HARATCH, du 2 juillet au 31 décembre 1957 - page 110

է6 Ա 1 Ւ Ա Զ >
ՀԱՐԻՒՐԱՄԵԱԿ ՄԸ
Ժ՛ԱԳ ՏԸ ՄՈՐ4ԱՆ
Ֆրանսացի պասւմարաՆին ծննդեան դա–
քագարձր յիւչ։սս,ակԼ,յին մամ՚ււլ Լւ. սչաա–
•մարաննԼր վ1.ր ՀանԼլով Մ՚՚րկակվ, ,չործ/.–
բուն աբժէքր , ղիտութեան նուիրումբ :
^ աբժէբ ոբ մենք ալ ւսն ղ բւս ւլա ոնա յինք
Ֆբանսացիէն էլեան քին , ոլւ սաՀեւյալ. Աբե–
՚ - ^ ւ ք / ՛ ՚^(։Հ.է անցեալ դարեբոլ. յիշատակա •
բաննեքու. Հ ե աաղօւոութ ե ամ բ , երեք աարի
Հայասաան , 1(յ տարի Պարոէլասաան , վեց
էոարի Ե՛լ իոլաոս եւ ւլարձալ Հանրի Պերի
բալւերով «Հ,ա խասլա տմ ութեան ամէ նէն
Հոյակաոլ նե ր էլա յաց ո ւց ի չր »:
Ապբեցսւլ Հայաստանի մէշ, իսանւլա -
վառուեցաւ Հա լ ւսն ց 1ւ ալի քա ւլա քա էլրթ տ -
մլան յիչտտաէլարաննէ. րով , սլէ^ ւլո ւմնե ր կա–
էոարեց ե լ Հմայուած՜ անցեալէն՝ չ դ ա գ ր ե -
ցաւ Հ^ալսւն իրա ւո լ՛էւ քէւե րբ սլա չտոլանե —
: Երիտասարւլ. տարիքին ՝, րա տտ րաէլէ, ց
« Գիտական Առաքելութիւն կովէլաոի մէշ»
(18Տ0) ւլն՛" Հ, ս,,ոռ ւած ինքնատիսլ ւլործր ,
Հրատարակեց յաշորդտրար «Առածին ՝Րա–
դաքա1լրթութիլնր» եւ սլատմարան Պերի
•Հրալէրսվ ՀՄ արւէկութեան Հոլովոյթբ »
Հ ^Րքին մէշ Հբատարաէլեց « ՝\յաի՚ասլատ -
էքա՛կան քք ա ր՛լ էլո ւթիւնր 9 թւա րւլ մանուած
լեղսւներու–, Վէ՚րշին ւլործն եւլալ եոաՀա -
թոոր « Արէ/ւելեան Նախասլատմութիլնր» ։
Ցուլ նած ե լ ծեր՛ացած քաշուեցաւ Մ արսի–
լիա, ուրէլէ Հանրի Պերի կր դրէր յուզիչ
%ամ\ակ մբ՛ «.Աւաղ, իսե՚լճ ծերունի մր
պիտի ՚լտնէք Հոս , մ ա չած մեծ արշս, -
ա-անքհե րոլ յսւլնսւթիլննւ^ րէն, , ո բ /չը
^ " ՚ յ ք ՚ ո ր ի 1^1'1'քէն գէմ , աւարտելու Հա -
մար իր ղործր։ Մ ան էլութ է^նէ ս (1873)
մինչեւ 1912 տուի առ աւե լո՛ ւլո յն ր ճիւլին ,
որուն էլաբոզ էի ; Այս ՚ թուաէլանէն ի վէ՛ ր
ուժերս ՛էլր Հո՚ւաքեմ , որսլէս ղի էլւսաա -
^ած աչխաաանքներս չէլորոուին : ՚Րտււա -
է1 ո ւն տարուան ճիգե րով էլտրծեմ թէ ար -
.մանի եղած եմ ղիս։ ո ւթե՛ան եւ էւ րքլրին 1
^ր ցա լ իմ ծեր եւ Հ ի ւա՚եղ Րէէալո ւս Հա ֊
մար , էք։ոածելով որ քիչ ժս։։քանուքլ ունիմ
ղբ։ս՚լե լու ա յնքան ՛էե ։լե ց ի կ րանէւ է՚՚՚վ • Պի–
՚աոի մնայի մինչեւ վերշր աչխատանքի Հ՛ա­
յքար» : Եէ՚քլ՚՚ւ ամիս 1,ւոք էլէւ մեոնէր զի -
աոութեան նուիբուած , "րաի ու մ՚ռքի
"՛էր , ձէէոնՀաս Հնաի։օ։։՝ր :
քքաոնաւոբ Հ։ւ։մակրանքով ղրեց « Հա -
յուլ Պատմութիւնր »: Րաղմաթիւ յօւլ -
ււււածնԼր ՚լրեց սլ։ո տ է.՜ր ա ։լմ ի րկլթացքին
Հայէլական կոտոբածներր ներկայացնող եւ
