ՏոէԱաԽյ
գաղութը
Հ *
Մ՛ Ը՛ Մ ի
Աթէնքի
ներկայացուցիչը,
Վարդգէս
ՇաՀինեան,
որ վերԼերս
Աուրիա - Լի -
րանան դացած էր, մասնակցելու
Համար սլաագմ ՚
մողովին,
Հեաեւեալ
աեղեկութիւններր
կր Հաղոր
դէ
յունաՀայ
դաղութի
մասին. --
Գաղութր երր \922ին
կաղմուեցաւ,
կր բաղ -
կանար
80
Հաղար
Հայերէ։
\924ին այս թիւր
իքած
էր
60
Հաղարի,
իրրեւ
Հեաեւանք չաա մր
Հայերու
Ֆրանսա ել այլուր
ղազթելուն
։ \925ին մաս մր
ներղադթեց
Հայասաան
ես մինչեւ.
1928,
թիւԱ է ֊
ի ւ ւ
40
Հաղարի։
Տեաոյ
դաղթեցին
ղէպի
Հարալ.
Ամերիկա
ել. Համրանքր
իքաւ
32
Հաղարի։
1945^5՛
մինչել
այսօր
չորս
Հաղար
Հայեր
մեկնեցան Հա
րալային
Ամերիկա
, իսկ
1946 47/5՛
աւելի քան
18
Հաղար
Հայեր
ներդաղթեցին
Հայասաան։
Յունաս֊
աանի ա յսօրու ան Հայ ղաղութի
թիւր
մօա
9000
է ։
Հա յե րր րնղՀանրապէս
Համ աիւմ րոլած
են
մայրաքաղաքր
, Աթէնք եւ չրքականերն
ու ղաւառ–
ներր,
Պիրէոն,
Աելանիկ,
Ֆիքս,
Բոքինիա,
Աինկ–
րու, Նէա Ամիրնի,
եւն.։
Փոքր թիլով
Հայեր կան
նաեւ
կղղինե րոլ ել Հիւսիսային
Յունասաանի
մէք<,
Գավալա
, Աղեքսանդրապոլիս
(Տէաէաղաճ)
,
Բոմոթինի
(Կիւմիւլճինա)
, Տիաիմոթիթօն
(Տէ՚քօ֊
թիքա)
, ՝Բսանթի
, եւայլն :
Աթէնքի
մէք կայ Առա ք1, որ դա րանր ,
նորաչէն
եկեղեցիով։
Բոլոր
թաղերուն
մէք կան եկեղեցի -
ներ , իրենց
կից աղղ • վարմարաննե րով :
1950^5»
ի
վեր,
երկու
մասի բամնուած
վարմարաննե
ր ր
(Բա
րե դործ ական եւ կապո յտ յՏաչ
)
մ իաց ան : Ուսում
նական
հքորՀոլրդր
սաանձնած է կրթական
ղործր,
Աղղ. • կեդր • վ^ար չ ո ւթ ե ան
Հովանաւորու
թեան
տակ։
Բոքինիոյ
եւ Ֆիքսի
աղւլ • էիա րմա րաննե րո ւն
մէք կայ
500
աչակերտ։
կաթողիկէ
Համայնքր
չու
նի իր վարմարանր,
սակայն
կ՝օմանդակէ
մեր
վարմա րաննե րուն
ե ւ. իրենց
ւլա ւակնե րն ալ Հ ոն կր
յաճաիսեն : Բողոքական
Համայնքր
չի
մասնակցիր
ղպրոցներու
միացման
:
Հայերր
ներկայիս
նիւթական
միքակ
վիճակ
Գաղոէթհ
գաղութ
Պ– ՃՕՐՃ ՄԱՐՏԻԿԵԱՆ
չարունակելով
իր
պաո յտնե րր
Աիքին
Արեւելքի
մէք, Հանդիպած
է
նաեւ Գամասկոս
, ուր այցելած
է Հանրասլեաու
-
թեան
նախաղաՀ՝
Հաչիմ պէյ Աթասիի,
րնկերակ–
ցոլթեամր
ղնդապեա
Հրանա
սլէյ
Աալոյեանի
,
նաիսկին երեսփոխան
Ֆրէա պէյ Արսլանեանի
եւ
