2
3 Ա Ռ Ա .9.
Պ Ա Տ Մ Ո Ւ Թ Ե Ա Ն
Հ Ե Տ
Պէյբութի
«Լ
՝6բիան»
թեբթբ
վեբ1եբս
յիշսւծ էբ Հայասզգի
Տ"վՀ՚"ննէս
Զմ՜շկիկի
թ–է)ւՆաւոբմ ակ, պարագան
էէանականի
մ ր
կոգմէ,
թունաւոր
Հազորդոլթիլկւ
տալուէ;
թո
յնր ոաացուահ՜ էբ աքսո րոլաքՒ թէ ոֆա–
նօ կայսբուՀէէն
, որձեոք բերաէք էր գս,յն
կախ
՛ՐԴ
Հայէ
մո
թոյն
նուրբ,
յամօբէն
գոբհուլ
աոանց
Հեւոք մբ
ձգեչոլ
յ
^
սււուո —
\յ բկու
է բ ոգո
ւթի
ւննե բ կան
մութեան
մէշ–. Հայասաանի
մէլ
հանօթ
•11
եռո
լ -
՚զդեց
էին աաբբաբանա1լան
նիլթեբւ
թեան,
Զմշկիկ
մեռահ է թ ունալո
բում ով
,
վանականի
մր կոգմէ եւ
Հաղոբգութեան
միիցով
։
Աոաջին
պաբաղան
ճիչղ է • Աեհն
Տիղ–
րանի
ղինուորնեբբ
թունւսւոբ
նեաեբ կր
գոբհահէին
Լռւկոլլչոոի
բանակին
գէմ
ճակաաահ
աաեն , ինչպէս
այսօբ
\յթով -
*գի"յ
բնակիչնեբէն
Բաբա յուԿւե բն ու
Տանկալի
ցեղախումբեբր
: Ուամպօ կ"
չ–
ուաէէ հաոի
մր Հիւթին
մէ^ կբ
թաթխեն
իբենց
նԼաեբր եւ կ^աբձակեն
թ չ1ւամ
իին
դէմ : Վիբալոբր
նեար
դուրս
կր Հանէ
վէրքէ
^
1
թ " յ ՚ ^ ր կր շյ՚ք^է աբեան Հեա եւ
յամբօբէն կր թունաւորէ
մ արմ
ինր
1
1/իրաՀարուահ–
Հայ կիներ կախարդա -
կան
նիւթեր կր գոբհ ահ էին սէր դրալե–
ԼՈԼ Համար
, նախապէս
վւոբձեբ կաաա
բե–
էօվ
կենդանիներու
վրայ։
՚քյի՚-թեբր
թբմ–֊
բեցոլցի^եբ
րււալու
էին ասելի քան
թ ունաւո րոդնե ր :
Ջմչկիկի
թունաւորում
ր Հէքեաթ մր
րլլա
լու
է ՝ վերցուաՆ
Լեւոն Ա աբկաւագի
գ րոլթենէն
Լելոն ժամանակակից
էբ
կայսեր
, Համակիր
աոդեբ
չունի
Հայերու
մասին,
որոնց բացասական
կոգմեբր
աե—
սահ է կդերիկոսի
էքւ1^ոցով ;
ք՛ի լ լլան ւլ ա կան
կայսրւււթեան
մէջ
լայն
աեդ
մր կր գրաւէին
էսլ|մ'ե[^իկո.ս^՚^է/՚Հ> , ;
Ղ՚սւբդէններ
, Լեկաբէններ
, Վարդեր
, #ւ - ^
րոնք լեղոլական եւ կրօնական
միու
— \
թեամբ
