ԹոէէիԱ
աւ
ցած
ԽՄԲ
—
Ընկեր էյ– Րեգլար (՚Օաւսւսարդեան^ ,
վերջերս Յունասւռւսն գան
ո Ն ա ծ
ատեն այցելած էր
նաեւ տարարաիտ Միհրան փափազեանի.
կնո^ր
եւ զալկիքւ էւ րլ.յ՚;–յստեզծ Մանուկ Մանռւկեանի
գերեգլքանները :
Արցունքով կ՚արտատպենք իր նկարագրու թիւ
նր՝ սպանութեաքլ պարագաներու մասին —
Այսպէս՝
1944
ԳԼկտեմրԼր
\\ի .,իչ1.րր
հ
.սյ
ՀՀ
֊"սմայնավար
» ԼրիսւասսւրդՆեր
յւախած են
ՄիՀրան
Փ՚սփս՚ղեան/,
ղուսր :
է լ
խնգրած
են Մ/՚Հ~
բանէն, ոբ էնք, էբ աէկինբ եւ ոբգէն՝
աննման
Աեբզոն,
բնկեբանան
էրենյ
մէնչեւ
ոսաէկանա -
աուն,
ոլբ պարղ
ձԼւ ակե րպութեան
Համաբ
որոշ
ՀաբցումնԼ
բու ւղէաէ պաաաոխանէ
էն
ԵԼ
ճամբան
, նոյն ձեւով,
էրենց Հեա
աոած
են նաեւ ոչ Հեոուն
բնակող
ուսուցիչ ու բանաս -
աեղծ
Մանուկ
Մանուկեանր
:
Ապա
ամայի աեղ մբ մերկացուցած
են
իրենց
՚ւ
՚՚Հ^րր
՚
ԵԼ
աոաք սպաննած են Աեբղոն
, ապա՝
Մի>–
րանր, ապա՝
Տիկին
Աբչալոյսբ^
վերքապէս՝
Մա՛
նու կր :
Պատեցէք
աշէւարՀր
ամրողք՝
ղ ե բաղ
ո յն պա -
աի՚քի գաաապարաուածր
էրաւունք
ունէ
՛ք է թ ՚ 1
^ Ր ~
քէն
խնղ րանք մր բնե
քու :
՛իաշնակցականէ
կէն
րւ
/ալու
«.ոճէբ»էն
Համար
ղերաղոյն
«պաաէմֆէ
ղաաապարաուած
՚՚ւաեւ Տի—
կին
Արշալոյսր
վերքին
խնղ րանք մրն է ունեցած
:
Խնղ րած է •համայնավար
գաաախաւք
ղաՀիճ -
ներէն , որ նախ ղինք սպաննեն : Աղաչած
ո՛–
ծունկի
իմ՛ելով պադաաած է անոնցմէ , որ իր
ամուսինր,
՛ւ
անաւանղ իրղաւակբ, իբ ւսնն՚քան
Աերղոն
իր :
"՛չքին
աոքեւ
շսպաննեն
: Նախ սպաննենք
ՂԷ՚՚՚Ք ՚՛^՝^
ւսսրո՝
միւսներր
:
՚
Հաւէայնավար
ղաաաիւաւլ - ղաՀիճներր
սպան–
Իած
են նախ Աերղոն, ապա
Ա՚իՀբանր եւ
ա՛ղա
ճչացող ու ցաւէն
1սելակորսյո
՛սիկին
Արշալոյոր. •
Եւ
կ՛՛՛ն շաաեր , որոնց
ականքնեբր
աակաւին
կր
լսեն
1944
Գեկաեմրեբ
11/,
ղիշե րուան րաւ
թիւ
նր պաաոող
կնոք մր, մօր մր աղիողորմ
ճիչեբր։
կան ականքկւեր
, որոնք պաՀած
են այգ ձայ - ՚
նր
ԵԼ
այս լոմ ՛սր՛էի , վա յբաղ. ու
անասնական
ոճիրին
Հեղինակներր
ոչ թուրքեր են եղած, ոչ
V
լ. Հ րանին անձնական , Հին ոխերիմ
՚^ղսւղւսվւա -
րս։ չան» Հակաո ակո րղնե ր բ եւ ոչ ալ մարղիկ, ո–
ր 1
՚ 1 ք
վ^ի՚ւ
ժբ
արճա1լա&
՜ղաաարաս^
»
պա-^աօն սաանձնած
են այգ վճիոր
ղ ս րծ՚սգ
րե
լու
. •
՜Այս
ոճիրին
Հեղինակներր
եղ՚ոծ
են
իայ «հա
մէս։ նավար» երիտասարդներ • • •
՚ իսկ ոճիրր
ղործու՚սծ
է, այն միակ
պաաճ՚ո–
ււով, որ ՄիՀրանն ու իր կինր,
Աերղոն
ւ՛ւ Մա -
նուկր Գաչնակցականնեբ
էին • • •
անասնական
ձեւով,
սպաննել
տուած է չորս
Հսւ–
յէ՛ր
1 ՄիՀրան
, Արշալոյս
, Աերգօ եւ Մ՛անուկ
...
