տ
6
Ա Ռ Ա ^
Լ ԵԶՈԻԱ Կ Ա Ն
"ՈհՍ՛ " ՈՒ "ԿՈՐ"
7–.
՝ՐեԼէւս1լէս՚եաղ կ անելէ Ա «մաէէէէւնք բանի »
կբ կոչեն
իւօսքբ,
ոբւէւ. լբի՛–
,
էսմբէէէլքակէսն
կամ
ամկնկն
լլԱէլաբձակ
էլաէլմ ութ
իւնբ էլբ
րաղկանայ
ութ «մասեբկ»,
Գաէ
.իթ
Ան–
յ՚ողթ կբ ՚լբէ
« –Բեբթողք
էլամէ^նէսյն
բան
յութ
մ
էէէէէն
ժ
ո
էլո էէե ւյ
ին»
Մեբ
մէք,
սէլէլբնաբաբ
, այէլ ութ մա -
սեբն
էին.
Անուն,
բ՚սյ,
բնէլունելոլ -
թիւն,
յօէլ , էլեբսէնուն
,
նէս իէէսւլ բութ
իւն
,
մաէլբա
յ , շաէլէլէէէէէլ :
հոր
վէՈէիո
էոութ
ի լ ն
էլբեէյ իւօոքի
մէոսե–
րուն
այս
բէէւժանումբ,
էլէէէրեբէէլ
րնթաէլ
ք ի ն ։
՚էյեւոեւլին
յօդր , որկր մնէոր
մէւնշեւ
"աւլաա
Աէէէր
Գսլիր :
Երկուքի
բաժնեէյին
անուշէր՝
1էէո էէէնձին դա սա կաբւլ է՛ լուէ
ւլ ււ յա
կանբ եւ էէէհէոէլէսնր ; Աւելդ
ու ւլէէն
ձէէէ
յն ւււ բ–
կութէււնր
( Հետեւոէլոլթեէէէմր
լւէէ
աէէնե բկ–
նի) I Աբեւե լսւՀա յեր
ուն
մօա
Գւէլբէլկն
Ս ե–
այոէլ, իոկ ա բ ե ւմ
է ո ա - ւ
ա լե
բէէ
է
.ն
մօա է/• Գւո—
բամաձեան
, էւննիՀ*
) րա բձ բա դ
էէ
լւլ ին էսՕԱ–
քի մասեբուՅէ
թիւր
, (առաքինբ
էլաւել -
ցնէ բ թուա էլէէէն
էէէն էէ
ւնր
, ե բէլբէէրլլ ր
դ ե բ–
րայբ) : կրթուի թկ էէե ր քն
ւս
կ ւոն շէ գեռ
էսօսքի
մ էսււերւււն
էլրահ
ւիովւէէ
էււէւ ւ թիւնբ ,
ա յմմ
էէէ ճր էլբ գառնէէէ յ
լլ
լէւէէէէ
է֊էէ
բ
էս
րա բ
այն
Հարցին
շ՚՚ւբք
թէ
լ^դունելւէլթիւնր
ւդէ՞աք է րնդունիլ
իրրեւ
աոէսնձէէն
«թօս
քի մաս» , րային
մաս կբ կադմէ՛^
Գ^Բ —
րայբ
( * * )
թէ կր ւքնայ աոանձին
մաս :
Շփո
թ
էէ
ւթ էււն բ էիարաաահ՝
շէ երբեք :
էԼբդաբել
Ա. ԱրրաՀամեան
էդա յքարի ե -
էէսհ է րոչւէր անոնց
գէմ , ոբոնք
ւլե բ բա
յր
կր Համարին
առւսնձին
«էք
աււն րանէէ»
կամ
ր
-էդ
ունե
լէէ
ւթե ան մէկ եգանակբ
, շխնա
յե
լով
–էին ու նոր բոլռր
քե րականնե
բուն
,
ք՝աէլրաաոլնի
, Այարնեւսն
,
Պալէէէսանեան
,
Աբեդեան
(Հ ա յհր է նի դերբայքւե|ւը եւ նը –
րանց ձեւարանւակաքւ
նշանակութիւնը ,
1953) :
Հեաաքրքրական
է քննել
քեբ աէլան ական
այս
էոաբադներուն
սլաամ
ութ
իլն բ , նկա ֊
աելոէէ ոբ «րոլորոէիին
էէէնժիսաելի է եւ
մէկ առ մ էէշւո
ւս
էդա ց ո լց ո ւահ
էէլէէոք է Հա
մարիլ
, ոբ ւլբէէէէլան
լեղուի
անկաաաբ
՚լերբայի
111
ւ1՚
էէ ե րքաւո բ ութ ր ւն բ Հա
յերկ–
նէէ նե ր ւլէէյա էրսն Հոլով
էլ էէե ր քւս լո բութ
իլ -
նրն է» • Ար
. Դյռրիրեան
,
Հ ա յ բաըբաո.;ւյ––
դիտույ>իւն,
ւոսլ.