բիւղանդացահ՝
էին։
Հայերու
Հա
։
մաբ պաբհանք
մբ պիաի Րէէան
հադումով
այս պատե րաէլմ իկնե բր , որոնք
մինչեւ
կայսերական
էլւէւ֊,բ կբ լ՚արձրանան
, մին—
^էւ
այն օբբ երբդաւանաԿէքր
պիաի
բլ -
լայ ագդութեակէ
րւէլտարաբ
նչանր ;
Բիւէլանգաղ
է տ Շլիւմսլե
րմէ կբ ղ րէ
Վ ՀայկակաԿւ
չւէւտ աէլնէէւէէւ կան
ղեւլէ մրն
էբ Զմչկիկ
,
հնահ– Հիերոսլոչիս
,
իք ողուն
գաւաոի
մէ^։ ^ննդաւքա
ւբբ իր
աԿէունով
կոչուեցաւ
Ջմչկահաղ» : Լեւոն
Լք արկա -
լագ կբ նե րկա յացնէ
մ արդր՝
ֆ ի էլի քա սլէս
կարճաՀասակ,
բարեկագմ
, դիլբաչարմ ,
ճկուն,
ալլնուական
ձեւերււվ, վեՀ կեր -
պաբանքէէվ
, կապոյւո
աչքեբով
,.չիկա -
Հեր
, սպիաակսէմոբ
ք ,
րարոյաււլէ
ս խի -
գախ , աււաաաձեոն
, որկրամոլ եւ
չր -
ւայւո , մանաւանդ
Մաբիամ
անւււն
կնոջ
կանխաՀաս
մաՀէն ետք :
Ջմչկիկ
ֆիգիքական
յսւա էլանի չե բուէ ա—
բեւելեան
տիպար
մր չէբ,
մենտելեան
մառանէլէսկան
օբէկէքնեբէււ
Համաձա
յն :
Արեւելքի մէջՀադուագէպօբէն
կ՚՚՚րեւէ
է Հէէէնդ իպիլ կապո
յտ աչքեբով
, սպիտա -
կամււբթ
, չիկաՀեր
անՀաանեբոլ
:
ինչ որ ալ բ լ յ ա յ իբ հ^աւլումբ,
Ջմչկիկ
րացէոռիկ
դէմք
մբն է
րիլղանդական
կայսրութեան
պատմութեան
մէջ։
Ման -
կութենէկէ
էչիԿւուոբակաԿէութեէոն
մէջ մր -
տահ,
սքաԿւչելվ՛ ԿւչաԿւաոու ,
ոաւլմաէլէտ
եւ քաջարի,
յաղթութիւններ
միայԿւ չա ֊
Հեցաւ եւ երբեք
պարւոութիւն
էԿրեց ՚
Աոաջին
յ.ուլթանակբ
աարաւ
Հալէպի
մօա
962/՚յ՛՝
երբ դեո Հրէսմանատար էբ։ կւսյ–
սեբակէէւն
աթոոին
վբայ
նստեցուց
հիկե–
վ,ոբ Փոկասբ,
որուն ագդական էբ մօր
կողմէ :
կաղմակերսլեց
ւլին ո ւո բ ա կէսն
Հանդէս
մր եւ "ուրր
չաբմելով
բանակին
Հեա գոչեց,
«կեցցէ Փոկաս
կայսրր, եր
կար
թաղաւորութիւն
, եբկար
կեանք»։
Յուլիսի
պայհառ
աբեւուն
աակ
մեբկ
ոոլրերր կր չուլային : Փոկաս վաբանե -