Հ ր ա տար՛ս կեց ՛ւր քո յէլ մբ՝ « Հ այ /• րյ^ »
պա շտ սէՈէնե լ " ւ Համար , Հայ ժողովուր՚լի
իրաւունքներր , Հայ ՚լատբ։ Կր Հիան՚ար
Հայերու ։ո ե ւ՛ո էլան սէ.թ եան ,իրայ, Հա՚կա–
ո.ա կ գա բաւո ր Հ ա լա հ անքնե՜րու եւ ս ՚ " ր ր ՜
կութեան։ « Հ՚ոյ էէենսուն՚աէլ ։ոեւս։էլ։սնու -
թիւնբ արեւելեան սլ՚ոտմութեան ամէնէն
նշ՚սնակ"։լի իլ՛
ո՚լութիւններէն մէկն է ։ Ա–
րաբնեբու եւ թ՛ուրքերու Հ։։լ։ստակ ժո՚լո -
վուրղներէն շատ քիչերր պ՚սՀած են աղ ֊
ՊՍՐՈՆ ձԻՆԳ ԱՌ ա ՐԻՒ Ր
Գ– ՊԱՅՔԱՐ՝ ՝ՐԱՐԻՒ%Ի
ՏԻՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ
1911^^ Պարոն Հինւէ ։ս։ւ Հարիւր 45 ա՛"–
ւրեէլան էր : Նուարղ , միշտ սիրուն , բնէլե–
րւսսէէ, ու վ։տյլուն , ն"յնքան ։իաււ ասէբ
մնացած էր ո րք։։ւն առաշ ;
1ա)էն ի վեր քլր րնաէլէին Պէյ՚է՚իոթբբի
մէշ, 38 թիլ Հայա Փալ՚ք կար՚որնղ , ոլբ
Ն՛՛Լ՛" է՛՛է ււսւլււն Հ ՛ս ստ՛ա տած է լ՛ շ)ւորՀ իւ
Հբեա յ նորա ստեւլծ ա ւ^ ո լա էլան ո ւթ I, ան :
Կիւլպէնէլեան չէր ախորժ ե ր րԿ՚էլէ, րո։ թե՚՚՚ն
մէշ մ՛՛՛նալէ , բ"՛յց (յու ՚՚՚ր՚էի միշ՚՚ց՚սւ ու­
զած - շու՛լած մ"ւս կր կազմ է ր Լոնտոնի
բարձր րնէէեբութե՚սն ;
^է յ՛ւ՛լ՛՛թւԼէ՚ւ՛ ւ՚նաէէաբանէն ղատ, Կի՛–/ ՚
պէնկեան ՚ոուն մէ՛ն ալ ունէր Փարիղի մէշ,
27 թի՛^ ՛Րէ ՚ո՝Օլ՚։։է : Եւ յաՏաիւ Փարիղ
կ՝երթ՚սր - 1լոլզտր բէէայ գործի, ՐԱայ
Հա ճոյքի Համ ար է
Աւելորէէ էլր նէլւսաէր Փարիղի մէ9 կամ
ա յլուբ ՚լբասենեւսէլ բանա լր յ իր րո լոր
դոբծեբբ էլաբ՚էի էլր ՛լնէր Պէյղվոթբրի
կամ ՝Րէ ւո՝Օէ՚"էի րն։ս էլա րաննե է՛՛՛ւն կամ
պանղ ոկ Րիցի Լքե՚լ սենեաԼլհե՜րէ ն մ է կուն
Հան՛է ս՚ո՚աւէտ րաղԼլաթ ո՛՛նե լ՛ուն մ էշ : Ա–
մէն Օր ոտք"էէ ւղտոյտ մր կր ԼլատարէԷ՛ եւ
•այգ պտոյտին րնթացքին կ՝որոճար իր
ձէւտւլի րներբ Լլամ կ*որոշէ ր իր Լլա րւլ ա -
դրութիւններբ քիուսասաանի , Մէշէ^
՛էութեան եր1։ք ւլլխաւոր սւարրեբր լ ՚ ՚ ս ր ք ,
լե՚լու եւ կրօն։ ՚Րա՚լ՚էէո՚ցինԼ.ր ձուլուած
են մԼ,ծ մաւ՚ո՚մր, ՚Լոլաիներ ար՚սբացած
են , աոորիներ ՚սբաբերէնր որղե՚լրած են ,
մի՚ոյն Հայերր բարոյաէէան ՚։ւժ ունւեցան
ղիմ ա ՚լբե լոլ վ՛ւ։ իԺո ր ի կ ին»
Հա։ք՚սղր։։։էլ"։ն ։"էլնո։րէլ մր էլր նետէ Հ ՛ " յ
պ։"ս։մ"ւթեան վք"" յ ալ՚մենաԼլան ։լս։՚լթէն
մինչեւ Մեծ Եղեւ՚նր, կբ թուէ որորսէլա–
էէան , թրքաէլո՚ն տի րապե տո լթ իւննե ր , քբ–
սան ա է՛չա՛ լան քն ե ր րս, յ^ քսան ւոն–
՚լ ամ պա յքա րնե ր անԼլախութեան ,
աւլա ՛ու։ ւթե ՛ոն Համար , կրօնի ե ւ լ ե ՛լուի
։ղա Հ ,,լւսնմտն Հ։։՚մ։սլ՛ - կր յիչէ Մ"՚միէլոն -
