HARATCH, du 1er janvier au 30 juin 1953 - page 250

.€ 6 Ա գ Ա Ջ *
Օ Ր Ո Ի Ա Ն Շ Ա Ր Ժ Ո Ի Մ Ի ՛ Ն Հ Ե Տ ԱԶԱՏ ԲԵՄ
Ա— ԿԻՊՐՈԱԸ ԻԲՐԵՒ ԱՄՐՈՑ
ԽՄԲ Անգլիացի ճււչակաւււլւ թւ լ բ ա կ ի ցը ,
1|ւայտ Փբսւյս, աԱւււսւլ շ աըթս ւ ելւա սասութլււււ–
ԱԾ|1, ււլււսաւԱ|ււս^1ւց Ա Րյ|բԱ Ա ր Օ - ^ լ յ ^ Ր պաշապաւաւ֊–
թ1էաս, սասլւս, օ ւսււբւսԱսւԼուլ 4 ր 4 1 * ^ ՚ ^ 1 ^ ) ւ^քրասասի
Սօւաւասլւգ աո-սւչինը
Կիպրւա կչլ հմւաեի այն գ1ւլ.ղացէ սչարղ աղքր–
կաե որ ս լ. Նչսւ. ւ1 եծ-աչր չձքւ գչւտԵլւ էքէ որքա՛ն
ղչւ՚՚՚ւլէչ ^-.՝<ւաաերաղւ1Ա է^ր որ աոաչյւե ա՜նգամ ու.–
չաւէր։ւ֊րէլէ1֊ն ղար&ուց աՍւ՚ր ֊,է1այքրե ւԼրայ , Լաա
սր լւր սս աննԵրոԼն սլէս X
(յՍ աեասլւ^ս , սլաա սրաղմն էր որ մէքաեղ Հա­
լեց էքւ^ ոչ սրայՍ գ՚^ղեցրզ էր % այլեւ, րսղունակ
օգաաղար գեր Սր զաաարԱէոլ. աղգա յէւն սլաչւոսլա–
եու-լժսաս ս^չ : Արբ ԲՐ գրացի կրեաէն չւնզաւ.
՚րորս ահներուն վՀաւքր, կրսչրոսի անգլիացի ղար -
մ լ.ղսսրր ՝,րացան ասոր ֊.աեղա րաա րա րո յ եւ.
յաԱգոլ.գս քայլեն ՚Լլ՚այ իրրեւ. սչա չա սլա ս ու֊թեան
լսարրսլս մր Ս րչին ԱրԵւելքի մէչ–. ՚կաաերաղմի
ղհրչաւորութՍաս ՁՍ •>աղար ղօրք կար Հոն :
Աազայն , ու֊րիչ գրաւրչ աղչրկեերու. նման ան
ալ որոշ թևրութրւսսր ուե^ր " ^ ՚ չ ր նիւթական ,
Սրլոր ղգացական գեանի Վրայ է
Անոր պա1չաոներէն ՚՚էէլր այն էր որ նաւա -
Հանգիսա չունէր եւ իր 5Ս Հաղար ղինուո րնե րոլ
մ թե րքր սլ^աք էր որ ւղա րսլո ւէր տափանաւե բու
ս ^ չ , րաց ծ-աէաւլէ-ր , ուր յաճաթագէսչ են ւիո թո -
րլ.ղներր յ
ւօկչչժակիցր այսաեղ յէշելուէ «կնոսիս^ի խրն–
գիրՐ Հմ է ացում (ձ ունաս աա՜ն ի Հեա ) , կր սլարղէ
այւէ գործին գմուարութիւններր •
էէոյն օրթոաոքս եկե ւլե ցի՜ն մ եՆ ղեր կր կա -
աարէ կիսչլասի կեանքրե մէք եւ Արք՚ր աիրական
քաաաղուԼ մըն է այս միացման Համաը։ Աակայն
Կիւգրռսի մէչ կան Թուրքեր ալ որոնք կ րնգգիմա–
նաԱ կցումին :
Որքան խաղաղ նո յնքան ալ յառաքագէմ է
կղղին : Հինգ աարիէ ի ՛Լեր ճոխութեան մէք
կ ասլրի : կաււաւխս ր ութ եան ոնաուկներր լեցուն են
եւ Հանրային գոըծ՜ուեէուիմեան լայն հ՜րաւլիրկեր
կը մ չակո լին : Ասկէ գաա Անգլիան կը իւորՀի մին -
չեւ 13 մ իլիոն սթերլին ձ-ախսել :
կիսլրոսի Հանքային Հարսաութիւներն են ,
Պղինձ, Հրաքար, կաաւաքար եւ գաճ թէել ըն–
աիր աեսակէ չեն , սակայն մեհ՜ սլաՀան ք կայ յ
