9է.
ե Ի
Դ^ԴՍՐՈԻն
(ՀԱՄԱԶԳԱՅԻՆ
ԼԱԱՐԱՆ,
Ո
8Լ)ԻԼԻԱ)
Երր"րգ
եւ Հորր՚՚րգ
դս՚քոլ
(215 -- 428)
Հա–
յոց
քս՚ւլսւ քական
եւ ԼկեղԼցական
պատմ
ու
թ Լւլնը
աւանդ ուահ
է
մ եղի
չո՚տ
Լսա ոնա
կ պատկերԼւ
մ կք :
150
տաքինեքոլ
ղէպքերր
սեղմուահ
են
50
տար՛
ուան մամանակամ
իքոց
ին
մէք։
Այս անՀեգեգու
-
թիւնր
հագահ
է անուԼ, որ ^Ագա
թանգե
ղՈ
ս՝» ա -
ւ1։ւ։ւնԼւ աակ
հահկուահ
պաամաղիրր
, 490/5/ ,
ու -
գահ
է Տ րգս՚ւսն
ու Գր Լ՛՛ւ" Ր Ր ներկա յացնել
Աոս -
ւոա՚նգիանոս
Մ եհի
(305
338)
ժամ անակակից
:
Ա ւո անմ տութ– իւհ
ր պա րւոկե
լու
Հտմ ա ր
ւլո րհահ
է
աւելի
մեհ անմտութիւն
, յանղղնահ
է իր պտ՛ո -
մոլ թեան
մամ անա կաղ րութեան
Համ
աձա
յնե
ցնե
-
լու
Համար Փաւստոս
ի պաամութիւ^։
ր
ղա յե փո -
փ ուիո իսո
ւթե
՛սն֊ ենթա րկե
լ ւլեղ չումնեբով
ե
յաւել–
Ոկահներով
:
Այս
ա
յլանդակուահմամանակագյէու–
թեան
Հետեւահ
են Զ– եւ յաքորղ
գարերու
սլաա֊
մ՚սղիրներր
մինչեւ
մեր օրերր։
ժ՚՚՚մանակաղրու
-
թեան
իստնղարումին
ոչ ոք
անգրագարձահ
է։
Րա
յց ե գս
՚հ
են անղ րաղ ա րձո
ղներ , թէ Հայ աղ ՚
րԼ՚ւ րներու
մամ անակ աղ բութիւնր
չի
Համ աոլա -
տաս
իս ՛սն եր քո րն եւ լատ
ինւ աղրիւրնե
րու
: Ա լս ան՛
Համ
աձա
յն ութիւնր
կեր պուի մր գարմ
անւ
ե
լու
Հա -
մար , փո րձահ
են նա րաղ ո լն սլատմ
ս/^ի
րնե րն ար -
տաքինւ
աղբիւրնւերու
յիչ
՚՚՚հ
Գ՛ գարոլ
երկու. Տր՜
ղտտնւերր
նկատել
Տ րղ ս՛՛ո Ր՛
(217)
եւ
Տր՚լ՚՚՚ւո
Գ՛
(252) ,
իոկ Հայ աղրիւրներոլ
Տրղտտր
Համարիլ
Տրղատ
Գ–
(287—3381։
Վեր
քնո
յս յաքո րղնե
րն են
խոսրաի
ր., Տիրան, Արչակ
եւ Պապ։
Որչ
՚1
։փ
ալ փո փոթո ւթե տնւ
ենւ թա րկո
ւահ
է
Փա՛
լրսաոս
ի սլատմ
ութ
իւնւը , րայց
եւ ա յնսլէս
կր
ղտ
նենք Հոն կոուաններ
, էիերսւկտնլզելու
Հաւքէէւր ու
ղիղ
մամանակաղրոլթիւնէր
: Փաւստոս
,որղի
ՐԼ՚ւ–
էլանոլ եալ , հագո
ււք ոէի
ա լ՛եւե լեան
Հււոմա
յեցի
էր
ել րնա կութեամ
ր
Հա
լ ՚
էլ՝ ան ո ւան ռ ւ ի ՀհՄեհ մամ ա–
նակաղիր
Տունաց՝^ , ւէրուԼՀէ,տել
գրահ
է իր ^պատ
մու
թիւնւքր^յունարէն
լեղուուԼ ^Հաւանօրէն
Հայար–
քունիքԼ։
յանւձնա րա
րո ւթեամբ :
թարղմանուահ
ապա
,
Լէ . ղարու
առա քԼւնւ էլէսին , Հա լերէնի
: Իր
պատւք էւ
լ
թհան