1953,
էք
1ն4)։
Ր՚՚նշ է լ^ւլռւնելոլթիէ.նբ
:
Այսէոեդ
էսօսահ
եմ Գիէէնեսիոս
թբէոէլէս–
ցիի
էքասին, էէբու քերա կւււն
էէ
լթեէոն
ւ / ^ ա /
ձեւռւահ
,
որու քերականութեան
Հեւոե–
ւոդութեամբ
ւլրուահ, եթկ էլուլլէք՝
որու
քեբաէլանոլթենէն
թ ա րւլմ
էէէն
էո
բսէր քագ —
ուահ
էէւնէէնք Հէէէյերկն
քերա էլսւն ւււ
թիւն
էքբ , ամենաՀին
ւլորհր
նման
աչթսէէոոլ ֊
թեանց
մէք, որոէէՀեաեւ
էլր Հէսսհր
մին -
շեւ Ե՛ ՛լար,
իՆշէէլէս բնգունուսւհ է :
Այս
դորեին
մէք է որ էլԳրելայ
րնգու–
նե լութ իւն բառբ
առաքին
անդ ւսմ՝
իբրեւ
քեբ
էէէ
էլան
էէէ
էլւոն ւոաբաւլ կամ«մասն բա -
նի»
: Օունարէն
րնագրին
մէք այս
«լքասն
բանին»
էլր ղրաւէ
ԺԹ • էլլուիսլւ.
Հայերէ
նէն
մէք՝
ԺԶ՛
ղլուիսբ,
(Հրաա. Ջրպեէոի
,
յունարէն - Հէսյեբէն
–ֆրանսերէն
,
ասլ.
1830,
էք
48) :
Յունարէնն է
մե դ ոխի
(Հին րնթերցոլ -
մոէէ) , որ էլբ նչանաէլէ մասնա
էլց ութ
իւնւ :
Աբգաբեւ
այս
«մասն
րանին»
իր «յաա -
կռլթէէէ.նքբ
էլ՝բնւլէէւնի
բայէն եւ անունէն
,
ել անէէնց ՝,էաւո էլր մասնւսկէլի»
(Հ . Գաբ—՜Հ
րիէլ Աւեէոիքեան,
փեբականոԼթիւն հ ա յ – |
կական, 1815,
էք
294) :
5
Գիոնեսիէէս
Թբակացիի
քեբաէլանէւլ - |
թեան
թարւլ մանոլթենէն
.
1
« Ընդէէւնե լութ
իւն է բառ բն ւլ ւլ ւն ա կան
՝
րայէց եւ անոլանց
յաաէլոլթեան
: Եւ՜–
լարին
նմ էէէ այնք
ոբք եւբայէւն ,
(ւսյլ)
թարց
ւլիմ աց եւ նե ր էէ ոնա ր Հււ լ թեանց »
(Ջրոլեաի
Հրաաարակոլթէււն)
:
Երեւան էէ «էե ւլո լ էէ ին ս ա ի ա ււ ւա ի»
Հ րա -
սւաբաէլութեան
մէք՝
Ա. ԱրրւոՀամեւսն
,
Հետելելոէէ
Ադոնցի
Հրաաարակութեան
,
նոյն
սաՀմանէէլմր
էլւէւաա յ
այսէէլէս ,
«Ընւլունելէէւթէէւն
րառ բնւլ
է։
ւնա քլան բա -
յից եւ անուսէնց
յատէլութեան
եւյարե -
լին նմա այնք,
որք եւ բւս յին թարց
դ ի
մաց եւ ներթոնարՀութեանց
» :
Եթէ
սբբ
՚^ԳԲ՛"^
էէ Զբպեա
,
Աւլռնցէ
աեսահր
մաքուր
ձեռադէբ
մր շէ ,
ուղէղր
Տէրպեաէն
աուահն է, էնշսլէս կր Հաս -
,..,.^ուէ Ար՚՚է^
՚^՚՚էիբէ
ք՚"դեբ"՚ք
,
Գիրք
ւէս,
™
ունեցահս
րնէւօբէնաէլռւթիւն
(***)
մրն
է).֊–
« իԼԿէղունե լութ
էւն է րառ.
