€6ԱՌԱՋ
»
յց. ՀԱՏԱՍՏԱՆԻ
ԳՐԱԿԱՆՈԻԹԻԻՆ
Ս՚հնք իաւլազ էիքւք մեր լեււԹնրի պէս ,
Դւա-ք հալմհրի պէս խլուժեցիք վ այրա գ ,
Մենք ձեր դ է մ ելսճնք մ ե ր լեսներլւ պէս,
Դ ո ւ ք հ ոզմ ե ր ի պէս ոոնացիք վ այրա գ •
ի ա յ ց մենք յ ա ւ ե ր ժ ենք մ ե ր լեուների պէս ,
Գ ո ւ ք ճողմհրի. պէս կը կ որչ է ք վ այրա գ :
8ՈՎՀ-
ՇԻՐԱԶ
գրուած : Կրնար ապրիլ
ան
,
ով
ումեղ էր ոգիով,
յամաո
կամքով,
չաբքաչ
մարմնով
ու
խիղախ
սիրա ով :
V
եծ
պաաերաղմի
թոՀ
ու րոՀին
մէք, երբ
բո
լոր ճակատներու
վրայ
արիւնբ
գեաեբոլ պէս կբ
հոսէր,
երր ամէն
մողովուրգ
քաչուած
իր պաա -
ես/1.ի մէք, իր րախար կր կոփէր,
ե րբ որ ամ բոխ.
ներբ խելագարուած
(«վարղապեա»
Արէ
լի
է՛"– -
սաղրարներխ)
ռուսական
վւաււապանծ
բանակի
,
հրապուրուած
,
իա րո ւ ա ծ
բոլշեւիկ
քուրմերու
սսէոբաչունչ
բաոեբէն
կր
չքէին կովկասեան
ճա -
կաաբ,
հայոէթիլնբ
մինակ,
աոանց
ղինակց
ի ,
զէնքի
(նաեւ առանց
հողեկս/հ\ րոբոաներու
ղո
յն. -
՚լ՚ւ՚՚յ՛՛՝
Աբէւներոլ)
կր մնար դէմ- գիմաց
թքքա -
կան
հռրդանեբու։
կենաց
ու մահու
պայքար էր։
Հայաստանր
կամ պէտք է դառնար
համատարած
ղերեղմանատուն
կամ վերածնէր
իբրեւ
փիւնիկ :
Ո րբեր ու
Հա յրեն իքր
ոլա րաա
ւ որ է ր ապ
բիլ ,
Հայկակս
/Լութիւնր
չա բո ւնա կե լո
ւ
Համար : վար -
դաննեբու ու վաՀաննեբու
աւանդ
ձղուած
Հա -
յաստանր
ծառացաւ
Թ՛ուրքին
գէմ։
քքբզնկայէն
մինչեւ
Պաքռւ,
Նախիքեւանէն
մինչեւ
%արաքիլի–
սկի
ձորերր
հայութիւնր
ղէն ի
ձեռին
խոյացաւ
թու րքթ^՝
ոսոխին
դէմ
Հ
(Լռտնց
զ ա ւանանքի ,
հատուածի
, կուսակցական
խ տ բ ո ւթ ե ան
Լայգ
օ -
րեբուն
բոլչեւիկեա
՛ն
թ ո
յն
բ Աբէլնեբու
եւ
բնկերու
թեան
ղարշահուո
բերնով
տււկաւին
չէր
յաքողաե՜
թ րքա
ցնե լ , ո ուռ ացնե
լ Հա յր)
Հա յութիւնր
կռուե
ցաւ
թուրքին
զէմ ճակատաղ բական
օրեր յատկա–
պէս
երեւան
եկսքԼ։
I)աբտարապաւոի
, ք՝աչ - Ասլա -
բանի,
%ա րաքի
լ իսէի
մէք։
Բանի - քանի
Հաղար^ւեբ
իրենց
թարմ
արիւնր
խաոնեցի՚1ւ
սրբազան
Հողին,
որպէսղի
ապրի Հա -