՛Լերք ի՛ւ՛ մամ ան աէլա էլի ց րամ
ին
ր
ո -
րսէԼՀետէքլ
կր Համաձալնի
Հշգիլ
Ամ՚մԼւանոս
1^ար–
էլեւլԼէնոսի սլաամ ո լթէւանէ , կարող
ենք Հետեւցնւել
,
թէ ան ունւեցահ
է
Հ ի՛ւն
է
/ւ Հն՛ող ո յն պատմ
ու
թեան
Համա
քւ ալ արմանաՀաւտտ
սւղրիւրներ
:
ինչ
որ պիտի
նե րկա
յււ։ ցնեմ
այս տեւլ Համա
-
էւօտիււ
, լ^ղա
րձակ
նկա տո
ղո ւթեան
սլիտի
առնեմ
ա էէլա էլա յին
ո ւս ո ւմնա
ս ի րո
լ
թե ան
մ
ր
մ էք , որ ձը -
լ
Իւ՛՛՛ւ "էհ պիտի
րլլա
յ Փս՚ւ՚՚տոսի
սլատմ ութեան
:
Ան տ
ոնւ ինո
ս
կ ա ր ա էլւէէլլտ
կայս
ր , որ
21 5/՛
՚Լեր–
քերր
էլ
ր
ւլ տնուէր
Անտի ոք, էլր կանչէ
ՈւրՀէէէ յաս
-
տանի
Արւլար
ժ • թաղաւո
րն իր քոփ
եւ
էլ՛ ո ււլա
ր–
կէ
Հռոմ
, իսկ երկիրր
կր նուաճէ
Հռուքէւէէկան
իւշ–
Լոան ՛՛ւթեա
՛ն
տակ
: Նո քնպէս
Հա յոց
թէէէգտւորը
,
հյոսրոէի Ա՛ , որ Լէր որղինէերու
Հետ
փէճի
մէք,էր
^
կր Հրաւիյրէ արքունիք
, Հաշտեցնելու
պատ
րուա
-
կոէԼ եւ էլարղելափա
էլէ թագու
Հւո
յն Հետ ,
ե լ
էլ^
ու
ղար
էլէ
իր Հացկատաէին
թէոէլրիտոս
բանա
էլո փ մը
ն, ո լաճ
ելո
լ Հա յաստանր
. բա
յց Հա յոց
բուռն
ղի -
մ աղբ
ութ
իւնբ
կը ստիպէ
Հռոմ էական
բանէ՚սէլը
յետս
լնկրկե
լու
կո րակո
ր
: կա յսրբ
Պ ա ր թե ւե
ե ր
ո ւ
դէմ
մղահ
արշաւանքին
էլ՝իյնայ
իրեննեբէն
նւետա–
Հար
(217
գաըուն)
: Կայսր
կբ Հռչակուի
Աաէլրի
-
նէոս , որ
էլ՝ սւղա րկէ
Ի) ո սրուի ի որղլո
յնՏբղ
ատիէ
ոս
կի
թաւլ
, կ՝ա բձակէ
էւք1ւոր
մ ա յրբ
,
րա
յց իրենէ կբ
պէսՀԷ էս յնւ Հողամասերբ,
ղո բ ունէ ր Խ ո ս րուԼ կա –՜
պաղովկիայի
մէք
(217)։
224/՚5՛
կ՛՚ապստամբի
Արտաչիր
Աասանեսն
Պարթեւներու
Արտաւան
թագաւորի
գէ՚ք •
էլբ
պարտուի
Պարթեւը
: Աբտա
շի
ր
կբ տիրանա
ք
Պար–
թե ւսւստանի։
իր ւիորձբ
նաւաճելոլ
Հա քաստանւբ՝
կբ ձախողի
. ումերբ
կբ էլեն դ բ ոն ա ցնւ է
Միքս՚՚քետք,
ետ
դրաւելոլ
Համ ար
ա
քն
ն
ա Հ անղնե
ր
բ ,
ղորոնք
խլահ
էին Հռոմ ա յեց
ինե
ր
բ Պարթեւներէն
:
ԱՀաւոր
թնամի
մր ունէր
Հռոմ,
իր աոքեւ
•
^ " ՚ յ Ր
առին
դոռ պաէոե րտղմներ
Հռոմէս
յեց
ի։նւե
բու
եւ Պարսիկներու
մէք. Հայաստան
Հոոմի
՚քեբիշ
-
խանութեան
տաէլ
կբ կռուէր
Հռոմ ա յեցւոց
կող
քին
: Արտաշիրին
յաքորդեց
իբ որդին
Շէս՚ղուՀ
Բ–
(24\) ։Աղեքսանղր
