ՄԻՏ-Ի ԵԻ ԱՐՈԻԵԱՏ
ԼԷՁԼ
Ի
ԱՆցեալ Ա եսլտեմբեբին
Երեւանի
մէք մեռեր է
բանասսւեղքէոլհի
Լէ յլի (Փառանձեմ
Տէր
Մ
կը՚"իչ–
եան)
֊.
Այ"
լուրն ալ սլաաաՀմամր
էլիմացոլի
, շնոր–
՚
Հ/ւ՛– Պ • Ա՛ իյոնգկարեանի
, որ չորուցամ^ք
մ
ւո–
Հազգ մր կարգացԼր
է Երեւանի
ռուսերէն
« ^ ո –
մունէսա»
օրս–թերթին
մէք։
Գրողներու
Լք իութիւնր
այգ մաՀաղղր
Հրա
տարակեր է, առանց բացատրելու
թէ ո՛վ է «բա
նաստեղհ՜ո
լՀ ի եւ թա րգմ անչուՀ ի Փառանձեմ
Հւ» :
Այո
առթիւ
յօգուահ
մ բ
Հրատարակելով
«Հայ.յէենիք՝»ի
մէք, Պ՛ Ա՛ Խոնղկարեան
ղիաել կու
տա
յ թէ «Ա ովետական
Հա յաստան՝»բ
«զլացել է
յ^է՚"հ.
վերոյիշեալ
երկտող—մաՀտղղբ՚ֆՈՐ"վ
ե"՛–՜
րբ
Հաղորղուահ
կ^Րէլայ
միայն
ռուս կամ ռոլսա—
գէտ
Հասա րակութեան
%
Հետեւեա
լ
իսո բՀ րգահութիւններ
բ
էլամ փո -
փենք մեր աշփսատակցին
այգ յօգուահէն
;
. . . կոփկաստՀայ
ղրուլներից
միորոշ
թէ՛–
կտրուեց
Հալրենի
Հարաղատ
Հողի ց ,ա րմ ատա
իս ի լ
եղաւ,
Հա ր կա գրուե ցաւ Հաստատուել
օտար երկր—
ներում եւ եթէ շա բունակե ց իր գրական
գորհ՜ոլ–
նէութիւնբ
, ա յգ արալ
արգէն իբր
Ս
փիւոքաՀայ
գրող : Մ իւսներբ
մ եհամ ա սն ո ւթ ի ւն բ որ մնաց
ին
Կոփկասում
, գտտասլարտուեցան
լռո
լթե ան ՛ղե —
տական
( կուսակցական
) իշխան
ու թեան
Հարկա–
գբանքի
տակ։
վերքասլէս
, մի քանի
Հոգի էլ «կա–
մ ո փին՝»Հ բամա րե ց ան իրենց
անցեալից
եւ
յօմաբե—
ցան
լքել «ԿոփկասաՀայ
գրտկանո
ւթիւն ր% ու լբ—
հուիլ
բաւլմաթիւ
նորաստեղհ՚նեբի
Հետ,
«կառուց–
մանբ»
մ քւ նոր ու տարբեր
գրականութեան,
որ
կրեց ղանաղան
մամանաէ^երում
ղանաղան
անուն
ներ՛
պրոլեաարակ՚ա՚ն, սովետական
եւ այմմ էլ
կո Լւում է
սւարտ|ւտկան ;
Լէյլին
սլատկանում
էր երկրոբղին,
այսինքն
լռութեան
գատաւղա րտոլահներ
ի խմ
բին
ւ Գրական
ա յղ սե րոլնգբ