րնկեր
Աարղիս
Պապիկեանի։
Աիրալիր
րնղունե -
լուիժենէ
մր վերք,
Հանրասլեաութեան
նախաղաՀր
յայտարարած
է, թէ ինք եւ իր մողովուրդր
միչա
դոՀ են Հայերէն։
«ՎսաաՀ
ենք որ ռնոնք
միշա
լալ , Հաւաաարիմ
քաղաքացիներ
են : Անոնք
մեր
եղբայրներն
ենու կր վայելեն
սուրիական
քաղա -
քացիի
իրաւունքներր։
Հայերուն
Հանղէպ
մեր ու
նեցած
ղդացումներուն
ծանօթ է
ղնդ •
Հրանտ
"/էյ՛ » Պ՛ ճ. Աարաիկեան
շնորՀակալութիւն
յայտնելով
րսած
է
«Աենք
միշտ
երախտասլարա
ենք
ձեղի ել Աուրիացի
մողովուրդին
: Ես ամ՛երիկ
եան քաղաքացի
եմ , րայց Հպարտ եմ Հայ
ծնած
րլլալուս
Համար։
Ամ՛երիկայի
\50 Հաղար
Հայերր
մեծ սէր եւ երախտաղիտոլթիւն
ունին Արաբ մո -
ղովոլրդին
Հանդէպ ել արաբական
ղատի
քարո -
ղիչներն
են»։
Պ. ճ– Մարտիկեան
այցելած է նաեւ
առթիւ
, ֆրանսացի
օրադրող
մ ր Հարց կուտայ
•
« Ընկե ր վար ական պետր աւե լի
յիմ ա՛՛ ր է
թէ աւելի
չարամ՛իտ : Ր՛՛նչ կր Հետապնդէ
ղործա
ծելով
լեղու
մր , որ այնքան կր յիշեցնէ
մ՛ի ոմն
ՀիթէէրՐ-ւ
ղործի
ղլուխ
ղալէ առաք։ Որ
բ1ւղդիմու–
թիւնր
կամ աւոր խափանարարութիւն
մ լ^ւ է եւ կր
ձւլ տի պատրաստե
լ մ ենա տ ի րո ւթեանց
ճամ րան
է
Ե իմէ. բնդՀանուր.
.լնա րութեանց
մ էք յաղթէ
րնկեր
վարական
կուսակցութիւնր,
Պ • Շումախրր
պիաի
խւբղա
յ Հիլկրնպէրկի
դերր եւ
լա յնօրէն
պիտի
բանայ
արկածախնդրութեանց
ճամրան
իր ղօրա -
վարներոլն
աւլքեւ։ Գեռ
1947/5՛,
իրաւունք
ու -
նք, ինք յուսալու
, որ գե րմ անական
լնկերվարոլ
֊
թիւնբ
աւելի լաւ կե րպա րանքով
մր ի յայտ
պիտի
՛լայ , քան ին շ որ է ր Վա
յմ արեան
Հանրա սլետ ու -
թեան
շրքանին : Ամէնէն
սնամէք
աղդայական
կա–
չւօտարաղձոլթիւնր
ՀրաՀրելով
, գե րմ անացի
լն -
կե րվարականնե
րր կարծել
պիտի տա
յին , թէ իրա
պէս
ոչինչ կբ փոիսոլի Գերմանիոյ
մէք եւ թէ րո
լոր
Գե րմ անա ց ինե րո
լ ուղած
Եւրոպան
, Գերմ ա -
նիոյ
կողմէ ղեկավարուելիք
Եւրոպան
մ իա յն կրր–
նայ
րլլալ »:
Թ-Ա-Թ՛
ունին,
րնղՀանրապէս
աբՀեստաւորներ
են, բայց
կայ
նաեւ վաճաո ականնե լաւ փոքր
թ ի ւ
մ ր : Հպա–
տա1թւերր կր վայելեն
յոյն քաղաքացիի
րոլոր ի -
բաւս
լնքներբ :
Հա յկական
կեանքի
մէք կարեւո
ր դեր
ունի
կապոյտ
իյաչր, որ ամէնէն
աւելի կր ղբաղի վար.
