի Հարցե րով : Ըսա կո֊
մէաաս
վարզասլեաի
, ղ րանցէւյ
ամէն
՛է՛ է–
կր
ու1
։էւ էր ոճայէն
առանձնայաակու
-
թէլններր
, այւլ
ոլաաճառով
կոմէաաս
վ՚"ՐԴ ասլետր
զրանցէց
էւրաքանչէւրէ
նր~
կաամաւէբ
ւււ՚էւէր էր
սւոեւլհաւլորհական
աաւանձին
մօաեւյ՚ււմր,
որքան
է լ մեհ՜ լէ -
նէր
Հայ Հողեւոր եւ աշխարՀիկ
երզերէւ
ներքին
աղերսր
, կասլր ; կոմիաաս
՚է՚որ ~՜
դասլեար
էէ
ե ր Հալեւոր եւ աշխարՀիկ
ե —
րաժշտութեակէ
ուսումնաս
իրաււթե ան
րնա–
գալառում
աուել է անկորնչելի
եւ
ւ1նա~
յուն
արժէք
ներկա
յաւյնուլ
զ իաական ե -
բաժշաական
Հ " ՛ – / ՛ ^
աշխաաոլթիւնԿւեր
, ո -
բոնք նբա անունբ կր միացնեն
Հայ
մ շա -
կս յթ ի մեհ ե րա խաա
ւորնե
րէւ
սրբազան
Հոյլին :
Հայ
մշակոյթի
զանձարանում
իւրայա
տուկ տեղ ենէլրաւում
մեր Հոզեւոբ -
ճ ՚ –
կեէլեցական
երզեբբ
շարական
, տաղ ,
գանձ,
մեղեղի
, եւ որոնք
կազմ
ում են
^այ
եբաժ չտական
մշակո
յթի
ժառանւլոլ–
թեան
մի պաստկառելի
մասբ ;
Հոգեւոր
"՛յգ
երզերի
մէչ^ ինչպէս
նչում է
կոմի
աաս
վարղապետբ,
կ՛"
յ ^յստակ
, միա -
միտ,
չեբմեոանզ
, Հաւատացեալ
ողի , ո–
գի , "րէ մէչ պայհառ
փայլում՛ է մեր
նաէսնեաց
աննման
, զղա
յուն , կենզանի
ել
վեՀ սիբար , որ չէ՚նչ է առաւօտեան
**դէ
պէո
•» 1
կոմիաաս
վարւլաէւլետբ
նբրին արուես -
աաղէտի
լՐէկալումով
եւ մասնաէլէ՚աի
բր–
ձ՜ա
խնզ րութեամր
զբազուել
է Հայ եկե -
ղեցական
—-՝ Հոզեւոբ
երաժշտութեան
պատմ ութեան
տեսութեան
Հարցե բուէ ,
ինչպիսիք
են այղ Հաբցերին
նոլիբուահ՜
նրա ղիաական ա շխա տ ո ւթ
ի ւնն ե ր ր՝ ^Հա
յոց եկեղեցական
եղանակնեբբ
» (1894))
<^ Հայոց
եկեդեցական
եբաժշաութիւնւբ
ԺՒ
• զարում
» (1897),
«Երգեցոզոլ -
թիւնք
I) • պատարազի»
(1898)՛, « Հ * " /
ե -
կեւլեցական
երաժշտութիւն
»
(1898),
« Շաբականների
խաղերի
նշանակութիւ
-
նբ »
(1914)
եւ այլ աշխատութիւԿւներ
է
կոմիտաս
ւէարգապեաբ
աւե
լի քաԿւ
25
աաբիներ
զբաղուել է Հալ ղեւլչուկ եբա -
ժշտութեան
պատմէււթեան
եւ ուսոլմնա
—
սիրութեան
Հարցերուէ։
Այղ
բնաւրսւառին
նուիրոլսէհ
Կէա ունի
րաւլմաթիլ
մեհար —
1^ էք ա շխատու
