ՆԱՄԱԿՆԵՐ ՊՐԱԶԻԼԻԱՅԷՆ
ՕՐՈԻԱՆ օԱՐԺՈԻՄԻՆ ՀԵ Տ
ՀԱՃԸՆՑԻՆԵՐՈՒ
ՀԱՅՐ–
ՄԻՈԻ
-
թուական
առաւե լութեամր
կուգան
Հւ* -
ճընգիներլյ։
Այո
Աէութիւնլլ
եւս
Կ"՚% ՜
մուաձ– կ
1928/'Տ՛ :
Տարիներ
շարունակ
մեհ՛
օմ անգա կութ իւննե
ր րրահ՜ կ հիւանգ
եւ
կարօա
Հաճլնգիներու։
1933^^ 300
աոէէս–
րիգումար
մր կր ղրկէ Հայասաանի
՚ ^ է ք
շինո ւահ՝ Նուսչարաշէն
ԼԱ ովետաշէԿւ)
ք
՚^—յ
ղաքի
«Նոր
Հաճրն»
թաղամասի
շինու
-
թեան
։ Ա ասնակցահ–
է աղգ
՚ զանաղան
ձեռ^
նար կնե րոլ
:
3 ա րգած
է Հաճրնի
անկմ ան
ել նաՀաաաէԼներու
յիշաաակր
էողեՀան
-
գիսաներով
եւ սգաՀանղէսներուԼ։
Ա
ինչեւ
1946
աակաւին
կր սչաՀԷ
եղեր
իր գո յու
-
թիւնը
թէեւ
այմմ
գագրեցոլգած
է
իր
Հ րաւղա րակա
յին գո րծունէութիւնը
:
Այ"
աարի րացառարար
կաղանգի
գիչերր
ի "~
րենց «Արարաա»
կրիաասարգաց
Ա
ի ո լ -
թեան
նախաձեռնութեամր
կաղմակերոլած
էին
րնաանեկան
երեկոյթ
մր
որ
անցաւ
շաա
յաքող։
Իրենց
Հայրենակիցներէն
ղաա
ներկայ
էին շաա
մը Հայեր՛. Կր
Հաշուեն
200
անձ։
Րոլորն
ալ ինքնարաւ
են եւ
կր
ղրաղին
առեւաուրոփ
եւ
Հայրենասէր
են
ընգՀանրասչէս
;
ԱՏԱՆԱՑՒՆԵՐՕՒ
ՀԱՅՐ՚
ՄԻՈՒ
-
ԹԻԻՆ
՚ –
18
Աաանացիներ
եւ
թրքախօս
Յոյն
մր, Միքայէլ,
1930^4՛
կր
Հաւաքուին
Մ անակ
Մ աՀսէ րէճեանի
րնակարանր,
կարճ
իէո
րՀրդակցութենէ
մր Վերք
Կ՛՛՛զ ~
մուած
կր յայաարարեն
Աաանայի
Հայր՛
Միութիւ^ձըւ
կարգ
մր իրերօգնութեան
եւ
օմանգա
կութ եան
ա շթա
աան քներ է
գուրս
ոեւէ
ղործունէութիւն
չեն ունեցած
:
Մի
ութիւնր
կր լուծուի
1938/՛^։
^Ր
"՚ղԻԺ"
1
մէք
բնակող
Աա անա ցիներուն
թ ի ՚ ֊ բ
կը
Հաշուեն
80
անձ։
Ա8ՆԹԱՊ8ԻՆԵՐՈՒ
ՀԱՅՐ–
ՄԻՈՒ
-
ԹԻԻՆ՛–
ւաին
կր
Հիմնուի
Այնթասքի
Հայր՛
Միութիւնր։
Ընտանեկան
Հաւա
-
քո յթներ
, թէ յա
ս ե ղանն ե ր եւ օմանղ
ակոլ–
թիւն կարօտ
Հա յբենակիցնե
բու : Այո է ե–
ղած
իրենց
գործունէութիւնր
: Մ
իութիւ
նբ
Հաղիւ
երկու տարուան
կեանք
կ ունե
-
նայ
եւ կը լուծուի
։ ԱյնուՀետեւ
կը կազ -
մոլի
Աքնթասլի
Հայերու
շաՀակցական
Մ իութիւնբ
15
անգամնե
րոՎ, տեսակ
մբ .
խնայողական
սնտուկ,
ուր ամ էն
անգամ
ամսական
որոշ գումար
մր ւիճարելուԼ
կր
ստեգծեն
Հիմնագբամր
ոբ սլիաի
ծառայէր
իր անգամներու
առեւտրական
գործու
-
նէութեան
եւ անշարմ
կալուածներու
գը -
՛էէում
ին:
ՈՒՐՖԱՏԻՆԵՐՈՒ
ՀԱ6Ր՛
ՄԻՈՒ
-
ԹԻԻՆ՛
Այ"
Ք՚"Գ"՚ՔՐ
բնակող
Ոշբֆացի–
ներու
մեծ մասր
Պ րաղի
լիա եկած
են
ւաին,
ինչսլէս
գրած
էի արգէն՛.