մարաններոլ
նիւ թական
մ ա տ ա կա ր ա լ։ ո լ թ ե ամր :
Յունաստանի
մէք մ իակ կանացի
կաղմ՛ակերպու
-
թիւնն է : Անոր ղլխաւո
ր
ղ ո րծ ե ր էն մ՛է 1լն ալ ա–
մաոնային
՝^՝Հ\^\^երն
են , տկարակաղմ
աչակերտ -
ներոլ
Համ աբ ;
Ե րիտա սա րգա կան
կաւլմ ակե րպո ւթեանց
մ էք
Հ– Ա՝. Ը– Մ-ն է որ գոյութիւն
Ունի
\924էն ի
վեբ։
՚քյաիսապէս
Հիմնած են «Արմենիա»
ֆութպոլի
խում րբ , որ երկու տարի մասնակցած
է Յունաս -
տանի Ա. կարգի
ախոյենական
մ՛ր ց ո
ւմնե
բուն
,
սլաաոլարեր
յաքո
լլո ւթի ւննե րով։
Հ. Ա . Ը՛ Մ՛
ուեի իբ մ ասնաճիւղե
րր։
Աինչել
1932
դոյոլթիւն
ունեցած
սկաուտական
իսում բեբու
անղամներուն
թիւր անցած էր Հաղարբ : Ներկա
յիս , Հ՛Մ՛
Ը -
Մ ՛ւ՛ ֆութպոլի
խումբր կր մասնակցի
Գ. ղասի ա՛– •
խոյենական
մ ր ց ո ւ մնե րո ւն : կան Պասքէթպոլի
է
4
խումրեր
(2
աղքկանց
եւ
2 մանչերու)
Աթէնքի
եւ
Աելանիկի
մէք։
1950^^5՛ /
վեբ •> սկաուտական
կաղ֊
մ ակե րպո ւթիւնր
ղ րոլած է ամ ուր
Հիմ երու
վբայ
եւ ինչպէս առաք. Հիմա ալ կ^անգամւոկցի
Յունա
կան Ա կաո ւաա կան Գաչնակցութեան
: Կր մաս -
նակցի տեղական
բոլոր
չա րմումնե
բուն , իր
առան
ձին
խում րերով :
՚
Հ.
Մ– Ը– Մր,
1950/
Լոնաոնի
Միքաղղային
Հանդիպում
ին մասնակցեցաւ
երեք
սկաուանե
րով
,
.իսկ
Յոյներր
15
սկաոլտներով։
Հ. Ա. Ը. Մ .էն ղաա եւս կան մարղական
մի
ութիւններ : Աաբմնա կրթական
չարմման
Համ
աբ
Բոքինիտյի
մէք 1լօդտաւլո
բծուի
կապոյտ
ի) տ չ ի
Զաւարեան
մ
անկա
պա րտէղի
սրաՀր , իսկ
Ֆիքսի
մէք
կայ
սեվւական
ակումբ։
Գա յլիկնեբու
թիւր կբ
Հասնի
260/ :
«ՅԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
(66)
կրթական
նախարար
Րաիֆ պէյ Աալքիի
, որ րսած
է
. «Պղտիկոլց
ծանօթ եմ այս սքանչելի
մողո -
վուրգին։
Երբ
1915/5՛,
Հայեր
ծննդավայրս
Համա
եկս
, ուչագրութիւնս
ղրաւեց
ին իբրեւ
աշիւա -
տասէ՛ր մողովուրգ.
Այսօր ալ վստաՀ
ենք
Հայերու
Հաւատարմութեան
: Անոնք
մի շտ եղած են
մեղի
Հետ,
մեր աղատաղբական
պայքարին
մէք։
Պ. Մ արա իկե ան ա յց ե լած է
նաեւ
Ա ո ւր ր ո յ
սկաոլտ
. կեդրոնր
, րնգունուած
է
սկաուտասլետ
Պէքբի
պէյի
կողմէ : Պ– Մ աբտիկեան
յայտարարած
է. թէ ինք Հ. Ա . Ը. Մ-ի Հիմնադիր
անգամներէն
է ել անոր սկաուտր,
իսկ՜ Հիմա՝
ամերիկացի
սկա.