թ իւննե
ր , տեսական
ւլիտո—
էլութ իւննե րով ել
երամ շտական
նէւր
դրոյթով
Հարուստ
եւ
ւլ էւտա
կանօբէն
Հիէէնալորուահ
, ոբէէԿւք ապացուցում
են ,
որ
Հա՛յ ժ ո ղ ո վ ա ր ւ յ ր ու.նի ա զ է յ ա յ ի ն , ի ն ք –
ն ո ւ ր ո յ ն , ին ք ն ա տ ի պ ե բ ա Հ ) շ տ ո նթի է ն ,
որ
Հայ
երզր չաա Հին է ել "րի
աբմաէոներր
րարձրանում
են մինչեւ
Հայ
ժ
ոզովբղի
հաւլման
զ աբերր , սկիւլբ
աոնոլ մ սլատ -
մական
Հեռու
անցեալից : Հ,ա ք ժոզաէբ -
ւլական
եբւլր , յաԿւձէւն կոմէււոէՈէէ վարզա -
էէլետէւ ւլտե I է իբ ամ ենէսցսէ յսաւն
՛էԱ՛լ՛ -
պետին : Հա
ք ժ՜էւղաէրղական
երղբ կուէ ի -
տասի
Հ ամ ալ՛ , Հալ չինակաԿւի
կԼւսնքի ու
կենցաւլէւ , ւսչէսաբՀայեացքի
ու
֊աուլեկան
ապբռւմնեբի
, նբա պատմութեան
եւ բբ -
ԿւաշիւաբՀէէ
,
աւլղային
մաքուր ու ինքնա -
տիպ
լեզուի արտա
յա յտէււթիւնԿւ է
յ
Այ՚է
I
IIIII
ս։
է
ա ոու
մ
կոմ
իլ
՚րեՅ\
պաամ ա կան եւ ան փո խաբ
ինե
լի
մ եհ գեր
Հայ
ե բաժ չտոլ թեան պատմ
ու թե ան
մէչ՛.
Նա Հանճաբեզ
Հ՛ք տ ութ եամ
լ։
ղ տալ
Հ ա յ
ե ր զ ի , հ տ յ ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ ե ա ն ա<1^ային ո–
1ւը, կ ո մի տ ա ս ե ա ն ո 6 ր :
կոմիաաս
՚էաբ -
ղաւղետի
Համար
ժ ալով
րւլ ակակւ եբաժ
չ -
տութիւնբ
՚եերչնչման
անսպառ
ազբիւր
էբ ; Գրա Համար
ղժուար է ասել , թէ ո՛ր—
տեղ է աւարաւում
ժողով րղական
երաժ
շ–
աութիւնր
եւ ո՚րտեղ է սկսւում
կոմի -
տասեան
սեփական
ստեզհաւլորհութիւնր
:
Հայ
ղասական
երաժ շաութեան
մ է^ ,
Հա քկակակւ խն^աաիպ
, ինքնուբոյն
երա -
ժշաական
ոճէւ բտցայայտման
պատիւբ
պատկանում
է կոմիաաս
վաբղապետին
Տ
Նա
Հայ աղդա
յին
ե բաժ շաա
թեան
Հ իմ -
նաղիբն է
Գժոլար է , խմբէսզրականի
այս
սեղմ
տողեր էէ մէչ , սպառիչ
կերպով
էսօսե լ կո–
էէիաասետԿէ
ե րաժ չաոլթես՚ն
ժառանւլոլ
—
թեան
բոլոբ
աբժանիքների
ւքբայ ,
Հ " " ^
երդին ել Հա ք ժոզովրդիկւ նբա մատոլ -
ցահ հառայոլթեան
վբայ
Տ ա րարաէստ վարդապետի
քկւ աբր
էոեց
էւր սէոեւլհ էսւլո բհ ուԺ ե ր ի
էհ
ադկմ ան եւ կա—
բալութ
էււնԿւե ր ի ամենահաւլ կան եւ բեդուն