Հոգր րաըեըեը է , թչուասութիւնը գրեթէ անհ՜ա­
նօթ է ։
Կղղի՝ե այս բախաաւոր վիճակը կը սլարտի
վարչաձեւի մր որ չա ակր նմաֆի «րարեգութ բււ–
ւասլեաութեան » Հ
Կղղիի՛՛ ՛լո բծեր ը կը վարեն կառավարիչ Արբ
էնւորիոլ Ր ա յթ ,ղաղթա յին վարչութեան սլա չտօն­
եանե բու Գո րծագիր խ ո րՀուբգ մր ել կառավարի -
չէն րետրուած քանի մր Կիսլրոսցիներ :
Աւգլիոյ ա չխատաւորական կառավարութիւ -
նը նոր սաՀմանագրութիւե մը մչակեց ներքին ինք­
նավա ր ութ ե ամ բ : Կղղեցինեբր մերժեցին , որով -
Հետեւ կր յամ առէին Ց ունաստանի մ իան ալո լ ի -
րենց տենչին մէք, թէեւ այգ երկրէն 500 մղոն Հե–
ռու կը գտնուին ;
Անոնք Հիմա կը ղղքան երկու պատճառներով.
Նախ ԱաՀմանաղրութիլն։ մր զիրենք գէպի կէս
ճամբան կը տանէր Հասնելու Համար իրենց ինք -
նոբոշման։ մ՛ողովուրգին 100 Հաղարբ Յոյն են ա–
րիւնով ել լեղուով, ուրեմն կրնա յինւ Յունաստանի
միանալու նպատակին Հասնիլ, իրենց գէմ ունե­
նալով միայն 100 Հագար թուրք բնակիչներ եւ
սակաւաթիւ ալ Համայնավարներ։
Զղքումի երկրորգ պատճառր այն է ռր ԱաՀ–
մանյաղ բութեան չնորՀած ժողովբգական ներկա ֊
յացոլցչութեամբ ձայն պիտի ունենային Հանրա -
յին եկամուտին ղորհունէութեան մէք ;
Կ՚լղի՚ն՛ , ոբ ունի 3500 քառ. մղոն տաբածու -
թիլն, իր աչխարՀադրական գիրքով կր կաղմէ
Միքին Արեւելքի բանալիներէն մէկր։ Հին ատեն
ալ, Խաչակիրնեբր իրրեւ խարիսխ գոբհահեցին
կիոլրոսը , Աուլթան ԱալաՀէտաինի գէմ :
Ներկայիս ուրիչ զինւուորական գրաւում մրն
է, որ կը կատարուի յամբաբար , րայց կանոնա­
ւոր։ Արեւմտեան Եւրո՚՚լայի Հսկոզւ։լթիլնր ել իսբ–
Ղամաեաւութիւնն է որ ձեւ ու մարմին կ՚առնէ
Միքհն Արեւելքի մէք :
Այս հ րագիր ը կր գտնուի Աիքին Արեւելքի
Պ՚ս*ապտնոլթեան մարմնի մր ձեռքր։ Այգ կագ -
մակերպութիւնբ վերքնական Հանգամանք առած
չէ տակաւհն , բայց անոր սպա յակո յար արգէն կբ
քոոծէ Ւղմիրի մէք։ Միւս կողմէ յաճախագէպ են
ւ,,նք ւհացի եւ ամերիեապի սսչանեբոլ ե լ ծովա -
ւ^ա^՚երու ա ւցելութիւնները :
Միքին Արեւելքի ՚գաչտպան երկիբներն են
Անղլիա , Մ •ՆաՀանղներ , Ֆըանսա ել Թուբքիա ։
6աԱուԱ ՚սԽոՆ՚պի փրկութեաճ
(ԱՊՐԻԼԵԱՆ ԱԳԱՏՕՆԻՆ ԱՌԹԻՒ)
Նախ իբբ Հւոյ կը խոստովանիմ թէ սկղբուն -
քով Հակառակ եմ մեր գաւառական րոլոր միու -
թիւԼներուն , որովՀետեւ Ա եբաստացիին Համաբ