յու թիւնր
, Հա յաստանր :
կատարուեցաւ
պատմ ական
Հբաչքր
, հայու -
թիւնր
յաղթեց
, թուրքր
պա րտաւռ րուե ցաւ
ճանչ֊
՝հալ մեր անկախութիւնր
(Թուրքէ՛ն
աւելի վատե–
բր , Աիկներոլ
վոհմակէն կր
մերմեն
ճանչնալ
պատմ՚ականւ. թուականր)
:
Գարեր ուղարեր
, լուսապայծառ
քաՀր, Աա
յիս
28/
պաամական
թու ականր պէտք է
լուսաւո
րէ մեր պատմութիւնր
ու պէտք
է
ողեւո բէ
զալոց
սեբունդներր
: Հայութեան
վեբածնունդր
պաամա
կան փասա
է,
Աայիս 2Տր
արիւձնբ անանուն
Հե
րոս՛ներու
։
Յարգանք
վնգապետ
Աովսէսեաններու,
Զ^մլ -
եակներու,
Աոնիկներու
ու Հազարաւոր
անծանօթ
Ա ովսէսեաններու
որոնք
մեռան
Հայութիւնր
ու
Հաւաստա
՚ն
\ո
աարեսնեւու
համար %
՚
^՚" ՚
՛Ա. ՈՒՐԱՐՏԵԱՆ^
ՅՅՐ Դ Տ«ւՐԵ՚>ԱՐ11ԻՆ
և ա ս 2 8
Անթիւ
վերյիչումներ
պաչարում
են մեղ Աա -
յիո
28/
նուիրական
օրր : Արրացած
վայրեբի
ու
մարղկանց
տեսքեր,
ցոլքերով
ողողուած
, րարձ -
րանում՛
են մեր Հոդու
խորքից
, Հրճուանք
ու
թա–
/"/ծ
իսաւ
^Նելով
մ իմ եանց ։ ինչ երքանկութիւն
, որ
""Ղբեցինք
նրանց Հետ եւ էնչ կսկիծ
, որբաման -
ուեցինք առ
յաւէա։
ԱՀա
Հա
յասաանր
, մեբ
աւ^իւ
Հայրենիքր
տիտա՜Լ լեոներով
ու ւլմբոլխաեայ
ղաչաեբով.
լճե–
րբ կապոյա
, գեաե ր ր փրփրուն
, մ այռերբ
խոմոռ՜,
անտառներն ու այգիներր
թովփչ
,
օրօրող։
Աբաբատես
/Ն.
աշվսաբՀում
արշալոյսներն
ու
վերքալոյսներր
վփթխարի
Հբավառութիւեներ
էէն
ծ ի ած անի
բո լո բ դո յնե րով
։ Գի՛ չե ր բ
մ իլիառ ու
մ իլիառ
աստղեր
, մ իմեանց
սեղմ ուած ,
ծածկռւմ
էին երկ^ւակամարր
գարձ՚եելով
նրան աստւլաՀիլս
։
Եբր
լուսնկայ
էր , լրյսն
այնքան խիտ էբ լփւ՚ում
,
որ թւում էր թէ երկիրն
րնկղմած է
կաթնաղռյն
Հեղուկի
մէք ։
Բուռն էր ու Համայնակուլ
մեր ոէրր
ղէպի
Հայրենիքր
։ Ա յգ սիրո
յ մ էքն էր կեանքի
իմ՛ ասար ;
Երիաասարգ
Հայգուկ
, քղեցի
Պօղոս ,
անՀուն
յոյղովիր
երդն էր երդում
Հաբիլրղա
յլա
յլ, ոբ
մ իա յ՛Լ։ մ՛էկ րառ ունէր
ՀայասաԱ1|1յ :
՛Նա
երդում
էբ-ք աբտասւռւմ
ու ցնցում
բոլորին
։
Հայասաան.