ուա։
Պէքրի պէյ պատուած
է Պ– ճ
.Մարտիկեանր
Աուրիացի
սկաուտի
տիտղոսով,
յանձնելռվ
ան -
գամատետբ
մր։
՝)Հ, Պ ՝ ճ ՚ Մարտիկեան
, իրրեւ
Համակրանքի
արտայայտութիւն
Հալէպի « Արեւելք » օրաթեր -
թին,
Հաղար
սուրիական
ոսկի
(100
Հաղար ֆր •)
նուիրած է տպարանին եւ սբաՀի
ֆօնտին ։
ՀԱՄԱՏԱՆՆ
(Պարսկաստան)
Հայ
Համայնքր
կր բաղկանայ
շուրք Հաղար
Հոգիէ։
Հայերր
ունին
իր^նց
առանձին
թաղամասր,
եկեղեցին
,
աղգային
ղպրոցր։
Այս ղոյգ
Հասաատութ
իւններ
ր չունին
ե–
կւսմուաի
մնայուն
աղրիւր։
Տ՚ողովուբղր
կուտայ
շո՚-բք քսան
Հաղար
թուման
տարեկան։
Եկեղեցին
րաբձրապարիսսլ
եւ դեղեցիկ
շէնք
մ լն է ։ ^քխա -
աէր Հոգեւոր
Հովիւն է Արիստակէս
Աիրղայեան
:
Երեք տարուան
մէք Համայնքր
ունեցած
է
45
մկր
տութիւն,
10
պսակ եւ
13
մաՀ։
Աղդային
գպրոցր
ունի
170
երկսեռ
աշակերտ
,
10
դասատու, աես -
չութեամր
Պ՛ Արամ ԱլլաՀվեբղեանի
:
Համայնքին
ղրադարանր
կբ պաՀուի
«Րաֆֆի»
Աչակութա
-
յին Միութեան
Հ սկո ղռւթ ե ամ բ ։ Այս
միութիւնր
ունի
60
անդամ - անդամ
ուՀ ինե ր : Կայ նաեւ,
30
տարիէ ի վեբ. Հայ կանանց Բարեգործական
Մի
ութիւնր
,
50
անգամ ո ւՀ ինե ր ո վ , որոնք
կ՝օգնեն
չքաւորներուն
եւ գպրոցին : Հայ Համայնքր
բաբե–
Կ^.9/՚Կ է. "Ր"չ թ հ - ՚ ՚ Վ
Հ " ՚ յ ե բ կբ ղբաղին
գորղի ա–
ււեւտռւրով
։ Բաղաքր
ունի մէկ չարմանկաբի
սբ–
րաՀ , Հիմնուած
եբկոլ
Հայերու
նախաձեռնոլ
-
թեամ
ր։ Հա յե ր ր ունին
նաեւ
կարող
րմ ի շէներ
,
մասնադէտներ
ել արՀեոտաւորներ
, որոնք սեփա -
կան դռրծի տէր են : Բսան
տուն
Հայ
բողոքական
կայ, որոնք
ունին
իրենց
մռղովաբանր։Պատուելին
է Յակոբ
Մուդոյեան
, ոբ
25
տարիէ
ի վեր կր պաշ
տօնավարէ : Հինգ
տուն ալ շա բա թասլաՀնե
բ կան
է
Այս
երեք
յարանուանութիւննեբր
սիրով
կապուած
են իբարու :
1|.
ՊՈԼՍՈՑ ԳՐՍՒՈՒմԸ
Բօքռյի
նաւերէն
քառասունի
չափ
նաւաղներ\
աղէտին
պաՀուն
յաքողեր
էին լողալով
մինչել ծո–՛.