չրչանոէմ
: Ա՚օտ
յւսւսԿւ ասւբի Կ։ա ապրեց
վւչրուահ
է՛մ ւալա կաԿաւթ եամբ եւ Հալ ե -
կան անՀաւասարակչիռ
վիճակում
, ^ար
ուեստի
ստեզհ ազ ո րհ ութեան
կեանքէն
չաա կաԿաւվս էսլուելով
» տ
Լռեց
վւսղաժամ
կոմ իտասԼան
սուրբ
քնարր եւ
Հ ա յ ե ր գ ի մ ե ծ վ ա ր պ ե տ ր
նե–
րամ փռփուեց
ինքն իբ
մ էչ , Հեռու
իբ ժո–
ղովրդից եւ ա քնուՀետել
սրտմաշուք եր —
դեր երդեց
միայն
ինքն իբ մէչ,
ինքն ի -
րեն
՚^ամար : Նա մեռաւ
եբղելով ու դե -
րեդմաԿէ էոաբաւ
իր Հետ Հայ եբաժշտոլ
—
ՃԻՊՌՒԹԻ
« ։^«ք/*^ս/»յի մ է ջ , ժ ա ն - ՚ ^ լ ւ ւ տ Վ ա ժ ո ւ
ս կ ս ա ծ է հր ա տ ա ր ա կ ե լ
յ օ ղ ո ւ ա ծ ա շ տ , ր ք
մ ը , Ֆր ա ՛նս ա կ ան Հ ա ս ա ր ա կ ա պ ե տ ա թ եան
ա ն դ ա մ ե ր կ ի ր ն ե ր ո ւ մ ա ս ի ն :
Ս տ ռ ր ե ւ ք ա ղ ո ւ ա ծ ք մ ը ՝ ն ո յ ն յ օ դ ո ւ ա -
ծ ա շ ա ր ք ի ն ճ ր պ ո ւ թ ի ի մ ա ս ի ն ։
. • . է՛նչպէս կբ ներկայանայ
քաղաքբ :
1897^5՛
էր , երբ կաոավարիչբ
Լակարա
,
նոր
կա բզսէգբա
թեամբ
մր , մինչեւ
տ
յն
ատեն
Օ՚ղոք
զանուող
մա քրաքազաքր
վէո—
էսաղրեց
ճէ՚՚քութիի
բաբձրալանզ
ակին
՚էր՚ոյ • ԱյնուՀեէռել
, քազաքբ
սկսալ
աճիլ
ու բազմանալ
: 1907^5>
տասր Հաղաբ
րր -
նակչռւթիւն
կր Հաչուէբ
.
՚ " յ Դ
^է՚–11
1958//Տ՛
բարձրացահ
էր
30
՚ 000^ :
ք^նիկնեբր
բո/որն ալ Աոմալվւնեբ
են
,ք՚սա
եւ Աֆա ց եւլ եր ուն պատկանոզ
%Հարկ է
նչե
լ ՛ե" յ՚եպէ ս , որ իտալական
Ա ոմ
ալիի
ոլատկանուլ
ց ե ւլա խււլմ բե ր եւս եկահ
ու
Հասաաաուահ
են ճիպութի
, աոանց
Ժ
ոո՛–
Կւալու
Տ՚սն՚Աքիլնե
ր
՚1ւ ւււ
Արա բներ բ
որոնք
եկահ են Եմէնէն :
Այս
բնա կչոլթ
իւնբ
կեղ րոնացահ է ճէ՚–
պոլթիէւ
բա
րձ ր աւան ղա կին
Հա
րալա
քին
կալմբ, եւ ոլարւլ ակնարկ
մր անոնց
ւէրայ
բա
լակ
ա՛ե պիտի
ր1լար
ղ ազափաբ
կազմ
ե֊
լ
"1–
Համար
ալն աՀաւոր
թշուաոոլթեան
վ
րա
յ , որուն
մ էչ
կ՚ապրին այս րաղմ
ո լ -
թիլն՚եեբր,
թշուառոլթիւն
մր ռր
Օրրստ—
օրէ
էլ ա ւ ե յ
յ
է՚նչււ՞
լ
այս բնիէլներբ
կռլղան
ճիպռ
լ -
թ էէ Հաստատուիլ
:
ՈրովՀետեւ
Հ ոն պիաի
ղ տնեն ա՚եպա
յ -
ման
աշէւաաա՚եքի
առատ
ազբիւր
մբ.