Հասակ նետեց
ա յն
ՀԲ քանին , երբ
կաԼկասաՀայ
մշակութային
կեանքբ
ասլբում էբ
իր փերելքբ
։
Առաքին
Համ աշիսարՀա
լին սլատե րաղմիւն նա
խո բղո գ տարիներն
էին : վորոնցով
-
Գաշկոփր,
մեկնելուի
իէ՚ուոաստունի
ճիչգ
բմբռնոյ.։։՚հ– ւտլեաա—
կան շաՀերից. , տուել էր կոփկասաՀայութեան
յա
րաբերական
աղաաո
ւթիւն : Հա յկ • մշակռ քթր եւ
մ ասնալոք. ասլէս
ղբա կան՛ո
լ
թիւնբ
, որի Համար
ինչսլէս
, առՀասա բակ , իւբաքանչիւր
գրա կան ո ւ–
թեան
Հւսմ ա ր
ա ղա՜ տ ո լթ ի լն բ ոչ միա
յն գաբ–
գացմ ան ա յլեւ
ղո յու թեան
անՀ րամե շտ
սլա
յման
է, բաց ^ոփ էր ղուրս
եկել,
պարզահ
լայնօրէն
իր
բո լոր առագասպնե
րբ : Պ ա ր բե բա թե
ր թե
ր ի
(օրա–
թերթ,
շաբաթաթերթ)
կարգին
լոյս էին
տեսնում
ռոլսաՀա
յ մ տալո,քւ կեղրոննե
րում
Լթիֆլիս
, Պա–
ղու
, Մ ոսկուա)
աՆել|ւ
Հաստափոր
ամ սա–
գիբներւ
«Գորհ»,
«Նոր
Հոսանք»,
«Լումայ»,
եւ
մեհահաւա
լ
մ ռգււ փահո ւնե
ր գրական ճոխ բամին—
նեբոփ : Ե՛– գրանք
ասլ րում էին
Հ ի^ եւ մ անաւանգ
նորաՀաս
գբուլների
^որՀիլ
: իքիոտ յուսագրիչ
էր
մասնաւորապէս
խոստմնալից
բանատեգհների
այն
Հոյլը
որոնց արքան էր վաՀան
Տէրեանը։
Լէյլին
պատկանոլմ
էր այգ
Հոյլին։
Աւարտելով
\Գ\ \ թուականին
Ցոփնանեա՚ն
երկ–
րորգական
գսլրոցը
, Լէյլին
նետուեց
գրական աս–
պարէղ ել կարճ մամանակում
ղրս՚ւեց իր
տեղը
եբիտասաբգ
ղրողների
շարքեր ում , իբրեւ
քնա–
րերղսւ
րանաստեղհ
: Աշխատակցում
էր
«Հորիգոն»
օրաթերթին
ել «Նոր
Հոսանք»
թիֆլիս
ու
«Գորհ»
Բաղոլ
ամսագբին
\ Առաքին
երկու
պարբե րականնե
րի գրական
խմ բագիրն էր այգ մա
մանակ Ն– Աղրալեանր,
որի ս/նփյրէպ աչքը
նկա
տել էր արգէն
գրական
ասպարէզ
մտահ
երիաա
սա րղ եւ փառվռուն
աղքնակի
տաղանղբ եւ ամէն
կերպ
Հոփանաւո
րում ու խրախուսում
էբ
նրռն ՚.