ե՚սններոլ մ՚լած ՚ւլտյքաբր , Միշին ղարուն
֊• ՛ո յ ւիոքրիէլ ։։լե տութետն բե րած նպա սա՛ր
հքաշաէլիրներու յ տ ւլթ ո լթ ե ան ց եւ էլ՝։,, ր -
տ՚՚՚ւլ րէ Գրի՚լ " ր ԺԳ • Պ "՛՛՛լին ւլնա Հ։ո կան
՚էբոլթ իւնր 138;յ թուաէլիբ :
Հ՛" յե ր լ. Հաւատարիմ Հ սլտւոակնե լ, ե ՛է՛՛՛ն
ամ Լւնուրեք , չէ ն ց ո ւց ին ե րէլիր , նպաստե­
ցին իէ ՚ենց ոէ՚՚էէւ՚լրս՚ծ Հայրենիքին բարւէա–
ւաճմ՚սն ,ծաո ,ո յէ, ց ին ու՚լւլւ՚՚ւք՚ոօրէն ,ա"ւին
պո՚տկոէռելի ղէմքեր Ռ՚՚ւոիոյ մէշ, Եղի՚՚է–
ա՚՚սի , 0"մ . կ՛ս յսրութեան մէշ : «Հա յե ֊
էէ՛՛ւն շնորՀիւ կո՚իէէաս ղարձաւ ռուս Լլայս–
րուճթԼաւն ամ էնէն րա րղա լաճ էլեգր՚՚ն բ » :
Մոլ՚Լլ՚սն կր յուսայ , թէ ՛Լուս ինքնաԼլալր
պիտի գնտՀատէ Հայերու աշխատանքր եւ
պա տէւ րալլմին բերած օժս։նւլ ա կութ ի ւնր :
Լորտ Պայրրնի ել Փիէբ ՝Րիյ ՚՚"րի նման՛
կ*բնղունի Հայ ժողովուր՚էին բարեմաս - ՝.
նոլթիւններ ւււնենա լր եւ թ ե ր ո ւթ ի ւնն ե՜ լ՛ ր ,
ինչոլէ ս ո՛մ է ն ժ ո էէ՛է վո ւրւլ. , որոնք ՛է է՛ "՛Լք -
լանք են բռնութեան : Ուսաի Հ՚սյերր ար­
ժանի են լաւս՛։լ" քն օրերու եւ ասիկ սւ ի -
րե ՜նւլ իրաւունքն է : ^ր քննս՚էէատէ ՚լԼ,լ ՛ման
կոմ ս քհեվենթլով ի յօղ ոլածր ( «Տէ՛՛ յ չէ
Թ՚ոէէ/ "ձ,ռյթունԼթի 19 Գեկտ. 1915), ո~
Ր՛՛՛Ի էլ ր ղա տ ս։ ՈԷ ։։։ ր տ է ր Հ։ււ քերր , որպէս
էւմ էոէէէէոներ Լւ,. էլլ։ յ։։՛ յտնէ ր ա րտաէւո ց էլա–
ղա։ի։ււրր , թէ «՚էթ՚ս ԷՈԼ չէ մ եր ղինաԼլից
Թուրքերու թշյ՚ամիներէււն» ; Հայերբ րմ -
բո ս տն Լ,՜ր չեն , Լլ՝.աւելցնէ , Հա յ երիտա -
ս՛ո։րւլսւթիւ1ւ՝ր ՀԼւլէՈ։ւարաբ կր պատերաղմի
քաղ։սքա Լլրթութ եան ղաաին Համ ար ;
Մ ւ՚րէլ՚ոն էէր քիչէ նաեւ Հ։ո յե բու րւսք՚ո -
քաէլան ։քիութիւնր, շերմ Հա յրենա ։ւ իրու -
թիւնր , վեբ բարձ բանալով էէա լան ան քն ե-
րէն : «կրօնական Հ։սրցերբ ւթւաս։։։ծ չեն
Հ՚ոյ ցեղի միութեան : կ՚սթողիկէ , Գրի -
՚ԷՈԷ՚եո՚ն , բողոքաէլան , աւք էնն ալ ամէնէն
։ս։ւաշ Հայեր են : ԱսիԼլտ օրինակ մրն է,
որուն մասին Ե ՛է՛՛՛՛՛է " ՛ յ ի ԺՈ։ԷՈ վո ւր՚էնե բէՆ
չա։ոէ,րո իմաստութիւնն էււնենալու են
ի։ ՛է լ՛ Հ ր էէէսծ ե ԷՈ կ :
Հ։։լ՚սրտ՚սնո։էէէէ. են Հայերր , որ 1լլ։նան
.օբին՚ոէէ ծ՚ս՛ ռ։ւ։ յե լ եւրոսլաէլան շատ ։քր ժէւ–
զով "ւր՚էներու , ո րոնք Լլ րօն ական Հա լու -
ծանքներով , քա՚լաքական պ"՚1քարնԼ,քւ"։ի
քլո՚ո՚՚րածներ ստրքած են աղղա էլի ցնե լ ՛ու :
Մորէլան կ՝ս։նոէեսէ անցեալր , ներԼլ ՚սն էլքչ
տեսնէ , տղգա՛յին ղատի չուրշ ամէնուն
Համ "՛խմ բոււք ր ՛ոե սնելո՚ի , որովՀեաեւ ե -
րեք յարանուտնութիւննե րն ալ– տառապք,–