այս անունի
մէք
մոզովոլբղբ
գնում էր Հա յկական
ազատութեան
, եղբա յրսւ -
թեան
, խաղաղութեան
, ստեղծաղործ
աշխաաան -
քի ուբւսբօրոլթեան
իմաստր
։
Հտ
րիւրաւոր
տարիներ
մեր աղդր
մերթ առ -
կայծեալ,
մ՚երիմ մոխբածածուկ,
կրեց
իր
Հոգու
իսո րքում
ինքնիշխան
ՀայտստաՂի
կբակր
։
Ա ա յիս
2-^ր նրան
Հանեց
ց անկո ւթիւննե
ր ի ու
երաղների
աչխարՀից
ու գրեց իրականութեան
այլ
եւս յաւիտենական
պատուանդանի
վրա
յ ։
՛Օա
մ իայն՛ պատմ ական
յիչատակելի
Օր
չէ ,
ա
յլ աղգա
յի՛՛ն ում արգկա
յին
մի մ եծ
գտղավյսւր
,
"լ՛ի իրականացման
պայքարի
զինուորն է ամէն
մի
Հայ ճակատադրականօբէն
։ Խուսափել
նրանից
՚նչանակում է անզփտակցօրէն
դաւաճանել
թ^՚՚քն
իրեն ։
Հ.
3. գ. Աայիս
28/5՛
Հիմն էր գնում
բոլոր
Հայերի
անկախ եւ միացեալ
պետութեան
մո -
ղովբ գավար ու լնկե բվա րական
։
Հ.
3 • Գ • աղդային
կուսակցութիւն։
է ,
աղղի
Հոծ
մեծամ ասնո ւթե ո/ն\
ա չխատաւո
ր դասակար–
ղի կուսակցութիւնն
է ։ Ի գին անթիւ
գոՀողու -
թ
իւն
՛նե րի ստեղծուած
Հայ պետ
ութ
իւնբ ասպա -
բէղ
՚զիաի
չդառնար
հայ ղրամատէրերի
Համար
չաՀ ագո
րծե լու Հայ բանուոր
ին ու
գիւղա
ցուն
։
ԸնգՀակառակն
Հա
յասաանի
Հանրապետոլթիէ^բ
էր ել կր
լինի
ամէն տեսակի
տզզային
ու լնկե
րա
յին
անա բ դա բ ո ւթ ի ւն ի ց ու ճնչում
ից
աղատ
աչ -
իւատաւո
ր ի Հա յրենիք ;
Այսպիսով
Աայիս
28^
խորՀրգանչանն
է նաեւ
մ եբ
մ արտն չումի
ամ էն գո
յնի
բռնութեան
դէմ ,
լինի
նա կարմ իր , գեղին
, թէ ճերմակ
։
ՀԱՅԿ
ԱԱՐԳԱԵԱՆ
ԿԱՐԳԱ9ԷԲ ԵՒ
ՏԱԲԱԾԵՋԷԲ
€6 Ա ՌԱՋ > Ը
Երեսոլներեք
տարի առաք,
ղարեր
չարունակ
յարատեւոլթեամր
եւ խորուՏեկ Հաւատքով
սպաս -
ուած
աւեաիսր կր տարածուէ
բ քաղաքէ
քաղաք
^
գիւղէ
՛լիւղ,
տունէ
տոլն։
Ալանալով
սարէ սար.
Արարատէն
Արադած
, արձաղանղ
կուտար
ամէն
Հայու
սրտին
մէք։
Հայութիւնր
կբ Հրճուէր,
Երե
ւանէն
մ խնչել արտասաՀման
։
Գարաւոր
երաղր դարձած էր իրականութիւն
X
Աղատութիւնր
փչրած
էր ոտբուկութեան
չղթանե -
բր : Վերք պիտի
դրուէր
Հայ մողովուրղի
տառա -
սլանքներոլն
, ճշմարտութեան
յաղթանակով
;
1918
Աայիս
28/5,
նոր արշալոյս
մր կբ ծաղէր
Հ,այոց
աչխարՀի
վերեւ ու
I"
յդ փառաՀեղ
թուա
կանր
կ՝տրձանաղբուէր
մեր
աղգային
տօ^ացոյ -
ցին
մէք ։
Եբեսուներեք
տաբի առաք
, մեր
Հինաւուրց
պատմութեան
անմաՀ
գէմքերր, պաՀ մբ արթրն -
ցած
իրենց յաւիտենական
քունէն
, կբ
ցնցոլէին
Բաչ
ԱբարսւԼի
, Վարաքիլիսէի
,
Աարտարապատի.