Աեր աստ իա չկա յ , Վանեցիին Համ աբ Վանբ գո -
յութիւն չունի , ինչպէս որ բոլոր Հայ ղաւառա -
ցի՚-եբուն Համաբ իրենց գաւառները անՀետացած՝
են (նեբկա յիս Համար) ։ յ
Մ եր նպատակր պէտք է րլլա յ Հիմ ա ոչ թէ
մխիթարութիւն վյնտռել այս կամ այն րնագա -
ւառին անցեալներով, այլ բոլոր Հայերս մէկ սիրտ
ել մէկ Հոգի կազմելով^ քանալու ենք նոր սե րուն­
գին նեբարկել ազղային զգացումր , մայրենի լե­
ղուն, ւլբականութ իւն ր , Հայոց պաամութիւնր եւ
մանաւանգ բացարաել Հայկական Մ եծ Ո՚լբեբգոլ–
թիւնր որ մեղ անքատեց մեբ Հայրենի Հողէն եւ
տարաւ նետեց օտար երկնքի տակ ;
Մեր ղա րաւո բ թ ^ամ ին ոչ միա յն անձե րը
անՀեաացուց, այլ ել ամէն ինչ որ կը յիէեցնէ
Հայկաէլան անցեալ մը :
Վ^ե րքինւ տարիներու բկլ թացքին , ե րկոլ անգամ
յ ի չատա կի եւ ուխտի ուգեւո բութիւննե բ կաաա -
րե ցի մ ե բ ծննգավա յրր , Ս երաստիա : Բոլոր չէն–
քեբբ որոնք Հա յկական եղելութիւն մր կր ներ -
կայացնէին , քն քուած են անղթօբէն : Բացառու -
թիւն կր կաղմէ միայն Ա . Նչանի վանքր ղոր խեա–
յած են (առ այմ-մ՛) : Գե րեղմ անատ ուննե բն անգամ
ղեբծ չեն մնացած ա յգ վա յբագո ւթիւննե րէն :
ԱբտասաՀման ի Հա յերս ին չո" ւ Համ աբ ձեռք
ճեռքի տալով չկազմենք ոչ թէ մտսնւաւոբ միու ^
թիւԼնեբ որոնք անզօր են մեր մեծ ցաւերուն
գաբմանր ճարելու, ա յլ ըԱգհանւււր եւսյկական
ագղային միութիւն մը ուր ոչ կրօնքի խտբոլթիլն
Րէլայ, ուր ՛լո յութ իւն չունենա յ կուսակցական
սաՀմանավւակում , այլ իւբաքանչիւբին նսլաաակր
րլլայ փլւկռւբիւնը նւ՚ր սէրունդին ՚ ղօրաւոր մի -
ք"ցնե բով։
Ամէն աարի Ասլբիլեանւ Ագատօնր կը կատա -
րենք մեծ երկի ւղած" ւթեամ բ եւ սլա չտամ ունքով ,
ինչ ոբ չատ լաւ եւ անՀբամեչտ ւլործ մրն է : Բայց
մեր մէկ միլիււնւ նահաաակներոՆն յիշատակը ան -
մաՀացնելու Համար մեղմէ ոչ ոք ամենագոյ՚լն զո–
Հողութիւնր չէ բրած 3իշատակաըան լքը կանգնե–
լու կում լաւ եւս գ՚՚ւբ՚՚ց մր Հաստատելու ուր ամէն
գասակարգի Հայ մ անուկ պիտի սաանա յ աղղ ա -
յին ղաս տիւս րակո ւթիւն րնգՀանուր ղարղ ացում ի
Հետ։ Այգ գպրոցր նոյնիսկ կրնայինք կոչել
՚կահատակնեըու Ուսւււ֊ւ1՚նարա1ւ՝ը :
մ՝՚ոմանակր եկած է ել անցած է իոկ որ ամէն
Հայ խոբՀի մեբ գաոն իրա կանո ւթե անւ ՚Լրայ \
արթնց11է հանրային կեանքի դ ռ ր ծ իչնե րը, որոնք
խզճի մեծ պա րտա կանութ իւննե բ ունին ե ւ. թերա­