Ա
ե
ւե
րո
ս ,Գո րղիանո
ս ,
Գա–
ղոս
կայսբերբ
երելցանէ պատերաղմի
ղաշտերոլ
ւԼբայ : Փիլիպպոս
Արարացի
249ին
էլնքեց
Շ
ԱէէէքՈԼ–
Հի
Հետ
Հ
,ո
ոմ ա յեցւոց
Հէէէէքար
ւսմ օթաբե րդա
շինքը
,
որով
Հայաստան
Պարսից
առքեւ անպաշտպան
կբ
թողուէր
: թէպէտ
Հոոմայեցիներբ
ձեռքէ
չՀանե
ցին
երկիրբ
, բայց
ՇաէէքուՀ
յեցահ
գաշինքինէ
վբ–
բա
ք՝
մւււաւ
252/1,
Հայաստան
էյլ
ամրացուց
սաՀ
մաննեբբ
,
Տր՚լատ
Հա րկւււղ րուեցալ
Հդոր
թշ^ւամւոին
առքեւ
տեղի
տալ
ե
քաշուիլ
Հռուք էա
կան
սաՀման.
իսկ,իր
որդիք
անցան
Պաբսկէէէս
-
տան
: ինչպէս
Ապ ա թս/նդեղոս
ի մէկ տեղիքէնէ
կբ
տեղեկանանք
, վԱբէոաշիր՝»
, իմացիր
Շս՚սլուՀ
Ա • ,
մնաց
Հա քսւստանէ
10
էք
՚էէմ
11
տաբի։
թէ
Տրղատ
ո՛՛ւբ ել ե՛՛բբ եւ ի՛ւնչպէս
ւԼախճանեցաւ
, պատմու–
^
1945
Մ արտ
ամսոլն
ղեբմանական
բանակը
իսուճապաՀար
կը փախչէր
ռուս յաղթական
բանա
կին
առքեւ : քիուսական
բանակը
յառա քանա լոփ Լե
Հաստան բ դրտւահ
ել գերմ տնական
Հոգբ
մ
տահ
էբ– Ոչ միայն
դեբման
ղինուոբբ,
այլ
եւ
քաղա
-
քացի
մողովուրգբ
սա
յլե բով
, ձիերով
, ինքնա
-
շարմէէրով
ղի
շե ^. եւ ցորեկ
արեւելեան
Փրուսի՚ա
-
յէն
դէոլի
աբեւմ ուտք
կը փախչէին
:
քիոլսական
բէսնակբ
չատ
արաւլօրէն
կը յառա–
քանար : Մեր բՆաէլահ
տեղէն
6
քի՛լոմեթր
Հեռա ՚
լորոլթեան
վբայ
օդան-ալային
մեհ
ճաէլատամարտ
մբ
տեղի
ունեցաւ
որունէ օր ^ե բեկով
ականէաէոես
եղանք : Այգ
ի բ իկո
ւն մեր գեբմ ան Հսկիչբ
շատ
տխուբ
տրամսէղրոլթեան
մէք էր։ Ժ՛տմբ Տին
մեղի
Հրամա յուեցտլ
էլէ էէ մամ
էն
կաղմ
ել պատրաստ
գտնւուի
լ
ճտմբա
յ ելլելու
,
ո րէէքէսւլի
քիուսերուն
ձեռքբ
ղերի
չիյնանք
: Որոչուահ
մամ ունէ մօտա -
ւորապէս
500
գերի
Ֆրանսացի
, Լիոէս ,
Աերպիացի
ցեղային
կարղով
ճամբայ
ելանք
շրքտպատուահ
քսան
ղերմանւացի
ղինուո
րնե րով : ժ՚ոմււէնակբ
չէր
ետ
մնալու։
Ով որ քիչ մր ետ
մնար ,ղէնքին
կոթոլի
էլբ ղա րնէ
ինէ
էլ ռնա
կին
, ի՛՛կ
ո։ի^ ոբ կբ քոգեէ բ
եւ
ճամ բան
կբ
մնա
բ , ղնղա կի
մ բ
էլ արմանանա
ր :
Այս
պտբքաններոլ
մէք անշուշտ
ամէն
ոք կ՝ու–
ղէբ առաք
անցնիլ
ու այսէէքէո
ամբողք
ղիչերբ
եւ
յաքորդ
օրբ մինչեւ
իրիէլուն
առանւց դադարի
քա -
լեցինք
: Երբ
իրիկուն
եղաւ
ել որոլէՀետել
