2
Յ Ա Ռ Ա Ջ
Ե Ւ " Ս Ի Ո Ն ՛ ՛ Ի Ս Շ Ի ՚ Ա Տ Ս Կ Ի Ց Ք.Ի " Ն Շ Ո Ւ Մ Ն Ե Ր Ը "
Կ Ս Ր Տ Ի Ն Ա Լ Ս Ո - Ս Ճ Ա Ն Ե Ս Ն
Կ ՚ Ա Յ Ց Ե Լ Է Ս. Դ.ԱՋԱՐ
Վե րւո առե լուէ էւր յօդ ուա
եր
«ՀայՈ(|՝ ե–
կեղեէյնոյ հսլլւս1|ոպոււակա(ւ ժււղովներ »
իւորաւլ րով , «Ս
է
՚ոէւ^ի ա չէս ա ա ա էլէւց Պ • Բ ՚
մ աագրութ
իւՆ
չէէ ունե քլե
լ «րնէլ արձա
էլօ -
րէէւ անւլ րա գաոՆա
լու
նէէլթէն» եւ ւլո-^ա—
ցել է անէէլուէ
մ էւա յն
մ
էւ քանի
«նչում -
ներ» , որէէնց
,
՚1^՚է՚ւ1՛՝^
Հաչոլոէէ ,
անղրաէլարձել
է նիւթին րսա էութեան եւ
սլարւլել է
"ր՚՚չ
աեսաէլէաներ
է
Այղ
աէասաէլէէէէներիւյ
մէէլն էլ այն է , էւր
«մեր
եէլեւլեցւոյ
ւլոյութեան
իրաւունքր
անոր տ էէե
էլե
ր աէլէսն եէլեւլեցւո
յ
( ւիա էլա էլե
ի
մէշ
նչենք , որ
քրիւէսւոնեայ
եէլեէլեցու
սաո րուլե լինե րն են՝ մի , սուրբ
, ըԸդհաԸ–
րական
եւ առաքե լաէլան , բայց ոչ աիե -
էլե րական
) մաս էլաւլմ ելուն
Հ էէմ ան
էէ
րայ
կր էլենա յ
մ չասէսլէս» եւ ե թէ
րնւլո ւնէէ
լէէ
Խոնդկար
եանի ա յն
Հ յէ՚մ արական եւ վր -
աան դա
Լէէ
ր» աեսէէէէլէա
բ
թ է «Հայ ե կե ւլե ց–
է է
՛յ
աէրլա յնացումէն
առաշ աիեւլե
րաէլան
մողոէէներոլ
կոէլմէ տբուէէէհ՜ էլանոննեբր
ի
ւլօրու չեն Հայ եէլեդեցւէէյ
Համար , մեր
ե էլե
էլե
ց էէն աիեղե րաէլան
եկեէլեցւո յ մաս
էլաւլմելէ էլր գէսդրի եւ էլր էլառնէսյ
ղաաա–
սլարաելէէ
աղանւչ. մր » ;
Ուրեմն, րսա Պ– ՝Բի,
Հս
՚յ
եկեէլեցէն
Տ իեղե րաէլէսն ե կէէ ւլե ցւս
յ մաս է էլաղմ ուձ
%
Ո ր աւաէլ իաա
էլէէէն լուրշ
թնւլի
րնե
ր քրն -
նելու
մամ անակ
րնդունւէւաե
չէ դո րեա–
եել
րառեր
, աոանց ա
լւլ.