ցան իբրեւ Հայ •
Ժի՚՚ոելով Հ՛սյԼ, րոլ ղէմ ե՛լած րմրոս ՜
Արեւեէքի , Եւրոսրոյի ու Ամերիէլայի մէշ
ունեցած քարիւ ւլի իր ՚լործեբբ։ կրկաէ։
րաբաէլ նւ"մ։սէէ։ս։լլ։է։ւթիւններ չէբ պաՀ եր յ
Ամէն րան ւլլիսուն մէշ ։սմփով։ած էլր պա–
Հէր :
կ իւլոլէն էլե անի 1։ւ իր նման ՚է՚՚րծի տա - ՚
ւլանւլնեէ՚ն են , ր Ան՚էլի՚՚՚ն ղտլ՚ձուցին աչ–
իո։,։ ւ՛Հ ի ամ էնէն ւլօրաւո ր սլե տ՛, ւթի ւնն ու
ա սլ՛ո \ ո՛ի Լէ ց ին վերշին երԼլու ա շխ.ա ր֊։.։" -
՛ք ՛Արտերուն յաղթանակբ •
*
*#
Այղ տարիներուն մասին Ն"Լ"էս՚ր Կի՚-Է՜
պէնԼլե ։սն Լլր պա։ոմէ .
« Ատիսլուած էբ սոլասԼ.լ. սաէլտյն ամէ՜
նէն .ա ՛ւէ. լ ի ա տած բ ՛ս ն « ՛ւլ ։ո րապ , ա ոան՚յ
"Ր՛՛Լ ւլբ՚՚՚ղմոլնքի մնալն էբ։ Աէլսալ իրեն
սովորութիւն էէ՛ս բձն ե լ ա ո ա ւօ ։ո Լ, ։,,ն ժամր
Տէն սկսէ.էԱէ իր ՛լ՛է բծի լլ1՚էլելէնԼ. րսւն , ։ղ։ւ։ շ–
աօնեաներուն , բնտանիքին անգամնե -
բուն Հեոաձայնէ,լ թել ՚եւ,, կարեւոր բ •
ոե լիքնե ր ւ՛լն ենա լուն , ւլուցէ ն։։ւե լ անոնց
վրա յ Հ ս էլո ՛լո ւթ ի ւն բանեցնելու Համ ար
ա լ։ւ միշ՚ւցով :
« 1925Հյ՛ ՚Լ^՜րշ ՚լԻԺւ՚՚՚՚^ԲԼ– Կ՝՚"նցր1՚էբ
Լոնտոնի կամ Փարիզի Րից պան՚լոԼլնե բուն
մ էշ , ա քն։ոեղ ալ Լլէ՛ նաի՚տճ՚ա շէր , ապ՚ս
մէՍէ՚մինր ՚քարձեէ կուտար : Ատացած նւս–
մաէլներն ու տեղե կազի րնե բ ր կր էլաբղաբ ,
նամակներուն պա ։ոա ս խււ։ննե ր բ տուն Լէոլ
տար, ղէղ մբ սւ՚լաոնա1լտն Հեոաղիրնէւլ։
կբ քաշէ ր աչխարՀի չորս կողմր ; Զ՚"նա -
ղան նախա րարո ւթիւննե՜ր էլ \այց1,լէբ նա -
աութեան <ամբա ստ։սն՛։ լթ իւն ր , Մ ոբկան
՚։ չ մէէլ սլատճ,ա,ռ էլր ՚էտնէ տե՚լաՀտնոլ -
թեան։ Միաէլ նսլաատկր Հ՛ո յերու բն՚՚՚շբն–
շումն է , որոլէո՚լի Հ ո՛ յԼլա էլ ։սն ի՚ն՚էիր մր
Է՛ԷՐ ՛՛լի ՛էի ւան ա՛լի աութ եան սեւլանին վ բ–
բայ։ Վերապրող Հայութիւնր իրա,.սլնք
.ոլէ՚ի ինքնավւռբ կամ անկաի՛ Հ ։։։յլ։ենիք մր
ունեն՚՚՚էոլ : « Տ ե ս՚ս Լլանօբէն Հայաս,,,,,,նք։
մ աս կաւլմ ելու են ".ուսական մ ՚ " ս ր , թր՜
քաԼլան վեց նաՀ։։։ն։լ.նեբր եւ Կ իէիկիւս՚ն ,
ծովային եէքուի։ Րայց ոչ մէէլ Հ՛՛՛՛յ չի ՚քր–
տածե՜ր ՛սյս ի՛ո է ա լի մասին , որովՀԼ,աԼ^լ
ոչ Հ՚լօր ՛Լք"" ցին կր թողու իր ռաղմ ական
ել տնէոԼաակտն չւոՀեբր կ՚՚՚իԼլասի մէշ , ոչ
ալ Լլարե լիութիւն կա յ րնգա– րձակածաւտ լ
երկիր մր լեցնել՚ււ»։ Ա ո ր էլ։ոն էլ՝րն։էո>նի
որ Հ՛ո յերր բս/՚էմածին են , կէւնս՚ն չոլ։ո։։վ
ղատա րկո լաթի ւ1ւր լեցնե լ , ա յղ էէ։ նաեւ
ղաղափարր ^այաւսէբ Լորտ Պրայսի : Հա­
յաստանի մ եծո ւթեան չրշանին քսան Հին ՛լ.