Եւ
եղրակացուց՚ոծ
է րոլշեւիկր,
թէ ղէթ
Տունաստանի,
ղէթ Աթէնքի
Գաշնակցական
կաղ–
մին
Հասցուցած
է այնպիսի
Հարուած
մր, որ ղայն
եւս
ինշպէս
չորս նաՀատակներր
ղերեղմա՚՚յ
է աւ։ աքնո րղած՝ ;
Այգպէս է կարծած •••
1950
Տունիս
24։
Հեց տարի ետք :
Նոյն
Տո՚նաստանն
է ֊. Ն"յն Աթէնքր :
Նոյն
Ֆիքսր:
Գաշնակցութեան
24րգ Շբքանային
ժողովն է ,
ոբ կր
գումարուի
ԵԼ
իրրեւ
բացում
մողովին՝
69
երիտասարղ–
երիտասարղոլՀինեբ
եկած
են երղոլելու
, թէ
պի
տի քալեն նոյն համրով :
Այն
նոյն ճամրով, որ ՄիՀրանն ու Արշալոյսր
,
Աերղ ոն ու Մանուկն
էին
լնարած
Եւ այս պաՀուս
, այս ղերաղոյն
վայրկեանին
,
երբ
69
երիաասարգներ
, Հալածական
ու սուրբ ե—
ասղոյնին
ել Գանակցութեան
ղինանշանին
վբ՛"
^
կր կաաաբեն
Հանգիսաւոր
իրենց
եբգում ր, եսկբ
ղղամ
, որ Հոս, այս սրաՀին
ժէք, ճիշգ մեր կող -
.թին,
ճիշգ
մեղի
՚ղէս
լուռ ու Հ պարտ ,ե րքան
եկ
ՈԼ
անպարտելի
կանղնած
են չորս
Հողի.
ՄիՀրանն
" Լ
Արչալոյսր,
Աերղոն ու Մանուկր :
Ե՞րբ պիտի
Հասկնան
, որ Գաշնակցու
թիւնբ
Գաշնակցականներ
սպաննելով
չէ , որ պարտու ֊
թեան կբ մատնուի
. . •
Ե՞րբ պիտի
Հասկնան
, որ Հոն, ուր
ամենամեծ
թիւով
Գաշնոէկցակտննեբ
սպաննեցին
,
ցկեանքէ
բանտարկեցին
կամ աքսորեցին
,
հոն՝ աւեյի քան
որեւէ այլ տեղ՝ Գաշնակցութիւնր կ՚ապրի անմա1ւ:
Ն. ԲԵԳԼԱՐ
ՄԱՐԶԱԿԱՆ
ԿԵԱՆԲ
չէ • Ո՚-րիչ
տբժանիքներ
ալ կր փնտո ուին
, մանա–
I
անգ որ օտաբ աչքեր
մեղ կբ գիտեն :
Անցեալ
շաբաթ
մեր ձախ ծայր
յտո աքա պ՛ս՝. >•
ղաշաէն
ղուրււ
Հանուելով,
ղ ատա պա
ր ՛ոո
ւե ց աւ ե–
րեք
շաբթուան
Համար, իսկ կեղրոնի
յաոաք"ւպա>
Ժ– Ա իմոնեան,
վիրաւոբուած
ՐԱտլով
,
Գ ր ի ՚ 1 ո բ -
եան
Աարղիս
անծանօթ
սլատճաոաւ կր
բաց՚սկա–
յէին : Այս երեքին տեղ ստիոլուեցանք
պսքՀեստի
երեք տղաքներ գաշտ
Հանել,
այն յոյսով թէ ղոնէ.