իրենք
ալ
մեղի
Հետ
ք
՚Ոքելով
յողնեցան
, ճամբուն
վրայ,
բո
լո բս
մ իասին
բնդարձակ
ադարաէլ
մ բ
լեցնելով
գռւէւբ
կղպեցին
, առանց
Հացի եւ քռւրի։
Զմռռնւամ
բսելո
լ
որմ
ինչ
այդ
ռուս
էււ
էլան։ բանակբ
մեր ե -
տեւէն
կը յաոաքանար
: Մինչեւ
՛Լերք
կբ
լսէինք
ռում բերու
իսլացոլցիչ
ձա յնեբբ
: Հաղիլ
երեք
մամ
Հանդստացահ
էինք,
կրկին
մեղ ճամբայ
Հանեցին
,
"Ր՚ՂԷ"ՂՒ
մամ առաք
Օ՚ոէբ ղետբ
անցնէինք
: Առա
քին
քսէղտքբ
ուր էղիտի մտնէինք
գիշերւսնց
, կբ
է/ոչուէր
Բօլսլէր
: Երբ
փողոցներէն
անցանէք, րո -
լոր
բնաէլիչներբ
խուճապի
էին մատնուէսհեւմեղի
,
կըՀարցնէին
թէքիուսերբ
տակաւին
Հեռո՛՛ւեն^թէեւ
իրենք
ալ մեղի
սլէս կբ
Է
՚՚ԷԻ՛^
ռուսական
Հրետա
-
նինեբուն
բոցավառ
որոտումր։
Երբ
Բօլպէբկն
դուրս
եկանք
արղէն
արշալոյսը
բացուահ
էր եւ արեւին
առաքին
ճառադայթնեբը
կբ տաքցնէին
մեր սառահ
ճակատները։
Հաղիլ
քաղաքէն
մէկ
քիլոմեթր
Հեռացահ
էինք,
մեր
գի–
մէսցկն
մօտաւորաւղէս
100
խոշոր
ւլրաՀապատնեբ
արաէչօբէն
գէպի
մեղ էլուէլային
: կարհեցինք
թէ
ղեբման
ղբաՀապատներն
են
եւ
կբ
նաՀտնքեն
:
Մինչգեռ
սովետաէլան
էին։
Արդէն
ամէն
կողմէ
պաշաբուահ
էինք։
իսկոյն
մեղ էլեցոլցին
ել մեր
պաՀակներր
դերման
ղինուորներբ
անմիքաւղէս
էլնղակաՀարեցին
,
իսկ
մեղի
ալ «այս
ինչ
ուղղոլ–
թեամբ
յառաքացէք»
բ"ին , ուր մեր բանակբ
կը
զ տնուէր :
Հաղիւ
քանի մբ Հարիւր
մեթր
յ՚սռաքացահ
է–
ինք
,
30
մեհ օդէսնաւեր
սէլսան կրակ
տեղալ։
Բո
լո բս
շուէսբահ
ճամբուն
երկու
կո
ւլմ բ փէւրի
վրայ
փէւռլեցսնր
: Ո՛մբա
կոհ
ո
ւթ
ի ւն բ
մ օտաւո րասլէս
\
5
վայրկեան։
ւոեւեց : Աենք
ս,լ մեր չ" ն
չբ
բռնահ
վախճանին
կբ սպասէինք։
Երբ
ււումբերու
ձայնե
բբ դադրեցան,
կամաց
մը դլուխս
կէս
մբ վեր ՛ւ՛
ււ
ի. , ի
՞նչ տեսնեմ
,
չ՚՚բո
Կ"Գ՚քր բղկտուահ
գիակ
ներբ
իէք
բա խտաէլից
ւյ ե ր ի լնէլե րնե րոլ^ս ,
ո րոնք
տակաւին
քառո ր գ մամ առաք երա էլնե բ էլը Հ
ի
լսէ
ին , ողք առողք
աուն
Հասնելոլ
եւ իրենց
սիրելի
-
նեբուն
Հինէք, տարուան
կա
՛րօտբ
աոնելռւ
Հւսմաբ։
Բովս
պառէլահ
էր Վաղարշբ
(էսյմւք Վիլէն
սիւր
Աէն) : Լուր տուի, ոտքի
ելաւ եւ
՚՚-գք
մ1. ս,ց ււ ղնե
րււ
Հա ւա քո
ւե
լռ վ ճամբա
յ ինէլանք :
կ ը բացակա
յէր
մեր.