Յիչում
եմ թէ ինչպէս նա մտաՀոգ էր
ապաՀոփելոլ
իր
Հիմնահ
ամսագրի
փփճակբ գէթ այն չափոփ, որ՛
կարելի
չինի փարձատրել
մի քանի
աչխատակիցնե–
րի : Եւ այգ ցանկի
մէք առաքին
տեղը նա գնում էր
ԼէյւԻԻ՚ե––
՛քաղաքական
ղէպքեբը
Լպատերազմ
, կամա–
ւոբական
շարմում)
, որ ղո լգաղիպե
ցին այգ
չբբ՜
քանին,
երբեք գլխապտոյտ
չսլատճառեցին
Լէ յ լ ի
ին ։ Նա– Համակուեց
, անշուշտ
, կոփկասաՀա
յո ւ–
թեան
մէք ստեղհուահ
նոր տ րամագր
ութ իւննե րոփ
սակայն
, նրա բանա սաե ղհռւթիւնների
մէք ա յ դ
տրամ ագրոլթիւնները
արտա
յա յտուեցան
խիստ
ղուսպ ել արուեստը
երբեք
Լտռւմեց նրա
ւԱո17զ|ւա–
ւ^ճ^մէք։
Լէյլին
մնաց «գբական
ղիրքեբում»
նաեւ Հա–
յատանի
Հանրաոլետութեան
շրքանում : Նա ապ
րում էր թիֆլիսում
, բայց
յիշում եմ որ մ ի
քանի
անղամ
եկաւ
Երեւան։
Այղ մամանակ
ես
մխրճբ–
՚-ել էի քաղաքական
ղռրհունէութեան
մ էք եւ Ե–
րեւանոլմ
տեղի
ունեցահ մեր Հանգիսլո
ւմնե ր ի
մասին
իմ
յ ի շո ղո լ թ ի ւնն ե ր բ շատ աղօտ
են ; Գրա
Հետ մէկտեղ
, գիտեմ սակա
յն , ռ,ր նա
շարռւնա–
կում էր ղրել • նոյնիսկ իբ նոբ
ոտանալորներից
մ էկ ե րկուս
բ առիթ
ունեցայ
կտ րգա
լու : Լէ յլփն
այսոլիսոփ
մնաց պատնէ
շի փբայ
մինչեւ
բոլշեւիկ–
ների
ղալըՏ։
Հայաստանի
եւ վրաստանի
խորՀրգայնացոլ—
մից
յետոյ, իր գր չի բնկերների
մեհ մասի Հետ
էո-եց նա , կամ աւե
լի ճիշտբ , ղատա պարտ ո ւեցաւ
լռութե՜ան
: Նրանց
բո լո ր ի Հետքբ իսպառ
կոբալ,
կարհես
թէանյայտացան
բոլշեւիկեան
լայնատա—
բահ
եյւկրի
երեսից : Ա՝իայն
անցեալ
տարի ես ի–
մացտյ, որ Լէյլին
բոլշեւիկների
գալուց
յետոյ,
թողել է Հայաստանն
ու կովկաս
ը ել իր ամուս—
նու՝ Ե ՚ Տէր Մկրտչեանի
Հետ միաոին
Հաստատ
ուել է Առսկռւայում
,որտեղ
բանւԱԱ1ոեղծոՆճի Լ է յ –
լին
փախակերպուել
է
թ-արզմանչռւհի Փաո.անճեւք
Տէբ Մկրաչեանի,
ղբ՚^գելոփ
կոմունիստական
ղր–
րականութետն
ել ղանաղան
դեկարետներ|ւ
թաբղ–
մանութեամբ
: Գրանոփ
նա քարշ է տուել իբ
գո յութիւնբ,
մինչեւ
1951
տարուայ
Աեսլտեմ
բեր
ամիսը, երր տեղի է ունեցել նրա
մաՀբ։
Ա– ԽՈ՜ՆԴԿԱՐԵԱ՚ն
11ՈԻՏ՝Մ՛ ԾԻԾԱՂ
ԵՐԿԱ՞Թ Ր-է ՊԻ)%ՊԱՏ՛––
Աիք "՛Ր՛ԻԻ՛ է «Յառաք»ին
այսօրուան
թիլին
երկրորղ
էքը •"•չքէ
անցո՛լբ
, տես թէ իմ ղրահս
տպուտ՛՛հ է ։
^ԲԿ.Բ"ԲԳ