վեղերք
Հասնիլ : Հոն Թուրքերբ
տնմիքապէս
ձեր
բակալեցին
ա յս գմբախտ
պաաանիներր
,
ձեռքերր
կոնա1թւեբռլն
կասլած
տարին
սլարիսպին
առքեւ եւ
ծովեղերքին
վրայ,
Աուլթանին
Հրամանով, խոդ -
իսողեցին
իրենց
ղէնքի
բնկեբներուն
աչքին
առքեւ,
որոնք
պարիսսլին
րարձունքէն
Հանդիսատես
կ՝րէ–
լային , կատաղութենէն
գողալով։
Թէաալտի
կ՝րսէ
թէ «սուր
ցիցերու
ղարկին
իրենց յետո յքէն» եւ թէ
անոնց մէք գմրաիսա
նաւուն
սպաներէն ալ
կային։
Ա յնքան
ղարՀոլրե
լի եղաւ
պա չա րեալնե բուն
ղղա–
ցած
ցաւր որ կայսրր
"Բ
"չեց
արիւնալի
վբէմ
մր
լուծել եւ իր Հրամանով
իրարու կապուած
բադ -
մաթիլ
թուրք
գերիներ
, երկու
Հարիլր
վաթսունի
Լափ,
պարիսսլին
վրայ
չարեցին ու ամէնէն
րարձր
որմածակերէն
կաիսեցին
, թուրք
բանակին
աչքին
առքեւ,
ճիչգ վենետիկցի
խեղճ
նաւտղնեբոլ
չար -
չարուած
տեղին
ղի՚մացբ
։
Բոլոբ այս գերիներու
մաՀացումբ
յայանի է
Որ
անւղաւոում սարսափով
լեցուն տեսարան
մ ր ե–
ՆԱՄԱԿ
ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՆ
ՀԵՎՒՆԱԿԻՆ
ՒՐԱՒՈՒՆ՚ՐԸ
լ
Այս
աղիտալի
ւմն յաքողութիւնբ
, կ՝Ր"է Ֆբ -
րանցէս
, ճենովացիներոլ
եւ Վենետ
իկց իներու
մի
քեւ
րուռն
վիճա բանո ւթիւննե
բու պատճառ
եղաւ։
Աոաքիննեբր
կ՝ամ րասաանէին
երկրորղներր
, մա–
նաւանգ
Բօքօն , թէ իրենց անկարողութեան
սլատ
ճառով
յառաք
րերին այս աղէտր։
կայսրր, Հաս -
կնալով որ վեբքի ի վերքոյ
ղործր
կոիւի
պիտի
յանգի,
աճապաբանօք
անոնց մօտ գնաց եւ սլտղա–
տեցալ ռր այս աՀռելի
պատերաղմին
արդէն
այն
քան
զարՀուրելի
սարսափներուն
վրայ
ներքին
կոիւի
մր նոր ղարՀու բանքն ալ
չաւելցնեն
, ու
այնքան
լալ խօսքեր
րրաւ որ կրցաւ
վերքապէս
Հանղարտե
ցնե
լ զիրենք :
Բոլոր այդ օրերբ, եւ ամսուն
մնացեալ
օրերն
ալ Թուրքերր
չարունտկական
յարձակումներ
ղոր–
ծեցին
ցամաքի
կողմի
պարիսպին
ղէմ :
Ա"1ր1
՚Լ
18/5/
իրենց առաքփն
յարձակմտն
ան յաքող
վեբ քա
ւորութեան
լաքորղ եց , զրեթէ
անրնգՀատօրէն
,
կաւոաղի
թնղսւ՚էւօթաձդութիւն
մբ :
« Թնղանօթնեբր,
կ՝րսէ Պարպարօ,
վայր -
կեան մբ չէին դազրեր
որոտալէ եւ երրեմն
պարիս–
Ալին մէկ մասբ կր ւիլցնէին,
երբեմն ալ
քաղաքր
մեծ
վաանղի
մէք կ՛՚իյնար, իսկ մենք,
քաղաքին
մէք,
ամէն սլէաք եւլած
տեղերուն
տակառնեբռվ
,
վւա յտէ
ձողերով ել Հողերով
նո բողո
ւ թ իւններ բ–