ցաւ , փափաքեցաւ որ
ՋմչկիկԿւ
ՐԱայ
կայսր,
բայց Հբամանատարբ
մերմեց։
Փոկասի
Հաղցուցին
նիրանի
կօչիկներ՝
ն էան կա
յսե բական
իչխանսւթեան
եւ ւլո–
չեցին
կրկին
«Գէպի
Բիւգանդիոն
» :
Բանակր
Պոլիս
մ աաւ
օմանգակ
ունե -
նսէլով
Վաս
իլ Լեկաբենր
,ապօբինի
գաւակ
Հտյ
մր, ներքինին
Վասիլ։
Փոկաս
ա -
մուսնացաւ
դեւլանի , խելացի
թէոֆանո–
յի Հեա,Ջմչկիկի
աղնուական
կերպերր
Հրտպուբեցին
թէոֆանոն
, ռբ
սիրաՀարե–
ցաւ Հրամանատարին
: Փոկաս
Հեռացռւց
Ջմչկիկր
Անատոլուի
խէւրերր :
թէււֆանօ
միջամտեց
, Փոկաս տկարացաւ
կնոջ
առ—
ջեւ,
Ջմչկիկ
վեբագառձալ
:
կախարդ
կա յսբուՀ
իԿւ
պաա բաս
տեց
կա յսրն
սսլաննելու
դալագրոլթ
իւնր :
կայսրուՀին
ել Ջմ չկիկի
մաբգիկր կնո -
ջական
Հւսդուստներով
մտան
պալատ ,
Հալաքռւեղւսն
կանաԿացին
մէջ։
Պալատա֊
1լան քաՀանայ մբղգուչացուց
կայսրր ,
խռւղաբկուեցաւ
կանանոցր,
բացի
թաքս–
տոցէկլ : Գիչեբր
ոպասեցին
Ջմչկիկի դա —
լուն : Պալատին
գոներբ
ամբօրէն
փակ
էին։
Ջմչկիկ
Հասաւ
րնկերներով,
կոգով–
ներով վեր Հանուեցան
, մտան
կայսեբ
ԿնջասեԿւեակր
, անկոդինր պարապ դտան
,
սարսափեցաԿւ : ՚Լքերքինի
մր ցոյց
տուաւ
՚ւ՚՚՚ԴՐԻ
մորթի
վբայ
քնացող
կայսրր ,
սենեակին մէկ աԿւկիւնր
առանձնացահ՜ ,
խոբ
քունի
մ էջ : Լախտի
Հա բուահ
մ՛ բ ցն–
ցեց տարաբախտ
արարտհ-բ
, ոբ
աոանց
իր
կամքիկ,
ծիրանի
Հագած
էր ,
գերի
դարձած էր կախարդուՀիի
մր եւ որուն
կեանքին
վեբջ կր տրուէր
ադղւսկանի
մր
կողմէ , ոբ «եբկար
կեանք»
մաղթած էր
իրեն :
Գաւադիբներ
ջախջախեցին
հնօտբ
, ակ^
ոանեբր
քաչեցին , արիւնբ
Հ ոսեցաւ ա -
ոատօբէն
, «Աստոլածածին
օղնու
թեան
Հասիր»
դոչեց եւ անչնչացւսլ
կա յսեբա -
կան
անկռղնին մօտ, ոճ բաղո բծնե ր ո լ ոտ–
քեբուն տակ
,.
909^^
)
Ուրբաթ
Շաբաթի
դիչերր ,մամր
3-4 ,
Գեկա.