Հաւասար
կոլղանք ;
Խաղր
ճիշգ
ԺաԺր
2,30/Տ»
սկսաւ
իրաւաբա -
րութեամբ
^ք. ^աՕԱքՇԱճ/ :
Երկուստեք
թ ո յ լ խա–
՚չաբկոլթիւն
մ ր ունեցան
, մերոնք
չկրցան
օգտա–
գործել չատ մր առիթներ։
Վերքապէս
Գոբանեան
ճաբպիկ
գա րձոլածքով
մ ր յաքողեցաւ
շաՀ
իլ կէ ՛ո
մբ՚.Ե բկր"
Ր՛է կիսախաղին
, ապարդիւն
վւո
րձե
բէ
ետք
, խ՛ուլ
ր »/ե բքացաւ
ի նպաստ
մեղի \
0 :
Հոկտեմ բեր
2,0ին մեր Ա . խումբր կր մեկ
նի
\ ՚ 1 € Ո Ո 6
խաղալու
Համար
Շ. Տ.
\ ՚ 1 Շ Ո Ո 6 /
խիւմրին
ղէմ ոբ մեր ղասաւորման
4րղն է։ Անշուչտ
Վիէ
նի Հ– Մ– Ը– Մ-ի Հին եղրայբնեբր
իրենց նեբկա ֊
յութեամր
՛ղիտի
քաքալեբեն
մեղ
: •—- էիտես
Պ– ՎտՀԷ,
ի՞նչ
կ՚ուղես
Փաբիղի
վ^անեցինե–
րէն , ւ՛ր ՚^՚իչ՚ս կր քննաղ ատես : Շատ կարելի
է
վ՛արի՛չի
Վ՚ոնեցինեբր
1915
Ա՚՚/րիչ -
Մ՚ոյիոեան
Հեբոսամ արաին
չեն
՛ք ասնակցած
, կամ
եղածէն
աեղեկութիւն
չունին եւ կամ թէ իրենց
եոասի -
րուիյեամ
բ ակամայ
լո ութ
իւԿւ կր պաՀեն :
-
շուշտ
օբ մ ր
ւլւլ աս ա՛ւլ թետն
պիտի
ւլ ան ,
մ է կղ ի
նետելով
իրենց
ճղճիմ
Հաշիւնե
րր
, տօնելու ՝,ա -
մար
այն փառաւոր
Հեբոսամաբտր
, որուն
շնոբՀ^ւ,
աղատե
ցան
Հարիւր
Հաղա րաւո
բ
Հ՛ո
յեր
՜.
Ե րկու խօսք Փարի
՛լի ե ւ չր ք՛՛՛նի
Հ՛"
յրենտկից–
Աիրելի
Հայրենակիցներ
, ձեր ներկա -
– • • ֊ Հ Ր , ~ լ
7.7—1^
լ–
։>1
Ոճիրր
ղոբծուած
է , որպէսղի
Հայեր տՀա -
բեր՛ուին
, ղգաստ՚սնան
,
Հ րաժա
ր ին
Գ՚ոշնո՚կցա
թե՛նէն , պայքարին
անոր
ղէ՛ք
, Հաշուե յարղ ար
ենթարկեն
ղայն
• • •
Ոճիրր
ղ ո բծուած է , որոփՀետեւ
բո
լ շե ՚
իկ։
կարծած
է , թէ Գաշնակցութիւնր
կարելի
ճ սպաննել»
, Գաշ^ււսկղակ՚սններ
սպաննելով
- . •
Այգպէս է ՝• կարծած եւ աժ ՚" լ՛՛լ ի , վ՛"յրո՚՚է *
ՏԷԱԻՆ •
Հոկտեժ
բեր
22
կիրակի
աո աւօ՛"
ժամր
8/1(
ժեր նորրնծւսք
կր՚ոսերներր
կլ։
մեկնին
Ս. տ. \ ՚ 3 ս 1 \ /
կրւոսերներու
խումբին
ղէմ կաաա–
• բելու
2,լ"է ախո լենւսկան
մ րցում
ր ,
խմ
բապետու -
թեամր
ՇաՀրիկ
՛ՕՀանեանի
: Պաշտօնական գաաա–
ւորբ
բաւլակւսյ
Ր1Լ՚"էով,
խաւլբ կր ւքարէ
ե՚լր՛
Գէորղ
Գաւիթեան : Մլ՚ցուժբ
բաւականին
կբակոա
անցաւ : Մեր վւոքրիկնե
րր այս անղ աժ ալ տարին
յաղթանակր
անսւսՀժան
ուրախութեան
մէք,
յաղ
թելով
Հակաո ւսկ"րղ
ին
3 2 :
կէտեր
շաՀեցան
Աարգիսեան
, ՕՀանեան եւ Ա. Վաղէրեան, ոբ
նինե բուն ե
Լ
պաՀեստին
Հանղ իսա
ս րո շած են ա յս
չարթու :
՜՛ X
ինչպէ"
յա յաարա րտծ
էինք
ՇօսրՇ
(^6
Լյ
՚ՕՈ–
Ո
&1Տ
2րգ չր^՚սնր
վիճակուած
էր
. Հ..