րինք , այնսլէս լաւ որ առաքուանին
նման, ճչմա -
րի՛ո պարիսոլի
մր սլէս
ումո վ կբ կանգնէին
նո -
բէն»
։
Հաւանական
է որ, կ՚՚րսէ
Փիբո , Ապրիլ
2^ին ,
Թուրքերր
մեծ թււղանօթր
իր տեղէն
Հ անած
եւ
ՏԷԱՒՆ
«Յառաք »ի Աայիս
16/
թիւին
մէք,
« Վասպուրականի
Հերոսամարտր»
վեբնաղբով
թղթ ակց ութե ամ ր ակամ ա յ զանցառութիւն
մ ր ր -
րած
բլւալով
, իսղէճի պարտք կբ Համաբիմ
գարմա–
նել ղա յն ։ Այ՛լ
տօն ա կա տ ա ր ո ւթ ե ան
լնթացքին
նեբկա յացուած
ե րկու
պա տ կե բնե
ր բ՝
«Շ իր
ինի
տիկնոք սպանութիւնր»
եւ «Վո ամ եան
բանաին
մէք», առնուած
էին Պ– Ղ, • Ա ելոյեանի
«Վասպու -
րականի
Հե րոսամարտր»
դրքէն
։
Յ՚սճաիս
այսպիսի
ւդարաղանեբ
մոռացութեան
կր տրուին
թէլթակիցներու
կամ
կաղմ ա կե ր պի չ
մարմիններու
անփութութեան
պատճաււով,
ինչ որ
անարգար է : Որեւէ ստեղծագո
րծութիւն
պէտք է
վարձաարուի
բարո յական թէ նիւթական
տեսակէ– \
աով
, մանալանգ
մ՛տային աչիսատանք
մր , որ յա
ճաիս արղասիքն է եբկար
տարիներու
տքնութեան
։
Այս
առթ
իլ Պ • ՛Լ • Մ ե լո լեան աբգաբօբէն
կբ ,
գանղ ատի , թէ իր զ ործեբբ կբ նեբկա յացուին
ղա
նաղան վա յրեր , առանց
նո յնիսկ
յիչելու
Հ ե զինա
կի
անունր : Անչաւչտ
իրեն կր վերաբերի
սլաչտ -
պանե լու իր իրաւունքներր
ել սակա
յն լաւ կ՝ բլ -
լար
, որ քիչ մր օբ ինակ առնէ ինք եւրոպական
եր
կիբնե բէն , ուրմ ասնաւո
ր օրէնքնե
ր սլա չտպան կր
կանղն
Լն արուեստագէտներու
եւ գրական
մ չակ -
ներոլ
իրաւունքներուն
:
Մեր
Հեղինակներր
—֊ խօսքս
բէւգՀանրապէռ
թատերղակնեբռւ
մասթն է - ղմբաիստաբաբ
՛լրր ՜
կուած
են նման
օրէնքներու
առաւե լութ իւննե րէն ,
Հետեւարար
մեր բոլորին
պարանէ է յարգել
անոնց
զրական վաստակբ եւ մեր
Հնա րաւո րութեանց չա–
վ՚ո՚է օղտակար
րլլալ
նաեւ
նիւթապէս
, եթէ կ՛՛ոլ ֊
ղենք որ աղղային
թատերական
ղրականութիւնր
եւս ղաբդանա
լ եւ Հարստանա
յ նորանոր
դործերով
։
գ.
Պօյսւնեան՛
Աէն
Ռօմէնի
դրան
գիմացր Հաստատած
ԲԱ
՚"ն ,
այսինքն
այն տեղր
ճիչգ , ուր ճիուսթինիանի
իր
խումբովր
ղիրք
բռնած էր, եւ պատերր
ամէնէն
տկար ել ամէնէն
նուաղ
րարձր
էին ։ Այգ վ յ " յ բ ՜
կեանէն
սկսեալ, այգ Հրէչային
մեքենան
վայր -
կեան մր չգագբեցալ
պարիսպի այս մասր
ծեծելէ
ու մինչել
վերքն ալ չարունակեց
այսպէս :
(Շար.)
Fonds A.R.A.M