10–11ին։
Բաւական չէրաթոռի
յափչտակութիւ—
նր
էՋմշկիկ դգեցած էբ կա յսեր
ծ իբանե–
դո
քն պաբեդօտբ,
Հադահ՜ հիբաԿւի
կօչիկ–
Կձերր, Համակիբնեբ
եւ Կայն իոկ Հակա —
կիբներ
, որովՀեաեւ
կատարուած
իրողույ–
թ իւն
մր գարմ անելոլ
միջոցՆեբր
չունէ
ին
ել կար դատապա
բտութ եան սպսաԿւալի -
քր, « կեցցէ
կայսրբ»
գոչեցին։
ԱնՀբա ֊
մ՜ե չտ էր պա չտօնա կանա ցնե լ
օհւէւմով
կայսերական
իչիանութիւնբ
,
եկեղեցիին
՚ ^ է ջ Պատրիարքէն թագ ստանալու^ %
Բարոյական
բաբձր
Հ ե ղինա կութ
իւնր
չէբ
կրնար արդարացնել
ոճիբր : Երբ
Ջմչկիկ
Պ ու տ ր իա բքին
դի՛է եց
էլա յսե բա -
կան
իչխանութ
իւնբ
նուի բականա ցնե
լու
Համաբ
, Պաաբիարքբ
, Պողիէչաոս
(95է> -
970)
պատասխաԿւեց
• « Զի էլրնաբ
տաճար
մ տԿտել արիւնոտ
ձեո քե բով » ;
Ջմչկիէլ
յա յտնեց թէ մ՜ասնա էլցած
չէ ր սպանոլ -
թեան
, բայց
բնդունէ.–ցաւ
եկեղեցիի պե -
աին պաՀանջնե
բբ
(^պալատէն
Հեռացնել
այն
պիղծ
կիԿւբ , որ ամէն բան
յւլացած
ել դեէլավաբած
էր » : Եկեղեցին
ենթտ -
կայ էբ կայսեբ
, Պատբիարքր
պաՀանջեց
որ ջնջո լին ա յղ
օբէնքներր եւ
աքսորէ
ւթւրաղաբձոլին
բողոքալ
եէլեղեցական -
ներր տ Զմ չկիկ
դոՀացում
տուաւ Պատ -
բիարքին
պաՀանջե
բուն : թէոֆանօ
, իր
սիրուՀին
, ոբ դաւադբութեամբ
գ/՚^Ք
կտ յսերական դաՀ բարձրացուցած–
էբ ,
աքսորուեցաւ
«Հա յկական
վա
յբենի թե -
մին
խորերբ
, Գամիսի
վանքր»
Հ
Ջմչկիկ
ջնջեց
ե/լեդեցին
կաչկանգուլ
օբէԿ՚քնեբր ,
ե կե ղեցին
դարձաւ
ան/լախ Հասաատու -
թիւն
մր, յաղթութիւն
մբ չաՀեցաւ քա -
գաքական
իչխանութեան
ղէմ :
Տարի
մր վեբջ
Ջմչկիէլ Պատրիարք
րնա–
լ՛եց անա պա աական
Բասիլիոս Ա .
(970 -
974) ՚ «
Ա^ենակարալն
Աստուած
երկու
մ՛եծ իչխանութ իւններ Հասաաաած է , ե–
կեւլե ցաէլան.
Հ ողինե բ ր
առաջնո բդե
լու
Համաբ,
կա
յ ս ե բ ա էլաԿւ՝ մարմիններր կա —
ռավաբելոլ
Համաբ,
ոբպէսդի
երէլուքին
դ ործ ակց ութեամ
բ լնդՀանուբ
րաբօբոլ -
թիւնբ
պաՀպանուի
» : Ա/ոպէս
յայտա -
բարեց
աւագանիին
առջեւ :
Հարստութեան
մեծ մասր ձգեց բարե -
ււիբական
Հաստատութեանց
,
ք՚ւսկիւտաբի
Հ իլանդանոց
ին , ուր էլա յցե
լէ բ յաճախ
•
դարձաւ
բարեգոբծ
մ բ :
Բիւդանդիոն
սպաոնալիքի տակ էր Պալ–
քանն եբէն
Հսկա
յա կաղմ
Վարեդնե
րէն ,
Փոքբ
Ասիայէն՝
ԱրաբԿւերէն :
Գանուբէն
անդին
մղեց
Հ իլսիսա
յիննե
րր , յաղթա -
նակէ յաղթանակ
անցլսլ
Փոքր
Ասիոյ
մէջ։
ՈւոՀտյեցի
էլր յիչէ
Ջմչկիկի նա -
մտկր
ոէղղուած
Աչոա
Գ •
Ողորմած
ի
(95;^» - 971) ,
թանէլաղին
վաւերաթուղթ
մբ բստ
Շլիւմպեբմ
էի : Ջմչկիկի
չուլվ
Համախմբուեցան
, առաջին
անղամ
բԱա՜
լով.