էքբ բան չելայ քոլ գբահէգ
:
Վա՜յ , երրորգ էքր նայէ :
Զարմանալի
բան , թերթր
երկու էք է
ւ ՜
Խաղի՛^ ելահ են քեղի Հետ :
Լռւ
նա յէ , իրարու
փա՜կահ
չրլլան
էքեբը է
Հ,այկական
տպարանի
գորհ է է
Ջէ , սիրելիս
, եղահը
չեղահը
երկու Հա–
"՛ԻԿ. էք է–––
^ 1
ղուն ալ փորձէ։
^
^ ղա յ Արամ
, ղնա՛ սա Գեղամ ին թերթր բեր
ինհի,
տեսնեմ
քանի էք է ։
... Հայրիկ,
ան ալ երկու էք է եղեր։ Ան
ալ
մերինր
կ՝ռլղէ
եղեր։
Կբ տեսնե՞
ս բախտս
։ Աղուս
ր բան մր գրահ՛
էի
նոը սերունգի
մասին : Րո լորբ պիտի
կա րգա–
յին ել փ ր կո
լ
թե ան ճամ բան
պիտի
բռնէին : Աս ի–
կա
թշնամիի
ւլոբհ է ւ Գաղտնի մատ կայ ասոր
մէք։
Գաւաղրութի՜ւն։
Գուն
ի՞նչ կ՝բսես,
Գեղամ։
Ես ոչ գաւա ղրութ եան եւ ոչ ալ
ղաղտնի–
քի մասին կըմտահեմ։
թերթին
մէք
տեղեկութիւն
կար , չկարդացի՞
բ :
Հ՛ա՞ : Բանը
ինչո"ւմն
է :
Տողաշար
մեքենային
«թանսիոն»ը
բտբձրա–
ցահ
բլլալոփ
, գոբհադոլլ
ըբահ՜ է ՚ • •
իսկ
մշտական
գրաշար
Արամիկն ալ , որ ՛Լեր–
քերս արկահ
մը անցուցահ՜
էյ։ , թեթեւ
փէրքոփ
մը
մասնակցահ
է իր սիրական
մեքենային։
ԱՀա ձերյօգսւահ-ին
դլխուն
եկահր • • •
վա՛՛ յ , ադրարիկս
։ Տ պա բանա տէր
բ , եթէ
Փարիղի մէք օտաբ
նորոգիչ
մ բ չէ ր գտահ՝ թ"Գ
մ օտի
Հայ երկա թագո
րհի
մ բ
գիմ էր , վա
յբկեանի
մէք կբ
նսրռղէր։
էՅեղճ Յառաքապետ
, ով դիտէ
որքան
իրար
անցաւ :
Գտ՛ար շուարող
մաբղբ։
Ան, տաբին
13
ա–
միս
ունի այս տեսակ
իսոչընղոտներ
Հ
Եթէ մեքե—
նայի
երկաթը
կոտրի , անոբ
յամառութիւնը
ոլող—
սլաաի կը ւիոիսուի
մինչեւ որ նոր սերունդը Հա
ւատքի
րերէ.•..
Կ– ՊԵՏՈԻՇ
ՍՏԱՑԱՆՔ
աՈ՚ԱՋ
Ջ.ԵԶԻ ՀԱՄԱՐ
ՕՐՈՒԱՆ
ԳԷՊ՚ԲԵՐԸ ՕՐԸ
ՕՐՒՆ Կ՝ԱՄՓՈՓԷ
ԳԷԶ ՄԸ
ԹԵՐԹԵՐԷ։
ՇաաՏ
ՕՍ
երկամսեայ
պաբբերական
ղրականութեան
,^932 տարուան Ա՛ թիւբ–, որ կբ
բացուի
Գրի՚լոր
Ղյարեկացիին
նոլիրուահ
երկար \
ուսումնասիրութեամր
մր եւ Ն"՛րե կի
ւիանակտնին
քերթողական՝
հաղկեփունքոփ
մ բ ,
մ օտ
40
էք ,
վաս
սլո լբա կանի
Հ այ
մ է՛ս թի ք բանաստեղհին
հնն
դեան
Հազարամեակին
առթիւ : Այ" թերթն էր ,
որ անցեա
լ տարի եւս թի՛ւ
մ բ նուիրահ
է ր Հայ
•աշոլղական
բանաստե
ղհո
ւթե ան : Ֆրանսերէն
ա յս
Հ բատա րա կո ւթ իւն բ , որ Հիացում
կբ պատճառէ
ֆրանսացի
քննադատներուն
, կը յուսանք
թէ . • .