րառե
ր էւ րոէէան–
ղակոլթեան
աա
ր ալութ
էէ
ւնր
էճչէէորոչե -
լոէ– • Արդ
1
է^նչ էդիաի Հասկանալ
Հմեր ե–
կեղեցին
Տիեղերաէլան
եէլեղեցւոյ
մաս
է կաղմ ում»
ասե
լով : \,աթ ա յն , ան -
չուչա
, որ Հայ եկեւլեցէէն
ինքնուրոյն
եւ
անկաթ
Հասաաաութիւն
( էնս
թ ի թ իւս
իոն)
էէ • *"յԼ
"V յարաէլցութեան
մէշ
է
դանւում
Տ ի ե ղե րա կան ե էլեւլեցու
Հեա :
Ոայց
ինչսլիսթ
լա րա
էլց ։ւ ւթեան : էքնթա—
կա"^յ է Տէւ՚լերաէրսն
եկեէլէւցուն
«էւ
՚ւՈէլե —
լյէրս» եւ «ի ւէարչականս»
, թէ ւլա^աէլ -
ցա
յին կասլե րոէի էլապուաե
Հաւասա
րաէլօր
մի անդսէմն է Հանդիսանքւմ
ա յէլ Տիե՚լե -
րաէլան
եէլեղեցու
: Այս էլարեւէւր Հարցե —
րր
րնաւ չեն սլա րւլա բան
լում
Պ •
՝Բ –Ի
« էէէսս
կր կաւլմ է» արաա
յէՍ
յաւէլթեամ
ր
է
Ա՛ իւս
էլէււլմից եթէ Հայ ե էլեղեց
էէն մաս է
էլաւլմ ում
Տիեէլե րաէլան ե էլէէէլեցոլ ,
ասլա
ինչո
՚^լ
Համար
էին
մ իութ
իւն առաշ
բեբե–
լու
այն նա իէէսձեռնութ
իէնւնե ր ր , ոբ սլաա
մութեան
էլանաւրսն
չբ
շա
՚1ւն
ե ր ո ւմ էլաաա —
րում
էին
յոյն եւ լաաին
ե կե
էլէէ
ց ինե
ր ր
է
Վե րշապէս
Հետաքբքրաէլան
է ստանալ Պ ՚
՚Բ—ԷՅ պաաասթան
այն Հարցին
, թէ քր -
րիսաէւնեէսյ
միւս ե կեէլե ց
է
՛նե ր ր ,
օրինէէէէլ
յո
ւնա կան
ր եւ Հռուէմ էաէլանր
նո յնպէ՛՛
ս
այն
կարհէւքին
են , որ իրենք եւս մաս են
կաւլմում
Տիեղերաէլան
եէլեէլեցու եւ եթէ
գադրին
ձ աս
էլաւլմելւււց ^կր
դառնան
գաաապարաելի
աղանդ մր»
յ
«Տիեղերա
-
կան պաարիարք»
աիաէլէէէ-ր , որ
էէրգեղրել
ե
լ
պաՀ ում է ցարդ
յո յն եկե էլե ցու
պեար
թիստ
պեբճաթօս
վկայութիւն
է առ
տյն,
ոբ այդ եէլեղեցին
ինքն
էէրեն
Համարում
է ոչ թէ ամբողշի
(աիեղե րա էլանի
)մ ի մա–
սր, այլ Հէնց այգ ամբողշր;
ինչ վերա -
րերէէւմ է էլաթողիէլէ
եէլեդեցոլն
, «արտա
քոյ
"Բ՛՛յ չէք փբէլութիւն»
, կարՆում եմ
աւելորդ
էսկ է նրա նկաամ ամբ
նմ ան
մ
էէ
Հաբցադբւէւթիլե
է
՝
ՈրովՀետեւ
ես ՀայՀսյանքր
եւ անար ֊
դա էլան թօսքերր
Հ ամարւէւձ՝ եմ
թո
յլե
րէւ
դէնք, պիտէէ չՀէ.աեւեմ Պ– ՚ Բ - ի
օրինաէլին
եւ նբա պա չտպանաե
սէլւլբանքր
պիտի
չէլոչեմ
«յիմ արէւէէլան» : Պիտի
ւլ
ոՀանամ
մէէայն ասելով որ սիսալ են Պ՛ ՝ք՝–է
րոլոր
Հաստատումներ
ր այնմասին, որ Հայ ե–
էչեղեցէն մտս է էլաղմ ում
Տ
է՛
ե ւլե ր ա էլան
եէլեղեցու
եւ նրտ (Հտյ ե էլ ե ղե ց
ւէ ւ )
գո
յ
էէւ
թեան
իբաւունքր
«անոր
Տ իեղե րաէլան ե -
էլե
էլե
ցւոյ մտս կաղմ ելուն
Հ իմ ան վբտ
յ էլր
էլենա յ
մ չաասլէս » :
Գիտեմ որ «ե էլէէ ղեցէս էլան
էլան
էէնն
ե ր էէ ւ
Հիմնական
ս կւլր ունքնե
բէէ
ւն
ոէն տեղե տէլ