ցած ենւ չեն բրած անՀ րամե չտ ր ;
Միայնւ ճիղերով եւ ղոՀողութիւններով կբր -
նանք վւրկել. մեբ նոր սե րունգը ասլաՀով կոր ուս–
տէ :
Փ"ի՚անակ օբօբուելու տասնեակ Հայրենակ .,-
ցական վւոքր իկ մ իութիւննե բով , երեք տեսակ
կրօնական տարբեր վարչութիւներով, քանի որ
աեսակ քաղաքական Հոսանքներով, ոբոՆք մինչ
այսօր անկարող եզան Ֆրանսայի մէք արմաաա -
կան դարմաններ ղո՚նելու մեր մեծ ՚լէրքեբուն ,
բոլոբ Հայերս միանանք մէկ իտէալի շռւրջ յանուն
մեր մէկ միլիոն նահատակներուն : Եւ մեր վլ.ոք -
րիկնեբուն փրկութեան Համար Հիմնենք Հայ
Մարտիրոսներու Ու՚՚"՚^՚ք^արանը աղգային մեծ
Հանգանակութեամբ Հայկական բոլոր խաւերուն
Երբ ա յդ նպատակին Հասնինք , այն ատեն
միայն իրապէս սիրած ել յարգած կ՛ րյչանք մեր
մէկ միլիոն նաՀատակնեբր ել Հպարտ պիտի րղ -
՛լանք մենք զմեզ մեր Հայկական ծագումով :
Մեր ունեցած բոլոր միքոցներր ի գործ գնելէ
ետք, կրնանք նոյնիսկ ֆրանսական կառավարոլ -
թետն աքակցութիւնբ խնգբել, այգ վեՀանձն ղոբ.
ծր լբացնե լու Համար։ Ե" ՚էոտտՀ եմ որ ֆրանսա­
կան կառա ւէա բութ իւնւր ՚՚լէ՚ոք եղած աքակցութիւ­
նբ ՚զիտի չխնայէ, մանաւանգ ոբ մեր գմբա էսա
նաՀաաակնեբը գոՀուեցան գաչնակից պետու -
թեանց արգար գատին ել մինչել այսօբ Հայ աղղր
Գաչնակիցներէն ոչ մէկ •հատուցում ստացաւ իր
անՀԼարին զոՀողութեանց փոէսարէն Հ
ՇնոբՀ մր չէ որ կը սպասենք , այլ միայն փոքր
Հատուցում մը ի Հաչէ՚ւ էւրենց պարտքին :
Ասլրիլեան Ա ՚լատօնին աոթիւ՝ 1լաբմէ լրր -
քօրէն էսոբՀիլ մեր սիրելի նաՀատակնե բուն վրայ
եւ ՛չէթ անոնց սիրոյն Համար ել ղոնէ,մէկ է"նգբի
՚ուրք միայն ազղային մ՛իութիւն մը կազմել եւ
իսկո քն զործի ձեռնարկել ;
Աքս զաղափարիս ՛լո բծ ՛ս՛լր ութ եան Համաբ րո­
լոր Համ եստ ումերո է։ սսլաս կր ղնեմ ազւլիս ել
վստաՀ եմ որ ամէն Հայ ոբ քէ՛չ մր բանականոլ -
թէււն եւ ազղային Հո՛լէ՛ կբ կրէ ՚եոյնր պիտէւ բնւէ :
Համառօտելու Համ աբ սլիտի էսնղ բէէ՛ Ա ե բաս–
ա՚-ոյ Ա՚ուբատ Ուս" ւմնաս ի բա ց էւ յարգելի անղամ­
նե բ է ն ում աալ ա յս ծրա՚լրիս , լուծել ա յգ ՛էա ք–
րիկ Միութիւնր եւ Հիմր ՛լնել նոբ Միութեան մր
ււր բն՚՚ւ՚լրկէ բոլոբ Հայերր, ոչ միայն Փարիղի եւ
Ֆբանսայի , այլ եւ Ա՚քերէւկտյի , Ա՚իրէ՚կէէ՛ եւ րնգ֊
Հանաւր աչխաբՀէւ : Մ եր ա յգ զօբաւոր մ իոլթիլնր