Հայ իչխաննեբբ
,
էլարծելով
թէ
Ջմչէլիէլ պիտի արչալէ
Հա յաստան : Ջ՛է րչ–
էլիկ Աչոտին
/լուտար
<ք.Հողեէլան ղո՚ւակ »
մաէլւլիբբ :
Ջմչկիկ
Թրաէլիա,
ՖիԱ՚պէ
փոխադրեց
Հայ
պալղիկԼաննեբր
,
որոնք
միացան
նախապէս
Հաստատուած
Հայերու
Հեա։
Կոմնենոսներոլ
չբջանին
200 000
Հայեբ
Կ՚"յէ^
^էլէ՚դէ
գաւաոին
մէջ
յ
Փոքր
Ասիայէն
վեբադաբձին
,
Պոչ՚՚"յ
մօտ, Առմանիա
պատրիկի
կալուածին
մէջ
խբախճաԿւք
մր տրուեցաւ
ի պատիւ
Զ՚էրչ՜
կիկի : Ցս՚ջոբդ օր կայսրբ
սաստիկ
ջեբմ
ունեցաւ,
մարմինր
թուլացաւ,
՚ւրեթէ
Հոդեվաբքի
մէջ
Պոլիս
վէոխւսդրուեցաւ
յաղթանաէլի
Հ անդ
ի ս ո լ թ ե ամ բ : Անգինս -
Նիէլողոս
եպիսկոպոսին
խոստովանե–
ցաւ
մեղքեր ք , դաոնօրէն
արտասուելով
ել մեռաւ
10
Տունուար
970^*՛, 51 ՚ " " ՛ ՜
րե կանին :
՚ՈւռՀայեցի
կր ղրէ թէ վանք
մր քաչ -
ուեցաւ.
ժ,ամանակի
բարքերուն
ծանօթ
պատմադիբկւեր
ղբեցին թէ
թունաւորուե
ցաւ
ներքինի
վարչասլետին
դաւադրու -
թեամբ։
Բիւղանդադէտ
ֆրանսացին
կբ
մե՜րմէ թունաւոբոլմբ,
կր յիչէ
միայն ա–
Կւա/լնկալ
մաՀր , Հաւանաբար
մանտա -
տենդ ի Հետեւանքով
:
990
տարիներ
սաՀած ենՋմչկիկի դա–
Հակալոլթենէն
հ վեբ : Եօթր
տարիներու
կարճատեւ
կայսրութեան
մր
Լ^թացքի՛^
Հիւսեց
Բիլգանդական
դիւցաւ^երգսւ
-
թ իւնբ , ապաՀ ովե ց կա
յս բութ եան սաՀ-
մաններր
, աշխատեցաւ
մոդովուրգին
բա—
րեկեցոլթեան
Համաբ
, պա-յքարելով
աւտ.֊
տապետնեբոլ
դէմ
Հանճարեղ
մաբդիկ
, քաջամարտիկ
Հա
յ–
կական
լեդէոննեբ
, օտար
կայսրութե՜ան
՛քր մէջ ծառայեցին
, վատասերեցան
եւ
անՀետացան ;
եՈՐԷՆ
ԳԱԲԻԿԵԱՆ
՚ ^ Պ Ա Ր Տ ԻԶ Ա Կ Ե Ա Ն Ծ Ի Ծ Ա Ղ
Ն շ ա ն ա ւ ո ր է րՄ ե ծ ^ լ ո ւ խ ը Պ ա ր տ ի ց ա կ ի
մէջ,
իր՜ապէս ի ր մ ե ծ ,
դոլպպէլք,
դ\ռՆ ֊–
իու| : Պար" ՝ ^Փ" Կ օ ւ ն հ ն ա ե ւ
ն շ ա ն ա ւ ո ր
վ ա ր դ ա պ ե տ ն ե ր , ս ր ա մ ի տ ե ւ հեդնուլ : Ա յ ս
վ ա ր դ ա պ ե տ ն ե ր է ն մ ե ն , օր մ ը , կ ը կանչէ–
Մ ե ծ ց ւ ո լ խ ր ե ւ կը պ տ ը տ ց հ է իր պ ա ր տ է -