Տհ՚Տէ։
Vօ\էի
՛ւէմ
:
Այո այն
խսւյ1
՚բն է ղոբ մեր գտշտին
վրտյ
պարտութեան
մատնեցինք
(9 0)
1
•V՛. •
Զեււնաբկին
կբ մասնակցին այս տարի
225
խումբեր։
71
մրցումԿւեբ
տեղի
պիտի
ունենան
8
10
նշանաւո
ր խում
բե
բու
կաբւլ
ին
Մ արղ
.
Գա նակցութե
՛սն
պա շտօնա
թե
ր թ ր
«^հՅաբ^ՕՈ *•
մեւլ ալ նոյն
շարքին գրած՝ է :
Ցաւով կր յայտնեմ թէ մեր տղոց մէ ք աղգա–
քին
ղ իտակցութե
ան պակասր
ղղ " ՛ լ ի է :
Մ ի՛ս
յն
կ՚"չիէ
՚լնղակ
՚լԼորելր
աղղային
սլ՛ո ր տականո
ւթ
ի լ կ
.
, . , .
յութեամր
աասնեակ
Հաղարաւոր
ղոՀեր
իԿւկաԿւ
կոուի
ղ աչտին
վ րւս
լ , եւ ամ է ն անղ ամ կբ
պւաուն
մեր
ւսկանք^ւեբուն
•
Ո՚լքեր, եթէ կլւ ղք՚սնաք ատ–
բին մէկ անղամ
տօնել
այն պատմական
ղոյամաբ–
աի աաբեղաբձր
եւ Հաղաբաւոբ
մեռելներու
յի -
շաաակր,
ւլուք եկէք մտէք
մեբ
տեւլլւ եւ
մենք
գուբս
ե լլենք
, ոչ թէ տարին մէկ անղամ , աոան
անղ ամ տօնե լու ա յղ պաամ ական թուական
քէ
I
Ոչ
Հայրենակիցներ
, ոչ, ներելի չէ մոռնալ
այն Հե
բոսամարար
ո բուն
շնորՀիւ
պատււեց
իք
աբիւնա՛։–
քւու ղաՀիճնեբուն
սիրտր
, սլանծ՚"լի
՛լրօչր
"ք՛՛ր -,
ղելով
Շամիբ՚սմայ
բերղէէն
վրայ :
Մարսէյլի ,
Տէսինյւ , Վիէնի
Հայբենակիցներբ
կ՝ աւլդ ա րա
րեն
Ի^Կ ^թէ մինչեւ
1951
Ապրիլ
5
քովքովփ
միանալով
չտօնենք
Հերսսամաբտր
, իրենք պիտ^ի ււ։ան ՝Փա -
ւ՚Ի
՚Լ
աօնելու
տյն թուականր որ պաաիւ կր բեբէ
՚ոմրողք
Հայութեան
։ -
Յարութիւն Շահ((ատէ
ԱՏԱՑԱՆԲ
*
- •
ՇՈՎԱԿԱՆ
, բնթերցարան
նախւսկրթարաննե
-
բու
Զ • եւ է . գասա րաննե բուն
Հա՛քար : Կբ սլա -
րունակէ
Հատր1ւտիր
կտււր ներ
ժաժանակակից
ղ լւ–
րողնե ր է , լո ւս ան
կ՛ս
րնե
ր ո վ
եւ. կենսաղ րական տե–
ղեկութիւններով
, քերականական
կ՚սնոննեբ
եւն • :
Հրատ
. Բեբիոյ
թեժի
Ուսու՚քն
• Խ՚՚րՀուրղի
;,
Հ՛ո–
լէպ,
1950։
Գին
ա
"– ղ.։
«6ԱՌԱՋ»Ի
ԹԵՐԹՕՆԸ
ԵՐԿՐՈՐԳ ՄԱԱ
ԺՐ–
Գււներ
ր բաւյ էին– րայց եթէ պատերն
է լ փլ
՛՛նէին, ոչ ոք չէր Հաւատայ թէ Րէկր այղ տեղ
4
աա լաւ էին ճ՚սնտչուժ
այղ ժարղուն
եւ
՚ւիո՚էլ
ասղարօ »ր
^...–լ.. ~ ֊ ֊ – ^
.,-֊-,
Ա՛անասր եւ, Հասկանա
լոփ թէ ինչ են ուղ
գիկ
, կանչեց .