պիտի կրնւա յ ո չ մ իա յ՛ն քէ՛ չ ատ ենէն կանգնել Հայ
Մ "ւրտէւբոսներու քքւսումնարանր , այլ նո յնիսկ
ամ բոգք Հա յաստանի Համար կ՝ րլլա յ նոբ ԱրՀ՚ս -
լոյս մր ել մեբ վերքէւն։ օբերուն մէ^ մսլիտր մեր
՛ք է՛ք րի^՛ վբայ պիտի կարենանք Հեռա՛նալ ա յս
էս ե ղճ ա շէսա ր Հէն ;
3– գ. • Շատ ուբաէս պիտի րլլա յի եթէ ներ­
կ՛" յ ՛ք րու թէւլ՚էւ ր արտատպուէ ր բոլոբ Հայ թեր -
թերէն, միութեան ՚լործէւն ում տալու եւ նոր սե­
րունղի վւրկութիւնր վւռւթացնելու Համար :
Եթէ ղ աղա փարա կէւ ցնե ր կան , Հաճ էւն գր ել
Հասցէիո. — 1՝յօ. 3 ւ^սշ 1^6 Օսոյ՛, ՐՅ11Տ (5)։
Ա. ՊԱԼԱՊԱՆԵԱՆ
ԵԻԾԱղ
ՕՐԻՈՐԳԸ.— Պարսն ,ես կր վաէսնամ առան–
ձէէն աւելէւ Հեռուներբ երթալէ :
ՊԱՐԱՆԸ.֊ ին չո՞ւ , օբէւորդ , եո ձե՚լի Հետ
չե՛՛մ :
ՕՐԻՈՐԳԸ ճիչգ ատոր Համար ... 1
Ան՛ցեալ տարէւ Եգէ՛պաոս ալ Հրաւիրուեցաւ , սա -
կայն մերմեց ։ Եթէ Աուէ՚լի քբանցքին Ւ^գ1՚ԲԸ
լուծուի , Ե՚լէ՚՚՚լա՚ւս կրնայ վւոէսել այգ ոբոչումր ;
Ա,յն ատենւ ա րա բաե ո՛՛ւ՛ ւլա ^ա կց ութեան մէււս պե -
տո ւթիւննե ր ալ կրնտնւ Հ ետեւի լ Ե Հ ի պ՛ո ։։ ս ի : Խ •
Մ իութիւնբ կ ա շիւա՚ո է։ արարական եբկէւրնեբր Հե­
ռացնել Արեւմ տեան պետու թէււններէնւ : Այս նսչա–
ատկէէն կր ձղտէր իբ յա լ։ ա րե ր ռ ւթեանւց խզում ր
իս բա քէլէ՛ Հետ :
Թուր քիո յ ա րտաքին։ նւաէ։։ա րարր Բէօ։իրեւ -
լի՛ւն եւս առաքարկեց արաբական պետութեանց ոբ
ղ։ոչնակցք։ն Թուրք՛–"յ Հեա։ Այս առթէււ կր էսոբՀԷ։
պտո յտ ։ք ր կա։ոաբե լ ա բա բտկան ւք ա քր։սքւսզաքնե–
րու մէք։ Եթէ յաքալի , կեբպո։է մր վերաՀաստատ–
ուած սլիտի րլլայ Օսմ. կայսրութիւնր, ինչ ոբ
Հաճելի չէ ա րաբա եան ե ր կէ։ րն ե ր ո ւն :
Մ իքէ՛ն Արեւե լքի։ սլա չաւգ։սնութե ան։ ծրաւլ բէ՛ն
աոթիւ. Հետեւեալ Հեռանկարր կ ը ՚Լաէոատեսուէ։ •
Ռուսյ.ա իրրեւ ղերաւլոյն նպատակ պէւտի
ունենա յ Պ՛որս է՛ց ծո ցին քարիւղի ։լ ա չաե բ ր %
Գրաւե լով զւսնոնք ոչ մ իա յն պ ^ տի զրկէ իր Հա -
կաո ակո րղ բ , ա յ լ ե ւ սլիւտի լեցնէ պակա՚՚ր իբ սե -
։է։՚։սկ։ոնւ աւլրէււրներո։ 5» կո։էկասի եւ Ռ՛– ւմանւիոյ
մէք , եթէ անոնք կտրուին Հեռարձակ ռ։քբակս -
ծութեամ բ :
Գէպք։ Հարաւ մ։ոնելով , սովեաակաՆ կառա -
ւքա րո I. թ է։ լն ր սլէւտք։ է։ ր ա կան։ ա ցնւ է ռուսական Հ է։ն
ե/ւտզ մբ , Հասնէւչ աաք քու րերր : Աւ՚/ատանւ կր­
նայ ուրիշ Օաեսա մր ղառնալ, ով/չէ։անոսին ւէր -
րայ ..