^ին
մ է յ ՛
ց ո յ ց տ ա լ ո վ ս ո խ տ ն կ ա ծ ա ծ ո ւ –
՛ներր : Ե ւ ՛ ա յ ս ք ա ն . ա ո ա ն ց հ ի ւ ր ա ս ի ր ո ւ -
ը - ե ա ն : Կր բ ա ը 1 յ ա ն ա յ Մ ե ծ ^ լ ո ւ ] ս ը ե ւ կ ՛ ը –
սէ–
— Վ ա ր դ ա պ ե ՛ տ , ի ն ծ ի սռ՞|ս
ց ո ւ ց ն ե լ ո ւ
կ ս ւ ն չ ե ց ի ր :
—
Չ է , օւ)ո՚՚ւլ , ս ո յ ս ե ր ո ՚ ւ ն
ցսՆցնելու–
հ ա մ ս ւ ր ց լ ո լ յ ս դ , ո ր պ է ս ց ի ի ր ե ն ք , ա լ գ լ ո ւ խ
կ ա պ են գ յ խ ո ւ դ մ ե ծ ո ւ թ ե ա մ բ :
ԵՐԳՍձՍՆ
ԿՈՄԻտՍ Վ.Ս.ՌՍ.ՊԵ8
կատաբողական
արուեստի
բոէոր
Հնա —
րալոբոլթիւններր
ենթարկել
ե րամ չաա -
կան
չիարժէք
էլե բ՛դա
րի ստեղծմանր
, նր–
բա
ամբուլ^աէլան
դրսեւոբմանր
- ա Հ ա
կոմ՛իտասի
սկղրոլնքբ
ձայնական
տրուես.^
տում : Այս սկզբունքից
է րխոլմ
նաեւ
այն, ոբնա սլաՀանջում էր
էլատաբռղից
ունենա
լ սլարղ արաասանութիւն
,
երդի
րնաղիբբ
չի՚՚՚էին
ուէւէ^ւդբոդին
Հասցնե
լու
Համար :
Այս ամ էնի
ճչմ ա բտա
ց իութեան
մէջ
գժուար չէ Համոդուել
, եթէ դիմենք կո–
միտաււի կատաբած
երւլե՜բից
թէկուղ որ
եւ է մէ էլի ձա յնա
ղբո ւթեան ր , որոԿւ ք բա
րեբախտաբաբ
պաՀպանոլել
են ,
բնձեռե–
լո՛ք ՛հարուստ
նիւթ մամանակակից
եւ
գալիք
սե րունդնե
րի թէ էլաաա բո
ւլա էլաԿ՛
ոճի ու ղղացական
գոյնեբի
, եւթէ սե -
ռեբի բովանդա
քլութեան
տեսաէլէտից :
Այդ
ձա յնադբոլմնե
բն են՝
«Արօրն ու
աատրտկբ»
, «Աոկաց
Աիրղա»ն,
«Լոո -
ուայ
Հորովել»ր,
«կալի երդ»ր,
«Հաւիկ»բ
•եւա յ^ւ :
Տուգիչ է կոմիտասի
եբգր,
յուղիչ
նր -
րա , որպէս կաաաբոդի
կենսւսւլբականում
յիչատակռւած
այն բաղմաթիւ
դէպքերբ ,
ոբոնք պաամ
ում
են մեզ, թէ ինչպէս Կո–
մ իտասի
քաղցրելու
ր
ե րգ եցողու
թիւ^բ ,
իրենց
ամբողջ
էոլթեամբ
լսողութիւն
ւլարօած
ու1ւ/լեդ ի րնե բին յաճախ է փո -
խաղ րել /լախարգ ական
Հնչիլննեբի
մ ի
աչխաբ՝> , չաբժեչ
մարղկանց
սբտի լա -
րեբր , դ ուրս կորգելով
նբանց
աչքերից
ղ՚լացուածութեան
ջեբմ աբաասուքեեբ
:
կռմիաաս
եբզչի Հետ սերտօբէն
աորն -