ՆալաՀանզէէսաբ՝
անքաէլտե
լի
կերպով
կասլուահ
յրա
ղաքի
՛էւ եւ լ՛
ո
վանդակ
ֆր -
րանսական
Ա ոմ՝
ա
լվէին , ռր էլ՚սպբի ու կբ
սնանի
միայն ու միայն
տյւլ նաւաՀան
.—
զ իսաով :
կարմիր
՝(ք
ովոլ
ելքին , Ասիան եւ Ավւ -
րիկէն
իբաբ էլապռզ այղ էլէտին
վ ր " ՚ յ ,
նալաՀանւլ
իսար
օ<ք աուահ է .՚սոանձնա —
թեան
վերարերեալ
լուսաւոր
նոր մտքեր
,
ղանձեր
, յա յտնութ
իւննե բ : Նա
կեա՚եքից
թռաւ
երազի
նման , բայց
բացեզ
լուսա —
՛լոր ակօս Հա ք երաժշտութեան
մէչ :
կոմիտաս էէարզապետր
Հայ
ժողովբդի
ազղա
յ ին
Հ պա
ր տ ո ւթ էււնն է , սլարհանքբ ;
%րա պ ա յ ծ ա ռ ա ն ո ւ ն ն ո ւ անւքահ
դ ո ր ծ ը
յ ա ւ ե ր ժ կ ն ս պ ր ին հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ե ր ա խ -
ա ա դ է տ ս ր տ ո ւ մ , հ ա յ ե ր գ ի հ ե տ ։
Փա^ո ք անմոէՀ
կոմ իտաս
վարդապեաին
եւ. նբա մեհ ղորհին
Հ
Խ մ բ ա գ ր ա կ ա ն ՝
« էՋՄԻԱԾԻՆ
» ա մ ո ա գ բ ի
չնորՀեալ
դրութիւնով
մբ
ԱպաՀով * «-
վաէսորշ
՜ դիւրին
անցք մբ եւ
իաղաղ
*"՛/– Վաճառականակա՚ե
,լոր^
"՚ո^՚՚՚Քէ"^–
ներր
ւաին
կբ ներէլայացնէին
13*000
թոն տարեկան, իսկ այսօբ
բ՚սբձբաց՛"^
են
250 000
թոնի֊.