Խսնգէլարէ.սւնի մր» ասէսձներին
էլարեւո -
րութիւն
պիտի
չտայ Պ • ՛Ց • , ուսաի
րս~
տիսլոլաե
եմ էէէլայա կոչել մի
ալնպիսէւ
Հե՚լէէնաէլէէլթիլն
, ինչսլիսին է
Օրմանեա–՝
նր , որին , ենթաղբում
եմ
, Պ • ՝Բ • չի Հա–
մարձաէլէէւէւ
էսնա
եղե
աէլ
Համ արե
լ «..եկեղե–
ցէսէլան
էլանոններու
Հէէմնական
սէրչրունք—
ներուն»
, «քրէէսւոէէնէաէլան»
,
Ոէ
ս տ ո
լ
լս -
ձէսրանութեան
եւ եկեւլեցաէլան
պաամէւլ–
թեան »
է
-
Նաթ
«Տիեւլերէսկան
եէլեէլեցու»
–^արցր^
որին րստ Պ– ՝ք՝–ի մասն է էլէալմսւմ մեր
եէլեէլեցէէն։
Օրմանեէււնի
էչարձիքով
«Տիե ֊
էլե րա էլան եկեղեցի»
, իրրեւ
միասնաէլէսն
էլա էլմ ա էլեր.ղութիւն
ղոյութիւն
չի սւնե -
ցել
նոյնիսկ
Նիէչէոյ
մոէլոէէից
առաշ :
Ա էէ ասն ական
եէլեւլեցական
էլաղմաէլեբ -
պութեէէէն
էիոթարէն
ղոյութիւն
են ունե -
ցել
էէարչականօրէն
միմիէէէնցից
անէլաթ ե–
՚էլեղեցէսկան
մե>է աթոռներ
, որոնցից
մէէլն
է Հայ եէլե էլե ցսւ էլան Աթոռր :
« Ե թ է չ"Ր -
րորդ դ արու սկիդրր . է ւ ՚1ւ1ւկի"յ ժալովէն ,
այսինքն 32–)էն աոաջ մհ ծ
աթո ոնե րո ւ
ւ1էջ
աիրող եկեղեցական
յա ր ա ր ե րո ւ -
թե անց պ ա ամո ւթիւնր 1սղճաւ1՚իա կերպով
ուսումնասիրենք,
ղրում է
Օբմանեան
,
պիաի տեսնենք որ երրեք նշան մը կամ
յիշ ա տ ա կ ո ւթիւն մը չ կ այ , որո վ մ է կ ա–
թ ո ռ ը ւքիւսին ղո ր ծ ե ր ո ւն միջ ամտ է , կ ամ
ւքիջամաելուն ե նթ ա դ ր ո ւթի ւ նը արդարա -
նայ : Ա յս բանն ալ բնաւ ցարմանալու
կէտ մր չ է , որո վհե տ եւ իւրաքանչիւր ե -
կեղեցական շրջսւնակ խստիւ սահմանա -
փակուած է ր իրեն համապատասխանող ե ւ
իրեն կ աղմա կ երպութե ան հիմր
կացմող
քաղաքական շրջանակով »
(«Հւսյոց
Եէլե
ղեցին», էշ ա : Ն՚՚յն
էիւմ
Օբմանեան
դրում է , որ
«Կեսարիոյ աթո ռն ալ , ի ն չ
պէս նաեւ Անտիոքի ե ւ կոստանդնուսլոլ -
սոյ պաարիարքութիւններն ալ , ոչ մի
պ արաղայի մէ ջ , բ ո ւն Հայաս տ ան կոչ -
ուա ծ սահմաններու վ ր ա յ
ի շ խ ս 1 ն ո ւ թ ե ա ն
կամ իրա ւ ա սութե ան գ ործ մը կաաարած
չեն » :
Ուրեմն
Հայււց
եկեւլեցին
եւլաե է
միչտ
ինքնէէւրո
յն ու ինքէէաւլլուէս եւ
մ աս չէ
էլաւլմաե
ուրէւչ
մ է։ եէլեղեցու։
Այո՛ , ասում
է Օրմտնեանր,
«Անոնք
(Հայերր)
իր ենց
Աթո ռր առաքելական հաստատութիւն կը
՜նանչնան, հր ծ աղո ւմէ ն ինքն ո ւ ր ո յն հ ւ
իւր սկիցրէն ինք նաղլռւխ եղա ծ » :
Եւ <ւ11 ՚
Գբիգորի
կեսարիայէ
ձեռնադրութիւն
րնդսւնաե
րլլալր , երրեք նոլիրապեաա
-
կան կաթում
ունեցաե կամ անոբ
ենթար–
^»^».ձ–
րլլտլռւ փաստ
մր չէ» («Հայոց
Ե^
կեւլեցէէն», էշ 12)։
Ացգապատումի
մէշ
(էշ ա ) Օրմսէնեան
ղրում է.