միլիոն էին, ՚սյժմ չսբ^ միլիոն են , բայց
չու։ո"վ էլաշին երբ թ՚ււրք մբ բոնաԼլալու..
թի՛ւնր վերնա յ •
կ՝առաշարԼլէ Հայ լսս րե Լլամնե րուն ^ րա–
մարիէ ցնորքէ եւ իրենց յոյսերր բերել
1913^ չրշանին վյրայ, տյս ինքն ։իեց նա -
Հան՚էներով ՚լոՀ՚սնան : Մոլ՚էլւսն Հո՛ւ ալ
լաւատես է, անւլիտակ ռուս քաղաքաէլա ՜
նութե՚սն , ՛էլր յուսայ թէ Նիք"էո՚յ «իմաս­
՛տուն» ցաբր կրն՚"յ իր պաչտպանոլթեան
տաէլ աոնել այգ նաՀան՚լներբ, ինչ՚՚լէ" որ
պաչտպանեց բա րենո բ ո ՚էո ւմնե էէ ՚։ ւ Ի ք՛"՛ ՜
զործում ր 1913/՛*՛) Հ՛ս յեբուն ։ոաէսվ կրօ -
նական ազատութիւն , էայն ինքնա՚Լտրու -
թիւն :
կիլիէլիա սլիտի մնայ էլա շն՛ա էլի ցն ե ր ո ւ
պաչտ սլան ո ւթե ան տա էլ Լլամ պիտի Լլաւլմէ
,,"նկախ չբշ։։ւն ՛քր, Համաձա յն ա կ՛ոն Պե ֊
"՛ութեանց Հ՚՚ղ՚ո՚ոարութե՚սն տս։կ :
Գա չնաԼլիցներոլ պարտա կանո ւթ Ի՚-նր
պիտի ՚րլ/այ պատժեէ շարղարարներր ,
վերաղարձնեէ Հայերու ՚էոյքեբբ, աւէւս։ոել
իսլամ։ս՚յ՚ած ւս՚էշիէլներն ու ոբբերր, Հ՛ո -
աուցու՚ք սլաՀանշել էլորուսւոնեբու Հա -
մար, իսէլ Լլոտորուածներոլ ղոյքերրեո,։ II ե–
՜, ,ոու - էիակւսնսւթիւն էլառնալու են Հ՛ո յ պե
թեան •
՝Այս ւոոզերր կր ՛Ա՛էր 1917/՛*՛ , երր ՚ւսւս
յեղափոխութիէնւր կր քայքայէր Հ՚լօր ոլե–
տութի՚նր Լ, լ մ՚ոաՀուլռւթեան ւք՚ստնած էբ
արեւմ՚ոետն ՛լին ՛ս կի ,յնե ր ր ։ Լ աւատԼ ո է
մեծ սլ՚ստմ ՛Արանր Հայ "լեաութե։սն ՛է ր
Լլ՛" ղմ II ւթ Լէ "՛ն , ՛ւու։։ Հ ուլտտա բ՛։ ւթէւո՚ն է՛ւ
Կիլիկե՚ոն շբշանի մէշ Հայ ինքնավ ար պե­
տու թե։սն մէկ Հիմն՚սրկումին մասին։ Կվլ
Հաւաա յ , թէ «։ո ր ղւս րո ւթ իւնբ պիտի ք՚՚՚ղ–
թ՚ւ՚նաէլէ, արշ։։ւլսյս մ՚ւլիտի ծ՚ս՚էի նոբ
ժողովուրղնե բու վբայ » •
3ու։ւ։ւ։խ՚սր ե՚էած րլլալու է Լ ՚ " է ՚ " ն ի
ղ\ա.^""լ րի էլնք՚ււմէն եւ Հիւանգա՚լին օ ~
է։եբուն , Միշերէլրակտնի ափերուն ՚ԼԲ՛"4
իա րՀր՚էած՚սծ է ղա^ւաԼլի ցնե՜րու անղօր՚՚ւ–
թեան , իս ս ս ա Ո ւմնե Է։ ո լ ղ րժում խն վք՚ա յ :
Ե՛էիպ՚ո՚սԼլան , քաղղէական , Հնտղ արեան
ո/աամ՚՚ւթԼրան մէշ բիրտ պալքաբ ՚ռեսած
է^ կբ յուսւսր թէ նոբ ՚էաէւր ։սրգ
խապէս աոնո լած ժամ ա դր ո ւթ ի ւնն ե լ՛ու