Երբ
Հոն այցելեցինք
, տօնական օբ էբ
եւ էլատաբեալ
անչարյ ա թիւն
մր կբ " ՚ է ՜
րէր
. ԱյսուՀանղերձ
, սակայն,
դմայրս՝"~
քով
դիտեցինք
ա յն
բոլէւր •էր՛"
շալի
չի ֊
՚եոլթիւննեբր
որոնք շրչապատահ
են նա ֊
. Ջբ՚"ելեկ
-
բտական
Հսկայ ու բ՚եղարձակ
չաե՚էարս՚ն–
ներ
բարձրացահ^
են
նտւաՀանղէս"՚է^
հայրամասին
՚էրս՚լ եւ
Կււսէ
թ ու ՚լէնե
ր ՛լե -
աեդուահ
են նոյն այդ քարաւիներ
՚ւէ^՛
եր -
կս՚յնքին։
ԵԼ
քլր մաահէինք
թէ ՚ " յ " ԿԻ ՜
՚ւիչ արեւուն տակ
ինչսլէ՞ս այս
Բ"լ"ՐԸ
՚^Բ՚՚յ
ճարակ
չէէւԿւ բԱար :
Հերչապէս,
կարելի չէ էսօսէլ
ճի"1"^ ՜
թիի
մասին,
առանց
անղ բադ
աոնալու
ֆբանքեւեթաէպիաէչան
եբկաթսէ
դադհին »
որ
ճիսլռւթին
կր էլապէ Ատիս - Ապեւդ"՚~
յին եւ ռր անի
784
քիրւմեթր
եր1լ՚սր։՚ւ -
թիւն^
հովէն
2350
մեթր
րարձրութեամր։
Այս
երքլաթոլզաւլիհի
ձամրաԿւ
՚//"",/
էլ ե -
բելին
1355
արուեստի
ւլորհեր
, ՚լրեթէ Ա՛
մէն
երկու
քիլոմեթրի
վր՚սք : Ներկ՛"
յ ի "
24
ժամր բաւական է ֆրանսս՚էլան Ա "մ ա—
լիէ՛ մայբաքազաքբ
կապելու
Համաբ
Աաիս
Ապեպայէւ
Զանաղան
ց ե ւլ ա էսում բե րո
ւ այս Հաւա -
քական
ամբալչոլթեակէ
մէչ, ի՞նչ պաա -
կեր կբ Կէե րէլա լացնէ աքս Հոզամասին քա–
՚լաքական
ել տնտեսական
ղ բու թէ՚ւնբ :
Երկու
ղլիւաւ որ ցեղեր
1լ ապրիկւ Աոմա -
լիի մէչ
Տանէսքլիներր
ել Աոմալինե -
ԲԲ • Աւելոբղ է բսել որ այս երկու
ցեղե -
րբ չաբունակաէլան
կռուի մէչ ենեւ եթէ
վ՚"1Բ
Ֆբանսացիներբ
թալուկ, այս Հոզա–
մասբ ել Հեռանան
, Հետեւանքբ
^Բ1Լ**՚է
աւելէ, քան ազիաարեր :
Միւս
կ"՚լմէ
, այս ցեղեբէն
երկուք
աէ
աչէսատա՚եքի
մասին չաա քէ,չ բնղանա
-
էլոլթիլն
ունին : Ասիկա
անչուչւո կր բս,—
ցատբուի
երկրին
կլիմայով ել մւսնալէ,ւն,լ
ապբելակերպի
ասաիճանաչաւկաէ
Համա յնավա րական
քա բոդչոլ
թ իւն
ր չա֊
բունաէլ կբ նկրտի
թավ,անցել
այս
թշոլա–
ոոլթենէն
ներս, եւ սաէլայն
1լբ թուի թէ
Ա՛յնքան ալ յաչողոլթեաԿ,
յոյսեր
չունին ^
նման աբար
աղւլա քնակ,,,ններոլԿւ :
Բնիկնեբոլ
քազաքակաԿ,
Հասոլնռւթիլ
-