«Երրեք
Հ ա յ ո ց եկեղեցին Յ ո յն ե ր է ՜նիւղաւորու -
թե ամր չ ունե ց ա ւ իր ծա ղ ո ւ մ ր , այլ ա -
յւաքելական ք արողութե ամր եւ անկախօ
րէն
լ ո ւ ս ա ւ ո ր ո ւթե ամբ ե ւ
ինքնուրոյն
կ աղմա կ երպութե ամբ ստացաւ իր սկրղ -
րն ա ւ ս ր ս ւթիւնը »:
Եթէ Հայ եէլեղեցին
եղաե է ին^ու
-
բոյն , ին^^ադլոլիս
եւ անէլաթ ու մաս չէւ
էլսէէլմել ու չի էլէււղմսլմ
«Տիեղերաէլան
Ե–
էէեւլեցլոյ»
, ապա
թնչպէո
կր լինի որ նտ
«գաաապարտելի
աղանդ չի գաոնար
» է
Շաէո սլարէր
Հայոց
եէլեէլեցու
ուղդաւիա–
ռութիլնր
«անոր
Տ իեղեբական
եէլեղեցու
մէէէս էլաղմելուն
Հիման
վրայ չի կենար »,
ինչպէս
յայաարարում
է
«
քրիստււնէա
-
էլէսն տսաէէւաեւէէրանսւթետն»
ել « եէլեղե–
ցաէլան
սլսէէոմ էէւթեան»
մ ենա
նւորՀետլ
«մասնաւլէտ»
Պ • ՝Բ ՚ , այլ մեբ
եկեղեցու
առտքե լական
ութ եան նրա
առաքելական
ետէէումի
Հիման
ւիրայ։ Պէտք է ասել, որ
բոլոբ
քբիէւտոնեայ
եկեղեցինեբր
նո լն
պայւէանր
Համարում
են էւ ղօրու
իրենց
Համար
տ
«Առաքելական ծ աղո ւմը ,
դրում է Օբ
մանեան,
որ ամէն քրիստոնեայ ե կ եղե ցի
ներէ իբր ե ւ պայման
կը պահանջուի ,
որպէս ցի փրիստոսի՝ ե կ եղե ց ւ ոյ Երկնա
ւոր
հիմնադիրին հե տ միացեալ եւ կա -
պակցեալ րլլալնին հաստատուի,
երկու
տեսակ է ։ Մէ կը ուղղակի ծ աղո ւմն է,
երբ որ եկեղեցին անմիջապէս առաքեալի
մր անձնական ք ա րո ց ո ւթե ամր սկսած է–
միւսր անուղղակի սկսած է երբ որ ծա -
ղո ւմր յա ռ ա ջ եկ ա ծ է
ա ռ աքե ալներէ
հաստատուած ուրիշ ե կ ե ղ ե ց ւ ոյ մր միջ ֊
նորդՈԼթեամբ» տ
Հայոց
եէլեղեցու
հաղու–
մր
ուղւլակի՞ է, թէ
անուէլէլաէլի
։ Այս
^ " ՚ Ր Յ Է ՛ ՛ ՛ չատ յստաէլ
սլատասիււսն է աալիս
Օրմանեան
վերոյիչեալ
քաղոլաեքի
Հե -
աւսղայ
աողերով.
«Ըստ ա յ ս մ Հ ա յ ո ց հ –
կեղեցին ամենայն ի ր ա ւ ՚ ս մ բ կրնայ հո -
չակել ե ւիրեն սեփականել ուղղա կի ա -
ռաքելական ծ աղո ւմր »
(«Հայող
Եկեղե -
ցին»
էշձ–
5) :
«ԵԼ առաքելութեան
կնի -
Քէւ
Հ ՚ " յ " ց եկեղեցին
ամէն ատեն
իբեն սե
ւի
էՍ
էլան
էս
ց աէէ եւ իլրացաե
է եւ
ամէն
պաչտօնական
դրոլթեանց
մէչ Համաբ -
Հ ^ –
եւ վերջին մաս)
Մխիթ ա ր Աբբահօր շիրիմին վ ր այ
Աոլբէ՛լ
27 :
Հւսյբապեաաէլան
էէլէււ -
աարսէէլ , Աէէւիթար
ԱրրաՀօբ
է
՚՚նէլելի