Ի^նչ ումեր սլիտ է։ կրնան գիմագբել այսպիսէ՛
յաբձակւքան։ մր։ իրանի սլա շտպանո ղական ումր
տկար է ։ Երբ Ռուսիան գրաւեց Ատրպատականր,
Հոն կազմ ա կե ր պե ց Համ ա յնավա ր Հինգերորդ
էչունղ. մ՛ր ԹուտէՀ կուսակցութեան անունով է
Աուրիա, Յ՚՚բգանան , Լիբանան եւ Եղիպ ՜
տոս , բոլոր արաբական ւլա շնա կց ութեան պետու­
թիւներ ր ի վիճակի շեն զինուոբ ղրկելու իբենց
երկի բներէն զուրս ;
Ա իակ միքոցր սլարաութեան մատնելու սովետա­
կան յարձակում ր սլի։ո ի րԱա յ կռնակէն զարնել
ք^ոլբքիոյ մ իքոցաւ : Այս է պատճառր որ Մ • Նա -
Հան։լնեբր ութ Հազար մղոն երկայնոլթետմբ ճամ–
բաներ չէ։նեցէ։նյ Թուրքիոյ մ՛էք եւ ծախսեցին մէկ
միլիառ աոլար, զարկ աալոլ Համար սպառաղի -
նաւթ եանւ եւ երկրին տնտեսութեան ;
Թրքական րանակը 500 Հաղար զվւնուոր ունի,
սբոնք լալ ղէւնուած եւ մարզուած են Ամերիկա -
ցիներու կողմէ։ Աս իայէն ռուսաքլան սաՀմ անա -
՚լլուէսը եւ դէ։ղի Վոսփոր շինուած են Հրեաանիի
եւ էիո էս աղ բուէմեան լ^՚գարձակ կա յաննե բ •
Պաէոեբաւլմ էէ պարագային Թուրքիան այն եր–
կիրՐ պիաի ԸԱայ ուրկէ պիտի անց՛նին Միքին Ա -
րեւելքի ումերր, կռուելու Համար խորՀբդտյին
ւարձակման մր գէմ % Անկէ զատ ուրիշ ասլաՀովու–
էժեան ամրոցներ ալ սլիտի րԱան Միքին Արեւելքի
մէք, որոնցմէ մէկն է կիպրռսր •
Անգլիացինե բ ր զինուորական աւանր կր շի -
նեն կիսլրոսի Հարաւա յին աէիեբոլն վբա յ , 7 ՛ ^ -
Բ֊ւ՚ւէ՚՚՚մ՛ ՚^էն՛ Հաստատութիւնր 15 Հաղար
Հողի պիտի առնէ եւ 13 միլիոն սթերլին պիտի
արմէ։ Երբ սկսան շինութիւնր , ըսին թէ 1958^5՛
^/Բ Վ ^ բ ք ՚ " ^ ՚ " յ > Հաւանական է որ աւելի ուշ վեր -
քանայ ։ թ. Ա. թ.
Fonds A.R.A.M