րնւլոէնւական
րայէց
եւ անուանց
յաակութեանց
. ել յա
րին
նմա այսք
ոբք եւ րային
առանց
դ է–
մաց եւ նեբ իւււնա բՀ ութ եանց »:
Թբս՚կ՚ոցիի
նոյն
սէսՀէքանոլմն է , ոբ
էլուաայ
Ա. Գաբամաճեէսն՝
եբբ կբ սաՀ -
մանէ
՚ • • ՚լեբբայր
՚ «Գեբրայ
կ՝ըսուին
ւսյն էրսրւլ էքբ րէսոեբր
որոնք թէ
բւսյէ
ել
թէ
էլո յէո էլէէէնի էլամ
էսհ ւս էրէւնէ
ւլօ րութ
իլն
էէւնէն» : Զալբէսեան - Այարնեււէն
քեբա/լա–
նութէւնր
, էր կէէէրէլ էէն , այսսլէս կբ սաՀ -
մէէէնէ ՚լեբբայբ
•
«Բայեբուն
անեբեւոյ–
թրն
Հէ
բնէլւււնե լէէւթէէւնր
Հււ լովական
բւււո եր են : Աներեւոյթէն
Հոլովահբ
ւլեր–
բւսյ էլրսուէ » :
Առաքին
անւլւււմ
3 ուէ Հաննկ
ս
լէւս բւլ .
3 էէէկ ոբե անն
է ր ,
հանօթ
առաւելա
սլէս
Յ՛էէէ Հ էէէննէ ս
Հ էէլո էէ ան էէ լամր , ոբ ւլ ոբհա
հե ղ «էլեր բայ»
աաբ աէլր էւր քեբ աէլան ու -
թեէէէն մէք
(1074),
բայէն
ան քա էոե լէէ էէ
բարւէկան
այս
ձեւբ է Աւելէէ էէէոէէւք , կդե —
մ էէէ Գա լէէէն էէէէ (
1 (14;) )
էիո րձե բ է ր սաե
՛լ հել
ւլ ե րրէէէ յաէլան
նէէր ձեւեր , էքէսսնէէէ ւո բէէէբէէւր
«ւլ էւբհէէւէլսէլ»
ւււն ո ւան ե լուէ
քե ր էս էլւսն ա էլան
աէէէրաւլ
մ ր , որ սլիաի
Հէոմ ա սլաաա սիւէո —
նէր
լատէնէսկէէէն
ձեւին
( ԺէրոնտիՓ) :
Շբէօաէբ
եւս կր թօսէէ գեբբայական
նո լն
ձեւին
մասէն
(Գանձ Աբաւքհան
լ ե ց ո ւ ի ,
էՈէղ. ւԱսթերաամ
,
1711,
էք
117,
121,
129,
139)։ ծ՛–
թոբՀէլ որ
ֆրանսերէնն
ւսնէլամ
էրեն
էէէւբթ էլր Համարի
րսաինա—
էլւսն գեբրայէոէլան
ձեւերր
,
ԺէըոնտիՓ
ու
ս ի ւ փ է ն :
Գեբրա
յէէն պաամ էււթ ենէն եաքր՝
ա
յմմ
Հ եէոէ^ւէէնք իր սէոացս՜էհ
ձեւե բուն , գաբե
րուն
մէքէն,
Հասնելու
Հւսմաբ
ՈՒՄէն։
Շ–
ՆԱՐԳՈԻՆԻ
ԱԿԱԵԼ^ԱԿէ\ԻՆ8
1936
թուականր
ճա կաաա դբա կւսն
եւլաւ
Ա/լսել Բակունցէէ
, ինչպէս
թումբ
մր
ու–
բիչ
գբաւլէանե
բու եւ մ աաւո րականնե
բու
(*) Արիստոտէլ ի օ ս ք ի
Օ՚ասերը կը
բ աժնէ ր ե ր ե քի, — բ ա յ , անուն,
շաղ -
կապ ,
(կուինտիղիանոս
դիտողուշյիւն
կ ՚ ր ն է այս բառին լատիներէն եւ յո ւն ա -
ր է ն համա րժէ քներո ւն մասին) = Ստոյիկ
եանները ետքէն ա ւ ե լց ո ւ ցին յ օ դ ը , եւ յ ա –
ջորդաբար նաիա դ րո ւր իւնր , դերանունը,