1943/՛^/
կր կաղմեն
Հայր՛
Միութիւն
մր ոբ Հայ -
րենակցական
նեղ շրքանակէն
գուրս
չի
գաբ
եւ չէ ունեցած
Հրապարակային
ոեւէ
գործունէութիւն։
Ամբողք
Պրաղիլիոք
մէք
Հաստատուած
են
52
րնտանիք
225
անձե
-
բով։
Մեծ
մասր
կը բնակի
Աան
Փաւլօ
քա–
գաքին
մէք։
Ո ՚ ֊ ն ի ն նաեւ նիւթական
կարո–
ղութեան
տէր
մարգիկ,
գործա րանատէ
-
բեր։
Գաղութին
բացարձակ
մեծամասնու
-
թիւնբ
կբ բաղկանայ
կիլիկեցի
Հայերէ։
Մաբաչցի,
Զէյթունցի,
Ասեցի,
Այնթապ
ցի,
Ուրֆացի,
Հալէպցի,
Ալպիստանցի
ել
Ատանացի
։կան նաեւ Խարրերգցի,
Գոնիա—
Ագէէ^ԻՐՑԻ^
Ս պար թացի,
Իզմիրցի,
քյոգղատցի,
Աեբաստացի,
կեսաբացի,
էբ–
զբբում ց ի եւ Վանեցի
: Այո
Ր
"լ
"ՐՐ
Պրա
~
գիլիա եկած
են
աԱն
վերք։
Այս թսւա
-
ինչպէս
գիտել
կուտայ
Հ<Լր Ս ոնտ»ի
ռուսագէա
ա շխատակից
ր , Ա ոսկուա
ա —
Հ ա գա՛նդ կր Հնչեցնէ
«ոճրագործ
րմիշկ
-
ներու
գաւա գրութեան»
ծանուցումէն
ի
վեր։
«Յեղափոխական
արթնութեան»
կո
չերր»
կր բազմապատկուին
բոլոր
թեր
-
թ ե բուն մէք եւ ռուսերէն
արթնութիւն
նը–
շանակող
բաւէր
—բդիւոիէ|նոստ —
կբ
Հբն–
չէ ամէն
ականքի։
կոլսակ
^ութիւնբ
անգագար
կբ
յիչե
-
գլ^է
իր անգամնեբուն
նոր
կանոնագիրբ
որ կր սաՀմ անէ լաւ
Համ ա յնաէթււ
րին
որբ–
բաղան
պարտականութիւնր,
— որ է «պա–
՜՛ել կուսակցական
ել պեաական
գաղտնիք–
ներր,
ցոյց
տալ
քաղաքական
աբթնու
-
թիւն,
որեւէ
բամնի
Համաբ
եւ ամկն
առ
-
թի՛–՛
Ոճիր է կուսակցութեան
Հանգէպ
եւ
Հեաեւաբար
անՀաչտ՝
կուսակցութեան
սլատկանուլնեբուն
, Հրապարակել
կու -
սակցութեան
եւ պետութեան
գաղտնիք
-
ներբ
։
«Փրաւտա»
արտատպեց
Մ՚սլինքուԼԷ
ղեկուպումբ
^Թ՝
Համագումարին
մէք։
Այգ
գեկուցուսր
գիտել
կուտա
ր թէ ան -
փութութեան
ոգին թափանցածէ
կուսակ
ցութեան
կաւլմ ակե րպոլթեանց
մէք,
թէ
տեսակ
մբ թմրութիւն
կր
նշմ արուի
՛թո -
րիչ
շրքանակ^ւեբու
մէք, ինչպէս
եւ
ակ
-
նեբեւ
գան ցա ռութ իւննե
բ եւ անդազտնա
-
պաՀոլթիւն
: կարգ
մր գործիչներ
կլան
-
ուած
իրենց գործերոփ
ել
անաեսական
յա քողս ւթիւննե
րոլԼ , կր
մ ոռնան
թէ գրա–
մատ իրական
պաշտ բումբ
կր տիրէ
տա
-
կաւին
եւ թէ խորՀրգային
սլետութեան
թ^ամիներբ
էչաշխատին
մեր
^ՐԿԻՐՐ
գրկել
իրենց
ղոբծակա^ւերբ
եւ
կ օգտա
-
գործեն
անկայուն
տարրե
բբ։
Խ ՚
Մ իութեան
մողուԼոլրգնեբուն
կր
թելագրոլի
խորՀրգածել
գրացի
մոգո
-
աԼբրգական
սլետութեանց
լրտեսու
թեան,
իւափանա րա րութեան
եւ ղաւա ճան
ութ
եան
գաաե
բու
՛Լրա յ , գատեր
ուր ե րեւան
կոլ -
գան
անՀատներու
ոճրա
յին
գ ո րծե
րբ « ի
Հաշիւ
ամերիկեան
աչխարՀակալութեան»
։
Այս
առթիւ
կր մատն ան չեն
«լրտես
կղե
րա–
կաններբ»
որոնք
կապ
ունէն
^^Վաւոէկանի»
Հեա,
Հրեաներ
որոնք
գաղտնի
կապեր
կբ
պաՀեն