լնկեր
ՎաՀրամբ։
ինչ եղաւ,
ո՞ւր
ւյնաց : Գի -
ա էլնե բուն
մ էք վւնտռեց Լ՛նք եւ չգւոանք
;
Բաւական
յա՛ռա՛ք անա
լէ ետք , դիակ
մ ր տե
-
ս՛անք , վ բան ալ ՎաՀ բաւքին
անձբեւանոցբ
դբր -
ուտհ։
Մօտեց՚ոնք
եւ դիակբ
քնւնեցինք,
աակալին
տաք
էր մէսրմինբ,
բայց
վ^աՀրամբ
չէ ո :
ՏետՈյ
իմւսցտյ
ոբ երբ այգ
ր^կեբբ
էլ՝իյնայ
ել կը դո -
՛լայ , ՎաՀրամ
մեղքնալոէԼ
իր անձբեւանոցբ
էլը
Հանէ էիբւսնէ կը փռէ
եւ 1լ
՝էէ
։նցնէի : Այլեւս
չղյռււնք
գինքբ։
Աւելի
՛Լերք բ
իւք
ացանք
որ ոլլք առողք
տուն
վերագա
րձահ
էր :
Ուրեմն, Վ աղա
ր շին
Հ ետ
կա բ՛ււ ւանո վ
Գեբմա–
նւիւայէն
մինւչեւ ԼեՀաստանի
մ ա յրաքա՛ղաքբ
, Վար–
շէսւա Հասանք,
մ
Օէոէէււո
ր՛ւ–պէս
25
օր
Ք"՚լելով
։
Բաղաքբ
տւերաէլոյտ
մբ կը ներկայացնէր
,եւ ան–
թիւնլ։
չէ աւանդահ
մեղի : Աղտթանէդեղոս
երբ
կը
Հիւսէ
Տրդ՚ոտի
՚լո՚ԼքԸէ
յառաք
կը
բերէ
մողՈէԼր
-
դա էլան երէլ.
ւքը , որ՛ք
է
ու
շադրութեան
աբմսնի
ձՏ՛
տողերս
•
«Իբրեւ– դսէգն Տրդաա,
Որ ււիգա|ււվն աւ֊եբետւց ցթ-ոււքբլւ ցեսաց •
ԵՆ ցաւՐւսքեցււյց ի սխյալԸ |ւՆրոՆ–ւք
Զյ1ւրծա<ւս ծովյլւլց • • • •
Որ ցժէԱւքւաւքւ՚ակս կեԹաց իւրոց պատերացլքեալ՝
ԱոյՈւէբ մարւռիւց յաղթսւ֊թիւյնէս •
Հաբկսւ1ւէր |ւ հաբուս՚ծւյ ղթ^նաւքիււն •
Առքտյր աւար բա՚զոՆւք ի կււղմանցն Ասււրւ֊ոց •
Արկանէր ի աււր ցցօրււ Պարււ|ւց •
Եւ թափէր կողււպուա ււ;՚նհն՚աբ|ւ1ն • • -
Լինէր աււաջՐաբդ աււնեւձիոյ ցօրացն ՅոԱնԱ1ց
Եւ ւքտոոնէբ նոցսյ ցբաքւակս նււցաւ •
Հան՛էր ցղօբս Յունաց սսաաիկ յոյժ •
Եւ ^երէր ցկաղմանս Պաբււից :
Եւ ոչ սակատւ ւքղեալ լսատերացւքոււ16՚ս
Յայն կռյս Եփրսաւ գ&տոյն
Ի կալլքլննս Տաճկաց ... » :
Մ իքաւլետքի
անապա՚ոին
մէք
կը
հտղկէր