յաղթական
թնդանօթներու
որոտոււՏ՚էն
։ կր հբր -
ճուէին
ոգիներր
1915/
մեր Հարիւր
Հազարաւոր
նաՀատտկներռւն.
ինչպէս եւ
1918/
ազատագրական
պաաերաղմի
րնթացքին
ինկած
զոՀերոլ
։ կբ խա -
ղաղէին
ողինեբր
Գաչնակցական
նաՀատակ գոբ -
ծի չնե րոլ եւ Հայրեւնիքին
Համար
ղոՀուած
ֆեաա
յիներուն
, իմ անա լով
իրենց
նուիրական
թազփն
ի–
րականացումբ
;
Մայիս
28/1
յալլթանակն
է գաղափարի եւ վճ–
ո-ական կամքի։
ժողովուրդի
մր ամէնէքն\
էական
իրաւունքն է աղատութիւնր։
Այգ իրաւունքին
տի
րանալու եւ ղայն պաՀպանելու
Համար
մողովուրզ–
ներր միչտ
ոլա յքարած
են , րմրոնելով ոբ
միայն
ազատութեան
մէք իբենց
Համաբ
լայն\ Հնարաւո -
բութ իւններ կր ստեւլծուին
ծաղկելու
, զարգանա -
\ու , ազգա
յի5ւ
աւանգութիւններր
եւ
մ չակո
յթբ
պաՀպանելու
, իրենց ճակատագրին
տէր գառնա -
լու
։ Աբքան
ծանր
րլլա
յ օտարի՛ն։ բսածբ,
ա
յնքան
ումեղ
կ^Բէէայ ՀտբստտՀ արուած
մողովուրգի
մր
ազատութեան
պաՀանքր։
Օտարին
գործած բար ֊
բա րոսութիւններր
, սարքած
տեղա
Հան
ութ իւննե -
րր
, քա
ւ
՛՛էե ր ր փոխանակ
րեկճե լու եւ
յուսաՀատե–
չոլ
Հայր,
ամրասիԼղեցին
անոր
աղատութեան
աէնչր,
լարեցին
անոբ
էլամքր տոկալու եւ պայ -
քարելու
։
Այ՛է կամքին
չնորՀիւ
ա.ն կրցաւ
իր
ազգային
Գ"յոլթիլնր
սլաՀել գարեր
չարունակ
։ Այգ
կամքն
էր որ պար տագր եց ան՝ Աա
յիս
191 8/5՛ ,
կերտելով
իր ճակտի
քրտինքով ել իր արիւնով
անկա իսո լ -
թեան
թուա՛կա՛նր
% ՝Աայիսեան
օրերու՛ն
կռուող
Հա
յութիւնր
իւրացուցած
էր Գաշնակցութեան
նչա -
նաիսօսքր
«Մ աՀ կամ Աղատո ւթիւն» : Վեբակեն -
ղանացալ
անոր
մէք
Աասունցի
Գաւիթներու,
Վարգաններոլ
, ՚Հաբարադի
Ա ելիքներու
ոգին եւ
էւչսլէս կբ գրէ լնկե ր Վրաց եան
իր
«Հա
յաստաՕփ
Հանրասլեաութեան»
պատմ՛ութեան
մէք,
«ամրողք
^ Բ
^11՚
ԲԲ է
"՛ԲԳ • /
չ՚՚՚^Լ
գարձած
, կռւում
էր
մաՀացու
թ^ւամոլ
դէմ»։ Եւ թ^ամին,
աւարտ -
Ո-ոլ
Թուրքր
սլա րտուե ցաւ
այն մողովուրգի
կողմէ
որուն անՀետացում՛ր
կրՀետաս^գէբ
գ ե ռ
եբեք
տարի առաք
։ Արիւնա Հեզ ճակատամ արտնե բբ
մ եր
մամ աէՍա կակից պատմ ութիւնր
ղարգա բեցին
Հերո–
Համաբ։
Հայր
անատստ է
այն չափով
միայն,
ինչ
պէս
որ անազատ
են րոլոր
միւս րախտակից
մոզո-չ