Զուր է, ոչ ոք չկայ
այգտեղ
...
Երկու
տաբուայ
անքատուժից
յետոյ
^
Խ"՚թ"ւնբ
եւ Մ անասբ
Հանղ իսլեցին
ժիժեսն
Աբկուսն
էլ սրեր էին բոնած,
երկուսն էլժպլ
ցին
միմեանց
նայելով։
Մ՚՚՚նտսն
շտապեց աչք
չո յս տալ.
մա րղակե
րնե
ր ից
մէկն էլչէբ աղա
..ւել։
իսկ նա , "քւ ամենամեծ
մարղակեբն
Հարցրեց
Աելիքի
կինր։
Ն՛Ա
չկս՚ր
է
Կ''1'^-1 էր ՝•
.
Այ՛լ
իրողութիւնր
սարի պէս ծտնբտցալ
լմ
ների
վր՚՚՚յ՝
Ն՛"
•սղատուել
է... Բայց
ի՞նչս^
ո՚^ւր է վւախել։
Մանաստր պատմեց
, որ նրա
րերի
մի մ ասր սենեակում է մնացել , իսկ ձի
(20
՚Ղ՚՚՚^Ր
՚ "Ր
Ր ՚ ՚ ն ո ւ ե լ էր յանկարծակի
, ասում էբ
՜ թէ ախոռից
ձի չէ Հանուած :
Փախուստր
տեղի էբ ունեցել
Հապճեպով
.
ոտով^ կիսով չափ մերկ նա Հեռու
չղնայ։
Աննա
Խաթունն
այլեւս
ժամանակ
չ կ ՚ ՚ ր ՚ յ ր ե ց – պէտք էր
մ ան
ղ ալ , որոնե
լ։ Ն"՛
մ ս՛ր
՛լ իկ ո՛ ւլա րկե ղ
ղ ե աի
ձո բր
, պատուիրե
լոփ սլատռտե
լ ամէն
մի խոռ ոչ ,
ամէն
մի քարի տակ : իսկ Ա անասր իր
մարգկանց
Հեա
փա՚լեց գէպի
Հիւսիսային
կողմբ :
Որոնում
էին ղիւղի
ժէք։ Շտապոփ
, փաղէ -
՛է՛՛՛՛է
խու ղաբ կուժ
է ին
ամ
էն մի ծտկ , բաւլ
է ին ա–
նում
Հտլաբոքների
, ախոոնեբի
ղ ռներբ :
Բանիս–
նե բն է ին ցանկանում
էինե լ աոաքին
ղ տնողր
, ա -
՛՛աքին
Հաբուած
իքեցնոգքւ :
Գա
մ ի կատաղի
որս է ր •
նե
րլւ
ղ ետէ
ին որ
յաղթուած
՚լաղանր ծակ է մ աել եւ
կրկնապատկել
էին
իրանց
եոանղր :
ԺԳ–
կար մէկր,
որի ձայնր այղ ժաժին
չէր լուոլժ :
Մելիքի
աունր ղաաա
րկ էր , ժութ : Րայց ե–
թէ
ժ ի
ժ արղ
ժ օտենա
ր աժբոցի
շբքա պարիսպին
,
կր
յի չէր ա յն տեսարանր
, որ տեղի
ունէ բ քաՀ ա–
նայի
սպանութեան
օրք՛ :
Ն՚՚յն
տեղուժ
կանղնած էր Գայիանէն եւ
նռյ
՚1ւ–
"քէս
յավւշտակուած
նա յուժ էր ՚էի՚-՚էին
Ր
՛՛՛Օ)
՛Այս
սնղաժ նրա աչքեբր
ւլղուաԿւք եւ կաաաղու -
թ իւն
չէ ին
թ՚սփուժ
աշխարՀ
ի փրայ
. ղ ի շե բա
յիե
ի՛՛ան ի խուոն
աւլաւլակներիղ
ն՛ս ժի ոքւոշ բան
չէր
Հաս կանո ւժ
եւ. նրա չ^աւլ
Հայեացքր
այժժ
ւ՚լտտկերացնուժ
էր երեբոէն
յոյս,
յաքողութեան
տ
ել
ան յաքողութեան
ժերթ
խաղաղ
• ե ւ ժե
րթ ան-
Հանղ իստ , մրբկա
յո յղ
մրցութիւն
:.