ա
յս
միքոցին
Պալմ իրի
իշխանութիւնբ
, որուն
չնոր
-
Հահ
էին Հոոմա
յեցիք
ամէն
ճո
խութիւն
:
Անուանի
Հանղ իսացաւ
իյ; ղինուոբական
տաղանւլովբ
Ոգե
-
նաթ,
որ
262
266
տարիներուն
մեհամեհ
յ՚սւլ
-
թոէթիւններ
էոարաւ
Միքաղեւոք,
յառաքացաւ
մինչեւ
Տի՚լբ"^
1
քախքախելով
ՇապուՀի
բանտէլ
-
ներբ։
Հաւանօբէն
աղդեցին
անոնք,
որ
պարսիկ
բանակբ
ետ
քաշուի/
Հա յաստանէն
: ՛Օտաբ
աղբիւր
մբ
այս
շբքանին
կբ
յիչԿՀայսց
թադաւոր
մբ
Ար–
տաւազղ
անուն,
առանց
տարակոյսի
կարղոլահ
ՇապուՀի
կռղմէ։
Ողենտթ
սպսէննոլեցալ
պատե -
րաղմի
մէք, անոր
յաքռրղեց
ղտՀին
վբայ
Զենս
-
բիա,
իր կինբ,
որղլո
յնէ
Հետ։
Զենոբիա
պալմիր–
եւսնէ ել արեւելեանէ
աղդերու
խառն բանակով
նւբ -
լտճեց
Եղիպո՚ոսբ
իր իշխանութեան
տակ
։Այգ աղ– ^
գերու
թուին
մէք
կր
յիշոլին
նաեւ
Հ՛ս յեբը,
Հէսյ1
գունդին
ղօրավարն
էր Հաւանօբէն
Խոսրսվ,
Տր –|
դատ
Բ՛ի որգին,
եւ իրե՚ն
/1ւ
է այն յունարէն
աբ -
ձտնադրռլթիւնբ
բուրդի
մբ
վրայ
այսպիսի
բնա–
ղրով. «Ես,
Իքոսրով
Հայկաղն,
եկայ
, տեսայ
եւ
ղաբմացայ՝»
:
Զենոբիա,
որ
ունէր
բովս՚նդակ
Միքաղետքն
եւ Եղիսլտոսբ
իր իշխանութես/ն
ւոակ , Հրատարա
կեց
ինքղինքբ
անէլախ։
Աւբեղիոս
կայսր
(270
275)
կուղայ
աբեւե
լք իսոնա րՀեցնե
լո
լ Պալմ
իրբ
Հ
272/5/
ղերի
կ
՝իյնայ
Զենոբիա։
Կայսրբ
կբ
յսնձնէ
Ա
ր
ե լ ելքի էլառավա
բու
թի
ւն՛
բ
իր
ղ օրավար
ին ,
Մս՚րկեէլինռսի
, եւ ինքր
կբ
վերադաոնտյ
Հռոմ
:
Այս
տարւո
յն Հաւանօբէն
դաՀ
բարձրացաւ
Խոս -
րՈէի
բ. կէէչուահ
կուուսէլ (փոքր),
որ
թաղաւէւրեց
՛քին չեւ
282։
իր օրով տեղի
ունեցաւ
Աանիսան
թսւ– .
դա լորի
աբշաւանքբ
Հա յաստա՚ւի
վրա
յ ,
անթիւ
լեոնաէլաննեբոէէ,
ինչւէլէս
էլը պատմկ
Փաւստոս ,.