րնդունելույ>իւնբ . մա կ բ այ ր , իսկ էատին–
ներր՛ միյաբկութ-իւնը : ՚է^եբական մըն ալ
ա ւ ե լց ո ւ ց ա ո ա ս ո ւ րի ւ նը։ Այսպէս, |սօսքի
մասելաւն թ ի ւ ր բարձրացաւ իննի, տաս–
նի : Ր ա յց իմաստասէրներր
կրճատեցին
կ արց մը «մա սեր » նուաղեցնելով մին չ ե ւ
հինղ , իսկ իտալացի քերր֊ող մը ՛ մին չ ե ւ
չ ո ր ս ։ Այսոնհանղեբձ ա յ ժ մ ընդ ո ւնո ւ ա ծ
է ո ւ թ ի բաժնել
ա մ բ ո ղյ ո ւ թ ի ւ ն ր , իսկ
էական մասեյւը՝ ե ր կ ո ւքի,
հ ե տ ե ւ ո ղ ս ւ -
թե ամր Արիստոտէլի , մեր մ է ջ ՝
Դ֊աւիթ–
Ա նյ ա ղթի ,որու ներշնչումը կը կրէ Պաղ–
սւասար Օ՚պիր
Զէ՛
ւլլէսաւո ր
մւս էւո ւնք
բանէ
Են սէէքէէն •
Անուն
էէւ լ՛այ ,
աշթաաելէք
Երկսքէն
X
՛էասն
էէ
րէէ լ ֊, էէն քեբթուլքն
մեր
Հէոյկաէլան ,
(Լդբա յէէ երէլրէէրւլ
մասն
էսէւացէն
Յեա
անուան
X
կուինտիղիանոս . ընդհակառակն , ա -
ո ա ջնո ւթիւնը կ ու տ այ բ ա յ ի ն :
( * * )
Դ՛երբայ բ ա ռբ կաղմուած է ԴԵՐ
եւ ՐԱՅ բառերով. ի(ւչպէս դերանուն բա
ռ ր ՛ ԴԵՐ եւ Ա Ն Ո ԻՆ բ ա ռ ե ր ո վ ։ Խնդիր է
((իտնալ թ է ի ՚ ն չ պ է ս սլէտք է արտասանել
ՐԱՅ
(կամ ԴԵՐՐԱՅ ու ԱԱԿՐԱՅ) բա որ,
— ինչպէս
Հա՞յ՝
հնչելով երե ք տառերն
ալ, ինչպէս
կա՞յ՝
հնչելով մի ա յն աոա -
ջին երկու աառերր
(էլա)։
Ղ,՝
Աղայեան կը կ արծ է թ է
«հնումը,
ց ր ե լը ցրսղի կամքիցն է բ կ ախռւա ծ , իսկ
կարդալը՝ կ արդ ացողի»
(Մուրճ,
1890,
էջ 1585) ,
—
կ արծիք մը որ • • •
ծ ի ծ աղի
ն ի ւ թ է մ ի ա յ ն ։ Այս ո ւհանդ եըծ դժո ւ ա ր է
ստուղել կամճշդել բ աղմաթիլ հ ա յ ե ր է ն
տ առերու եւ բ ա ռ երու հն աղոյն արտասա
ն ո ւ թի ւ նը :
Րայ կամ դ ե ր բ այ բ ա ռ երուն արտասա
ն ո ւթի ւ նը տ եսէք թ է ո՛ւր
կ ՚ ա ո ա ջնոր դ է
մ ե բ հե տ ա քրքրո ւթիւնը , մ ե ր ժ ե լ է ետք Ա–
դ այե անի կ ա ր ծ ի քը ։
՚թիչ բա սեր ունինք, նմանաձեւ ու մի ա
վանկ . որոնք կ՚արտասանուին
ինչ պ է ս
մեր ժողովուրւլին անունը , — Հ Ա Յ : Որ
քան գիտ եմ՝ այդ պ է ս
կ՚արտասանուիճ
ՊԱՅ , ՛ՆԱՅ , Վ ԱՅ: Նմանօրէն կ՝արտա -
ււանուի հիմա ՃԱՅ բառր , ո բսկղբնա -
րար,
ե թ է ճիշդ է թ է բն աձայն ծ ա գ ո ւմ
ունի , կ՚արտ ասանուէր երկտտառ, ինչ -
պէս
ՃԱ:
Ունինք դարձեալ հ ա յհ ո ւ չ բա
ռին տարանյատեալ ձեւբ , Հ Ա Յ
(հուչ) ,
գրուա ծ նաեւ ՅԱՑ
( յ ° ւ ) , ծաղրական ու
Համ
է
՛Բ =
Ա աեէլհւսղ ոբհ ու թեէէէն ելՀասւււն աա —
է՛էքէ
լէ՚ռւթեան
մէք, էլմրաէւա
օր մր ա -
նոնք էլր Հեաե
լ է է՛ն
ււ ս ւո էէ էլանն ե բ ււ ւն ե ւ ա–
նորո շութ եան
ու անսէոէէւգոլթեան
մէք
կր
Հ եոէսնէս յէն
Հա յ քեն էէքէւ
սաՀմ
անն եր էն ,
էւբբեւ թէ ռճրագորհնե
ր բլլա
յէն կամ
•>ա յբենսւէլ աւն եր :
Այն
էՍէոեն րացաբձէէէէլ
լռւււթ էււն կր
սլաՀ ուէբ : Աշ ոք էլր Հ էէէմէորձաէլէ ր Հեաա–
քրքրութ
էէւն ցէէյց
ւոէէւլ էլաաարուահ
թոբ–
Հրգալէէբ
արարքին
•^ւսմաբ։
իրրեւ
Հեէոե-
լանք,
բոլռր
մ ուլուէ ահ ունե րուն
եւ լլասա–
ղէբքերուն
մէք էլաբդիլուէր
յի շէոէռս
կոլ–
թէէւնր Ակսել
Րաէլունցէէն
, Ե՛լ՛
Զ՛ո րենց էէն ,
ՎաՀան
թոթոէէենցէն
ու Տէկ–
Զո՚էւլէլ Ե֊
ոէս լեանէն :
Պէաք
եւլաւ
սսլասել
քսան
էոսէրէէներ ,
էւբպէս
ւլի
1950^5/
լեղուներր
բացւււէ
էն X
1955/՚յ՛
լ՚՚յո
աեսաւ
Աէլսել
Րւսէլունցէ
«Եբկեբ»բ : Գբաէլան
քնն էսւլսէէռ ւււթ էււն —
ներ,
էէեբլուհոլմներ
,
ուսռւմնասէբու
—
թէւննե բ եւ լօղ էէլ էսհնե ր
էրարու յա -
քորդեցէն
X
Հայ
Հ ե էլէւնէս էլն ե ր է ն ղաա
, ե բկէէ լ
ռուս
էլբաէլան
^թւնադաէոէէէ,ր , կորնելիւ
Զելէէնսկէւ
ել Վալեբէէ կէրպոաէւն
անգբագաբձան
Ակ
սել Րա էլունցէ
էլբաէլանութեան
եւ ար —
էէ ւես աէէն
Նկաաէէ առնելՈէէ Ակսել
Րաէլւէլնցէէ
մւո—
սէէն էէեբբ
յ է շուահ
Հ եւլ ինա է^ւե րոէն
րոլոր
ւլբուահ քեե բ բ , կբ աեսնենք ոբ «Ա թնա -
ձռր»է
Հեւլէէնակր
ղոՀ մր եդահ է , ինչ —
էէլէս մէէւսներր
, ոբոնք աշթաբՀայեացքով
,
մ տա
յնէէ լ թ եամ բ եւէւբենց
սաեէլհաւլոր
—
հութեամր
Հակա
յե ւլւս փո թական
ամ բաս —
էոանուահ
էէն։
Աէլսել Րակունց
էլրակա —
նութ եէսն եւ արուե սա էէ
Ո Լ ր ի շ
Հանղա -
նաէլներ
ունէր։
ժէէէլ ւււէրդա էլան
Հէսբադաա
էոսւրբեբբ
էէշ մէէլ ւլնոէէ անաե սե լ ւււ ար -
ՀամարՀել
կր
մէաէր
193(>/՚յ՛
«Հա յասաէէէնէէ Գբոէլնեբէէւ
Ա էւ -
ութէւնր » էբշարքերէն
էլբ
Հեոաէքն^ր
Ակսել
Րէսէլոլնցբ
, եբր
արղէն
րանաար -
կուահ
էր X
Ուրէշ
մեէլադ րանք
մ բն ալ էլբ հանրա -
նար աքսէէրեա լներուն
՛էրա յ : իբբեւ
թէ
Ա.