Համ աձա յն , Հա յ։ո Փ-ա՚բքի կտմ Պուա ՛որ
Պուլոնյի մէշ ,,տք՚։վ պտո յա մ.ր էլլ։ կա -
տարէ լ, (էէբէէւն րնթացքին իլ՛ անձն՚սԼլան
Լլառքլչ կր Հետեւէր իրեն՝ յո։լնէ։ւթետն
պտ րագա յին օղն" լթեան էիութ։ս լու Հա -
.քաբ) եւ ի վերշոյ ։ոուն Լլր Հանղիոէէր ,
ա յգ Հասցէով եկած նամաԼլներր կա լ՛՛լ ՛ո -
ԷՈԼ եւ Լլէսօբոլան ճաշր րնելու Հտմար յ
« Օրէ Օ ր աւելի ուշ կ ր Հա։։նէր ճաշք,՝
ի մեծ շ՚լայնութիւն, էէնոշյլ ու բնտանիքին
միւս անգա՚քներուն : կ՝ւ։ւպէր որ ։ո՚։ւն Հ՛ո­
սած վ՚ոյրէլեանին ^ " ՚ չ ր պ՚՚ւտրտստ րԼԷ՚"ր ,
բայց ։սյնքան ՚անքլանոն ժւսմերու էլր Հաս­
նէր, "Ր յաճախ մինչեւ 3 ՛ՅՕ էլլ։ սսլասէինք
իրեն՝ կէսօրուան ճաշի ; Երբ սկսաւ գէպի
ժամր չորս Հասնիլ, մեր ամբողշ ք՚ոշոլ –~
թիւնր Հաւաքելով , սկստնք այլեւս չլա -
ոլտսել է^ ։^ ա ւ՛ո՛ն ց իրե՜ն ճաչեէ : Ա ԿԻՂԲՃ
էլաբԼէացալ ; Րույց աէլանշ չէլախԼյցինք :
« ճաչէն վերշ՝ ՚լաբձեաէ պտոյի Լլղեր–
թար , կաո քր մ իչտ Լլ՛ր Հետեւէր իրքտն ,
աոլա "ւբիչ ժամ ա՛լ բ ւ՛ ւթիւննե րռ լ , ի
վերշ՛՛յ էլր մխբճէէւէբ թան՚րարաններէ էլ՚ււք
Հնավաճառներու իսանութնԼւրէ ներս ;
* Եթէ "ոյգ °Րյյ, մայրս րնղունեէութի՚ն
մբ սաբք՚՚՚ծ րլլ՛"Ր 1 եւ է՚թէ >/ իանւսբ թէ
Հետ՚սքրքբս՚էլան ս՚նձ մշ նեբ1լայ ։։լի։ոի բլ­
լա յ , Լլաբճ ժամ ։սնս։կով ինքղ ինք ցո յց քլու
II, ա ր , բա յց Է^Դ Հանրապէս րնէլե լ։.սւ յին
Լլե՚սնքէ Հ։սճոյք չէր առներ եւ ինքղինք
Հեռու կր պաՀէր է^գունե լո ւթ իէննեբէ •
թեան ՛լար ՛քր սլիտի րէԼ՚որ ժո ՛լո վո լ ր ,էն ե–
րու եղր՛" յրութ է՛՛՛՛մ ր : Որքան էլբ ցաւէր
՚էիաութենէն լ։։սժնւ։՛ է,լուն , նո յնքան ցա­
ւած Է^ԼԷ՚"էո՚– ն Լէմանի ա՛իե բուն մօա ՚է"ր–
ծու՛՛՛ծ ան ս՛ ր՛է ո՛ր ութ իւնբ աէ՛ սնե լով յ
Գլ՚ք" յկին սկի՚լրր Կլչ ի ՚ օ " ի «Ա՛լ՛լ՛՛ լ թ է։ ՛սն
սԼէ՚լբ՚՚ւնքին» մ՚սսին։ Կ՝ էն ՛լո էն։ ի սէ,էւուն՚է
նել՛ու Հո՚մերտշխութիւնբ , անց1"Աէի, ներ­
կայի եւ ապաւլ՚՚ւյի, "էէովՀէ.տեւ. Հաւղբ,,ղ~
ներոլ Հոէլի՚ն մ է՛ ՛ւե ՛ս լԿւե ր" ւ Հ՚՚՚լիին եոԼլ՚ս–
րաձ՚լումն է միայն»։ իւրաքան շիլր ՛Լ ո՛լո-
վուրղ Հ աւաա՚ա ր իմ մ1ւալու է անց /> ՛ս լին
եւ ,։,նվթս՛ր ոլ՚ոՀելո ՛ի նախնիքնեբո է.՚՝ւ ժ ա–