չէ՛–
րիմ
ի
ն
էէ
ր
էէէ
յ , ճ
էէ
չէլ
էէ
ր էէա ֊, ւււ ան
՝յ.Հ)\կ՚դ
էո էէէ
բէւ էէաբձ
էէ
՛ե օրր :
իաւլմ աձա
յն
նե
ր դա ^ա
էլ
ե բւլեւլալէւլ -
թեան Հետ, թունկէւ եւ աւլօէձքէէ
սլաւլքաէր
ապրեցանք
յու՛է ում
էւ
է,
ւ
մ
էւէ ի
թսւ
ր
էէ ւ իք
է, ան
աննձ՚ան
էւրւք^ ե բ
։
1ւ/
էւ
ւռն ե ր ա ձ՛
ժ ւււլոէէւէւրգ
ներէլէս յ էբ պաաաբաէլ
էւն որ կր
մաաուց–
ուէբ
Հ
՛՛է լ էլէէէ
էլէէէն
էՍէք
է նէ ն նոէ իրէս էլան սւ -
լան
էլւււթ
էէ
ւնէէէէւ բէէւն
՜էսւձաձալն
,
աձ՚էնէն
սբբւսղան
էււ
ճէէէս
ւրլե էէտւսւոբէէւձ
՚ոէէ
եւ
Հանւլ
է։
սա
ւո
ր ու թ ե
Աէէէ
ր : Ելլէր
Աթէ՚թ՚սր
իբ
չիրիմ
էն ու տէէ էէնէ բ ա յսէէլէս էւր
չուրշ
•էալաքուաե
աէլւլ եւ աւրէասլետ
,
ժալո -
էէո
ւրգ ել Հ
աէէէ
ւա սլետ
սիրո
էէ
մ իացաե
,
Հ աւատ քաէ ալ
սե բէէէօրէն
էլասլէէլաձ՝ ՚–
վ^ստա՝։ ենք թէ ե բ էլին քէն
Հ բճուե ցաւ ա–
նոր
•լուլին
էւլ նորանոր
չնոբ՝էքներ
սլ՛՛էւ —
ոեց
է
՛ր տաււաւղեսէլ ու էէչտաՀաբ
էէււրլին
ցրէէւաե
բե էլո րնե
բ ուն
վբայ •
Յէէւշորդ
օբր , առաւօտեան
,
վանքին
մէշ
, նոյն
էէնքն Ա էսէւ էձ ա րւս
էլե ր ա
ղրսէւլա–
բանէէ դաՀ լիճին
մէշ աեւլի ունեցաւ ղրա -
կան
յի չաաաէլի
֊աանէլէս մր , ւէանքի ա չ՛ս–
կե բ ա ո ւթե ան էլուլւքէ ,
մ ասնա
էլց ութ ե աձ՛ բ
Ա ոլրէսէո
Ո՚ւսւէւայէլեէսէէի ալ աչտէլերտոլ
-
թեան
, ի սլատիւ
Աիսիթաբ
ԱբբաՀօր
:
Ի^անա էսօսե ց
աննմ ան
ուլ եւորութեամ
ր
բանասաեէէե
Հ •
Վէս՝,
սւն
՛էր՛է • ՅոէէՀան -
նէսեան
, ներէլա յացնե լուէ Աթիթտրի
լու -
սալոր
դիմաղիե՜ր
եւ Հողին,
բազմամեայ
տտո
.ասլւսնք1ւե
բու
եւ պրպտւէւմնեբու
րնգ—
մէշէն՝
գէ՛՛լի
՚սղբիւրր
լոյսի,
՚էէոլի
կեր–
աումբ
սրբութեան
էււ ւլիտութեան
տյդ
փարոսին
որ
եղաւ Ա • Ղ.–սղսէլէ : Յաաէլա -
պէս
յէ՚չատսէէլեց
ալն ժամ
անաէլի ւէարդա—
պե տնե
րէն
Խ աչա տուր վարգա պեար , որ
՛լ իաց՚ււե է ղնաՀատե
լ Ա էսիթւսբ
ԱբբաՀօր
Նբտւլիբն ու ւլորեր , յուղէէւմւււէ
ողշունեց
լանձ
էէն մեբ Ծ ի՛ բանա ւււբ Պտտ րիա րքէւն ,
մերօբեա
լ Խս՚չատուբ
էէաբէլապետր
, բոլ
որն
եւսփեբու
էքէշ Հանղիսաէլաններուն
։
Ուիստիս
ԱրբէսՀէսյրւձ
Հակիրճ
ներկայա
ցուց նաթ էէր
^ո
բ-էաէլալութեան
էսօսքր
առ
Հա յ րւս էւլէէ էոն մէւբ, ոբ բւսբեՀտՏ\աե էբ
իր
^ո
բՀա
բէ, բ ա լւլ ե լո ւթէւ ւսմ