վոլրդ^ւերբ։
Ոչ աւելի,
ոչ պակաս։
Բայց
իր
Հոգոլ^
մէք
խորասլէս
սլաՀել է
ազասաւ֊թեան գ դ ա ցումը;
եւ տենչր
ղոլղբնթաց՝
ագատ
Ավւիւռքի Հետ
1
Մ ա յիսեան
կռիւներր
յեղափոիսեց
ին նաեւ
մո–
՚ լ ՚ ւ վ բ գ ի ամբողք
էութիւնր։
Հայ մոզովուրգր
գադ–
րեց
ագգագրակսւ|ն
միաւոր
լինելոլց : Նա
այլեւս
այս կամ այն պետութեան
է թ նիկ
մասր
չէր,
այլ
դարձաւ աղգ ի մի ձո ւլե լով
բո լռ ր
Հատուածներբ
քաղաքականապէս
։ Աենք դարձանք
ամրողքա -
կան
ազդ։
Գաշնակցութեան
ագգակերտման
մեծ՜
գսրծ՜ը
ա յստեղ
նո յնպէս ստացաւ
իբ տրամ արա -
նական
լուծումբ :
Եւ վերքապէս
Մայիս 2ՏրՀանդիսացաւ
Հայու
պատմակա՛ն– ամէնից մեծ նոլաճումբ,
տոլեց
ի–
րեն քաղաքական
Հայբե՚հիքի
ղդացումր եւ Հայաս
տանր աշխարՀաղ րական
րմ բռնում
ից ղա րձաւ ի -
բական
քա ւլա քական
Հայրենիք
, այսինքն
պետու
թիւն : Ոչ միայն
պետութիւն
, այլ
անկալս պեսաւ–
թ ի ւ ն :
Աայիս
28,
ասել է՝ յ^այր
պետական
մո -
ղովուրդ
իբ
սեփական, ացատ, եւ անկախ
պետռլ.
թեան
մէք։
Հայրենիքր
եւ ւղեաոլթիւնր
ն ո յն ա ց ա ն ։
Գմբախտաբար
Հայ մողովռւրդր
ձեռք
րերեց
անկախ
պետականութիւն։
իր Հա յրենիքի
մ իա յն
մէկ
մասին
վբայ։
Միւս մասր
մինչեւ
այսօր
մբ -
նոլմ է գրաւուած
Թուրքիա
յի կողմից :
Այսօր
վերյիչելով
մայիսեան
կռիւներր եւ
Մայիս
28/ ակա
/1
,
Հ՚սյ քաղաքական
միտքր
լնկած՛
է ղմուարին
գեղեբումների
մէք։ Նա ձզտում
է
ղծել ապագայի
ուդիներր
, Աայիս
2&բ
նոյնսլէս
Հասցնելոլ
իր տրամաբանական
լուծման
,
ուղիներ
գծել եւ միքոցներ
վնտռել
վերաղ բաւելու
Աայ ա–
պատկան մ ե ր պապենական հող ե րը ,
նորից
տէր
կանզ1նե
լ մ իւս
բ" լո բ մողովուրդևե
ր ի Հետ մ իասին
մեր
աղաառւթեան
եւ դարբնել
իրապէս անկախ
Հայասա ան :
Աա
Հնարաւոր
կարռղ է դառնալ,
որգեգրե
-
լով
միայն
Գաշ^ւակցութեան
քաւլաքական։
ուղեգի
ծր
ստեղծել
«Անկախ
, ազատ եւ Ա իացեալ Հա -
յաստան»
:
Յանդուգն է նպատակր
ել խրթիք՜Ա են
գալիք
ուղիներբ
: Գրա Համ ար
ա յ դ նսլաաակից
ա
յնքան
վախենում
են մ եր ամ՛ էն տեսակի
Հակառակո
րգ -
ներր, գերագասելռւէ
անաղսաւութիւնը :
Անոնք ա–
ւելի
են սիրում
կեւլծ-անկաի։
«սովետական
Հա յրե
նիքր» , քան իբական
անկախութիւնր
։ «Գերագա -
սոլմ
են
«Նո