ռ։սնւէ1էւթիէւնր , էիոխանցելու է յ"՚շոք"է "6–
բունգներռւն : Մարղր ղաւաԼլն է իլ՛ ։ք՚ո։սյ–
նութե՚ոմէէ անցԼ՚ալ սԼ՚է ՚ուն՚լին , "լս՚,,ի ի լ –
րաքանչիլ ր ժ ո ւլ՚է վ՛է Լ ր էէ նա ի՚անձա խնւլ բու­
թեամ ր Հ ո Լլե է՛էէ. է իլ՛ ա՛է՛լ ՚ " թէ՛ "՛ն "ր"^ -
։ղանման : Վնս՚։ւ։սԼլար Լլր ՛լ՛ոկ՛է օւոո՚ր
տարրերու թա՜՚ի՚սնցում ր մ ՛լ ՚լււ ՛է՛։ ւ ր ւլ ի ։քր
մ էշ ; « Ոբք՚ոԿ՛ ։։լե՜տ՚։ւթէ։ւններ քա ւք՛"յ -
Ոլած են , ո ր " ։է ՝էե տ Լւ լ թ ո յ լ տուա ծ է-ն ՛՛բ
օտա լ՛ա կ անկէե լ։ թա,ի,,էԿ։,յԼ,ն իր Լ՛Կ՛ց Կ՛" է ~
ուածԿւեր՚՚ւն մէշ ; Հռոմ , միչտ •քաշա ր է՛ ,
՛սն Լլո ւմէէ ՚լիմեց , երբ իր սաՀմ անն Լ բուն
մէշ ՚սոտլ օտարներբ»։ Հռոմ սաիպ՚՚ւած
է ր Օ՚ոալ՚ԿւԼ^ ր ք^՚ղ ունե լու , լլ րո՛է Հետե լ. նր
ւ՚ո՚լէ՚է սէլս՛ած՜ էր եւ սաՀ՚քանԿւեԷ՛բ պաչա -
պանեէու, ներքին ապաՀովութեան Հա՚քո՚էէ
ղինուորԿ։է.Բ"լ ։։էէտք ւ։ւնէէ։ ;
Հա յաստան մ ուտք ղտան օտա րկ՛ե ր եր -
բեմն առանց Հ։։։յերու կամք՛ին , ե՜բբԼւմն
Հա յե բու օ ա ա Է ։ ,։։ ս է։ր ո , թ էյ ակ՛ ոէո"ւ։ճաո ,։,ի ;
Հ։ս յե բու էէժր։"էստու.թիւ1, ր սէլս՚սլ ո, յկւ
օրէ՛ն , երբ արտաղաղթր , բռնազաղթր
էէա՚ոաբէլԼ.ցիէն եր1էէ՚րր եւ մեծամասկ՚ոլ -
իժէ՚ւԿ։ մր Հ եա՛լ֊. Լ,։՛։ է ՚իսքր՚ս՚ք ասԿււ՚լթիլԱ ե–
ղաւ : Մորէէան էլբ յանձնարարէ էլառ <։սծ
մնալ ՀայրԼ՚նէ։ ՀուլիԿւ, ոլ՚ուկ, յո՚րմուրած
են ՚լուրե լ՛ւ՛լ աոլբումով սե ր՚՚ւնւլէ սէ, -
րուԿ։ւլ , ի"էլ աԿ՚ոնք որ անձԿւակաԿւ չ՚սՀերէ
մղուած էլր Հեռանան մայր եբէէրէն , ժո–
ղ՚՚վ՚՚՚Ր ՚էէ՚Կ՛ աաէէւոնքն են • Մ՚՚րէլ՚՚ւԿ։ սէսալ
էլր ղաԿէէ լա։ոին ա ս ոյթր)^Ոպ՝\^ պհնէ , լւսպի
փսւրրիսւ, ուր լալ^ ենք, Հ,,ն է Հս՚յրենի ֊
քԸ , էլբ տեղաւէ՚ոէսէ րառքյրր , մարղ է,լ։ -
շանիԼլ է ՀայբեԿւիքիկ, մէշ, Հ ։սյ ր ենտ ս ի րա-
Լլ ւ։ւկ։ 1Լ ։լ ա ցում է էէ ՜՛ ւբէէ է տԿ։ , որ Լլր Հ եւլա­
նա յ ՀտյրենիքէԿ, : Պ։"տմ։ոԼլանօրէն Մ"բ–
կ՚՚՚Կ՛ կ՝ըն՚լ "ւԿ։ի ժ տոտԿ՚՚լ աէլաԿ՚ութէ, ,ւ։ն է– լ
միշավա յրէ՛ ղե րե րր "՛՛է՛է ութեան էլաղ՚ք ու, -
թեան մ էշ : «ի լ ր ա քւսԿ։ չի լր ո,ւլղութ իւ Կւ ո ւ -
Կւէ՛ իր յա,,,էլ,,,^թիլկ ,նէյլ,ն ՈԼ թեէ։էււթլ"Կ։ -