բ
էլբէլնա -
պաաէլել
մեր
ւ։ ւրտ
թււ
ւ թ ի ւնւ բ այս նուիրա—
կան
օրերուն :
Պատրիարքութեան քսանամեակը
ԱբբաՀայբ
ր
չա բ ո
ւնււէ
էլԼ լաի էւր խօսքր >
էէ
բշանիէլ
ւսոիթր
նէլւէէտեց
ո՛յ՛՛
յէ՛
չ՚՚՚՚ոաէլր
նեբկա յացնե
լու
ամ րուլշ
Մ է
՛՛ի
թաբեան
Ա
իէէէ
րանէէէ թեան
չէւււ բՀաւո
րւ։ ւ թ էււննե
ր ր ,
Ոէն էէր էէլէս էէէ
բ
էէ
ւսր
քո
լթ
լ, էսն քսան
էէէմեւէէ
էլէւն
էէէԱ
է՛
թ՛՛՛ի
•• Արաւլօրէն
ւէէսՀեցաւ
ան
էէր
քր–
սանամ եա
լ էւլա ար
էէ էէէ
բ քութ
ե
ււէն
ղանսււլան
չրշւսննե բւէւն ՛էրա քէ
՛ււ
, ՛էե
ր
Հանե լուէ այն
չէէնարաբ
՛լերր , ղոր էլաաա բաե
է ան
Հտյ
կաթողիէլէ
Համսէյնքին
մէշ,
՛լ՛"յն
օժտե -
լով նոր եէլեէլեցինեբուի,
ղւղրոցներով
,
կէլեբւսնէէէլոէի , նոբ թեմէւբէէլ
Հասաա -
աէէւթեամ
ր
է,
լ
մւս
մէէ է քէէէէ։
Նէլաաեց
՚էէ՚նքր
էէ
րրե
լ
Բրէէ
էււս
ոսա կան
ճչմ աբիտ
Հ ով
իլ
մ
ր
որ էէէօււաձ–
է
ւոոՀմ
էււ
յի
ն
Հաքր
էււ
սլ
ե
տն
ե ր էէ
ւ
լեղուով
ու չեչ՚ոով
: Յարեց
ւքաէլթանքի
անէլեւլե
ու
սրտաբուխ
ա
բաա
յա
յաոլթէււն–
նեբ՛ եւ էէէւարէոեց սբտադին
րւսդձանքուէ
մր,
էլրէլնելու
եբէէլոււււն
սքանչելէւ
պււէ -
էէէէորսէէէր, այս անգամ ոչ
թէ
Ա
խիթար
ԱբբաՀօր
չէ՚բիմի
՚ն
էիրւս
յ,
այլ էււնոբ իսէւ -
րան
էէն
առ՚քել :
1՚րու ա տիք Մխիթա ր Աբբահօր
Խ՚սնգաէէառ
Նափեբու
մէչ
էսօսք
էլւււռ -
նէ
Հտ յրաէղեար : Ն՚սխ
չնո
րՀ
ւււ
էլա լութ
էէ
ւն
քլր
յւս յտնէ իրանձէւն
Հանղ էսլ եւլաե ա
յն
մ
ա ՛լ
թ
ո ւլւս էլւսն ու ս էւրա լիր արաա
յա
յէոու–
թ էէ լ1։՚1ւ ե ր
ո
էնէ
Հսէմա
/է,
միառ մէէ էլր թուէ
ալս եռօբետյ
տօնա էլէստա բ ութ
եւսն լլաէէսւ—
ւլւսն Հանդ րուաննե
ր ր , ն
ո
ւի ր ա
էչան պւս -
Հեր
, էէե րանո
բ ոդում
էէ
ււլա
֊է ե
բ ,
՝,ալաէոքի
եւ
աղդա յէէն ողիի : Եւ աւելցուց
թէ
ինքն
ւսլ ուխտաւորի
մր նման եկաե է Աէսէւթաբ
ԱրրաՀօբ
չէ՚բիմին
: «Ի մանէլութենէ
, ր–
ս ա լ
, դրաւուաե
եմ անոր
դաղափարա
—
էչտնէն , եւ յարաճուն
յարդանքի
, մե -
եա րանքի եւ նուիրում
ի դղ
աց
ումնե
ր
են
ոբ տարիներէ
ի
՛էե
ր
>եւողՀետէ
էչրնդար–
ձա էլուին , ձ-նանելուէ իմ սբաին
մէշ
միտն–
ղ ամ ա
քն
խոբ
ց
՚՚՚ւ
մ
բ , ՛էի չտ
մ ր ,
իբական
էոտռապաեք
ււ
ր ,
թէ
ինչու
Աիէիթար Աբ–
բաՀայր իր ձ՜ամտնաէչին
չՀասկցուեցալ.