քքքանճեանէ
Հււէէանալոբռւթեաւէ
բ էլաւոա -
բահ
էէէն Հաէլապեաական
ել աէրլ ա յնէէէ էլան
՚լոբհեր
:
1950/՚5՛
էլմ րէէւէսաա լ՛ա ր քէ շէ՛ բ ր էլբ
էէերագառնայէն
աքսււրէն
: Զէր
ւէէւբաէլառ–
նար նաեւ տարաբախտ
Ակսել
Բէսէլէէւնց
1936^^
ոււաիկա
ն ո ւթփ՛ ւն^
^ " ^ Հ ՚ " Ա Է ^ է՛
նաեւ
այս ւէեբքփնին
ձեոաէլիրներր
,
էքա–
նալանդ
անա ւարա
՛ք է ՛՛լք՛
ԲԲ ՚
Կ^աբմ է
մ ա սնէո
Լէէ
բա րէէէր մ է քբերում
մբ ր–
նել
Կորնելի
Զելփնսկիի եւ ՚Լալերի
Կիր–
պոէոէնի
ղրոլահքներէն
:
Աոաքինր կր
՛էէ՛էբ՛
«Րակռւնցն
իբ ՚էերքէւն
անաւարտ
՚էէ՚ղր
նուիրել է իյաչէոէոուբ
Աբուէեսւնէէ
ք՛բէ՛ ՛ո ասա
բ ւլ
տ սէր էէներին
X
Աբոէէեսէնէ
էէախ ճէսնբ ե ւլ ել է էէւլրե րւլա էլան ւււ է՛է ււբ -
Հ րդէսլււբռւթեէէէմր
էէլսւաուահ
X Մէւ ան -
՛լամ,
՚լիշեբբ,
իյ՚սշտէոռւրբ
էլէէւրս է ւլէէէ–
լիս տնից, որպէս
լլէ, այլեւս
չւէերէսդառ -
նայ
այնտեէլ -Ա՛ րնւլմ ի չա ան րէւ յւո էէէն ւււմ
է ։ Րաէլունցի
ւէաէսճանր
մէէ գրուսէէլն էր
մի այլ ողբերգութեան
: Մեր
կուլաուրա–
յի
թշնամ ինե
բբ
1937
թուաէլանին
Աէլսել
Րւսէլոլնցէէն
աաբէոն
իր տնից , եւ նւէէ ղէ՜
մ ալո բեց
իր
մ աՀ բ էէբսլէս
կոմ ունիււտ եւ
այլքէւս
շ՛ի ե բադ ա բձէէէէ. տուն ••• Եւ ս՛ -
՛էէէւէ էէէ , քնն ա ր էլե լո էէ
էէէ ր ո լ ե էէ տ էէէ
I
զէա է
երքւէ՚րբ
1
մենք
էլաբհես
նէէբէց
ենք
դդում
ե ւ այն Հէէէլի բոյրր,
որ սնէէւցեց
նբա
տա—
ւլւսնդ բ , եւ արուեստի
ւււ մարէլէլսէնց
Հէււն–
էլէ՛՛ւ աէէէհ ուհ նրա սէրբ , "՚ յն էէէմէնբ , էէն–
շոէէ ասլլէէււմ է բ նա :
^նւէ
բՀ ա էլէէէլո ւթ է՛ ւն
քեւլ այս
ամէնէ
Համար,
Աէլսել Րակունց
,
էմ տաէլանէլէոլոր
մ ամ անակա
էլէ ց , էւրէ՛ն ես
շէէ
ճանաչում»
(*) :
՚Լալեբէէ Կէբպոտէն
ւլրահ է
Հեէոեւեալ
էոո
էլեբր
«Աէ րր Հասարա
էլ մարէլ էլէսնց նր—
էլատմամբ»
էէերնագրոէէ (**)•
«Ակսել
Րակունցբ
անիրաւօրէն
քէչ է
յայտնի
Հ ամամ էէէ լ թենա էլան րնթերցուլէն
է
Անիրաւօրէ
ն , էէրուէՀեաել
էւր
էլէէւբճատեւ
էլեանքէ
բնթացքում
Րակունցբ
ստեգհել է
Հ իանա
լի երէլեբ , որոնք
պւոէոէլանում
են
"՛ւ՛ղէ
ԷսորՀ բէլէսՀա
յ արձակէէ
լաւագո
յն
էլե ւլա րւէ ւես տական
էքերին
: Երբնա
գրում
է , նրա սիբար
այրւում է : Րակոէնցր շի
կարող
ել չ ի ուդում
թաքցնել
ււչ իր
սէրն
ու էէիշտր , ռշ իր աբՀամաբՀանքն
ու դայ–
բոյթբ
, ոչ էլ իր յոյսերր
: Րակունցբ
քնա–
բա կան է , նրա
պատ
կե բնե բ բ
էսո թո
քում
են , էէբէէլէս աոոլակներ
, ււչ բարձրաձայն
^
րայց
բէէւրեւլէւ