ներր , է՛, լ՚աքաԿ։չիւբր յաբմ՚սրած է բԿ։սւ -
էլա ՛է՛ս յրէ՛ն» : իւբա քան չէ։։ լ։ ժ՛յ ՛ԷՈ վու էւ ՛լ
։լտ ւ։ո էէն է նա էսն էւքնե ր" ւն էււ Հա յրենէ քէն :
Հէառանալ ՀտյրԼւԿւէ՚քէԿւ , ժէստել է եւ "՛նց -
եալր եւ բնակավայրր , ժխտել է իր է՚Կ՚ք՜
ն ութ իւնր %
Հա յութեան տ յս անկեւլծ բարեկամ շ ,
արժանի ե բ ա խ ա ա գի տ ո ւթե ան , օ՚էաաէլա բ
խ ո լ։ Հ ո ւր ղԿւ ե ր ՈւԿւէ՛ ամ էնուն Համար ;
ԽՈՐԷՆ ԳԱԲԻԿԵԱՆ
ԿԱՐԳԱՑԷԲ ԵՒ ՏԱՐԱԾԵՑԷ՛Բ «ՑԱՌԱՋ»/։
կէս ղէ՚չերէԿ՛ աււ՚սշ սէնԼլո՚լէ՚ն չէ ր ՛ք ա–
Կ՛է,ր Լ,բրեք Հ։։։։լէ։ւ ։ոյ՛է ժս"քէ,բուն է, ՚։բ
էէր ։էե լ՛շաԿւ՚ւս յԷ՛Կ՛ ե ո աձա յնա յէ,ն իր խօ -
ս ։ո էլց ՚։ է.թ ի լկ՚ն է, ր է՛ ա չէսա է՚Հ ի է" րս ծաւլե -
է՚՚՚ւկւ ՚ լ ՚ ո ն ո ւ ո ղ մ։որ՛լ."ց ՝էէէ։ո : ԳբոլաԿւէ՚ն մէշ
էլս։մ ձ1ճ1ւքէ, տաէլ վ՚՚՚քէ՛ է՚՚ոէ՚թէ՚րոլ ՛որբ ՜
ցակ մր էէ"ւնենար միչտ , ոէ՚ոԿ՚ց վր՚"մ
Հետ՚լՀետէ էլ՝արձ։"ն ա ։լ րէ ր էւրէ,Կւ է։ կ ,ւղա։3էո
էլ՚սմ է՛րեն ՝է՚։սէլսւ" աէլ Լլ։։։։ուսր՚էւած , եւ
կամ ՛էէ՛ն քբ Հետւսքբքրուլ որեւէ բան
՛սմ ԷԿւէԿւ Հ։։։՛՛։։։ ր։ւ։Լլ րսւմրասակւք մ ր, ՛Լոր
էէէ՚ւտ մ ր , յ։՛՛ յակւի է։, ւլաԿ՚ե լ՚էլէ։ մբ ծաէսու
Հանուած քքլլ՚ոլ՚՚՚-ն է՚՚՚-րլձ I Անմ ՛Աք ՛՛է կ "՚ յէ՛ն
էր իր ՛ո յս Րր՚ս^ր, "՚սէէա յԿւ մար՛է չէբ կք՛՜
ն՛՛՛ր չՀէ՚՚սԿւ՚՚՚լ է՛լ։ յալէս։ւոեււ։ւթեաԿ։ , ոխւս՛
Լլա լու թ է.ուԿ, էլամ էււ1։է, ւյ՚՚՚հ լ՛ն ՛լ "՛րձա էէ Հե -
՚ոտքէւքրութէա ւսԿ։ : Ան Է՛՛՛՛Կ՛ շ ա շէ։։ատող ։քէ՛ն
էր»–– ^*
X
1914/» ատեննեբր կ իլլււլէկւ Լլե ակ, աէ։՚էէն
իսէլ մեծ չավէել՚էէԼ Հա՚սց՚ււցած է ր աբ -
ուԼ, ւէէոէ։ ՛լ ո լ՚ծեր։։ւ. ։ք։ւ։ս Է՛Կ։ ՚՚ւԿւէ, ՛լած է՛լ՛ Հէ՛–
ա։ո ՔՐՔՐ ութ իւնն ու ՛լ էւաս ։ թ իւԿ։է։ : Առէ՛ իժ
չէ Ր ՚ի՚՚՚իսցԿ՚ք՛ բ ։սբուէ,ււ։ոի ՛լ լուէ։։ զ։։բծ" ց
մ բ լլկւելոլ :
Այնսլէ ,յ ո ր , •աո աշիկ՛ ,,,չէ։։ա րՀ տ՛քա լ՛ա էւն
վե բշաւորութետն , Պարոն Հինղ առ Հա -
րէ՛՛ր տր՚էէն ի՛՛կ «Խ՚՚է՚Հբ՚ւ աւոր Մէ՚քէ՚՚՚ն"՛–
՚ " է /՚»/՛ •>ամր,,։ւ ՀտԿ,տծ է լ՛ էէէ։ ։քէւլէ։"Կ՚նե -
բուն, պալատներուԿէ , սէ։րուՀԷ։ներուԿւ է.ւ.
ալ ՚ոլԼ ստի էլ անձ է, րսւկւ չ^,,՚րՀ իլ :
ՐԱԼՖ ՀԻՒՎԻՆ
(22 Շար.)
Fonds A.R.A.M