անոնց
ւԼբայ\ յաէլթոլթիւն
կբ տանի
Օչ՚սկաւ1ի
առ
քեւ Վ^աչէ ղօրաւիէսբ , որ այն ինչ էէերադտրձահ
էբ
^Հեռաւոր
ճէւնաէէլսէրՀէֆ
մ լք, թերեւս
արշաւանքէ
մբ
Պբռբոոի
օրով։
կբ
յիշուի
ուըիշ
մեհ
էէ
լ ատե
-
րաղմ
մբե ալ Պարսից
Հետ,
ուրմեհ
կորռւստներ
կ՝ունե\Լան
Հա յեբը
:
Խոսրով
Ր.ի որդին
եւ յաքոբդն
է Տիրան
Ա՛
(283—297)։
Փ
աւստռս
տիսուր
նկա րադբտհ
է ւււ–
^որ
անձնաւորութիւնը
, անագորոյն
անոր բնաւո
-
ր՚էւթիւնը,
որով
ուհացոլցահ
է ի՛բ՛ք է
նախարար
ները : կատարահ
է շրքէսդա յութիւն
մը
բանակով
իր
ե րկր ին՛
Հ ա բաւակս
ղման
նաՀա՛ն դները , ^ ովաց
"ւշիս
՚է
՚րՀ,
Աղձնիք
եւայլն։
Ունէր ճարտռլկճանճ
-
կէն
ձի մբ ,ղոր կբ մերմէ
նուիրել
Ատ՚բէէլատակա–
նի ՎարաղշասլուՀ
մարղպանին
, երբ սա
կը ցան -
կա
յ ունենալ
ղա յն • ասկէ պա
ղո
լթ ի ւնւ
մ ը թագա
ւորին
եւ մարղպանին
մէք։ Փիսակ,
ՏԼ՚բանի
սենե–
կապետբ
, կբ բամբասէ
մարղպանէին
աււքեւ
իբ
տէրբ, թէ լսահ
է անկէ շատ անդամ,
որ ան մտա
դիր
է բառնալ
Աասանեան
Հարստութիւնը
ել
տի
րանալ
նախկին
պարթեւական
Հողերուն
, ոբոնք
իբ
մառան դու.թի
ւնն
են :
Մ ա րղպանը
, որ թ^ամա
-
ցահ
էր Հա յոց թագաւո
րին
Հետ , կը Հաղո
րղէ
լը–
ստհներբ
արքայից
արքային,
ՆերսեՀին
(292
304) ,
որ կբ ՀրաՀանղէ
իբ
մարղպանին
դաւով
բառնալ
թագաւորը
Ան
իբրել
բարե կամ կ՝ ա յց ե
լէ
Հայոց
թաղաւո
ր ին , որ
էլ՝ բնղունի
իր
Հի՚֊րր
չՔ՛"՜
դիր
Հեհե
լէո
ղօր քինէ Հետ՝
ԱղիէււԼիտ
. էլբ սլատո ւէ
ոբսորդութեամբ.
եւ չքեղ
լնթբիքով։
Փոիսարէն
կբ
Հրաւիրէ
մ ա րղպան բ Հա յոց
թագաւո
րբ
ճա
շի
իր
ճամբաբին
մէք։
կանխաւ
տրուահ
ՀբաՀսնդի
Հա
մ՛աձա
յն՝
Գ*՚ՐՔԲ կբ կա լանաւո
ր է թաւլալո
րն
իր
պարագաներուն
Հետ
ել Հապճեպ
կբ դիմէ
փա
-
իսռւստի
, ճանւապաբՀին
կբ խարեն
թագաւորին
աչ–
քէւրր։
Զ"՚–Բ
տեղ
կբ Հետասլեգեն
Հայերը
. փա
-
խստսէկաններբ
: Անոն՛ք կբ Հասնւքն
Ատբպէէէտա
-
կան։
Մարղպանւբ
կբ տեղեկացնէ
ՆերսեՀին
թէ ի
գլուխ
ելտհ
է անոր
Հբամււնբ
; Աբքա լից
արքան
^աճապարէ
Հա՛յաստան
ել կբ նուաճէ
երկիրբ
՚
Անդովկ
Աիլնէի եւ Արչալիր
կամսարական
առահ
Լւ
րենց
Հեւո թադամառանղբ
Արչակ
, պատանի
Հա -
սակին՛ մէք, կբ վյախչին
Հռոմէակէսն
սսւՀման
: Ա–
բ եւե լեան բանւակ
ինէ
Հ րամ անա տարն
է ր Գաղերիոս
,
էքայսեբաէլիցն
Գ իռ կղետ իան ո ս ի , ռր ռւն^ր
իր ձեռ–
քի
՚նէ
տաէլ
Օէքնա
/լան
մ լ՛՝
Լիկինիոս (ապտդտ
յ Հա
մանունէ էլայսրբ)
,. Այս կբ պատաՀի
296Լ՛ն ։
Հռոմ՚ս–
յեցւոց
եւ Պարսից
մէք կնքուահ
խաղաղութեան
ղտչինքբ
լուհուահ
էբ՛
(ՄԹացե,ալր յաջորդււվ)
Հ– Ն–
ԱԿԻՆԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