նբ չւ,ւտ սաՀմւսնափակ
է
;
Ակա՚եզ վւնտոա–
հրն ու ցանկացահբ
միայն
իրենզ վիճս, -
կին
բաբւսքումն
է
Հ
Բնութիւնբ
ւլանոնք
զատապա բտահ է ապբեւո,
աԿւուրղ ալակւզ
Հողի մր վբայ, եւ այս
պայմաններուՆ
մէչ,
անոնք
իրենց աչքեբր
էլբ
զարձնեն
՚ւէպի
ճիպութի,
դէպի
Ֆրս՚նսա
, որ դ ր–
բեթէ
ամբոդչութեէսմբ
կր
մաէռաէլարարէ
երկրամասին
ելմտացոյցր
, որուն
րնդ -
•
Ո՞ւ֊ր
ձերբակալուեցաք
,
Հարցուց
ապան :
Տիւփոն
սրճարանին
մէչ , Բռն,էան -
սիոն •էբապարակին
էէբայ, ժամ մը
առաչ։
֊
ինչո՞ւ :
•
Հաւաքական
ձերբակալութիւն
մը
կար ; Անձաէլիրս
աոլ՚եբ
մոռցահ
էի : Փոր–
ձեցի
բուլէ,քել
, խնդրեցի որ
անձաւլիբս
բե րե լ,ււ ժամանակ տան ինձ ; Բայց
մտիէլ
չբբին • էլառքին
մէչ թխմեցին
զիս՛ աՀա ֊
ւասիկ
Հոս եմ:
Բէօսթլէր
կր զղար թէ Հէքեաթը
իր
զործր
էլը տեսնէր : Ալք"լբ
,էաբսլ1,քոոլ -
թիւԿէ ՛էբ կուաար
իրեն , որ երբեք
չ^Բ
էալնեցահ : Տտղանղով
/լր խաղար
իր ,էե —
րր : Ղ՚հ՚ոէր թէ նման
ւքայրէլեանԿւեբուն
անկէ,,ր՚լութէււննե
ր կ րլլան,
այսոլ-^ան
—
ղերձ • • •
Ապան
կղակը կր
չ՚իէբ *
մտազրաւլ :
՚Բէօոթլէ
ր թուղթ
Լ լաւ տարափ
մ ր կբ աե–
քլացնէբ–
լրազբուլի
քաբգ,
հանօթ
դէմ—
քերոլ
, քաւլաքաէլան
մ ա րդոց
նամաէլեեբ
Ե րե ս փ ո խանա կաԿ,
Ժոզովի
պաշտօնական
թուղթերուն
վ րա
յ
...
Անչո՚֊չ՚ո
, 1յ"՚"քԲ"դԻ
^ Բ
Համար լաւ
փռբձաոութիւն
մբն է ասիկա,
կ՚րսէ
Բէօսթլէր
• բայց,
Հարցր
Հոն է, որ մ ա–
մը
Հինզին
ժամաղրոլթիլ՚ե
մը ունիմ :
,
Ի՛՛նչ ժամաղրութիւն
:
-
Տեզեկ
էբ անշ,,ւշտ : Բայց
սսլաե
ւլՀետէ
աւելի կբ շվւոթէլ՛ :
Ն՚՚րէն
ս՛յ՛լ
ասլուշ
Լ՚սւ/ էչն է , կ՛բսէ
ււոլան ատամԿւեբուն
մէչէն,
ամէն
բ ՚ " ն ի —
բարու
էլբ խառնէ :
.—
Ն՚"յեցէք,
բսաւ
՛Բէօսթլէր
՛եթէ
ինձ
չէք
Հ՚սւատար,
ձեր զինուորներէն
՚^ԷԿբ
՚լրկեցէք
կ՛երս,
թ ա ք ս ի
մբ կ՚առնենք
եւ
/լ՚եբթաԿէք :
- Ոչ , կ՝Բ"է սպան
.
աՀալասիէլ
, պա -
րոԿւ , ձեր թուղթերր
:
Ազատ էք :
Ղ՚ուրս
ելյելոլ
ատեԿւ Բէօսթլէր
է"եց ,
որ սպան
Հ ե տե ւե ա լբ
1լ բսէ բ իր քար աու–
.լարին .