ինչսլէս ոբ էւլէաք
էր :
« Աքս նուէէրական
լիչատակր
առիթ
մրն
է
մ էւանւլ էսմ
ւս քն
ւէե րէսնո բոդ ե լու
մ եր ա -
ո ա շա դ բ ո
ւթ
էէ ւնն
ե ր ր
Տ
աւատտ
ր իմ
մնալու
Ա էսէէթա բ ԱբբաՀօր կտ
ւււ
կին
, որ
անմ աՀ
կտւսկ
է։
Աէէլէէթար
Ալ՚բա՚էՕբ
ւլ ո րե ր
"էլբ—
ստե
է
Ա • Աստուաեամօբ
մէէլ
Եղիցի"՛//՛՛
Աս
էէ
էլա
մ եե քաշա
լե բ ո
ւթ
է լե
է մ
եղի Հա -
քք ւս ր , որոէիՀետեւ
ա լդ
Եււիցի5՛
քարատեւ
էքքէ էլրէլնուի , բաւ
է
ոբ մեր էքէ 9
ղանէ
՛Աքն
նո
յն
ղւէՀ ողո ւթէէ լնր ,
նուիրում
ր
,
չէսբքա չոլթիլէւբ
, որէէէի օժտոլւսե
էր Մ
բ–
խիթար
ԱբբաՀայբ
։
ձա էլօ րէն
ՀոչաէլէսՆ է»
(
^ Հ ա յ ո ց Եկեւլե -
ցին»,
է չ ւ ) ։
/՛այց
ինչի՞
՛իր՛սյ էլր Հիմնուի
Հայոց ե–
էլե ւլե ցւէէ յ առաքե լաէլան
ուղղակի
հադու
մր։ Նբա ՚//"",/
՚ ՛լրում է
Օրմանեանր ,
որ « Հայոց
Եէլե՚լեցւէւյն
նախնւսէլան
եւ
Հաստատուն
տլանգւււթ իւն
ր էւրեն "կըղ~
րնտէլէսն
Հ էէմնաղ իրներ
էչր ճան
չնա
յ
Ա •
թ՝՚ս՚էէ
"Ա
եւ
/Հ .
Բտբթոէչէւձ՜էոս
առաքեաչ–
ներր , ղորս յաաուկ
կո չմ ամ բ ալ
Առաջին
է ո ւ ս ա ւ որիչ ք Հւսյաստանեայց
(րնղ՚չբե
-
ուաձ– է բնէսէչբէէ ձ՛էչ)
կ՚անուանէ :
( « Հ ս » -
յոց
Եէլեւլեցի»
, էչ ՛ձ) :
Ուբէէմն
Հայոց
եէլեղեցի՚ե
, րստ
Օբման–
եանի,
Հէնց
էէկւլրից եղահ է անկաէս
եւ
ինքնադլոլէւլ
եւ մաս չէ կաղմել
որեւէ
մէէլ
ուրիշ եկե ւլե ցու : ի^ա յց եւ դրան ով նա չի
դառել
«ւէաաապտ
բաե
լի տղանգ
մր» , ո–
րովՀետել
եէլեղեցու
ոււլւլա փառւււթ
իւն
ր
էլա յւսնէէւմ է նրա առաքե լական
ութ եան ,
նբա առաքելական
ետւէում
ի
մ էչ
է
Ես է՛մ յօդ ուաեաչարքէէ
մէշ յարել
եմ
աւե
լէէ տար ւււե ուահ ա լն
ւլ ւս սա կա՛ե աե -
սաէլէտին
, ոբ Հայ Եկեղեցին իբ անկա -
իսսւթիւնր
է
,լ
ինքնուբէէ
յնութ
իւնր
ձեռ ք
բերաւ
յունէսէլան
եկեւլեցսւց
(կեսաբիա
-
յից)
բաժանուելուց
յեաոյ
։ Այս տեսա -
էլէտն են պաշտպանոլմ
նաեւ
Աելիք -
Բ՚անղեէսնր
, սլրռֆ , քւ) . Ասւմոլէլեանր,
ա–
կանաւո
ր
էլ
էւ տն
էէէ
էլան պբէէֆ ՛Ն՛
Ագ"նցր
եւ
ռւբիէ^եբր
։
Եթէ Պ • ՝Բ • նախապատւութիւն
շտար
«ամ րրքէնոէէ»արռլահ
իմ յօէէո լահա չա ր
քի
ամէիէէէէւռւմէէն ել էլաբղաբ
բուն
յօդռւահա–
չտբքբ՝
դրռւահ
•էա
յերէն