՛ղէս մաքուր եւ տիբա —
էլան» :
195(>
Յունէէսէէն , Հայէլսէէլան
էէւբուեստի
ել
ւլ
բ
էէէ կէէէն
ո լ թ ե ան տասնօրեսէէլի
րնթաց—
քէ՛ն , Մ ոսկուա
յ ի մ էք կազմ ա կերպս
լեց
ան
Հւոլ աքէւյթնէ,ր
, թորՀբգէոՀայ
էււրւլի ղրա —
էլանութեան
էլարգ
մ բ նիւթեբբ
քենե
լու
Համար
X Րանէէէ ստեղհ
ւււթ եան
մասին կր
էսօ
էէի
բանասաե
դհոլՀ
ի Ա իլւէւո
կաւէլուտիկ—
եան
Յ՚՚ւնէէէէ
4էէն եւ
Հքին
X
Մամւււյփն
արյւ -
( * յ Կ– Զե լին ս ք ի , «Ակսել Րակունց » »
« Գրական թ ե ր թ »
1950:
( * * ) Վ. կիբպօտին, Մո ս կ ո ւ այի «Գրա
կան
թ ե ր թ » ի ն մէջ 1950 :
նախատական բ ա ց ա գ անչ ո ւթիւն ՛ տասե ֊
րւււն ամբողջական արտ ասանութե ամբ :
Այս նախատակսւն նշանակութենէ՞ն կը
մնայ արդ եօք, որ ունինք րաո մը եւս ,
Հ Ա Յ , ապականութիւն , աղբ , նշանակու–
թ ե ա մբ : Մալխասեան կ ու տ այ ուրիշ բա ռ
մը , դարձեալ Հ Ա Յ , « դ ժո ւ ա ր կ ա ց ո ւթիւն ,
ն ե ղ ո ւ թի ւ ն » իմաստով , ոբ • • •
հ ա յ ե ր է ն
բառ
չ է ՝ ըստ
իս եւ ըստ վ կ այո ւթե ան :
Յիշենք վերջապէս հայիլ (նայիլ) թային
աբմատր , Հ Ա Յ , — աոանձին անգսրծածա–
կան : Աւելորդ չ է թե ր ե ւ ս
արձանագրել
թ է Երեմիայի բաոարանր կ ու տ այ Հ Ա Յ
բաո
մըն ւսլ, «հս կ ա յ » նշանա կ ութե ամբ ,
— կուտանք՝
բանասէրներուն
թ ողլ ո վ
ճշդել թ է «ներքինացեալ » բաււ մը չ է "
արդ եօք :
Նմանօրէն կ աղմուա ծ ՝ ԼԱՅ, Տ ԱՅ,
ԳԱՅ 7 ԿԱՅ բաոերը կ՚արտասանուին իբ -
րեւ եբկատառ , ինչպէս եւ ՚ | ՚ , Զ , \ յ , Ձ ,
Շ, Չ* Ռ– գ հր ե բ ո ւն անուններր՝ նոյնիսկ
ե թ է գրուին եոատառ , (օնորհալի կը
գրէ
եռատսւռ) :
Վ երադառնալով ՐԱՅ բառին ,
ուրեմն
ճի " շ դ է արտասանել ղայն իբր ե ւ երկա -
տ ա ռ ։ Րագրատունի ՐԱՅ
կամ
ԴԵՐՐԱՅ
բաււերը կը կ ա ր դ այ ՝ ինչպէս
ԱՐ՚ՐԱՅ ,
ՏՂԱՅ րաոերուն վերջավանկը (տես ի
ՊԷՏՍ. էջ 655), նոյնիսկ ԽՈՅ բ ա որ ՛ ի բ
ր ե ւ երկատառ– բ ա յ ց նոյն էջհն
վ ր այ ,
քանի մը տող վար.կ ՚ ա ւ ե լ ցն է թ է
«ո -
մանք » ամբողջական կը կարդան ՐԱՅ
ե ւ
ԽՈՅ բսւռեբը . այսինքն եռատաո . ճիշ դ
ինչպէս թ ո ւ բ ք ե ր է ն ՉԱՅ
եւ ՊՈՅ :
ՐԱՅ բաոր երեք նշանակութեւսմբ կը
նե բ կ այանայ լեղուին մէջ •
1—
Ր ա յ , գոյական, կը նշանակէ գա–
ղաննեբու որջ :
2 • — Րայ , գ ոյա կ ան , կը համապատաս
խանէ ֆրանսհրէճ ՎԷՌՊ բաոին, – ո ւ
բեմն քերականական տարաղ է :
3 —
Ր ա յ , ի՛՛ք
ւ
՛ ւ " այսպ է ս , բ ա յ ա ձ ե ւ
է ։ Աճառեան կրկ արծ է թ է հին բ ա յի մը.