— Երր " ՛ յ "
Ղ ՚ ՚ բ ^ բ
՛Ս՛րշ.՛"^"՛յ՝
յԻ^յ՚Ց՛"՜՜
ցէք ոբ սլիտի Հեռաձա
յԿւեմ այդ
աոլուչ
Լամէշին :
^է՚Կ"՛– ՛է՛"յրկեան ետք , Արթիւր
՝Բէօսթ–
լէ բ
էլ՝ երթար
Փ՚ւրթ
տ՚Օրլէան
•բարեկամ–
Կւեբու
քո՚է սլաՀռլրտեցալ,
յետոյ
Լիմոժ
երթալու
Համար :
Օւչոոաոռին
կր
ՀասԿւէր Աէն
-
քիան ,
Մաբսէյլ,
Լ է Ժ ի ո ն է թ ր ա ն Ժ է բ ի
կեղրոնր
եւ լԼզէոնական
1լ արձանադբոլէր
, Ալսլէր
Տիւպէր
անունաէ
1
ճաշի ատեն՝
Բէօսթլէր
իր Հուբչյւ
ղբ–
էոէսլ ւէաթսոլկւի
չավ։ անդլիացի
ւլինուոր -
ներ
.
բոլորն ալ ղերէ, ինկահ
էին Աէն -
Վալերիէ,
մ՛էչ եւ վւախահ։
Աէլսո,լ
խօսիլ
իբ սե զանակիցԿւԼբուն
Հետ
.
անոնցմէ
մէկը
աեզակալ
Հ •
Լոնաոնի
մէչ փաս–
ւեա —
տա
բա
բան
էր ,
ուրիչ
արտակարգ
ւղատմա
թէււ^ւկւեր
ունէին բո —
լորն ալ : Ցաչողահ
էին զեբմանական
կա ֊-
յանէ
մ ր փ՛ոխիլ եւ զ անել
է՛է՛
ւնե
ր եւ էւ
կր
սպասէ
ին ՝•
քաղաքացիի
ւլիշերաան.
Աոմ
ղեաէն
անցնե
քու
Համ աբ , եբբ ,
յան–
կարհ ՚ • . դերմանացբ
եր/լու
ղինոլորնեբ
աեսԿէՈէ
եցան զետափին
՛էր՛"յ
՚
Կ՝ռւ՚լէին
միւս
ափր անցնէւլ։
Անղլէւացէ,
զինուոր
նե
րուն
նման՝
անոնք աչ լալ
ֆրանսերէն
չէին
խօսեր
յ
Բա քց
յաչողեցան
ղեար
անցնիլ
... չոբսր
միասին.
մինչեւ
է"Կ
աեզակալ
Հ . . •
երկու
ֆրանք
ուզեց
Գեր–
մանացիներէն
, եւ ստացաւ
Բէօսթլէ
ր չուա ով բարեկամ ացահ
էր
Անղ լիացի այս ւիաստարանին
Հետ
:
՚(ք րա–
զրահ
էին Բաղպլանքա
երթալ :
իրենց
Հեա էբ նաեւ
ոլսանողր : Կր յ՚"չ"դէ^
կեզհ
թ ուդթեր
ձեոք
անցբնել եւ երկու
անզ -
լիացինԼրր կր ւլաոնան
քեւլէոնական՝
Փ ՛՛
փո ՛ք իչ եւ իէէանովիչ
անուններով
, հ ա -
ղում աք՝
Եռլկոսլալ
:
Նաւ կ՚առնեն՝
դէպի
Օբ,ս՚ն , ուրկէ չո -
զեկառք կր նստին Ուժտա
երթալու
՝,,ս -
մար։
Անզամ
մբ եւս խուղարկութենէ
ա -
էլաաելուէ , վեբչապէս
կր քաչողին
էաոնէւլ
,
՚Բազասլլանքա
: Վեց չարաքժ Հոն
մնալէ
ետք՝
Լիղպոնա
էլ՚երթաԿ, , բաւլմ աթ
իլ այլ
տա րւ,,ւլի րնե
րու Հետ :
Լիղպոնա
յի մէչ դիս
կ՚արձանադ
րեն
Ան,լլէ՚ա