յեմ բեր
29»/ւ ,
«Մ ա յիս
28»^՛^՛ յ
մ ռա
յլ
տերեւաթափ
Նո յեմ բեբբ
պայծառ,
ծաղկաւէտ
Մ
այիսէն։
Բա
յց
Հա յ մողովրգի
քաղաքական
եւ աղգա -
յին
բնաղդր
լաւ դիտէ, ոբՀայկական
ղատր իր
արդաբ
լուծումր
կրնայ ստանալ
միայն
«Աիաց -
եալ , աղատ եւ ա՛նկախ Հայաստան»ի
մ իքո ցով
յ
Հակառակորդ
Հոսանքներբ
չեն տօնում «Աա -
յիս
28»/; է
Ո՚ամ կավար
գործի
չր տօնում է, օրի -
՛նակ , Վասպուրականի
Հերոսամարտր
, բա
յց եր -
բեք Ատրաաբապւստ
, Բաչ Արարան
,
Վարաքիլիսէ
ղռ յամ արտր
։ Նո քն Հակառակո
րգնե ր ր տօնում են
«Նոյեմբեր
2 9 » /
նոր եւ խորթ
վարչաձեւի
Հաո -
տատման
օրր
Հայաստան պետւււթեան
մէք,
բայց
ասլերաիստօրէն
չեն տօնում այդ
պե տ ութե ան հիմ
նա դ րո ւթե ան օ ր ր ։
Գիբք
՛քբ որկր Հակասէ աար
րական
տրամ ա բանո
ւթե ան եւ Հայ մողովրգի չա–
Հերին :
Զենտօնռւմ
«Ա ա յիս
2&»ր , րա
յց
վա րձում
են
տէր
կանգնել
Հանրապետական
Հա յաստանի կա -
ռավարութեան
գիւանադիտակս^ն\
մ եծ յաղթանա -
կին՝ Աեվռի
գաշնագրին
յ
՛Բաղաքական
այս
ճղճիմ
Հաշիւներբ
չեն կա -
բոզ
փոխել
իրեբի
տ բամ՛ ա բանական
քէ)։
թացքր
։
Մ այիս
28
/1
ղնա լով
աւե
լի եւս խո րանում
է Հա
յ ո ւ
սրտին
մէք ել դառնռւմ է լայն մողռվրգակս^\
ղան–
դուածների
սեփականութիւն
։
Հայա ս տ անե այց աոաքելական ե կ եզե ց ս ւյ հայվ–
ուապետր ,Մ ա յր Ա թո ո ի ղահակալ Ամե նայն Հա
յ ո ց կաշյողիկոսր, կոնւլակով յ ի շ ե ց Սարտարաբա–
տը, հաշ Աբարանը ե ւ ՚ է ա ր ա ք իլիսէն ; Ե թ է Մ ա յի ս
28ր իր հերոսամարտերով միասին միս-արիսն ե ֊ ո գ ի
դ արձա ծ չ լին է ր երկրի ե ւ Սփիւռքի
հայութ-եաւն
համար, ա յ դ ձեւի կոնդ ա կի ե ր ե ւ ո ւմը անհնարին
պիտի լինէր :
Մ եր ազատատենչ
մողով րդի
աոողք
բնաղգր
աւելի
լաւ է րմրոնում
իրեբի
քնթացքբ,
քան
մանբ
մ ունր «քաղա քագէ տնե րբ» եւ քՍ ՚ Հայաստանի
ա -
նազատ
ռւ կա շկս/ւ գո ւած
վարիչներր
։
Մայիս
28ր էբ
է էէ
եւ կբ մնայ
Հայ
նոբագռյն՛
պատմութեան
ամէնից վեՀ, մեծ տօնական
օրբ ,
օր
յաւլթ անակի եւ Հ ամ աղղա յէճ՛ ցնծութեան
,
Օբ*
մեր
աղղային
, քաւլաքական,
պետական
վերա -
ծնութես/ւ
։ Օր
լոյսի
ել յ ո յ ս ի ։
V՛
ԹՈՐՈԱԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