չուած է կոմիտաււ - խմրավաբի
դործ ու -
նէ ու թիւնր ;
կոմիտաս
կա տարե լապէ ս
աիրապետում
էբ խմբսւյին
երղեցոդութեան
աբուեսաին
,
եւ գա ոչ միայն Կւբա այդ արուեստի
նբբ–
բադռյն
գադտնիքնեբի
բնածին
դդացո
—
գութիւնն
ունենալու
Հետեւանք
է բ ,
ւս յլ
նաեւ
ա յն
ա ւաԿւղնե բ ի , ո–
րոնք Կւա ստացաւ
իր նախորգ
անուանի
Հայ
խմ րա վա
րն ե ր ի ց ՝ կարւս - Ա ուրղա -
յից եւ Մ ակար Ե կմալեւսնից :
կոմիտասր
կարա -
Մ"՚֊Ր՚է՚՚՚յի
աչակեբտել
է էջ —
մ իածնի
ճեմաբաԿաւմ եւշատ կարճ մա —
մանակռվ
(1892-1893),
սակայն
էչբել է
Կւբա բարե-րար աղդե ց ութ
իւնբ
յատ էլա սլէս
մալուԼրդ աէլաԿւ ե րղր
բաղմ աձա
լնութ եաԿւ
սկղբուԿւքներով
մշակելու
գործոլմ
,
Է՛՛Կ
էք ա1լաբ Եէլմ ա լե ան ին Կւա աչակե բտե
լ է
թիֆ
լիսի Նեբսիսեան
Գ"11"՚տէ
եբդչա -
խում
բի
պարասլմ ունքնե
բին
յաճա
խելիս
(1895 - 1896),
ուր ձեոք է բերում
խմ–
բավաբական
եւ ե կեդեցական
երամ շաա–
էլան արուեստի
անՀ րամ եչտ
ռւնակոլ -
թիւններ :
Աակայն
, ինչպէս
երամչտակակլ
ար -
ուե սաի
բուոր բնագալառնե
րում , այն -
պէ ս է լ խմ բավաբական
զ ործո^մ
կոմի -
աասր
չի մնում
իբ
նախռրգների
կամ
մամանակա
կիցնե
բի
ձեռքբե
րումնե
բի
սաՀմաննեբում
: Նա մչտապէս
աչիատում
է Հարստացնել
ու զարգացնել այդ նուա
ճումներն
իր դոբծնականից
րխոգ
անձ -
նական
ղիտողութիւննե
րով։ Գրա Համար
ոաւեալ
բնաւլալառում
կոմիտասն
ունէր
յաա կապէս մեծ
Հնարաւոբութիւններ
,
որովՀետեւ
, չՀաչուած
որոշ
րնգմիջում–
ներր , չուբջ
17 ՚""՛
բի՝
1893 ֊ 1910
թր -
ւականնեբին,
նա իր ձեռքի աակ է ու ֊
նեցել
էջմիածնի
ճեմարանական
եբդչա -
խումբբ,
որի մէջ ինքբ՝
կոմիտւսսն
անցել
է երդչից
. միԿւչել խմբավաբի
խիստ ան-
Հրամեչտ եւ ուսանելփ
ճանապարՀր։
Խմրային
արուեստի
իբ բարձր
իմացոլ^
թեան ու վարպետութեան
նոբՀիլ
կոմի -
տասին
յաջողւում էրարադ կերպով ա
յս
տեդ ու այնտեւլ
էլաղմակեբպել
ղանաղան
ե բդչախումբե
ր մասԿւաղէա ուոչ մ ասնա–
՚լէա
եբղի^եբից