Գաբձեալ
ՄեՀրին
կուչ էբ եկել նրա մօա :
Հինաւուրց
պաււալբ
ղղում
էր , "բ
նեբքեւում ,
մ ութի
մէք , կատարւում
է ինչ որ
ղարՀ ուրե
չի,
ղ ոբծ եւ ղ ողում
էլւ սսւբսափւից : Րա
յց Հիմա
է լ
նրան էր յանձնուած
Գայիանէն
, եւ նտ պարտա
—
լոր էր աղքկայ
նեցուկն
ւււ թիկնապաՀր
գաոնալ
:
Գուբս
քաշելոփ
սուրբ պտեանից
, Աննա Խ՛" —
թունր
յա յտարա
րե
լ էք՛ , որ միա յն
ին բր կր ղ նա ք
արիւնոտ
տներր
տեսնելու
եւ , եթէ Հարկաւոր է ,
կոուի
ղործր
ղեկափաբելու
:
Ն՛"
կամենում
՛էր^ ոբ
Գա յիանէն
տանր
մնա
յ :
Զէ
կ՚որե
լի կո իլ
ղնալ
, չոլնենտլով
ետե -
ւում պաՀեստի
մարղիկ
, ասաւլ նա : Ա սլաս իլ։ ա
ք,։–
տեղ : Աոաք ես , լեաոյ
ւքոլ
, այսպէս է Աստուած
•
կարղագրել
" ՛ յ ն ժաւքիղ , երբ ես քո ծնուլր դար -
ձայ : Բեղ եժ թուլնուժ
իմ ե րե խանե բ ին
, քո Հօր
օքախր
, եւ եթէ ես բն1լնեմ
, չտե
սնե լով
մեր ուխ
տի կաաարումր
, շաա տրամես : Կ՚՚ասեո
քեոոլղ ,
ոբ ես կաաաբեց
ի իմ տուած
խօսքր : Բ "՛չց
ե
թէ
բոլորովին
ղո՛ր էր "՛ձ" ուխար,
ել այո
՚ / / ՚ ւ ՛ ՛ / ՛ / ՛
պիտի
աւե լի ամրացնէ
մեր
թ չո ւա ո ռ ւթե
ան
չր՛լ -
թանե
բր, ա յն
ժաժ անակ գու է է. քո տուած խօս-
քբ կր կատարես։
Զարմէ
ապրել
աոանւլ
աժօթի
,
լսո՞ ւժ ես : Վ^աղր քւ։ Հարսանիքն է , եթէ
Աս՛ո -
ուած
ժեղ չխղճայ
այս ց ի չե ր ••• ,
Երրեք նա այսքան
կտրուկ
, անվեՀեր չէր ե–
ղել : Պինգ
սեղժելով
աղքկան իր ՚էբկի
ժէք , ն՛ս
չՀամ արձակուեւլ
արտասունք
կա թե
ցնե
ւ ել - թո քլ
չտուեց
, որ Գա յիանէ
ն
է լ խօսէ
^ ԼկՕ
Fonds A.R.A.M