երթալ
ռւդոզ
աԿւթիլ
մար՚ք ՛՛ց
ցաԿւէլի՚հ ւէրս, ք : Առաւօտ
մբ ,
Հունւլարիո՛
քՍէրեցալ
Գե րմ ա՚եէւռ յ կալմբ : ^էչերր
քր՜
նացահ էի չ է դ ՚ ՚ ք , առաւօտուն
կ՚արթնԿւա–
յէ՛ է՛բբեւ
^,լ որհ ակից »
Բրէւտանական
դ եսպանատունր
ինձ Հաղորդեց Բէ
անոլ–
նբս
չնչահ էր իր ցանկէն։ Մէկ օրէն
միւ
սր սաՀման
կրնային
տանիլ
զիս, այսին -
քբԿ՛ մաՀուաԿւ
ղուոր,
որուքՀեաեւ
/ / * ա « ւ –
բէաէ , Վիչիի եւ Մսսկոէայի
մէչ Հաւա -
սարապէս
Հիթլերի կը յանձնէին
Հակա֊
նաց ինե
բբ
:
Անզամ
մր եւս փորձեցի
մեռնիլ։
Մոր -
ֆին
կլլեցի–
փսք՚՚եցի։
Ցաչորզ
օրը՝
Հր–
բաչք
մը պատաՀեցաւ։
ԱնռւԿ՚ս
չկ,չոլահ
էր ղեսպանաաան
ցանկէն
.քրայէն,
րայց
էլբ մնար օղանաւային
ղանիաէլան
րնէլե -
րութեան
ցանէլերուն
վրտյ : Ն՚սմակ մր
ոաացայ, որ էլբ Հազորզէր թէ քլարդին էւ~
կահ է : Ն՚ոմակ
մր դրեցի
րրիաս՚ԿւաէլաՆ
իշէսանութեա՚եց՝
ոբ աոանց
վ ի ղ ա յ ի
կւ»
մեէքնէի՛ բացատրեցի
նաեւ
1լացութիլնս ։
Պրիոթ՚՚չի
մէչ տարադիրներոլ
Հարցով
ղբադռւլ պաշաօնեան
չա՚եդրազարձալ
:
կրնայի
աոանց
այլեւայլի
երկիր
մանել :
Բա քց , նկատԼլով որ Հոլ՚եւլարացի
եմ ,
ապրահ՝
Գերմ՚անէա
, նաքսէլէն Համայնա -
վար
մր, մաահեցի որ կրԿւայէն դիս նբ -
կաւոել Ե՛ ղօբասիլնի
անդամ
Ուղեցի
պատասխանատու
պաշտօնեա
/ մր աես -
նել։
Նոյն
օրր իրիկուն
ոստիկանատուն
ա -
ռաչնորղռլեցայ
, իսկ յաչորդ
Օրր՝ Փակ, -
թոնվիլի
բանտին
թիւ
40
ք"$իկր ։
50
օր մԿ՚տցահ է րակւտին մէչ, կար -
՛ք՛"է՛՛՛ւ.
սրրազրեչով
իր վէպին
փոր -
ձերր :
֊
Փանթոնվէլի
նկոլղներոլկ,
մէչ
մարգ
չէին սոլաԿւԿւԼր ; Մի՚սկ
ւոՀաճ ւզաՀերր ա -
Հաղանդի
յամերկւ
ԷԷԿւ ՚ բոլոր
լոյսերր կր
մարէին : Մեր ղուոներբ փակ
էին։
Հարկ
էր
Հոն մնալ, պաոկիւ եւ լսել
ոումրերու
պայթիւններր
. 1940
\քնռւնւք ին
աւլաա
էի՝
Եօթր տարի
յետռյ
քսնդրեցի եւ ստա–
ցս՛ ք բրէւոտնական
Հպատակոլթէ։ւն
, աՀա.֊
լՍէսիէլ պատմոէ թիւնր
յ
(9 ե ւ վ ն ր ջ 1
Կ Ա ՐԴ Ա ՑԷք– ՏԱՐԱէէԵ8է
՝1^
« Յ Ա Ռ Ա 5 » » Ը
Fonds A.R.A.M