Հետաքրքրութեան
ոլիտի
մւքէ մեր նոր
սերունդը,
եթէ անմատչելի
կը ղտնէ բնադիբը
։
€&հ16քՏ <1Ա Տսճ, 10, ՇօՍւ՚Տ ճս \՚16ԱՃ Բօքէ, 1^131Տ61Ա€.
դին
240
ֆրանք:
«ՅԱՌԱԶ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
ԹԻՒ
6
ք
(ՎԷՊ ՎԵՐՋԻՆ «1ԱՏԵՐԱՋՄԷՆ)
ԹԱՐԳՄԱՆՈՒԱԾ
ԱՆԳԼԵՐԷՆԷ
Ատիկա
բսել չեմ ուղեր , Փափա , կբ Հար
ցնեմ թէ ինչպէ,ս
պիտի կարենաք
Հետեւիլ
Հօր–
լօքի
չարմումներ՚ուն
։
-
Անղ ամ մբ ոբ նաիսաբարոլթենէն
նեբս՛
Բայց
մի մոռնաք
ոբ
նաիսաբաբութիւնը
պղտիկ տեղ մրչէ ։ Հազարաւոր
պաշտօնեանեբ
կ՝ա շխատին
Հոն : Յետո
յ կրնա
յ բլլալ ոբ ձեղ բն—
ղունին ել փոխանակ
Լոնտոնի մէք
աշխատցնելու
յանկարհ
՛՛ուրիշ քաղաք
մը
ղրկեն։
Այգ պարաղա
յին
ինքնութիւնս
կր
յայտ–
նեմ
նախարարին
:
Յաքորդ
օրն իսկ, Փօնթիւի
, Մքօթլրնտ Եար–^
տի (Ապա Հ ո փ ո
լ
թ եան
Տեսչութիւն)
յանձնա րա
րու
թե տմ բ պա շտՕնի
կո չուահ
է,ր Պատերաղմ
ական
եախարաբութեան
մէք :
Րայց, Պ– Փօնթիւի
, ինհ՜ի այնպէս կբ
թուի
թէ կբ սխալիք
, բսահ էբ նախարաբբ,
լ"ելէ
փերք
Ֆրանսացիին
պատմ ութիւնբ
: Տեղ պիտի
զետեղեմ
Հ**բլօքի
աչխա տահ՜ րամն
ին
մ էք , սակա
յն պէտք
է րսեմ թէ այգ րամնին
մէք ան չի կրնար
որեւէ
տեղեկութիւն
մբ ստանալ
փոխադրական
միքոց–
նեբու
մասին։
Հետեւաբար
կբ խռրՀիմ թէ
սխալ
մը կր գոբհ^էք
Հօրլօքէ
կասկահելով
:
Ես
Մուսոլինին
չեմ, Հետեւաբար
ալ ան
սխալական
ալ չեմ. սակայն շատ քիչ կր սլաէոա–
Հի որ սխալիմ
։ Ամէն
պարաղա
յի մէք
կ՚սլզեմ
փո րձե լ
։
Շատ
լաւ , յաքոդռլթիլ^
կբ մաղթեմ
ձեղի :
Անշուշտ
իրրեւ
դրագիբ
պիտի դամ Հոս :
Ոչ ոք պէտր է գիտնայ թէ ոփ եմ : Հոս դտնռլահ–
միքոցիս
պիտի
գոբհ^ահեմ
«Պրիճ»
անունը՛.
Շատ լաւ, Պ • Պրիճ։
Պիտի կարենաք
գոբհի
սկսիլ
երկոլշարթի
առաւօտ
։
Փօնթիւի
չափաղանց
գսՀ էբ երբ մեղի կը
պատմէր
փերռյիշեալ
տեսակցութիւնբ
, նախարա
րին Հետ
I
֊
Պիտի
հպտոլի^նք,
Փափա,
Հարցուցի երբ
աւարտեց
իր պատմութիւնը
է
ՊաՀ
մր մտահեց։
Յետսյ.