խոնարհման մէկ ձեւն է,—
ՐԱԷ =: խօ
սիլ, ասկէ՛ ՐԱՄ, ՐԱՍ, ՐԱՅ
(կը խօ սիմ,
կը խօսիս, կը խ օ ս ի ) ։
՚ ւ
՚ ա րձ ե ա լ ,
նոյն
այս րային խոնարհման ձեւերով է կագ–
մու ա ծ
բամբասա՛նք
(բամ - կը խօ սիմ,
բաս - կը խօսիս) : Վերջապէս այս բաււն
է սր տուած է խ ա բ ե բ այ :
Այս պարա գ ային՛ ՐԱՅ միշտ սլէտք է
կարդալ ՐԱ , — արդ արեւ ա յ ս արտասա -
նութեաւ1՚բ՛ ունինք նաեւ շաղկապ մը ե ւ
միջ ա ր կ ո ւթիւն մը : Աւելցնենք , որ
հ ա յ
լեղուն , գ է թ ի հնումն , միշտ կը փա կ էր
բառա վ երջի ա յ բ ը 3 տառով, որ կը թ ո ւ ի
թ է անձայն կը մնար՛ երբ ա յ բ ր կը վեր–
ջանար իրմով : Րասին ծ ա յրը , ա յ բ է ն ետ
քը
. 3 ղնելու այս ւ | ա բժո ւթիւնր հինեբր
կը կ ո չ էին « ա չքի յ ա ն գ » կամ «տեսողա ֊
կան յ ա ն գ » :
Րոլոր այս պրպտումներէն ետքր՛ կը
հետենի թ է հ ա յ լեղուին խ ո րթ է ՐԱՅ
բա ռր կաբդալ ՉԱՅ կարդալու
ձեւով ,
ինչսլէս նմանօրէն ո բ ե ւ է այլ բառ : Րա
ց ա ռ ո ւթիւն է մեր ժողո վ ո ւ բ դ ին անունը ,
-
ՀԱՅ
. բ ա ց ա ռ ո ւթիւն մը ոբ շատ բան
կը խօսի ստուղաբանական տեսակէսաւլ :
Եղր ա կ ա ցոլթիւն՛ կարդալու նոր ձեւ է
բէէւյ , դեբրէս
յ , մակրէէւյ , էէէնեբկրէէւյ
բա -
ռ ե բ ո ւն ծ ա յրը հնչել 3 տ ա ռը։ Եղրակա–
ց ո ւ թի ւ ն մր , որու պէ տք պիտի ունենանք ,
երբ քննենք
Յուսէոբեբ՝\\
հարցարանը . —
Ո՛Յ
թ է
0։
(*•*)
Գիրքը ունի տպագրական 528
էջ ղոյգ սիւն ա կ ։ Ընդօրինակած եւք ձ ե ռ –
քովս : Ըսա յիշա տ ա կարանիս՝ «աւարտե–
ցաւ ըն դ օրին ա կ ո ւթիւնր 10 Հոկտ– 1944–
ին , Գշ • գիշ^՚Ր
յ
ժամը 10-15, ցուրտ սհ0–
եակիս մէջ , պատերաղմի րնթա ց քին » յ
Fonds A.R.A.M