սիոնական
կազմա
կերպութեանց
Հետ
եւ այլն։
կ՛ բսեն
թէ Մ ՚
ՆաՀանգներբ
լրտեսական
նպատակներու
Համար
կբ
գործածեն
իրենց գիւանագիտական
ներ -
կայացուցի
չներր,
ինչսլէս
եւ
լրագրական
թգթակիցներր։
Ասոնցմէ
ղատ
անոնք
մասնաւոր
ղոբծակալներ
կբ ճարեն
եու -
գոս
լաւ,
թուրք,
ճափոն
գաղանի
սպա
-
սաբկութեանց
եւ արեւմտեան
Գերմանիոյ
տարա գիրներոլն
մէք»։
Բոլշեւիկներբ
ամէն
աեգ
«Հինգեբորգ
գունգ»
կբ
աեսնեն
եւ
կր
Հաստաաեն
թէ
ատոնք
բոլորն
ալ
թղթակցութիւն
կբ
պաՀեն
Ո՚-ոշինկթլ^ի
կառաւԼա
րութեան
՚>ետ,
որ
1951
Հոկտեմբերին
100
միլիոն
տոլարի
փարկ
մբ սաՀմ անեց այս
նպա
-
աակին
Համաբ։
ԽորՀրգային
թերթերբ
քաղաքացինե
րուն
կր
յիշեցնեն
խօսքեր
Լենինի
եւ Աթա
լինի
գրուածքներէն:
Բանի
մբ տաբիէ
ի
՛Լեր կրսէին
թէ
«գբամատիբական
պաշա
րում ր» ա յնքան
վտանգաւո
ր
չէ
որքան
պատերազմէն
առաք,
որովՀետել
Խ–
Մի
ութիւնր
միակ
ընկերվարական
պետու
-
թիւնբ
չէ
այլեւս։
ի ւ
սակայն,
նորէն
մէք
աեղ
կբ
Հանեն
Հին բանաձեւբ
ոբ
այլեւս
չ ի
Համապատասխաներ
ներկայ
շրքանին։
«Տոր չափ
գո
յութիւն
ունի
գրամ ա
-
ա
իրական
պաշարումր,
միքամ
աութեան
փտանղն
ալ
գ ո յութիւն
պիտի
ունենա
յ
իր
բոլոր
Հետեւանքներով»
ԼԱթալին,
«Լենի–
նականութեան
Հաբցեր»
1926) :
«Որքան
յառաքանանք,
այնքան
աւելի
յաքողու
-
թիք
.ն
սլիտի
ունենանք,
եւ
ա
յնքան
աւելի
մեծ
պիտի
րլլայ
կարոգութիւնբ
շաՀա
-
գ ո
բծող գասակարգի
քախքախուած
մնա
-
ցու1
^երուն,
աւելխ
շուտ
պիաի
գիմեն
՛գա յքարի
սուր
ձեւեր ո լ, աւե
լի
պ
իտ
ի
ու–
ղեն վնասե
լ սովետական
պետութեան»
է
Տեղեկագիր
Ա թալինի
Համայնավար
կոււ^
սակցութեան
կեգր. կոմիտէի
ամբողք ա -
կան նիստին,
3
Մարտ
1937) :
Գեռ
կբ
յիշեցնեն
Աթալին
զեկուցու
-
մբ
ԺԸ՛ Համագումարին
մէք
(10
Մարտ
1939) , —
«Երբեք
չմոռնալ
որ
չբքապատ
-
ուած
ենք գրամ ա տ ի
րա
կան
աշխաբՀ
էն,
միշտ
յիչենք
ոբ
լրտեսական
սպասաբկոլ
-
թիւններր
պիտի
գրկեն
մեր երկիրը
գոր
-
ծակա
լնե
ր , ոճրագո
բծնե
ր
եւ
խափանա
-
կանէն առաք
եկող
Հա յերր
րնգՀանրապէս
Խարբերգցիներ
են եղած,
ոբոնք
Հիւս՛
Ա–
մերիկտ
երթալու
Համար
Աարսէյլ
Հասած
են եւ ձախողելով
Հոս եկեր են բախտ
փրն–
տրռելու։
Մարաշցիներբ
Համեմատաբաբ
մեծամասնոլթիւն
կր կաղմեն
եւ բոլորն
ալ
մեծ
կա
ր ո գո ւթե ան տէ
ր են : իրենց
մէք աղ
ղա յ ին գիտակցութիւնբ
աւելի
ղօրաւոր
է։
Գլխաւոր
գերբ
՜՛կբ կաաարեն
գաղութի
կուսակցական
թէ Հանրա
յին
ղործերուն
մ էք
։ Թ րքա խօսութ
իւնր
թէեւ
սո վո րա կան
երեւոյթ
է, բայց
բոլորն
ալ լաւ
Հայերէն
գիտեն
եւ նախանձախնգիր
են
ագղային
ա րմէ
քնե
բու
ել աւանգոլթեանց
պաՀպան–
մ ան
։
Բոլոր
Հայերն
ալ առանց
րացառու
-
թեան
կրօնասէր
են եւ
Հայ.