Ո՛չ , ինչո՛՛ւ
հպտռլիմ
, Հաբցուց
:
^թէ
Հօրլօք
ղեբման
լրտես
մ յ ^ է . Հաւա
նաբար
ձեղ ճան չնա
յ.
կարհեր.
միտյն
մեհ լրտեսները ղիս
կր ճանչնան, ոչ թէ ասոր
նման
ե բկբո բդնե
բ բ ։
Եթէ կասկահի
աւելի
լալ. իսկոյն կր Հասկնամ թէ
իրապէս
լրտե՛՛ս
մբն է : Աակայն չեմ ուզեբ որ այռ
բանբ պատաՀիլ
որոփՀետեւ
Հօրլօքբ
ձերբակալե–
լոփ
ոչինչ կր շաՀինք, կս կ՚ուղեմ
ձեռք
անցբնել
իր
վարպետբ•
֊ ֊ Սակա/ն ես րսել
ուղեցի
թէ––՛
71
^^՚"^^
Իհ Բ"ել ուգեցիք.
պիտի աոա–
շաբկէիք ռր պեխերս
ահ^իլեմ։
Պատասխանս«ռչյ^
ք ,
Եեբունին
շաա կր Հպարտս^աբ
իր պեխերով
որսնք
բնաւ ալ վայելուչ
չէին։
Ամենափսքբ
^կ^
նարկ մբ անոնց
մասին կը վշտացնէ
ր Փօնթիւին
:
՚ քԼ՚՚Ւ
1
Բ՚՚^Լ
կ^ուղեմ թէ նոր
Հագուստի
մր պէտք
ունիք։
Արզ արեւ
Փօնթիւի լ^ալ Հոգ չէբ տանէր իբ
Հագուստներուն։
Ուրախ էր անոր Համաբ որ Հան
գիստ
թողեր էի իր պեխեբր,
ուստի
սիրոփ
ըն—
գունեց
նոր զղեստ մբ ղ^ւելռւ առաքարկս
:
Ե ր կո Լ շա բ թ ի առաւօտ Փ<^թիւի պատ բաստ էբ
գորհին
գլուխր
երթալու
։
Մինչ այդ Մ արշրլ
խոբացուցահ՛
էբ
քենու–
թիւնէներր
Հորլօքի
մասին,
սակայն
դարձեալ
կաս
կահ ե լ ի ո չինչ կար
մ արգուն
մ ասին : Ոստի
կանու
թեան
տեղեկադրին
Համ աձա
յն
Հօրլօք
անփնաս ;
քա ղ ա քա ցի
մ բն է ր , կո բնակէ
բ առանձին
իր սե– ՚
փական տան մէք. առօրեայ
գորհերը կը տեսնէր
կին մը։
Երկուչաբթի
երեկո
յ Հետաքբքրութեամբ
կբ
սպասէ
ինք
Փ օն թի
լիի , որ վերադարձաւ
ղուաբթ
արամաղբոթեամ բ ։
Գորհերբ
կարղին են ըսաւ
։
Նախարարին
կարգաղ
րութեան
Համաձայն
զիս տեղաւո
րեցին
^օբլօքի
սենետկբ։Նոյն
սենեակին
մէք երկու
տա–
ԲԷՁ
ոբիռբդնեբ
ալ կ՚աշխատին
, իմսեղանս
Հօր–
լօքին մօտ կբ գտնուի
։ Լալ մ բ կ յնամ գիտել
ղայն :
հյօսեցա*ք
բնաւ
իրեն Հեա
է
Անտարակոյս
։ Նկատելով
որ այր
բլլալոմ
միայն ան կայ մեբ սենեակին
մէք. Հարցուցի
թէ
ո լր կրնայի
լուալ
ձեռքեբս : Շատ
"Իբ՚*^լիբ
վե
րաբերում
մբ ցոյց տուաւ
ինհ՜ի
Հանդէպ։
Ր՚^յՅ
անշուշտ
մինչեւ
երեկոյ պարապ չէք
նստիր.
ինչո^վ կը ղբ**՚գիք
՝
Fonds A.R.A.M