եւ արմսւնտնալ
ամե -
Կւատարբեբ
լսարաննեբի
, Հայբենի ուօ -
տա բաղդի
ունէլնգիբնեբի
ամ ենաջեբմ Ոլ
Վ՛ա
յլուն
րնդունե
լութեան
ր :
ՊեբլիԿէ , Փարիգ ,
Լոնտոն
, Տիւրիխ ,
Ժրնել
, Լոգան , Պեռն , կոստունդնոլպո
-
լիս , Իղմիբ , Ալեքսանդբիա
,
ԳաՀիրէ ,
Թիֆչիս
, Պաքոլ
, Երեւան
,
էջմիածին
եւայլն
, եւայլն
, աՀա քադաքնեբի
այն
չաբանբ
, ուր կոմիտասի
կատարոդական
արոլեստր
գափնինեբււվ
է պսակուել :
Հայ
ժոդովբդին
, նբա
եբամչաա/լան
մչակոյթին
կոմիտասի
մատոլցած
ան ֊
զնաՀատելի
երախտիքներից
մէկն
է լ Հենց
այն է , որնա իր առաւելադոյն
պարդ ^
ո լ ժ ե ՚ չ , ներդործռղ
, խոբապէս
յուղիչ
ու.
սբտառոլշ
կաաաբոդական
արուեստի
մի -
ջոցով
Հայի
եբաժչտութիւնր
ղուբս բե -
րեց Հայաստանի
սաՀմաննե
րից
, Հասցնե՜––
լով Համա չխա րՀա
յին եբամչաակակւ
մ չա
էլոյթի
բաբձր
մ ակարդ աէլին :
Ամբողջական
եւցայտուն
անՀատակա -
նութիւն
է ր կոմիտասր
, գ ործունէ
ութե ակ,
չափազանց վառ նպատակասլացոլթեամր
.
Նրա
մէջ զարմանալի
օրդանական
մի -
ասնութեամբ
միաձուլոլած
էին Հտյ ժո -
՚Լովբ՚լի
կեանքի ու մչաէլոյթի խոբ ոլ ֊
ս ո ւմնա
ս ի ր ո ւթ ե աԿւ նուիբուած
նրաղոբ–.
ծունէ ութեան
աարբեբ
բնաղաւառներր
^
այն է՝ մողով րդաէլակ,
երդի
Հաւաքումն
ու ստեդծադոբծական
մչակումր,
տեսա -
էլան մեէ^աբանումն
սւ
կատաբումր։Գոբ–
հ ունէութեան
Կէմակ, նպատա էլաս լաց
ւ,,^ ^
թիւնր
Հենց
կոմիաասին
Հաս -
ցրեց
Հայ մոդուխ,դական
երդաբուեսաի
չւլեբազանցուահ
դիտակի
աստիճանին
է
Ամէն
մի եբգ կսմիաւոսի
կոգմից
ձայնա–
՚լրուելոլց
յեաոյ,
ւոկւցնում էր ոճա
յին
եւ
էլաաաբոգական
սւուսԿւձնայատէլ,,ւ
թիւն -
՚^եբբ բացա յայտէ. լ,լլ աեսաէլան
՛թ՛ Ր1"՛– ՜
ծոլթեան
նախնական
չբջանր,
որից
յեաոք
միայն
մնում էր իբբեւ
ազգադ
բական
^ է ՚ ՜ թ
^ կամ ղառնում
դեդարուեստս՚կան
մ չակմ ան ու կաաա րո ւլա կան
ա րուեստի
առաբկայ
յ
(6 Շար.)
ՄԱՐԳԱՐԻՏ
ԲՐՈԻՏԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