եկեղեցւոյ
Հանգէպ
մասնաւոր
յարգանք
ունին։
Ար -
գէն
ա յս երկրին
մ էք
ումեղ
է
կրօնական
ագգեցութիւնր
։ Հա յկական
եկեղեցին
շատ
անղամ
Հանգիպած
եմ տեղացի
սեւա
-
մորթներու
որոնք
ե րկիւղածութեամ
բ
կ աղօթէին
առանց
մտածելու
թէ
ի՚^նչ
գա–
ւանանքի
յատուկ
է այս
եկեղեցին։
Նոյնր
Հայկ.
գպրոցին
մէք ուր այս
տարուան
շրք անաւարտներէն
մէկբ
սեւամորթ
մրն
էր։
Այստեղի
Հայերր
գպրոցասէր
են
եւ
առանց
Հայկական
գսլբոցի
մնալբ
մեծ
ան–
պատուոլթիւն
կբ Համարեն
։
1928^^
Ր
՚ " 3 ՜
ուած
գպրոցր
կբ
շարունակուի
մինչեւ
այսօր։
Ազգա
յին ոեւէ
ձեռնարկ
միշա
ալ
գտած
է լայն
րնգունելութիւն
։
Մ իմ իա
յն
1945—16/՛
շրքաններուն
այստեղի
Հ՛"յ
կարմ իր Խաչբ
(Հ՛ 0– Մ՛)
Յունաստանի
կարօա
Հայերուն
ղրկած
է Հարիւր
Հազար
քբուզէ
ւրօ արմողութեամբ
Հանգե
րձե
-
ղէններ։
Պաաերագմէն
աղէտեա
լ
Հայերու
օղնելոլ
յանձնա
խումրի
միքոցաւ
Ամե
-
նա յն
Հայոց
Հա յրասլետին
գրկած
է
չոր"
Հարիւբ
^ազաբ
քբւռպէյբփ
աբմադա^թեամբ
Հագուստեղէն
եւ կօշիկ,
Հ՛ 3– Գաշնակ
-
ցութեան
միքոցաւ
Հայկ. Գատի պրոպա
-
կանտային
Համար
ղրկուած
է Հարիւբ
յի՜
սուն
Հազար
քրուղէ
քրօ : Նեբգաղթի
ֆոն
տին
Համար
Հանգանակած
է մէկ
միլիոն
չորս
Հարիւր
Հագար
քրուղէ
քրօ ։ Այս
օրե
րուս Եբուսաղէմի
աղէտեալներուն
Հա -
մար Աերովրէ
Վ՛
Մ՚ոնուկեանի
միքոցաւ
՛հանգանակեց
վեց
Հարիւբ
Հազար
քրոլ
–՚.
ղէյրօ։
Ա եծաՀաբոլստ
Ո՛ զգա լլաՀ երբ
կ՝ո–՚\
րոչէ
եկեղեցի
մբ չինել,
պայման
կբ
գնէ
ոբ գաղութբ
անոբ
Հողերուն
վբայ
Հաս
-
տատէ գպրոց,
առա
քնո րգա
բան
ել սրաՀ :
Այ սնպատակին
Համար
Հանգանակուած
եւ ծախսուած
է երկու
մ իլիոն
քրուղէ
յ -
րօ : Ա յս գում արներր
ֆրանքի
վ երածե
լու
Համար պէտք
է բաղմապատկել
12
անգա
-
՚ ^ ո վ ։ Ե՛– այս
7000^"^
փոքրաթիւ
գաղութն
է,
- 50
առ
Հարիւբ
ինքնարաւ,
45
առ
Հա
բիւր
բանուոր
եւ արՀեստաւոբ,
5
առ
Հա–
ր ի ՚ ֊ բ "րոշ կարողոլթեան
տէրեր:
9ՈՎՀ՛
ՏկՕ-ԲԾէձհԱՆ
Fonds A.R.A.M