չեղւռւէ , կր
տեսնէր, ռր էսօսելաէ Հտյ Եկեղեցւոյ
ինյ>–
նուբո
չնո
ւթէ. ան
մ ասին , ռր մեր եէլե էլե–
ց էէն ձեռք բերաւ
յո յն եէլե ւլե ցուց բաժ ան
ուե լուց
յետոյ, ես ի նէլատի եմ
ունեցել
առաչէւն
Հերթէ՛ն նրա վարչական
էէնքնոլ–
բո յնութ էււնր , արուաե
Ա՛նելով
որ իմ
է իւթէէՀամտբ
էլարեւոբ էբ ճչդել
մեր եէլե–
ւլեցոլ վա
բ չսւ էլէէէն
էլա ւլւքա էլե բ պո
լ թ
եան
նրա բարձրաէլո
լն օբէնսէչէէբ ել ւլռրեա -,
ղէ՛ր
մ ա բմ էւնէէեր
էէ
՜էարցր :
Հայ
եկեգեցու
ւիարչական
էլաղմաէլեբ
պու
թ է է
լնր
սա
ւււ ցւս
լ
բո
լո բուի ին նոբ ձել ,
երբ մեր եէլեղեցէւն
բէոժէէէնռւեց
յունւէսէլա—
նից եւ ադդա քնացաւ : Իսէլ
է՛՜նչ
սլիտի
Հասկանալ
«մեր ե կե ղե ց ին աղղա
քնէոցաւ»
սւսելաէ։
« Հ ս ո եկեղեցու ա ցղայ նացումր ,
ասում է պր "ֆ • Լ՝– Ադոնց,
կ այանո ւմ է
նրա նախարարացումի կամ աւատակա -
նացումի մ է ջ » ,
այսինքն
եկեղեցական
կազմակեբպութիւնբ
ստացաւ
նււյն
ձեւր ^
ենչ ռր արդէն
ւււն է ր քա ւլւսքական
էւ չթա–
նոլթիէնւր : «Եէլեէլեցու
նախարաբտցման
պրէւցէս»չւ
սէլսէէւեց կայսերաէլան
եէլեւլէէ -
ցէէւղ բաժ անո
լձ՛ ուէՊապէէ թաղ աւո րութ
եան
ժամանակ»
(Ն ՚
Ագոնց ,
«Հայա ս տ անը
Յուստիանոսի դարաշրջանում»,
էչ
361 յ
ռուսերէն)
տ
Ուրեմն
մեր եէլեւլեցական
պատմութեան
ել եկեղեցաէլան
էէրաւունքէէ
պաամւէւթեա–
նր ւէրաք
յենւէւէ։լուէ մեբ րէէլոբ ւլիտնա -
կաններր
միաբէէբան
վկայում
են , էւբ Հայ
եկեէլեց
ին բաժանուել
է
մ իւս ե կեւլեցի -
նե բէւց , անկա
էէէ
եւ ինքն
աւլ լուիս է դար -
ձել , բայց
դիառւննեբի
ղիառւնր՝
Պ • Բ •
յեն
ոլե
լով իբ աստ ուաեա րանո
ւթե
էււն եւ
ւսյն էլ քբէէստոնէաէչան
աստուահաբւս
—
նութէ.ան
էէրայ , յայաաբտբում
է , ռբ մեր
է. էլե ղէ. ցին
՛էաս է էլաղմ ում
Տ իեղե
լ՛ական
եէլեէլեցու ել ե քձէ
«մ տս
էլաւլմ ե լէ ղաղ բի
կր դառնա
լ ղաէՈէսպարաԼ
լի աղանէլ. մբ»
է
Ի՞նչ կաբելէէ է ասել
այսպիսի
մի պա —
բռնի
1
Ոչէ՛նչ ,
էք
անաւանգ որ մեր ասաե–
ներր
ամբողշռւթեւսմր
էլւսրղ ալռլ
սոէէո -
րութէււն
չունի : Ուրեմն
մնում է
Հտրցր
ուրի՛չ
ձեւուէ
դ՚եել : Անում է Հարցնէ.լ թէ
ի՞նչ
էլարելի է անել այսսլէէսէէ
մէէլէւ
Հեա։
(Շար.)
Ա–
ԽՈՆԳԿԱՐԵԱՆ
